Marine-vliegtuig bij Soerabaja
in zee gestort
WOENSDAG 13 OCTOBER 1937
No. 2378$
Uitwisseling van nota's tusschen
Duitschland en België
STADSNIEUWS
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
78ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Alle negen
inzittenden om het
leven gekomen
De Commandant marine-luchtvaartdienst en de
technische chef onder de slachtoffers
Duitschland garandeert België's
onschendbaarheid
Landelijke bijeenkomst van
de Oranje Garde.
EERSTE BLAD
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
LEIDSCH
DAGBLAD
3D ctsTjier regel Voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
30 ets., portp te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.1#
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 pér 3 mnd.>
en snelste toestellen van deze series zijn
van 12 tot en met 24 genummerd, zoodat
het neergestorte vliegtuig (T. 131 daartoe
behoort.
De berichten over dezè toestellen waren
zeer gunstig. Nog onlangs waren drie van
deze machines naar Singapore gevlogen
om aanwezig te zijn bij de opening van
het nieuwe vliegveld.
De vlag halfstok.
In Batavia hing vandaag van verschil
lende gebouwen de vlag halfstok.
In artikelen in de dagbladen worden de
lachtoffers herdacht, waarbij er op wordt
;ewezen, dat de marine-luchtvaartdienst
met één slag zijn commandant en zijn
technischen chef heeft verloren.
De algemeene regeerings-secretaris te
Buitenzorg heeft het volgend schrijven ge
richt aan den commandant der zeemacht:
„De Landvoogd vernam met leedwezen
de tijding van de verongelukte T. 13 met
alle inzittenden. Zijne Excellentie verzoekt
U haar deelneming te willen aanvaarden
na deze te hebben betuigd aan de nabe
staanden van hen, die bij de vervulling
van hun plicht zijn gestorven".
Nog is men niet bekomen van den
schrik, welke veroorzaakt werd door
het ongeluk met het Indië-vliegtuig
„Specht", waarbij vier menschen het
leven verloren, of Nederland en Indië
zijn al weer door een nieuwe vlieg
ramp getroffen.
Noodlottiger nog dan verleden week!
Immers bij Soerabaja is gisteravond
te omstreeks kwart over tienen
het marinevliegtuig T13 (een Fokker-
bommen-werper en zee-verkenner)
door onbekende oorzaak tijdens een
oefenvlucht in zee gestort, met het
gevolg, dat alle negen inzittenden
werden gedood.
Tot de slachtoffers behooren o.m. de
commandant van den marine-lucht
vaartdienst in Indië en de chef van
den technischen dienst van het vlieg
kamp.
De vliegtuigen T. 16 en T. 13 hadden
gisteravond langs de Noordkust van Java
een tocht gemaakt van Priok naar Soera
baja, waartoe zij te 6.42 uur van het vroe
gere marine-vliegkamp te Tandjong Priok
■waren gestart.
Aangezien het door het slechte zicht
onmogelijk bleek het Westgat van Soera
baja binnen te loopen, wilden zij een
noodlanding maken bij Tandjoeng Awa-
rawar. Daarbij is de T. 13. welke zich in
de nabijheid van de T. 16 bevond, door
onbekende oorzaak loodrecht in zee ge
stort!
Het toestel drijft ondersteboven op het
water. Een onderzoek binnen boord onder
water is nog niet mogelijk geweest, maar
als zeker moet worden aangenomen, dat
alle negen inzittenden zijn gedood.
De inzittenden van de T. 13 waren:
kapitein luitenant ter zee H. G. de
Bruyne, H. Uurbanus, officier van den
marine stoomvaartdienst, M. Vethake,
eerste officier-vlieger, P. Spronk, ser
geant-vlieger, F. H. Plevier, korporaal
telegrafist, P. J. S. de Groot en G. J.
Zuyderhoudt, militiematrozen, en G. J.
Rutte en A. A. Goedhart, korporaal-
vliegtuigmakers.
Bijzonderheden over de
slaehtoffers.
