STADSNIEUWS Leiden herdenkt de Statenvertaling ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1937 No. 23768 Gedachtenisure in de Pieterskerk Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V. OFFICIEELE KENNISGEVING HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN 78sie Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Prof. dr. J. N. Bakhuizen van den Brink en ds. Joh. W. Groot Enzerink voeren het woord. IM. NOOMEN Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD Weerverwachting voor Zondag LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden f. 2.3S per week f. 0.18 Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mnéKJ' Gisteren was het driehonderd jaar geleden, dat de voltooide Staten-verta- ling aan de Overheid der Vereenigde Provinciën plechtig werd aangeboden. Lelden, de stad, waar, ondanks het pestgevaar, moedig dit groote vader - landsche werk, dat van zoo onbereken bare bcteekenis is geworden voor ons volkskarakter, voor zijn taal en zijn zelfstandigen aard, werd voltooid, heeft dit belangrijke feit plechtig herdacht. In de Pieterskerk was daartoe gisteravond een gedachtenisure belegd waarin voorgin gen prof. dr. J. N. Bakhuizen van den Brink en ds. Joh. W. Groot Enzerink, voorzitter van den kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente Onder hen. die dezen dienst bijwoonden merkten wii o.m. op den burgemeester, mr. A. v. d. Sande Bakhuyzen, den rector-mag- nificus, prof. dr. J. van der Hoeve. ds. P. Bokma van Schiedam, die de Synode der Ned. Herv. Kerk vertegenwoordigde, mr. P. E. Briët. curator der Leidsche Universiteit, de professoren L. Knappert, F. W. A. Korff, G. Sevenster, J. de Zwaan en B. D Eerd- mans. Voorts zagen wii dr. de Gelder na mens de Mij. van Letterkunde, mr. Ver- burgt, gem. archivaris, ds. Nauta. leger- predikant, dr. Locher. die het Provinciaal- en dr. Fortgens, die het Classicaal Kerkbe stuur vertegenwoordigden en verder de Leidsche predikanten, ds. van Apeldoorn, dr. Boissevain. ds. Riemens, ds. Kuilman en ds. de Wit. alsmede den heer Jac. Wil brink, wnd. wethouder. Ook merkten wij op een vertegenwoordiging van het L.S.C. en van de V.V.S.L Als eerste soreker voerde in dezen dienst Prof. dr. J. N. Bakhuizen van den Brink het woord. De 17e September 1637. aldus ving spr. zijn rede aan. is een datum van ongewone beteekenis in de Neóerlandsche kerkgeschie denis. In de notulen van de Staten Generaal vindt men de gebeurtenis van dien dag vermeld Andr. Rivet, professor honorarius van Leiden, de opvoeder van prins Willem II te 's Gravenhage. de hoogleeraar Walaeus en de Leidsche predikant Festus Hommius reiken aan de Staten Generaal de voltooide nieuwe Nederlandsche Bijbelvertaling over, mede namens Joh. Bogerman, weinige da- arbeid en den druk, later ook de bewaar plaats der autographa geweest. De herden king daarvan in de Pieterskerk roept, aldus spr de herinnering wakker aan den zeld- zamen completen Bijbel in handschrift, door Fl. Heerman, daar in 1462 op het koor ter lezing geplaatst. Evenzoo aan het verblijf van Marnix van St Aldegonde ter vertaling van den Bijbel op aandrang van de Kerk en op uitnoodiging van de Staten Generaal, van 1595 tot zijn dood op 15 Dcc. 1598. waarna hi.i in de Pieterskerk werd begraven (en eerst later overgebracht naar West Souburg). De Universiteit en haar biblio theek bepaalden in deze omstandigheden de laatste woonplaats van Marnix en dertig jaar later ook de woonplaats van de Bijbel vertalers. die de Nationale Synode van Dordrecht in 1618 benoemd had. Spr. ging in het kort