STADSNIEUWS Oud-Leidsch Strafrecht BUITENLAND WOENSDAG 18 AUGUSTUS 1937 No. 23741 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN 78sie Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Keuze tusschen beul en bruid Nederlandsch kapitein verkoos het zwaard Dit nummer bestaat uit DRIE bladen EERSTE BLAD LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ds.-per regel voct advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk Jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen, gevestigd zijn: per 3 maanden f. 2.35 per week f. 0.18 Franco per post f. 2.35 per 3 maanden 4- portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mud.) De keuze tusschen beul en bruid is in vroeger tijden tientallen malen verricht. Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa bestond namelijk een oud straf- rechtsgebruik volgens hetwelk een veroor deelde kwijtschelding kon worden verleend, ranneer een vrouw hem wilde huwen. Op dit merkwaardige en zeldzame gebruik is ook in de stad Leiden éénmaal een beroep gedaan door een aanzienlijke jonkvrouw, maar de veroordeelde verkoos den beul boven de bruid. Allereerst iets over dit oude strafrechts- gebruik zelf. Over het ontstaan tasten we m het duister. De oorsprong is gezocht in iieidensche gebruiken, waarbij men wees op het aanzien waarin de vrouw bij de Germanen stond. Van den anderen kant beeft men zich. bij de verdediging van 't ge bruik beroepen op het kanonieke recht, en r zijn inderdaad plaatsen, die in die rich- wijzen. Een positieve aanwijzing ont- ekt. echter volkomen. Wel kennen wij de eening van gezaghebbende juristen uit vroeger tijden wier opinie gevraagd werd, anneer een beroep op dit gebruik was ge- 1 m. argumenten pro werden dan o.a. aan gevoerd: de begunstiging vam het huwelijk, te betering van de zonde, beperking van 'e doodstraf, en ook het motief, dat zulk ,n huwelijk erger voor den veroordeelde zjjn dan de doodstraf, omdat meesten- Is vrouwen van minder allooi van dit ht gebruik maakten. Als motieven con- werden aangevoerd, dat misdadigers "der tot hun daad zouden komen als ze "n aan den beul te kunnen ontsnappen dat het gebruik in strijd was met het tsbelang, dat bestraffing van alle mis sers eischt; van die zijde werd er ook j op gewezen, dat het gebruik nergens het recht werd aangegeven en dat het ontwijding van het huwelijk zou zijn. de gevallen, dat een vrouw een ter dood oordeelde, die meestal op het schavot 'ad, ten huwelijk vroeg, werd dan ook ls de executie alleen maar uitgesteld eerst advies te vragen bij den iands- Maar toen eenmaal het beginsel der tótszekerheid opkwam, is het oude misgebruik spoedig afgeschaft. hitusschen treffen we het gebruik in 14de. 15de en 16de eeuw in geheel Eu- - aan. Volgens nauwkeurige onder- hingen is het in de Noordelijke Neder- Jen in het geheel slechts elf maal toe- fPast, waarvan driemaal te Nijmegen, ijl liet in vijf gevallen geweigerd is. i geval van zulk een weigering vinden in het jaar 1587 te leiden. In genoemd jaar waren in verschillende len aanslagen beraamd tegen 't stads hui- ten gunste van Leycester. In de and October van dat jaar smeulde het 'ir van de omwenteling in Leiden. Men Wekte de poging echter tijdig. Een aan- samenzweerders wist zich door de »cht te redden, maar een drietal werd de stedelijke regeering gevangen ge- ten, waaronder Kapitein de Maulde. bekende, dat hij weliswaar door all een in het complot was gehaald, maar ettemin bijna alle voorbesprekingen had iJEewoond, en