Kapitein-luitenant ter zee H. G. de
Biuyne was chef van den marinelucht
vaartdienst te Soerabaja. Hij heeft vele
dienstjaren achter den rug, zoowel bij de
marineluchtvaart hier te lande als in Ned.
Indië. Hij gold als buitengewoon bekwaam
man, een van de meest vooraanstaande
figuren in de marine. Voordat hij tot chef
van den marineluchtvaartdienst in Ned.-
Indië benoemd werd, werkte hij eenigen
tijd bij den marinestaf op het departe
ment van defensie in Den Haag. Hij
maakte zijn derde reis het zou ook de
laatste zijn naar Indië als eerste offi
cier van Hr. Ms. „De Ruyter", toen deze
kruiser zijn eerste reis naar de Oost
maakte.
Hij werd in 1894 geboren en kwam, na
het Koninklijk Instituut voor de marine
te hebben doorloopen, in Augustus 1914
als adelborst 1ste klasse bij onze zeemacht.
Reeds een half jaar daarna volgde zijn
°ev°rdering tot luitenant ter zee 3e klasse.
i ovi t?tIu"" kt zee 2de klasse en in
-9Z4 tot luit. ter zee 1ste klasse. Met in-
2r.n? v^'t .1 Juni 1936 werd hij benoemd
rot kapitein-luitenant ter zee.
Overste De Bruyne was Ridder in de
Oranje-Nassau-Orde en Ridder In de Orde
van Cambodja (Frankrijk).
De officier van den marine stoomvaart
dienst 1ste klasse H. Uurbanus werd even
eens in 1894 geboren. Hij werd in Aug.
1917 tot officier-machinist 3de klasse be
noemd, in December 1920 tot officier-ma
chinist 2de klasse en in Februari 1932 tot
officier m. s. d. 1ste klasse bevorderd. Ook
de heer Uurbanus telde vele dienstjaren
bij den vliegdienst in Nederland en In Ned.
Indië. Hij was laatstelijk chef van den
technischen dienst van het vliegkamp in
Ned.-Indië.
De officier-vlieger 1ste klasse M. Vet
hake. die in 1897 werd geboren, ving zijn
loopbaan bij de Koninklijke Marine in
November 1922 aan als adelborst bij de
marine-reserve. Hij werd in 1923 benoemd
tot officier-vlieger 3de klasse, in October
1924 bevorderd tot officier-vlieger 2de kl.
en in Mei 1934 tot officier-vlieger der 1ste
klasse.
De heer Vethake heeft in 1929 deelge
nomen aan de vlucht van eenige Dorniers
naar Ned.-Indië. Na deze vlucht werd hij
benoemd tot Ridder in de Orde v. Oranje-
Nassau. Hij was chef van den radiodienst
van het vliegkamp Marokremhangan.
De T. 13 was een der modernste
en snelste vliegtuigen.
Het verongelukte toestel was. gelijk ge
zegd. een Fokker, type T. IV. een drijver
toestel.
Het departement van defensie heeft in
dertijd 24 vhegtuigen bij Fokker besteld.
Alle vliegtuigen waren bestemd ter ver
sterking van de marine-luchtmacht in
Ned.-Indië. Het meerendeel van deze toe
stellen, welke in 4 series van 6 gebouwd
werden, is al afgeleverd. De modernste
Van de plaats van de ramp wordt nog
gemeld, dat zes vliegtuigen de omgeving
afzoeken naar drenkelingen.
Lijken van enkele slachtoffers
gevonden.
Een speciale G.P.D.-berichtgever meldt
ons uit Soerabaja. dat de lijken van ver
scheidene slachtoffers geborgen konden
worden, o.a. de officier van den marine
stoomvaartdienst H. Uurbanus. de ser
geant-vlieger P. Spronk. de korporaal F.
H. Plevier en een der overige leden dei-
bemanning, wiens naam nog niet be
kend is.
Er is geen enkele kans meer dat er nog
leden van de bemanning in de cabine, die
onder water zit, levend zullen worden aan
getroffen.
