STADSNIEUWS Mtruje^éij Cje/izo-H. VRIJDAG 8 OCTOBER 1937 No. 23784 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN 78ste Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Ook de oude electrische treinen worden in stroomlijn omgebouwd Aljechin wint van Euwe Dit nummer bestaat uit VtËR bladen LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 cïs: per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden L2.3S per week 0.18 Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten. (voor binnenland f.0.30 per 3 mui» Masaryk-herdenking in de Leidsche Universiteit. Rede van prof. dr. N. van Wijk. Aan het gewone college, dat prof. dr. N. van Wijk gistermiddag in de Universiteit hield, had hij den vorm gegeven van de herdenking van T. G. Masaryk (1850—1937). De bijeenkomst werd o.a. bijgewoond door den gezant van Tsjecho-Slowakije, dr. I. Krao, en door den rector-magnificus der Leidsche Academie, prof. dr. J. A. J. Barge. Aan dit college is het volgende ontleend: T. C. Masaryk was een unieke figuur in de geschiedenis der jongste generaties door de harmonische combinatie van een bui tengewoon, intellect, een doelbewuste ener gie, die tot daden voerde (de leidende rol bij den strijd voor de bevrijding van kleine naties jn den wereldoorlog en daarvóór bij de geestelijke rijpmafcing van het Tsjechi sche volk) en een smettelooze gaafheid van karakter. Eerst was hij smidsjongen, maar daarna bezocht hij de lagere en mid delbare school en de universiteit, steeds in zijn eigen onderhoud voorziende. Op 30-ja- rigen leeftijd is hij een geleerde van naam en wanneer in 1882 de Praagsche Universi teit gesplitst wordt in een Tsjechische en (Duitsche Universiteit, wordt hij aan de eerste hoogleeraar. Door een philosophisch onderwijs op breeder universeeler basis, dan vroeger gegeven was boeit hij Tsjechische en andere Slavische leerlingen; rïlet min der .groot is de invloed van zijn persoonlijk heid en zijn levensbeschouwing: geen his torisme, maar de realiteit als basis voor persoonlijke en nationale ontwikkeling. Praktisch belijdt hij die leer in den „strijd om de handschriften", waarin hij met Gebauer en Goll de valschheid aantoonde van twee verzamelingen gedichten, die voor de meeste mensohen als een heiligdom van aloude nationale traditie golden. Eén tra ditie aanvaardde hij: die van de „humani teit", welke den eerbied voor den mede- mensch maakt tot het eerste fundament van ons denken en handelen: deze be schouwde hij als een geestelijk en zedelijk principe der nationale geschiedenis (Jan Hus, Comenius, enz.) op haar bouwde hij zijn democratisch programma zoowel voor het nationale als voor het internationale leven. Hij strijdt, vaak tegen den stroom, in, tegen wat hij als leugen erkend heeft: tegen het geloof aan den ritueelen moord, dat zich tijdens het proces tegen den Jood Hilsner in de Tsjechische samenleving on rustbarend verbreid had, tegen de hoogste machten in den Habsburger Staat, wanneer hij, tijdens en na het Zagreber hoogver- raadaproces, hun Zuidslaven-politiek onze delijk heeft bevonden (1909 en volgende jaren). Daarna schrijft hij zijn meesterwerk „Rusland en Europa", dat hem grondig het probleem doet doordenken, in hoeverre en wanneer het keeren van kwaad met ge welddadige middelen geoorloofd is. Zijn ideëen hierover zou hij in praktijk omzet ten, toen de wereldoorlog uitbrak en hij steeds meer zich overtuigde, dat voor het Tsjechische