Uit het woelige België
Groote brand te Hazerswoude
LEIDXCH DAGBLAD - Derde Blad
Maandag 6 September 1937
De Middellandsche Zee-conferentie
THIJS IJS EN DE
Uitnoodigingen
verzonden
Het „schandaal" van de nationale bank
Minister-president Van Zeeland in het gedrang
SPREEKCEL
Pottenbgkkerij een prooi der vlammen
De heer J. v. d. Luyt
/CUEEP/
tjimm
Officieel wordt medegedeeld, dat de
ultnoodiging voor de Middellandsche
Zee-conferentie, die bijeen aal komen
in een stad nabij Genève in den loop
van deze of volgende week, op een nog
niet vastgestelden datum, uit Parijs en
Londen verzonden zijn. Voor deze con
ferentie zijn uitgenoodigd: Rome. Mos.
kou, Berlijn, BelgTado, Boekarest. Ti
rana, Sofia, Athene, Ankara en Cairo.
De Fransche en Engelsche regeeringen
(hebben overwogen, dat het van belang was
behalve de mogendheden, die aan de Mid
dellandsche Zee liggen, de landen uit te
jioodigen, die aan de Zwarte Zee liggen en
voor wie de Middellandsche Zee een on
misbare doorgang vormt Duitschland is
uitgenoodigd om. omdat het deel uitmaakt
van de internationale controle aan de
Bpaansche kusten.
De onbekende duikboot.
De strijd over de onbekende duikbootien)
duurt nog altijd voort.
Men beschikt te Londen nog steeds niet
over gegevens, welke in staat stellen, de
identiteit en de nationaliteit van de duik
boot vast te stellen, die de Havock aanviel
en het is juist dat gebrek aan gegevens dat
de Engelsche regeering belet, de sancties
te treffen, welke anders een dergelijk ver
grijp rechtvaardigen.
De duikboot van de Valencia-regeering,
die te Le Verdon is binnengeloopen. ver
toont scheuren aan de bovenstruc-
tuur Volgens verklaringen van den com
mandant zou het vaartuig ter hoogte van
Gijon door een vliegtuig der nationalisten
zijn getroffen.
Naar echter D.N.B. uit San Sebastian weet
te melden, zijn daar uit Frankrijk Span
jaarden aangekomen, die kans hebben ge
zien, met leden der bemanning van de be
schadigde duikboot in contact te komen. De
duikboot. „C 4" geheeten zou flink bescha
digd zijn, echter niet door een bom uit een
vliegtuig.
De „C 4" was in de Middellandsche Zee
Bestationneerd. De „C 4" moet dus van de
Middellandsche Zee uit naar Bordeaux zijn
gevaren en zij heeft blijkbaar daarheen
koers gezet, om zich van alle verdenking
te zuiveren.
Had de beschadigde boot, na den aanval
op de Havock en den Britschen tegenaanval
met dieptebommen, een Middellandsche
Zeé huiven po gezocht, dan zou immers het
schip onmiddellijk als de duikboot-piraat
zijn gebrandmerkt.
Naar men te San Sebastian verklaart.
kan er geen twijfel meer bestaan, of de
,.C 4" is de onderzeeër, die den torpedo af
vuurde op de „Havock" en daama door een
dieptebom van den Britschen destroyer ge
troffen en beschadigd werd.
Maar het is nog niet meer dan een der
vele „vertelsels"
Schip tot zinken gebracht?
Volgens vissschers van Kelibia (Algerie)
Is in den nacht van Zaterdag ter hoogte
van Kaap Bon een schip door een torpedo
of een kanonskogel in brand geschoten en
gezonken. De visschers vertelden, dat zij
hevige ontploffingen hoorden, waarna het
schip in brand vloog. Na 'n half uur doofde
het vuur plotseling. Het aanvallende schip
deed gedurende eenige minuten een krach
tig zoeklicht over het water schijnen. Men
heeft echter geen wrak en geen menschen
gevonden
Van 't front.
In Asturië rukt Franco's troepenmacht
thans snel op Llanes met het vliegveld bij
die plaats is bezet.
De strijd concentreert zich thans meer en
meer ten Zuiden en ten Zuid-Oosten van
Saragossa
De Valencia-'roepen r chten nog steeds
hun aanvallen od Belchite: de nationalisten
zet'en hun tegenoffensief voort in de sec
toren Plna en Quintao.