Toen het ongeluk gisteravond gebeurde
vielen er zware regens, waardoor de piloten
absoluut geen zicht hadden.
Terwijl de T 13 verongelukte, is de T 16
bij de noodlanding beschadigd, maar hier
bij hebben zich geen persoonlijke onge
lukken voorgedaan.
Doordat het verongelukte vliegtuig is
blijven drijven, hebben de nagelaten be
trekkingen langen tijd in onzekerheid ver
keerd over het lot der bemanning.
In den nacht zijn prauwen van de In-
heemsche bevolking uitgevaren. Zij kon
den evenwel geen hulp verleenen.
Het vliegtuig is zeer zwaar beschadigd.
Er is weinig meer dan het geraamte van
over. Het is thans vastgemaakt aan het
marinevaartui „Rigel". Men zal pogen
het te lichten.
De begrafenis van de verongelukten zal
op een nader te bepalen tijdstip plaats
vinden, doch in ieder geval niet voor
Vrijdag a.s.
De T. 16 kon het verongelukte vliegtuig
niet te hulp komen, daar het toestel bij
een noodlanding aan den grond was ge
raakt. Een commissie tot onderzoek zal
zeer spoedig worden ingesteld.
Vanmiddag zijn in het ministerie van
buitenlandsche zaken te Beriijn nota's ge
wisseld tusschen den minister van buiten
landsche zaken, von Neurath, en den Bel
gischen gezant, vicomte Jacques d'Avignon.
De Duitsche nota zegt:
De Duitsche regeering heeft met bijzon
dere belangstelling kennis genomen van de
openbare verklaringen, die de Belgische
regeering afgelegd heeft om de internatio
nale positie van België uiteen te zetten.
Zij heeft van haar kant herhaaldelijk, in
het bijzonder door de verklaring van den
Duitschen rijkskanselier in zijn rede van
30 Januari 1937. haar opvatting terzake
kenbaar gemaakt. Aan den anderen kant
heeft de Duitsche regeering kennis geno
men van de verklaring van de Britsche en
van de Fransche regeering van 24 April
1937. Aangezien het nog geruimen tijd kan
duren, alvorens een verdrag ter vervan
ging van het Locarno-pact tot stand is
gekomen, en in het verlangen, de vreed
zame samenwerking der t beide landen te
versterken, acht de Duitsche regeering het
gewenscht. haar houding jegens België
thans nader uiteen te zetten. Tot dit doel
legt zij de volgende verklaring af:
1. De Duitsche regeering heeft ken
nis genomen van de opvatting die de
Belgische regeering tot uiting heeft ge
bracht, n.l.:
a. dat zij in volle souvereiniteit een
politiek van onafhankelijkheid wil
voeren.
b. dat zij vast besloten is de gren
zen van België met al haar krachten
tegen iederen aanval en iedere invasie
te verdedigen, te verhinderen, dat het
Belgische grondgebied voor een aanval
tegen een ander land gebruikt wordt
als doorgangsgebied, of als operatie
basis te land, ter zee of in de lucht,
en tot dit doel de defensie van België
op krachtige wijze to organïseeren.
2. De Duitsche regeering stelt vast
dat de onschendbaarheid en de inte
griteit van België een gemeenschappe
lijk belang zijn voor de West-Europee-
sche mogendheden. Zij bevestigt Jiaar
Openingsrede van den heer
P. A. van Schuppen.
De Oranjegarde die een wijdvertakte or
ganisatie over geheel Nederland heeft, hield
vandaag in restaurant „In den Vergulden
Turk" haar landelijke bijeenkomst. Vele
vendels hadden hun afgevaardigden naar
deze vergadering gezonden.
Hedenochtend heeft ds. C. de Meijere,
Luth. predikant te dezer stede en lie van
den Raad van Toezicht van het Leidsche
vendel een korte welkomstrede uitgespro
ken. Tevoren was de vergadering met het
zingen van Ps. 103 1 en gebed geopend.