volk en voor andere niet-zelf- standige naties niets van Oostenrijk-Hon- garije te verwachten was, dat niet tot rege neratie in staat bleek, maar wel van de entente. Vier jaar lang zwerft de oude pro fessor (64—68 jaar) in West-Europa, Rus land. Amerika. Steeds met de medewerkers ais Benesj en Sjtefahik regeerders en publieke opinie inwijdend in de problemen van Midden-Europa, legioenen organisee- rend. ten slotte Wilson en zijn omgeving overtuigend in de ideëen waarvoor hij strijdt. Na den oorlog wordt hij president van Tsjechoslowafcije. Nu voelde een geheel volk. dat hij 30 jaar vroeger de ontwikkelings lijnen juist had gezien, toen nog slechts weinigen hem begrepen en zijn arbeid steunden. Voor den 68-jarigen geleerde be gint eem nieuwe periode van hard werken. Dat de vrede door ontwrichtingsverschijn selen in binnen- en buitenland zou gevolgd worden, dat begreep hij van den aanvang af. Binnenslands heeft voor een groot deel het moreele gezag van zijn persoonlijkheid, den nieuwen staat over groote moeilijk heden heengeholpen. Een lastig probleem ls nog steeds de verhouding tot de Duit- schers. Had iedere enkeling, die plaatselijke kwesties op te lossen had, dit probleem ge zien met de humaniteit en met de demo cratische stemming van Masaryk, de moei lijkheden zouden thans geringer zijn. Maar in zijn geest werkt men door; toen hij een kleine twee jaar geleden afstand deed van het presidentschap, kon- hij dat met een gerust hart doen, wetende in Benesj. zijn geliefden leerling en vriend, een waardig voortzetter van zijn levenstaak te hebben. Reusachtig zijn de daden, die hij verricht heeft en de resultaten, die hij bereikte: reusachtig is de werking van zijn ideeën en zijn persoon, ook na zijn dood. Een te heug- lijker verschijnsel, als wij bedenken, dat al zijn denken en werken bezield werd door twee eenvoudige levensprincipes: de scherpe onderscheiding van waarheid en leugen en ^humaniteit, eerbied voor lederen mensch". Op last van den Officier van Justitie heelt de politie alhier aangehouden den 35-jarigen P. J. de V., die nog 6 maanden gevangenisstraf jnoqt opchvgqan. VOORDRACHTSAVOND JAC. VAN ELSACKER. Voor de afd. Leiden der Ned. Ver. van Huisvrouwen. De afd. Leiden der Ned. Ver. van Huis vrouwen heeft gisteravond haar winter- campagne ingezet met een voordrachts avond in de groote Nutszaal, waarvoor zij wederom den bekenden Rotterdamschen declamator Jac. van Elsacker had uitge- noodigd. die reeds meermalen hier ter stede en ook in hetzelfde milieu met suc ces optrad. De waarn. presidente, mevr. T. Vriend—van Hoorn de presidente mevr. A. van Gilsenvan Geldermalsen was ver hinderd heette allen en in het bijzonder den heer van Elsacker hartelijk welkom en sprak haar vreugde uit over de goede op komst. Verwonderen doet spr. deze overi gens geenszins, waar de leden zulk een aangename herinnering hebben bewaard aan vorige bijeenkomsten, waarin dc heer van Elsacker optrad. Onmiddellijk daarna gaf zij het woord aan den declamator, die zijn programma opende met het zeggen van de slotreien van Vondel's „Lucifer", derde bedrijf, die zoo bij uitstek voor het huidige tijdsgewricht gemaakt schijnen te zijn. Daarna droeg hij achtereenvolgens voor een fragment uit „Nanny's avonturen" van Top Naeff, met name het afscheidsbezoek van Koen de Wijs aan de zieke Nanny Reuder; een brok stuk uit „Kleiner Mann was nun" van Ileinrich Fallada en eenige flitsen uit Leo nard