gaarne den aanslag tot een I einde had zien komen. Het was voor rechters een moeilijk geval, daar de tide zelf zich zeer verdienstelijk had -makt jegens zijn land, vooral bij de "dediging van Sluis in Vlaanderen. Vele „eplaatsten bemoeiden zich met het de Maude, die gevlucht waren, deden een verdedigingsgeschrift het hebt zien, dat te Utrecht werd gedrukt en waarin zij de meening verkondigden, dat de aanslag op aansporing van Leycester beraamd was. In het geschrift werd verder gewezen op de groote verdiensten van den vader van den veroordeelde: „verhalende voorts de groote diensten ghedaen by wylent den Hezre van Mansart, vader van den Capl- teyn Maulde aende deurluchtlghen Prince van Orangien van hoogher memorie, ende dat hij zijne Vorstelicke genade in zijn meeste noot een goede somme van pen ningen geleent hadde, dat selfs Mauldens twee broeders hun leven ghelaten hadden voor den vyandt ten dienste vanden lande". Maar al deze redenen wierpen bij de rechters geen gewicht in de schaal. Men wilde strenge straffen uitdeden ten voorbeeld aan anderen en de stemmen, die om clementie vroegen, werden ver drongen door hen die overwogen, dat, nu de andere daders gevlucht waren, deze tenminste moesten sterven. Zoo werd op 26 October 1587 de Maulde ter dood veroordeeld: „de schepenen ver oordeelden den voornoemden gevangen gecondemneert en condemneren den sel- ven mis desen, opter plaetse voor 's-Gra- vensteen daermen gewoon is over de boos doeners straffe te doen, gerogt en geexe- cuteert te werden met der swaerde. datter de dood na volgt, en daerna t lichaam met 't hooft begraven te worden". De bei de anderen werden tot dezelfde straf ver oordeeld, alleen met dit verschil, dat na de terechtstelling hun hoofden op staken te pronk zouden gesteld worden. En inderdaad is dit vonnis ten uitvoer gelegd, ondanks het feit dat een Leidsche Jonkvrouw zich aanbood om met den ver oordeelde te huwen. Deze jonkvrouw, die van Utenbroeck heette, had zich tot de Gecommitteerden der Staten van Holland en de Regeering der Stad gewend, zich be reid verklarende met de Maulde in het hu welijk te treden. Een geschiedschrijver uit dien tijd, Bor, vertelt ons dit heele ver haal uitvoerig. De Maulde, zoo schrijft hij, „werde naer hem de doot vercondicht was van eenighe aengheseyt, dat hij moet hou den soude, dat eene Joffrou genaemt Utenbroeck hem verbidden ende ten hu- welick verzozeken soude: maar hij hoo- rende de selve noeme ende in haer gesel schap wel geweest zijnde hadde weynich moets, dat hy deur haer verlost worden soude ofte oock de selve ben huweiicken niet begerende conde hem niet te vreden stellen, doch het versoeck vande voorsz Joffrou werde afgheslaghen ende de- ge- condemneerden werden alle drie geëxe- cuteert ende 't hooft afghehouden". Tusschen beul en bruid kiezend, schijnt dus de kapitein den eersten gekozen te hebben, hoewel de overheid ook niet gaar ne een beroep op dit gebruik wenschte. Want de Commissarissen van de stad heb ben de jonkvrouw niet willen verhooren. maar hebben haar in plaats daarvan „on- Kon. Ned. Fabriek van Wollen Dekens v.h. Zaalberg en Zn. De voorstellen der directie met groote meerderheid aangenomen. In het tegenovergestelde geval ware het bedrijf stopgezet. Vandaag is te Amsterdam een vergade ring gehouden van houders van obligaties 6 pCt. eerste hypothecaire obligatieleening ten laste van de N.V. Kon. Ned. Fabriek van wollen dekens v/h J. C. Zaalberg en Zoon. De directie bracht het