Deze beide gevechtiaetles ontwikkelen
zich in zones, die zeer dicht bli elkander
liggen. He; doel der nationalisten is blik
baar, den tegenstsander door de bedreiging
eener omsingelende beweging te noodzaken
van Belchite terug te trekken en s ag te
leveren verre van de soliede stellingen,
welke hli rond die kleine stad heeft inge
richt.
De beide aanva'legers ODereeren aldus
bijna naas' elkaar in plaats van tegen el
kaar. Maar de veldslag, welke hier wordt
voorbereid en waaraan zeer eroote effec
tieven zullen dee'nemen. is van belang,
misschien van beslissend belang voor den
Spaanschen burgerkrijg.
HET ARAGON frftÓNT
y. PAMPLONA '..\f W A u i/ a i lc
TT-V*..,, 'SABA VU--* "-I-* U f
U$oo7SA0li^ "TSAUEMT\
f CANFRANCi
4TAFALCA j Pt»" BEUttJUE
eer,LLC J
\r~^ ML"" •c'mpo
■V AytosV H u E S CA UPlpu/
<rctÉA
1 Hu esc Af •stcTAAo eouBjsac.
[tudela
-Nrr^AUSTt
BOBJAJtv
f t OMUitn» /V -
PIASCENCIAAMtiMivnc 'rt
sarag£SSA^(N^GO \«CA*T£jON L ER IQ A
«^wuocbap #bar6astÖ
^•GRUIEU _M0N20N
\JAMAfi'rc
Sarimena
/To HG iSSe°-*\\g E L5 a
f iCARlBENA
CALATAYUD BEicuireV,
^UIWEQZA'
fcASPE
Het front van Aragon. tot dusver slecht;
het tooneel van secundaire gevechtsacties.
wordt wellicht het voornaamste Spaansche
oorlogsfront, waar de beslissende slag zal
worden geleverd.
Volgens een Havas-telegram uit Valencia,
zou od het Noordelijk front geconstateerd
zijn, dat de rechtschen alle Marokkaansche
en ook Italiaansche eenheden hebben te
ruggetrokken, om deze naar het front van
Aragon te dirlgeeren
Ook zou een aanzienlijk deel van de
luchtmacht en zwaar kriigsmateriaal naar
genoemd front zlin gezonden
Volgens particuliere mededeelingen be
studeert de regeerine te Valencia thans de
kwestie van het ééne opperbevel en is spoe
dig een beslissing dienaangaande te ver
wachten
Alle berichten komen hierin overeen, dat
eenstemmig in de kabinetszitting zal wor
den besloten, generaal Miaia tot opperbe
velhebber van alle tegen Franco strijdende
legergroepen te benoemen.
Represailles opgeschort.
De door de regeering van Salamanca ge
troffen represaillemaatregelen tegen in
San Sebastian en in het Baskenland ge
vestigde Fransche zakenlieden zlin ODge-
schort.
Acht Franschen, die op de internationale
brug te Hendaye de gren= hadden over
schreden. zijn naar San Sebastian terug
gekeerd.
(Van onzen eigen correspondent).
BRUSSEL. 3 Sept.
Het blijkt wel dat aan de poiitiek-finan-
cieele schandalen die de openbare opinie in
dit land, sedert vele maanden in een toe
stand van koortsige opschudding houden,
maar geen einde kan komen. Wij hoeven
ihier ongetwijfeld niet aan te herinneren
aan de debacles van de Socialistische Bank
van den Arbeid en den katholieken Bel
gischen Boerenbond, de agitatie, rondom
de onverkwikkelijke financieele verrichtin
gen van zekere politici, door de Rexistische
partij en haar leider Léon Degrelle in het
Qeven geroepen. Wij mogen ook veronder
stellen dat de lezer weet tot welke wijzigin
gen in de samenstelling van het Parlement
en welke opzweeping van de gemoederen dit
alles aanleiding gaf. Met tientallen wees
men de „aangebrande" ministers van
Staat, oud-ministers. Kamerleden en Sena
toren aan waarvan velen vrijwillig, anderen
als gevolg van het resultaat der verkiezin
gen, het politieke tooneel moesten verlaten.
Boven de branding bleef echter de figuur
staan van dr. Paul van Zeeland, door ko
ning Leopold, wiens vertrouwen hij ten
volle bezat, in moeilijke omstandigheden
aan het hoofd van de regeering geplaatst.
In hem, den verdienstelijken economist en
gewezen vice-president van de Nationale
Bank van België, die de gevaarlijke tweede
devaluatie van den frank tot een goed einde
had weten te brengen, bleef de groote meer
derheid gelooven als in een levend symbool
van onaantastbare eerlijkheid en onbaat
zuchtigheid.