In zijn toespraak heeft ds. de Meijere er
zijn vreugde over uitgesproken, dat Leiden
ditmaal de eer genoot van deze landelijke
samenkomst binnen zijn muren te mogen
hebben. Spr. eindigde met den wensch uit
te spreken, dat deze vergadering een prettig
verloop mocht hebben en voor de toekomst
vruchtdragend mocht zijn.
Vervolgens gaf spr. het woord aan den
voorzitter, den heer P. A. van Schuppen van
Delft tot het uitspreken van de openings
rede, die tot titel droeg: „Op de spits des
bergs".
In het begin van deze rede herinnerde
spr. er aan, dat de openingstoespraak voor
twee jaar in Gouda tot titel droeg „Het huis
op de rots" en het vorig jaar te Utrecht
„Op des heuvels hoogte". En thans, om de
trilogie af te maken „Op de spits des bergs".
Ging het eerst over den grondsiag en
daarna over het doel der Oranje Garde,
thans, aldus spr., zal het gaan over het vooi-
naamste middel, om de liefde tot ons
Oranjehuis te versterken. Immers die band
tusschen Nederland en Oranje is in de
historie gelegd, 't Gaat dus om kennis der
historie bij te brengen aan Jong Holland,
om, naar Gods Woord, de wonderen aer
historie, waarin de glans van Gods vol
maaktheid schittert.
Vervolgens herinnerde spr. aan den tijd
van Mozes met het volk Israël Dij den berg
Sinaï om er in dit verband op te wijzen,
dat God in den rookkolom was op dc spits
des bergs. God sprak op deze spits over
hetgeen geschied was, dus over ie historie.
De historie getuigt van Israël dat God dit
volk tot zich gebracht heeft. Zoo willen ook
wij onze historie zien. De geschiedenis moet
transparant worden. Zoo ligt ick in het
boek der historie de roeping tol de erken
ning van Gods wegen. Zoo is historie een
kracht Gods. Ziende op de historie zullen
wij voortbouwen op de grondslagen door
onze vaderen gelegd. Het pand der historie
zullen wij dan ook bewaren ais een levend
bezit. Ons volk, ook ons jonge volk, zullen
wij leeren zijn Nederlandsche historie te
verstaan.
Spr. eindigde met er op te wijzen, dat wij
in de historie de uitreddingen Gods zien
opgeteekend.
Nadat enkele mededeelingen waren ge
daan. bracht de secretaris, de lieer v. Oei
van Delft het jaarverslag uit, dat uitvoerig
de werkzaamheden en het optreden naar
buiten memoreerde. Verder bleek hieruit,
dat een opgewekt vereenigingsïeven de
Garde kenmerkte. In verscheidene plaatsen
van ons land werden nieuwe vendels opge
richt. Met weemoed werd herinnerd aan liet
overlijden van ds. Thomas, lid van de
C.O.G.R.
Vervolgens bracht de penningmeester het
financieel overzicht over 1936—1937 uit, dat
sloot met een nadeelig saldo van f. 10 op
een post uitgaven van f. 1685. Op voorstel
van de C.O.G.R. werd Leiden aangewezen
om de kas en de bescheiden van den pen
ningmeester te controleeren.
Nadat was besloten om de contributie
voor het nieuwe boekjaar wederom vast te
stellen op zes cent per lid en per maand,
werd de begrooting 1937—1935 met een ge
raamd tekort van f. 32 vastgesteld od
f. 2426.
Hierna werd nog gesproken over de uit
gave van het orgaan, dat in een nieuwen
vorm is verschenen, waarna de vergade
ring werd geschorst tot 's midciaes.
BINNENLAND.
Vliegtuigramp in Indië; negen dooden.
(Ie Blad).
De vierde match EuweAljechin is remise
geworden. (Sport, 3e Blad).
De electrificatie der spoorwegen; ingaande
1 Maart geregelde electrische dienst
naar Arnhem en Eindhoven. (Laatste
Berichten, le Blad).
Jaarvergadering Philips Gloeilampenfa
brieken. (Laatste Berichten, le Blad).
BUITENLAND.
Duitschland garandeert eenzijdig België's
onafhankelijkheid, (le en 3e Bladl.