bekende voorstel naar voren, met een wijziging, welke tege moet komt aan den in de vorige vergade ring geuiten wensch van een groep obli gatiehouders om een grooter percentage in aandeden ui'gekeerd te krijgen. De obligatiehouders zullen namelijk het recht krijgen a pari een aandeel van f 100 te nemen, hetgeen voor houders van obli- PAARD TE WATER. En de berijder op den gTond. Gistermorgen is op de Jan van Goyen kade een paard, dat naar den hoefsmid werd gebracht en waarop een zekere S. wonende aan het Delftsche Jaagpad, ge zeten was, door het een of andere voor werp geschrokken, waardoor het onver hoeds een zij-sprong maakte, zijn berijder op den grond wierp en zelf te water ge raakte. Het dier zwom evenwel rustig naar den overkant en stapte aan de Sohelpen- kade weer aan wal. Ruiter en paard kwa men er zonder letsel af. Gisteren werd onze stadgenoot Anton de Groot, Plantage 2, aangenomen als leeraar van den Algemeene Nederlandsche Danssport Bond, hetgeen inhoudt, dat zijn leerlingen na afloop van hun opleiding exa men kunnen doen voor bovengenoemden Bond. Met ingang van heden is de dames kapsalon Gé Nederlof verplaatst van Kui- persteeg 9 hoek Oude Rijn naar den Sta tionsweg nr. 6 c. Tegelijkertijd werd de salon geheel ge moderniseerd en van nieuwe meubelen en gaties van f. 1000 neerkomt op de keus tus- installaties voorzien, o.a. van de permanent- r-oV,nv> «nv. 1c -Gt xmo oViina Wollo 10^*7 Tv» fntoo o o nrri-ori70rtfi i schen een uitkeering van 5 pCt. in contan ten en 30 pCt. in aandeelen, of een uit keering van 15 pCt. in contanten en 20 pCt. in aandeelen, waarboven dan in beide ge vallen 15 pCt. in den vorm eener obligatie wordt uitgekeerd. Bij den aanvang der vergadering deelde de directie mede, dat de dispariteit tus schen de opbrengst der dekens en den prijs van de wol verdwenen is en dat de toe stand thans aldus is, dat de N.V. indien zij gereconstrueerd ware geweest, in de laatste maanden een behoorlijke winst zou hebben gemaakt. De eisch tot liquidatie, door sommige obligatiehouders gesteld, wees de directie ten stelligste af. Bij de discussies werd van de zijde van commissarissen opgemerkt, dat een verwerping der voorstellen zou neerko men op een stopzetten der fabriek, daar het nie«iwe geld, dat bij aanne ming van liet voorstel beschikbaar zou zijn (f. 140.000) niet in de N.V. zou wor den gestoken. Commissarissen zouden niet meewerken aan een voortzetten van 't bedrijf na verwerping der voor stellen. Op een vraag van een der aanwezi gen antwoordde de directie, dat haar voorstellen alle obügatiehouders be treffen. Bij stemming bleek, dat een bedrag van f. 150.000 vertegenwoordigd was. Van de 150 stemmen waren er 129 voor het voorstel der directie en 21 tegen. ZILVEREN JUBILEUM W. C. LANDESBERGEN. Bij de Stedelijke Lichtfabrieken. Heden herdenkt de machinedrijver bij de Gasfabriek W. C. Landesbergen zijn 25-ja- rige dienstvervulling. Hij werd in deze be trekking op 1 Juli 1924 aangesteld na in ver schillende andere functies bij genoemd be drijf te zijn werkzaam geweest. Waar Landesbergen niet alleen goed staat machine Wella 1937. In twee aangrenzende vertrekken zijn vier cabines smaakvol in gericht, terwijl er bovendien een afzonder lijke kamer is voor gezichtsmassage, make up, manicure, hoogtezonbehandeling, enz. Kortom voor alles wat het uiterlijk van de dames kan verfraaien. Gisteravond omstreeks kwart over zes is de 12-jarige A. L. in de keuken van de ouderlijke woning aan de Lusthoflaan over