Toen enkele maanden geleden, de rex's-
tische leider Deerelle een tusschen'ijdsche
verkiezing in het arrondissement Brussel
uitlokte, welke verkiezing od een zware
nederlaag voor Rex uitliep en de katholieke
Vlaamsche oud-minister Sap het waagde,
tijdens deze buitengewoon heftige verkie
zingscampagne. in de Kamer een interpel
latie te houden over de niet-vervanging
van dr. Van Zeeland, als vice-president en
directeur van de Nationale Bank, bli welke
gelegenheid de interpellant de vraag s'elde
of het juist was dat de minister-president,
na zijn intrede in de regeering nog bezol
digd was geworden door bedoelde bank,
stak dan ook. in het Parlement, een storm
van verontwaardiging od De eerste-minister
verklaarde, terwijl de Kamer hem een
ovatie bracht, nimmer, na zijn vertrek van
de Nationale Bank. direct noch indirect,
eenige wedde of vergoeding meer te hebben
ontvangen. Oud-minister Sap kreeg 't ver
volgens erg te verduren Hii werd op strie
mende wijze, door een overgroots parle
mentaire meerderheid afgekeurd en van de
lijst geschrapt der leden van de Katholieke
Kamerfrac'ie In de bewering van den
Waalschen katholieken afgevaardigde mr.
Bodart. als zou hij (Sap) een lasteraar zijn
en ook in andere uitlatingen van den pre
sident der fractie, graaf Carton de Wiart,
vond de oud-minister aanleiding om een
proces aan te leggen vóór de rechtbank te
Brussel dat tot ds veroordeeling leidde van
mr. Bodart. In de motiveering van het von
nis werden zekere bij de leiding van de
Nationale Bank bestaande gebruiken scherp
beoordeeld. De kansen, tot dan toe ongun
stig voor oud-minister Sap. begonnen te
keeren en weldra werd openlijk gesproken
en geschreven over wat de oppositiebladen
niet aarzelden te noemen „het schandaal
van de Nationale Bank van België". Aan
de leiding van deze financieele instelling,
speciaal aan haar „gouverneur" of presi
dent werd ve "weten de statuten te hebben
overtreden, in de vaca'ure ontstaan door
het vertrek van den heer Van Zeeland niet
te hebben voorzien diens wedde, sedert 2
jaar in reserve te hebben gehouden of over
jde andere leden van de bankdlrectie te
hebben verdeeld, zich tot het disconteeren
|van vaüsche wissels hebben geleend, aan
geboden door den later uit België gedreven
Treemden financier Julius Barmat tenge
volge waarvan de Nationale Bank een ver
lies van ten minste 27 millioen frank zou
hebben geleden, enz. enz.
Onder den drang van de openbare opinie
werd alsdan door de regeering aan den
sociaiistischen minister van financiën, dr.
De Man, opdracht gegeven een enquête in
te stellen Het desbetreffende rapport, ruim
een week geleden aan de pers medegedeeld,
was niet ongunstig voor de Nationale Bank.
Minister De Man constateerde dat de
directie zich letterlijk aan den tekst van
de statuten had gehouden maar keurde toch
de wijze van bezoldiging der leden van de
directie af als zlinde uit den tijd en strijdig
met de „ongeschreven wet". Dit gaf aan
leiding tot de bijeenroeping van verschil
lende parlementaire fracties. De katholieken
bevestigden hun vertrouwen in den heer
Van Zeeland. De liberalen drongen echter
aan od blieenroeoing van het Parelement in
buitengewone .ftlgemeene vergadering en
wisten de regeering tot inwilliging van dit
verzoek te bewegen. Intusschen grepen ge
wone en buitengewone algemeene vergade
ringen van aandeelhouders der Nationale
Bank plaats, gekenmerkt door felle scheld
partijen en woelige tooneelen. De rexisti
sche en Vlaartlsch-Nationalistische oppositie
respectievelijk geleid door Degrelle en se
nator mr. Van Dieren, slaagde gedeeltelijk
in haar obstructiewerk zoodat deze verga
deringen, in plaats van een paar uren. ver.