na hoe en in welke vormen de Bijbel in de Nederlanden vooral sedert de Hervorming verbreid is en hoe sinds de synode te Bmden van 1571 het verlangen der predikanten naar een oor spronkelijke en zoo zuiver mogelijke Ned. vertaling niet meer tot zwijgen is gekomen; vandaar het werk der predikanten Arn. Comelisz. van Dellt (t 1605) en Werner Helmichius van Amsterdam (t 1608) en Baudartius' plan om den Geref. Dultschen Bijbel van Joh. Piscator (Herborn) te be werken. Twee beginselen: dat de nieuwe Prof. dr. J. N. Bakhuizen van den Brink. gen tevoren te Franeker overleden en den anderen vertaler van het Oude Testament, di'. Baudartius te Zutphen. In het contract tusschen uitgeefster en burgemeester van lelden was bepaald, dat de Bijbel niet vóór dit. feit voor het publiek verkrijgbaar zou Ziin Leiden Is het tooneel van den vertaal Ds. Joh. W. Groot Enzerink. vertaling een oorspronkelijke en niet t werk van een particulier, maar van de Kerk moest zijn, stonden voorop. De Synode van Dordrecht bepaalt bovendien nauwe aan sluiting bij het Hebreeuwsche en Grieksche taaleigen, vermijding van aanstoot door on- noodige verwerping, van hetgeen in de ge bruikelijke Ned. vertaling goed was en toe- voeginc van onmisbare verklarende kant- teekeningen. Zóó zal de nieuwe vertaling dan midden in den vollen stroom van het kerkelijk leven in Nederland op haar plaats zijn. maar ook ontelbare betrekkingen tot buitenlandsche vertalingen en tot de bijbel vertalingen in het algemeen vertoonen. Spr herdacht de vertalers: Bogerman, Baudartius en Bucerus (t 1631) voor het Oude, Festus Hommius, Walaeus en Rolan- dus (t 1632) voor het Nieuwe Testament. Het werk begon in 1626 resp. 1628. te Lei den. In 1633, resp. 1634 zijn aldaar ook de revisores gevestigd. In het pestjaar te Lei den. 1635, is alles gereed; de druk eerst in 1637. In deze laatste jaren speelt de tra gische geschiedenis van de „voorreden", die Bogerman en Baudartius voor de uitgave ontworpen hadden. De Staten Generaal vooral door den invloed der Staten van Holland en van den Raad van State laten den Bijbel op hun naam, hoewel met de toevoeging: ..en volgens besluit der Nation. Synode" uitgaan. Hun Acte van Autorisatie is od dit punt, in het licht van de, telkens gewijzigde en tenslotte toch nog verworpen, voorreden, volslagen eenzijdig. Evenzoo dus de termen Statenbijbel ot Statenvertaling, waarbij spr. de verhouding van kerk en staat ten aanzien van dit werk uiteenzette. De taalkundige en wetenschappelijke beteekenis van den Nederl. Bijbel werd ten slotte door spr.(toegelicht in twee opzichten: betrekkelijk, in den stroom der ontwikkeling van onze taal en van de wetenschappelijke theologie der 16e en 17e eeuw; absoluut door de plaats die hii zich in het kerkelijk leven, en dat volkomen .verdiend, heeft verworven. De geestelijke achtergrond der Statenvertaling. Na gemeenschappelijk gezang betrad ds. Joh. W. Groot Enzerink den kansel en dankte eerst alle autoriteiten, die dezen dienst bijwoonden. In 't bijzonder richtte spr. een woord van warme erkentelijkheid tot prof. Bakhuizen van den Brink, die zoo welwillend was om in dezen officieelen herdenkingsdienst het woord te voeren en sprak daarna zelf over den geestelijken achtergrond der Statenvertaling en den zegen dien deze gebracht heeft voor ons volk. Prof. Reitsma in zijn bekend boek over de Hervorming toont aan hoe hooghartig de Remonstranten ;n de vergaderingen der Synode optraden en dat ds. Bogerman eerst na 35 samenkomsten tot hun uitwijzing overging. Spr. gaf een staaltje van 't felle