Huizinga's „De gestroomlijnde wereld" om na de pauze te vervolgen met „Een herinnering aan pastoor Munte van Ernest Claes. een episode uit „Als dieren spreken" van Manfred Kieber en tenslotte „Onge luksvogel" van mevr. Ali van WijheSme ding. Een gevarieerd programma derhalve, dat den heer van Elsacker volop gelegen heid bood om zijn knappe zeggingskunst alle recht te doen wedervaren. Het is moei lijk te zeggen welke van deze voordrachten bij het auditorium het meest in den smaak viel. Persoonlijk kon de declamator ons het meest bekoren ir. het fijndoorvoelae ver haal van Koen de Wijs' ziekenbezoek, in dc geestige fabel van het ravenpaar en in het leutige relaas over „pastoor Munte. wiens weerga in Sichem niet gekend wordt". Een dankbaar applaus van alle aanwezigen en een kort, doch krachtig woord van mevr. Vriend, waren de welgemeende uitingen van eensgezinde waardeering. DE ARMEENSCHE CHRISTENEN LN SYRIfc EN MESOPOTAMIA. Lezing voor den Ned. Chr. Vrouwenbond. De afd. Leiden van den Ned. Chr. Vrou wenboni. die telkenjare haar leden en be langstellenden zulk een interessante reeks lezingen weet voor te zetten, heeft ook voor dit seizoen weer een serie belangrijke voordrachten op haar programma ge plaatst Dat de leden dit op prijs weten te stellen, bewees gisteravond de zeer groote opkomst in den .foyer van „Den Burcht", waar mej. C. de Witte van Utrecht, secre taresse der Morgenlandzending sprak over: „De tegenwoordige positie der Armeensche Christenen in Syrië en Mesopotamië" De presidente, mej. Van Loo heette allen op deze eerste wint erbij eenkomst hartelijk welkom, waarna het woord was aan mej. de Witte, die begon met er oo te wijzen, dat sedert eeuwen het Armeensche volk wordt vervolgd. De Turksche staat, die het be heer over Armenië voert, heeft zich nooit veel aan dit volk gelegen laten liggen Steeds meer kwamen de Armeniërs in het gedrang hetgeen zelfs uitliep oo een massa moord in 1896. In 1912 brachten de Arme niërs het eindelijk zoover, dat zij dezelfde rechten kregen als de Turken en de Koer den Maar daar ontbrandt in 1914 de wereldoorlog. Van de begeerde gelijksfelling komt nu weer niet veel terecht. Het duurde r.og tot einde 1922 voordat de toestand zich eenigszins wijzigde. Het Armeensche volk ontwaakt ocnieuw. Vanaf dien tijd dateert ook het werk der Morgenlandzendinjg in dit Oostersche cen trum. Vanuit Aleppo wordt nu krachtig het werk aangevat. Veel moeilijkheden waren te overwinnen.. Aan de hand van een uitgebreide col'ectie lichtbeelden vertelde daarna zuster Oster- mann, die in Aleppo werkt en thans met verlof hier enkele maanden verblijf houdt, van deze moeilijkheden en van den zegen, die oo den arbeid wordt ondervonden. Aan het eind der lezing werd1 dóór mej. de Witte opgewekt om den arbeid der Morgenland-zending te gedenken Oo gebruikelijke wijze volgde tenslotte sluiting) Tevoren had mej. van Loo nog een dankwoord gesproken.. 