scheidene dagen hebben geduurd. President
Franck verdedigde het beleid van de bank,
toonde aan dat de statuten steeds werden
geëerbiedigd, verklaarde nimmer persoonlijk
met Barmat in contact te zijn geweest, gaf
echter toe dat de sindsdien overleden direc
teur van den discontodienst, Tilmont, door
Barmat deerlijk bedrogen werd en beves
tigde vervolgens dat de heer Van Zee'.and
nadat hij minister was geworden, eerst in
Juni 1934. als voorschot uit het „gemeen
schappelijk fonds van de directie", dat met
de uitkeerina van de gewone wedde niets te
maken heeft. 100 000 frank, later, in No
vember. bij zijn terugkeer naar de Bank
nog 50 000 frank en ten slotte, toen hij in
April 1935 definitief de bank verliet en zijn
rekening werd gelikwideerd, een laatste
bedrag van 180.000 frank zou hebben ont
vangen Dit was een paar dagen vroeger
door minister-president Van Zeeland zelf
reeds toegegeven in een door hem aan de
„Indépendance Beige" verleend interview.
Minis'.er De Man aarzelde niet den regee-
ringscommissaris bli de Nationale Bank
opdracht te geven een aanvullend onder
zoek in te stellen naar deze kwestie, waar
van hij. bii de samenstelling van zijn eer
ste raoport. onkundig was gebleven. Een
dergelijk Initiatief moet door het hoofd van
de regeering als een op zlin persoon gericli-
ten aanval beschouwd zijn geworden. Harde
woorden blijken toen te zijn gevallen tus-
schen hem en den heer De Man, in wien
menigeen een aspirant eerste-minister
meent te moe'en zien. Slechts op het
randje af werd een kabinetscrisis voorko
men en werd het conflict, tijdelijk althans,
bijgelegd.
Met scanning wordt op de morgen ge
stelde buitengewone bijeenkomst van de
Kamer tegemoet gezien. Zal de bliikbaar
fel verzwakte regeering den komenden
storm met succes het hoofd kunnen bieden?
In officieele kringen legt men. te dien op
zichte. een duidelijk" optimisme de com-
mande" aan den dag Vele parlementsleden
zijn echter, naar wij vernemen de meening
toegedaan dat Van Zeeland, na een ver
trouwensvotum van de meerderheidspartijen
te hebben losgekregen, wat de tegen hem
uitgebrachte beschuldigingen teniet moet
doen. binnen vrij korten tijd, den koning
zal verzoeken het ontslag van de regeerings-
oloeg te willen aanvaarden. Is het zlin be
doeling tijdelijk of definitief de politiek
vaarwel te zeggen of enkel maar tot een
grondige wijziging van de huidige combi
natie over te gaan? Niemand is voorhands
bii machte deze vraag te beantwoorden. Een
feit staat echter vast: voor België breekt
weer een nieuwe periode van politieke
hoogspanning aan, we'ke tot men'ge ver-
lassing aanleiding zou kunnen geven.
DE 1STE GORTESTRAAT.
Eenige bewoners van de 1ste Gortestraat
wijzen op den h. i. onhoudbaren toestand,
waarin de bestrating dezer straat verkeert.
Foto Van Vliet.
Hierboven een opname van een gedeelte der ruïne na afloop van den hevigen brand,
die gistermorgen een pottenbakkerij te Hazerswoude teisterde.
Gistermorgen werd een groote brand ont
dekt in de potten- en draineerbuizenbak-
kerij N.V. Nieuw Werklust aan den Groe
nendijk te Hazerswoude. Een voorbijgan
ger, die uit de vroegmis der R.K. kerk
kwam. ontdekte te ongeveer halfnegen
opstijgende rook en vlammen uit het ge
deelte, waar de ovens liggen. Onmiddellijk
waarschuwde hy den directeur den heer B
wiens woning aan de fabriek grenst, die
dadelijk de brandweer van Hazerswoude
alarmeerde, welke spoedig met de spuit
aanwezig was, evenals de brandweer uit
Koudekerk en Lelden. Onder leiding van
burgemeester Warnaar was de autospuit
van Hazerswoude reeds dadelijk in actie om
te trachten den brand te stuiten en kort
daarop werden met 6 stralen de belendende
perceelen bespoten, waarin de kantoren
zijn ondergebracht, daar al spoedig bleek,
dat het gebouw zélf wei niet meer zou zijn
te behouden.
Na eenige uren van hard werken, kon ge
zegd worden, dat men den brand meester
was: het vuur bleef inderdaad beperkt tot
het gebouw, waarin 2 ovens zijn onderge
bracht. die gebruikt worden voor het bak
ken van bloempotten, draineerbuizen enz.
Hiervan is niets overgebleven, behalve de
hooge fabrieksschoorsteen. Door dezen
brand zijn de werkzaamheden ernstig ge
stagneerd.