optreden in die ook in politiek opzicht zoo gespannen dagen door vermelding van een venijnig hekeldicht dat op zekeren dag was opge hangen op de deur der vergaderzaal. Wil men ds. Bogerman den massieven Calvinist, leeren kennen, dan leze men 't gebed bii de opening der Synode en zijn toespraak, toen 't ging om de aanwijzing der vertalers. God zélf meest spreken tot de menschen in hun eigen taal Dat de allereenvoudigste zelf 't Evangelie des Kruises in eigen taal lezen kon, daarom was 't den Statenverta lers te doen. Dat is de geest der Reformatie. Hebben beeldhouwers en schilders, dichters en toonkunstenaars den Bijbel, om zoo te zeggen, voor 't volk vertaald, de Dordtsche vaderen, aldus spr.. hebben dit gedaan door vertaling van den Bijbel in de volkstaal. Daarin waren zii „issus de Calvin". De Schrift is voor hen de eenige bron der prediking, zooals dit altoos nog blijkt, als de predikers 's Zondags achter den open geslagen Statenbijbel staan: .gebonden aan Gods Woord". De mensch de prediker valt weg. God alleen komt naar voren in Ziin souvereiniteit, majesteit en eeuwigen raad. Christus is daarbij 't. eenige middelpunt, het werk Zijner verlossende liefde. De mensch van onzen tijd is hooggevoe lend en heeft door ziin groote wetenschap en zijn bijna onbegrensd technisch vermo gen geen voorlichting noodig. Velen kennen den "Bijbel niet eens. Alleen, die zichzelf leert kennen als een verblind -schepsel, die heeft behoefte aan een lamp voor den voet. De prediking der Kerk. de verkondiging van Gods Woord, door de Statenvertaling leesbaar geworden voor den aller eenvou digste heeft ten doel. 't leven te stellen onder 't licht der eeuwigheid, de menschen in de wereld tot gerechtigheid aan te ma nen. de verheerlijking Gods. Spr. verzocht tenslotte de aanwezigen zich van hun zitplaatsen te verheffen en zeide dan: „Voor het nastreven van dit ideaal brengen wii den mannen van Dordrecht op dezen gedenkwaardigen datum, in dit historisch Godsgebouw, eerbiedige hulde, in de stad, waar zü met bewonderenswaardige trouw hun moeizamen arheid verrichtten tot zegen van ons volk, bovenal tot cere van den drieëenigen God. Soli Deo Gloria!" Wii vermelden nog. dat de organist der Pieterskerk, de heer Mens, deze bijzondere samenkomst met orgelspel opluisterde. HERHALINGSOEFENINGEN 4e REGIMENT INFANTERIE. De tweede ontspanningsavond. Gisteravond had onder leiding van den voorzitter der cantine-commissie, kap. P. A. S. de Boer 'n tweede ontspanningsavond plaats voor de voor herhalingsoefeningen onder de wapenen zijnde militairen van bovengenoemd regiment. Hieraan verleende medewerking als humorist de heeren C. Spaanderman, O. Donkersgoed (pianist en harmonica), alsmede de goochelaar de heer B. Devilee. Bij den aanvang tot aan het einde was de zaal tot in alle hoeken bezet en het tel kens opklinkende applaus bewees, dat men zich uitstekend vermaakte. De avond stond op hoog peil. Om half elf keerde een ieder zeer voldaan naar zijn kamer terug, waar de sergeant van de week het programma verder afwerkte met „voor de bedden", het „avondappèl". LEDENVERGADERING C.G.W. Gisteren hield de C.G.W. (Chr. Georg. Werkloozen) haar ledenvergadering met het oog op het feit, dat C.G.W. op 15 No vember a.s. 5 jaar bestaat en dan dus haar le lustrum viert. Op deze bijeenkomst, die heel goed bezocht was, werd de bescherm heer geïnstalleerd n.l. de heer C. J. de Korver. Tot leden der jubileum-commissie werden gekozen de heeren Jac. Zitman, W. d. Wit, J. Binsbergen, Fiele en Biezen: uit het bestuur werden gekozen de heeren A. v. d. Velden en J. Crama. Verscheidene plannen werden besproken; men besloot on. een Jubileum-wedstrijd te organisee- ren tusschen een tweede klasse ploeg en een Ned. Studenten ElftaL Beter een polis en geen ongeval, dan een ongeval en geen polis van de BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a Telef. 