Geen directe stappen van Engeland en
Frankrijk inzake de Spaansche kwes
tie te verwachten. (3e Blad).
Nog geen beslissing of opheldering in het
Verre Oosten. (3e Blad).
Roosevelt roept het congres bijeen tegen
15 November. (Buitenland, 3e Blad).
Onze Parijsche correspondent over de kan
tonale verkiezingen. (3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
„Klokkengieten is een kwestie van bere
kening. Verschillende voorbereidingen
gaan aan het gieten vooraf."
Met het bijeenbrengen der gelden, noodig
voor de aanschaffing van het Carillon
voor ons nieuwe Stadhuis, is het niet
anders gesteld.
Hebt Gij Uwe bijdrage al op de post
rekening No. 302400 van den Penning
meester van het „Carillon-Comité
Stadhuis Leiden" overgeschreven
besluit deze onschendbaarheid en in
tegriteit onder geen omstandigheden te
beïnvloeden en te allen tijde bet Bel
gische grondgebied te eerbiedigen, uit
gezonderd natuurlijk het geval dat
België in een gewapend conflict, waar
bij Duitschland betrokken is, deel
neemt aan een tegen Duitschland ge
richte militaire actie.
3. De Duitsche regeering is bereid,
evenals de Britsche en Fransche re
geering, België bijstand te verleenen
ingeval het voorwerp zou zijn van een
aanval of invasie.
De Belgische nota luidt:
De koninklijke regeering heeft met groots
voldoening kennis genomen van de ver
klaring, die vandaag door de rij'is; egtering
te harer kennis is gebracht. Zij spreekt
daarvoor haar oprechten dank uit.
(Men zie ook het 3e Blad)
Middagvergadering.
In de middagvergadering die eveneens
„In den Vergulden Turk" werd gehouden,
refereerde de heer M. H. L. Wesrstrate over
„De beteekenis van de historie-studie op de
Oranje Garde".
In dit referaat werden naast meerdere
punten betreffende de praktijk van de hi
storiestudie de volgende punten behandeld:
le. Het doel dat de Oranje Garde zich stelt
n.l. het opwekken en aanvuren van de liefde
voor het Oranjehuis en het versterken van
den band dien God in de historie tusschen
Nederland en Oranje heeft gelegd, is sterk
positief. Om dit doel te bereiken heeft de
O.G. zich in de eerste plaats te zetten tot
de bestudeering van de historie. Deze histo
rie-studie is van het hoogste belang, omdat
daardoor het fundament gelegd wordt voor
werkelijke Oranjeliefde en juist nationaal
gevoel. Verder zette spr. uiteen, dat natio
naal gevoel en Oranje-liefde, zonder erken
ning van de lessen der historie, voeren tot
holle frasen en verloochening van de feite
lijke beteekenis van het Oranjehuis (N S B.)
Erkennende dat God alle volken leidt, sta
vast, dat de leiding Gods in onze vaderland-
sche geschiedenis wel zeer sterk spreekt.
Historie-studie, mits in gebondenheid aan
Gods onfeilbaar Woord, doet die leiding
des te duidelijker zien.
Aldus het fundament legg-nd, kan de
O.G. haar doelstelling in breiden kring pro-
pageeren. waar ze krachtens haar opzet in
tegenstelling met andere Chr. jeugdorgani
saties, ook naar buiten optreedt.
Verder is in deze vergadering nog een
rapport over het buiten „Schoonoord" te
Zeist uitgebracht en werden oog enkele
voorstellen behandeld. Hierop komen wij
morgen terug.
GEREF. KERK.
Ter vervulling van de vacatures-ds. W.
Bouwman en ds. H. Thomas, stelde de
kerkeraad het volgende viertal (alphabe-
tischi: Ds. H de Valk. te Stelhndam; ds.
H. Veldkamp, te Sneek: ds. J. Weggemans,
te Beetgum, dr. H. J. Westerink te Tien-
hoven. Uit deze voordracht zal a.s. Zondag
een keuze worden gedaan.