De schade is zeer aanzienlijk en be
draagt vermoedelijk meer dan een halve
ton, die echter door verzekering gedekt
wordt.
De productie van 3 weken is mede verlo
ren gegaan.
Op het terrein van den brand waren nog
aanwezig weth. van Dam, de gemeente-
opzichter de heer J. Dekker en een der wet
houders van Koudekerk. De oorzaak van
den brand is tot nu toe onbekend. Vermoed
wordt, dat brandstof welke in de nabij
heid van de ovens lag, vlam heeft gevat.
Door het krachtdadig optreden der brand
weer, met de voortreffelijke assistentie van
die uit Leiden, onder commando van inspec
teur Couzy, die de groote motorspuit had
uitgezonden, is het echter mogen gelukken,
de gevolgen niet nóg ernstiger te doen
zijn. Deze brand trok vanzelfsprekend
groote belangstelling op den anders zoo stil
len Zondagmorgen.
„Wij geven de voorkeur
aan Dagbladreclame".
„Wij geven de voorkeur aan dagblad
reclame boven andere reclamemidde
len, omdat wij daardoor onze reclame
beter kunnen richten. Dagbladen
geven ons ook veel eerder resultaten.
Onze rapporten betreffende reclame
resultaten hebben ons definitief aan
dagbladreclame doen gelooven als
het snelst resultaten gevende, het
meest productieve en het best te
controleeren reclame-middel",
zei onlangs Sir George Schuster, de
president van den theehandel met
wereldnaam: Thomas J. Lipton Inc.
7029
42. Ja, het was wel raar; daar stonden dus twee Diokie-Donsjes
bij elkaar! Terwijl Thijs en echte Dick zich heel vlug uit de voeten
maken, zal Leo Listig 't spiegelbeeld zeer streng bewaken; maar
die spiegel-Dick is heusch geen prettig klantje het is een nijdig
bijdehandje en als je wacht nog even, zal je wel zien wat Leo gaat
beleven
Intusschen was Thijs zeer bevreesd, dat Leo hem hier zou betrap
pen en hij besloot om nu, zoo vlug als 't kon, met echten Dickie te
ontsnappen.
„Ja" zei Dick, „vooruit, want anders zal die Leo ons met toover-
spreuken vast gaan bindenkom mee, ik kan den uitgang vinden!"
Zoo renden zij getwee langs trappen, kamers, gangen zij zor
gen er wel voor, dat Leo hen niet meer kan vangen!
Gaat heen als veldwachter
te Katwijk aan Zee.
De heer J. van der Luyt.
De heer J. van der Luyt, sinds 30 jaran
gemeenteveldwachter te Katwijk aZee,
gaat op 1 Oct. den dienst verlaten. De heer
v. d. Luyt. die geboren werd op 7 Septem
ber 1882, heeft zich in dien tijd een be
kwaam politieman betoond en zich in vele
kringen hoogachting veiworven. De gevoe
lens. die men hem toedraagt zijn o.a. tor-
uiting gekomen bij zijn 25-jarig jubileum
op 1 April 1933, toen hem talrijke gcluk-
wenschen ten deel vielen. De heer v. a»
Luyt diende onder niet minder dan 4 bur
gemeesters, n.l. de burgemeesters de Rid
der, de Waal Malefijt, mr. ar. Schokkins i
en mr. Woldringh van der Hoop. Hij maas- i
te de groote ontwikkeling van Katwijk aan
Zee mede, alsmede de reorganisatie van
den politiedienst der latere en laaioio i
Velen zullen dezen kundigen politiebe- I
ambtc, die een bekende figuur in het Kat- i
wijksche leven is, met leedwezen zien heen- i
gaan. Naar wij vernemen heeft de heei
d. Luyt den wensen te kennen gegeven, i
geen officieel afscheid van zijn supeneu.en i
en het corps te nemen
Halcyon Lijn - STAD AMSTERDAM, 3
Sept. van Savona te Benisaf.
Holland—Amerika Lijn - ROTTERDAM,
toeristenvaart, 3 Sept. van New-York 1
BEEMSTERDIJK. 3 Sept. van R'dam,,„ I
New-York MAASDAM, 3 Sept. «'J
Boston te Philadelphia BLOMMbn
DIJK, thuisr., 3 Sept. van Havana
SPAARNDAM. R'dam n. N.-York, P&s'l
3 Sept. Lizard. I
Rott. Lloyd - BRASTAGI, 4 Sept. v» 1
Hamburg te R'dam.