3AKENJUBILEUM. Het zal as Maandag veertig jaar ge leden zfln, dat de smederij en de con- structiewerkplaats van de firma A. E. van der voet aan den Morschwee werd opge richt. In den looo der jaren heeft dit be drijf. dat aan vele handen werk verschaft, zich steeds uitgebreid. Kortgeleden had nog een uitbreiding plaats met een afdee- llng \wwgiimingsin^tal)Atle. Onze spoorwegmedewerker schrijft ons Naar wij vernemen zal de directie der Ned. Spoorwegen ook het oude electrische materieel, dat thans dienst doet op de lijnen ArasterdamLeiden Den HaagRotterdam in stroomlijn- vorm laten ombouwen. Reeds zijn de voetstukken van de stroombeugels op 't dak der wagens van gestroomlijnde hulzen voorzien. Het aanbrengen van een geheel ge- stroomlijnden neus is niet mogelijk, daar dan alle cabines omgebouwd moe ten worden, wat te kostbaar zou zijn. Daarom zullen alle rijtuigen van metalen platen zooals die aan de gestroomlijnde locomotieven aange bracht zijn voorzien worden, wat l>elangrijk minder luchtweerstand zal geven, en de snelheid der treinen zal verhoogen. HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND Vereenigde vergadering. In de gisteren alhier gehouden vereenig de vergadering van het hoogheemraad van Rijnland, werd mededeeling gedaan van de herbenoeming van den heer J. Biemond te Nieuw Vennep, gemeente Haarlemmermeer als hoogheemraad en van het tot stand komen van enkele wijzigingen in Rijn lands Reglement, voornamelijk betreffende het tot de huishouding van Rijnland bren gen van de nieuwe werken ten W. van Gouda en in het algemeen van boezem wateren van Rijnland buiten Rijnlands grens, ten einde zekerheid te hebt>en, dat Rijnland hierover keurmakende bevoegd heid zal hébben. Een afschrift werd overgelegd van een gesloten leeningsovereenkomst ad f 150.000 tegen 3 1/4%, waardoor een tegen 4 5/8% loopende leening werd afgelost. Na behandeling van twee reclames te gen aanslagen in Rijnlands bundergeld 1937 werd de heer W. Timmers te Rijn- saterwoude als hoofdingeland-plaatsver vanger voor het 5e district toegelaten. Besloten werd om goedkeuring te ver- leenen aan de onderhandsche verhuring van eenige perceelen der Katwijksche lan den, een perceel der Oegstgeesterlanden en van een dijkglooiing van den Spaarndam- schendijk, terwijl de huur van een perceel der Oegstgeesterlanden over 1935 en 1936 werd verminderd. Op verzoek van t>elanghebbenden werd een vergunning tot uitslaan van een be maling van gronden buiten Rijnland on der Santpoort op Rijnlands t>oezem inge trokken. Een verzoek van eenige eigenaren van de z.g.n. Verdolven landen onder de ka dastrale gemeenten Schoten en Velsen. welke landen een bemaling hebben, die door Rijnland wordt onderhouden en be diend. om vermindering van de contrac tueel vastgestelde vergoeding werd afge wezen, daar Rijnland op die bemaling nog moet toeleggen. Besloten werd tot het sluiten van een overeenkomst met de provincie Zuid-Hol land tot overdracht van onroerende eigen dommen ten W, van Gouda aan Rijnland, op welke eigendommen de nieuwe werken van Rijnland ten W. van Gouda (stroom kanaal. gemaal en keersluis met toebehoo- ren) zijn gelegen. Verder werd besloten tot het uitbrengen van een gunstig advies aan Ged. Staten van Zuid-Holland op een ontwerp eener verordening ter regeling van wachtgelden aan de hoofdambtenaren van Rijnland, wier wedden en wachtgelden door Ged. Staten worden vastgesteld. Met de gemeente Amsterdam werd een regeling getroffen betreffende den aanslag van duingronden dier gemeente, in ge bruik bij de duinwaterleiding in de ge meenten Zandvoort, Bloemendaal, Noord- wijk en Noordwij kerhout ter vermijding van een administratief geschil daarom trent. Ten slotte werd besloten tot het instel len van den rang van chef der afdeeling comptabiliteit, hoofd van dienst, welk be sluit meebrengt een wijziging in de sala ris-verordening en in het Ambtenaren reglement van Rijnland. Als dag der behandeling van de begroo ting voor 1938 werd 24 November as. be paald. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Wijziging K. Crama vil. H. van Leeuwen, Utrecht- sche Veer 5, Leiden; metselaar en aan nemer. De zaak is per 1 October 1937 omgezet in een vennootschap onder firma onder den naam K. Crama en Zoon v.h. H. van Leeuwen. Vennooten J. Crajna en K. Crama, Leiden. 8908 (Ingez. Med.) De tweede partij om het we reldkampioenschap schaken vond gisteravond te Rotter dam plaats. Zij werd na veer tig zetten afgebroken, doch toen Aljechin den 41sten zet in couvert had afgegeven, ver klaarde Euwe dat hij de partij gewonnen gaf. De stand is dus 11. Men zie voor het verslag en de beschouwing van Reshevsky op pagina 1 van het 4de Blad. DE WERKLOOSHEID. Bij den gemeentelijken dienst voor Sociale Zaken stonden ingeschreven: Bouwvakarbeiders: baggerlieden 3, be hangers 23, betonvlechters 14, betonwer kers 58. fundeeringwerkers 1, glazenma kers 1, glazenwasschers 11, granietwerkërs 8, grondwerkers 82, heiers 1, metselaars 118, opperlieden 102, schilders 153. sloopers 2. steenhouwers 1, straatmakers 7. hulp- straatmakers 12. stucadoors, witters 42. timmerlieden 231, uitvoerders 9. voegers 17, ongesch. bouwvakarb. 9. Totaal 905. Fabrieksarbeiders: bleekers 15. lomoen- sorteeróers 13. vePenblooters 4. steenfabr. arb. 135. zeepfabr arb. 5. ongesch. fabr. arb. 53. Totaal 225. Kantoorpersoneel: Kantoorpersoneel 114, reizigers, colp. 39. winkelbedienden 42. eta leurs 3. incasseerders 19, musici 8, onder wijzers 9, overheidspersoneel 6, verplegers 4. Totaal 244. Hctel-café-ners.: huispersoneel 12, kell- ners 47 koks 8. Totaal 67. Houtbewerkers: teidenmakers 3, hout bewerkers 69. kistenmakers 6, kuipers 7, lijstenmakers 3. mandenmakers 2, meubel stoffeerders 22, meubelmakers 17. politoer- ders 2, ongesch. arb. 28. Totaal 159. Kleermakers: kleermakers 72. kappers 9. schoenmakers e.a. 16. Totaal 97. Land- en tuinarb.: bloemisten 33. land arbeiders 24. tuinlieden 24. warmceziers 11. ongesch. landarb. 5. Totaal 97. Metaalbewerkers: bankwerkers 97. blik- tewerkers 23. burgersmeden 26. electri- ciens 58. gasfitters 12. gasmetermakers 1. "ereedschapmakers 3. Instrumentmakers isoleerders 3. kettinesmeden 20, klinkers 10. koperslagers T lab. bedienden 2. las- sc'-ers 4. lood^'-ters J3, machinisten 15, -t-efe-ivjoorders 7 mstaaldraaiers 3. me- taalslnoers 4. metaai-agers 3. monteurs 16, nianostemmers 4, nolijsters 1. Donsers 4, rijwielherstellers 15. rijtuigschilders 2. scheepstimmerl. 6, stokers 28, tegenhoudefs 13. verw. monteurs-hulp 10. voorslaanders 5. voorwarmers 4. vulcaniseurs 1. vuurwer kers 7,wagenmakers 6, iizerwerkers 39, zandsouiters 2. zandvermers 2. ongesch. arbeiders 52 Tc taal 556. Sigarenmaker': sigarenmakers 21. sig. sorteerders 1. sie. striooers 1. Totaal 23. Technici, oozichters: bedrijfsleiders 9. ingenieurs 3. technikers 3, teekenaars 19, werkmeesters 17. Totaal 51. Textielarbeiders: hekelaars 6. katoen drukkers 22, kluwers e.a. 10. luikers 14, plaatsnijders e.a. 23. schrobbelaars 2. smn- ners 48. snoeiers 2. staaldraaddraaiers 6. sterkers 3. strijkers 14. wevers 116. wolbe- wrkers 37, ongesch. textielarb. 62. Totaal 365. Transportarbeiders: emballeurs 6. chauf feurs 133. exp. knechten 17, koetsiers 11, loopknechten 46, schippers 72, magazijn knechten 62, spoor- en trampers. 