302 - Na 6 uur 2479. 7801 (Ingez. Med.) UITLOTING GELD LEENING. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter algemicene kennis, dat bij de op 15 September 1937 gehouden uitloting zijn uitgeloot 35 obligatiën ad f. 1.000.en 5 obligatiën ad f. 500.van de 31/; »/o geld- leening van 1936. Deze obligatiën worden 31 December 1937 met de tot dien datum verloopen rente af gelekt, en houden met dien dag op rente te dragen. De lijst van de uitgelote nummers ligt ter inzage op de financiëele afdeeling van de gemeene-secretarie. A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN, Burgemeester. VAN STRIJEN, secretaris. Leiden. 18 September 1937. 7834 BINNENLAND. De oefeningen der Lichte Brigade bij Zei- hem (3e Blad). Werkgevers-reunie te Eindhoven (2e Blad). De Indische leening een mislukking (Finan ciën, 2e Blad). NED. BOND VER. VAN OUDLEERLINGEN DER TUINBOUWCURSUSSEN. Gisteravond hield de afd. Leiden van bovengenoemden bond haar eerste druk bezochte vergadering van dit seizoen. De voorzitter opende met een hartelijk woord van welkom, in het bijzonder tot de nieuw toegetreden leden. Besloten werd een reisfonds te vormen voor den Bonds dag. welke in 1938 in Enschede wordt ge houden. De heer van Diemei hield een causerie over de behandeling van rozen en behandelde achtereenvolgens het voortkweeken van rozen door oculeeren, stekken en zaaien, voorts hoe de verschil lende vormen als struikroos, stamroos lev. en treurroos worden verkregen, evenals de snoei van deze vormen. Besproken werd de vele typen als Thee-hijbriden, Remon- tantrozen. groot- en kleinbloemige Bota nische en wilde rozen. Het bewerken van den grond voor rozen- vakken, bemesten etc. werd niet vergeten, evenals de ziekten, de beschadiging en de bestrijding ervan. Spr. vestigde de aan dacht op miniatuurrozen, o.a. Rosa Rou- letti, welke als kamerplant wordt behan deld en wees nog op in den volksmond ge noemde rozen, welke echter niets met „Rozen" te maken hebben, als: Stokroos, Pioenroos, Roos v. Jericho etc. Op deze causerie volgde een aangename gedachtenwisseling. Een vaas Zinnia's van den heer Jac. v. d. Zwart verwierf door de kwaliteit van bloemen 9 punten. AANBESTEDING. B. en W. onzer gemeente hebben gegund het maken van een verkeersweg en een brug over den Zijlsingel in massa aan de firma L. P. v. Geer en A. P. H. Stuifa^pd voor f. 54.900. STOPZETTING DER LEIDSCHE KALK ZANDSTEENFABRIEK. In verband met te groote productie. Naar wij vernemen is de Leidsche Kalk zandsteenfabriek, gevestigd Rijnkade 20. genoodzaakt haar bedrijf met ingang van heden stop te zetten. Dit is in korten tijd reeds de derde kalkzandsteenfabriek die hiertoe overgaat, o.a. ongeveer 1'/: maand geleden, de Kalkzandsteenfabriek te Kat wijk. Aan het personeel der Leidsche Kalk zandsteenfabriek. bestaande uit 40 man, wordt met ingang ran heden, ontslag ver leend. De directeur de heer S G. Jansen, deelde ons naar aanleiding hiervan mede. dat een en ander het gevolg is van het feit, dat aan enkele fabrieken door den directeur-gene- raad van den Arbeid een overwerk vergun ning wordt verleend voor het draaien van twee ploegen in plaats van één, met het doel verlaging van den kostprijs, waard-oor nu te veel steenen aan de markt komen in verhouding tot de behoefte. Voor de groote productie is niet voldoende afzet mogelijkheid meer. Zoodoende zullen z.i. binnenkort ook andere directies hun fabrie ken moeten sluiten. De Leidsche Kalkzand steenfabriek had een jaarlijksche productie van 25 090.000 steenen. Wanneer de op het oogenbük groote voorraden voor een deel zullen zijn verkocht, kan men eerst weer overwegen de fabriek te openen Over het tijdstip waarop zulks kan plaats hebben, kon men ons nog onmogelijk inlichten. Er worden thans met de ministeries van Sociale en Economische Zaken onderhande lingen gevoerd teneinde een mogelijke in trekking der overwerbvergunningen te be werkstelligen. REDACTIE-WIJZIGING „LEIDSCH PREDIKBEURTENBLAD". Naar wij vernemen zal het Leidsch Predikbeurtenblad, het officieel orgaan der Ned. Herv. Gemeente, eenige redactie wijziging ondergaan. Door accumulatie van werkzaamheden zal dl'. J. Riemens het redacteurschap over dit weekblad, dat hij twaalf jaar heeft mogen voeren, neerleg gen. Ds. D. Kuilman zal hem in deze fiipotie opvolgen. BUITENLAND. Uitbreiding der overeenkomsten van Nyon tot vliegtuig-aanvallen (le Blad). Italië's houding tegenover Nyon (le Blad). China protesteert te Washington (Buiten land, le Blad). Roosevelt tegen dictatuur (Buitenland, le Blad). De Weensche rotonde door brand vernield (Buitenl. Gemengd, 3e Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD. In den loop van den nacht zal de wind aanvankelijk wat afne men, terwijl ruiming naar West of Noordwest te wachten is. De temperatuur zal weinig veran deren. Het buiige weer zal nog blijven aanhouden. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Nieuwe Inschrijving: Firma J. J. Devilee en Zoon, Oude Rijn 67, Leiden, fcruideniers- biedrijf. Venncoten: J. J. Devilee en W. B. Devilee Leiden. Wijziging: Naamlooze Vennootschap Ma- nufacturenhandel en Confectiefabriek v.h. A. Waals. Haarlemmerstraat 114, Leiden. Uittredend directeur: A. J. Waals, Leiden. De heer J. Zandee, cand. tot den Heiligen Dienst is buiten bezwaar van de kerkelijke kas voor een jaar aangesteld als hulpprediker in de wijk van dr. J. Riemens. Heden heelt de firma T. J. de Vries, sigarenhandel te Bodegraven, een winkel geopend in het perceel Korevaarstraat 3. Tot filiaalhouder van dit sigarenmagazijn „Zuid" geheeten, is benoemd de heer F. G. Zitman, die reeds lange jaren in het sigarenwinkeliersbedrijf is werkzaam ge weest. Men kan dus op vakkundige be handeling der artikelen, w.o. velerlei soor ten sigaren, sigaretten en tabak, rekenen. Het perceel werd gerestaureerd door de firma's Hoogendoorn (behangerij) en Kukler (glazenwasscherij). Heden is in het perceel Haarlemmer straat 83, hoek Vrouwensteeg g.eopend het magazijn „Modern", onder leiding van den heer De Wan, specialiteit in heeren-mode- artikelen, als hoeden, petten, overhemden, regenjassen, dassen enz., waarvan een groote keuze aanwezig is. In fraaie etala ges en ruime kasten is een en ander uit gestald en zal zeker de aandacht trekken, mede door de frissche aankleeding en opschildering dezer zaak. Bij de lirma Dieben alhier is een koe geschut, terwijl op de Oude Singel een big is aangetroffen. Inlichtingen daar over zijn te bekomen bij de politie. Van Dinsdag 21 September t.m. 23 September wordt ter versterking der financiën der Leidsche Kweek- en Bewaar school aan het Rapenburg no 131, in de zalen dier school, een bazar gehouden. Ieder die de Fröbel-Haanstra-gedachte aanhangt, zal zeker gaanje een bezoek aan deze bazax willen brengen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1