18, wakers 6. transportarbeiders 68, losse ar beiders 491. Totaal 930. Typografen: boekbinders 31, boekdruk- '-ers 15. fotografen 4, hn ln-vak arbeiders 3. letterzetters 30. steendrukkers 2. Totaal 85 Voedingsmiddelenarb.: bakkers 81. mole naars 1, ovenisten 4. slagers 67. suiker werkers 2L TOjjnkooperskn. 9, zoutzieders 2, EERSTE BLAD BINNENLAND. De wegenverbetering in Zuid-Holland. (3a Blad). De nood in den tuinbouw; vergadering van den Ned. Tuindersbond. (Land- en Tuinbouw, 3e Blad). De slachtoffers van het ongeluk met de „Specht" ter aarde besteld. (3e Blad). Felle brand te 's-Gravenhage en Culem- borg. (Gemengd, 3e Blad). BUITENLAND. Frankrijk en Engeland dringen te Rome op spoed aan inzake de uitnoodiging tot een drie-mogendhedenconferentie. Vermoedelijk weigert Italië. (Buiten land, le Blad). Het bijeenroepen der 9-mogendheden-con- ferentie en wat daarmede annex is. (Buitenland, le Blad). De congressen van de Engelsche conser vatieven en labour. (Buitenland, le Blad). Chamberlain weigert het Engelsche parle ment voor den vastgestelden datum bijeen te roepen. (Buitenland, le Blad). In Tsjecho-Slowakije is Rutha, een leider der Henlein-partij, gearresteerd. (Bui tenland, le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. zuivelbereiders 4. ongesch. fabr. arb 34. Totaal 223. Vrouwen: beh. naaisters 1, apothekers- ass. 1. kapsters 3. naaisters 13, strijksters 2. maasters 1, kooksters 1, winkeljuffrouwen 14. buffetjuffrouwen 2, serveersters 2, kantoorbedienden 41, verpleegsters 5, be drijfsleidsters 1, teekenaressen 1. onder wijzeressen 6. ass. en huishoudsters 16. dienstb. d. en d. en n. 29. kinderjuffrouwen 3. werksters 92, fabrieksarbeidsters 15, A. V. O. 10. Totaal 259. Algemeen totaal4286 8 October 1936 4915 8 October 1935 4150 Ben. 41 ged. werkloozen en 20 jeugdwerk verschaffing. LEIDSCHE AQUARIUM- EN TERRARIUM- VEREIJNTGING „DE NATUURVRIEND". Ledenvergadering. Bovengenoemde Vereeniging hield haar maandelijksche vergadering ln Huize v. Wiik, Hoogewoerd 108. De voorz. de heer W. Zwart opende op de gebruikelijke wijze en sprak er zijn vreugde over uit, dat de opkomst zoo groot was. Na voorlezing der notulen reikte de voorz. met een toepasselijk woor de verguld zilveren medaille uit. zijnde de eerste prijs van den gehouden nationalen kweekwed- striid, welke door het lid den heer A. Blok was gewonnen met een kweek Rasbora trilirJatur. De spr. van dezen avond de heer W. J. M. Deutz was door ziekte verhinderd: daarom behandelde de voorz. de z.g. triliniatus. Na een uiteenzetting van de oorzaak der massa sterfte in de herfstmaanden gaf sor. gelegenheid tot vragen stellen, waar- -•an een ruim gebruik werd gemaakt. Na de Dauze bracht de voorz. het be stuursvoorstel naar voren om de appara ten te koopen om het Pil. van het aqua riumwater te bepalen voor elk lid die zulks wenscht. Daartoe werd besloten. Voorts werd besloten om op kosten van de vereeniging een stel Telmatherina ledi- gesi (Celebes-Zellvisch) aan te schaffen; daarmede te kweeken en. zoo er resultaten mee bereikt worden, het jonge broed onder de leden te brengen. Ten slotte werd nog besloten dat de naam der vereeniging zal zijn Leidsche Aquarium en Terrarium-Ver. „De Natuurvriend". Door de Vereeniging tot bevordering van electrotechnisch vakonderwijs ln Ne derland werd te Amsterdam veor de eerste maal in Nederland het examen afgenomen voor electro installateur. Onze stadgenoot, de heer J. van Rjjn, Slaagde voor dit examen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1