een plank gestruikeld, waardoor hij viel en een diepe snijwonde boven het rechter oog opliep. De Eerste Hulpdienst vervoerde den jongen uaar het Academisch Zieken huis. Hedenmorgen is de 27-jarige chaufeur P. K. uit Zaandam, terwijl hij staande op een vrachtauto bezig was aan de Oude Vest balen lorren te slouwen, van den wa gen gevallen, waardoor hij bloedend aan het hoofd werd verwond. Daar de man ge heel versuft was, werd de E.H.D. opgebeld, die hem behandelde. De politie alhier heeft den 55-jarigen logementsgast L. S. aangehouden, gedomi cilieerd in Hoogeveen, die nog elf dagen hechtenis moest ondergaan. BINNENLAND. Treinbotsing te Amsterdam; groote schade doch geen persoonlijke ongelukken (3e Blad). Nederlanders te Sjanghai aan boord van de Tasman (Binnenland, 3e Blad). Hotelbrand te Dalen; schade f. 40 a f. 50.000 (Gemengd, 3e Blad), Onze waterpolo-ploeg won te Boedapest met 42 van Frankrijk (Sport. 2e Blad). Autobotsing bij Hoevelaken; auto in brand gevlogen; de bestuurder gedood (Laat ste Berichten, le Blad). Het stoomschip Willemsplein in aanvaring (Laatste Berichten, 1ste Blad). BUITENLAND. De strijd tusschen China en Japan duurt met groote hevigheid voort (1ste Blad en Laatste Berichten). De houding van Engeland en Amerika in zake het Japansch-Chineesche conflict (Buitenland, le Blad). Belangrijk besluit van het Britsche kabinet betreffende de onveilige Middellandsche Zee (Buitenland, le Blad). ZIE VOORTS EERSTE BLAD. LAATSTE BERICHTEN DE ALGEMEENE TOESTAND. Sjanghai. Den strijdenden zou namens de Amenlcaansche regeering gezegd zijn, dat De houding van Engeland en Amerika hen strikt verantwoordelijk acht en tazake het Janansoh-cLneesche conflict - van rneenmg Belangrijke Engelsche verklaring over de ten afleggen yan J™eren_ aj"*iag op ie aangeschreven bij zijn superieuren, maar weerdelijck wech gestoten, ende ghestraft, ook steeds in de beste verstandhouding met seggende, schaemt ghy niet een verrader zijn collega's verkeert, spreekt het vanzelf, ten houwelicke te begeren. Sender haer dat deze dag voor hem niet onopgemerkt toe te laten voor den volcke op de plaetse van supplicle haer ootmoedich versoeck te doen: daermen nochtans oock ten tide van den Hertoch van Alba sommighe boosda- der.s het leven gheg'heven heeft op 't ver bidden van eenighe ghemeyne vrouwen". Wat dus de aartsvijand Alva een veroor deelde wel gunde, gunde de stad Leiden voorbij zou gaan. Vanmorgen werd de jubilaris allereerst in de directiekamer ontvangen, waar hem bij monde van den directeur in een hartelijke toespraak gelukwenschen met zijn zilveren feest werden aangeboden, waarbij zijn di- onveilige Middellandsche Zee Overgangs regime in Palestina? De aandacht der mekgt «fit. k blijft zonder onderbreking op de gespannen si'uatie in het Verre Oosten geconcentreerd. De Engelsche minis'er Eden heeft zijn vacantie onderbroken en is gisteren naar Londen teruggekeerd. Hij vergaderde gis termiddag op het ministerie van buitenl. zaken te Londen met zijn collega's. Minister-president Neville Chamberlain woonde de vergadering niet bij doch b'ijft bii voortduring in nauw contact met Londen. Tijdens de kabinetszitting werden alle mogelijke middelen onder de oogen gezien om te trachten een vreedzame regeling van de - tuatie te Sjanghai te verzekeren Te vens werden maatregelen overwogen tot recte chef, de heer Colpa, zich gaarne aan sloot. Daarop volgde in een der bedrijfslo- niet aan een Kapitein, die zioh zeer ver- j kalen de huldiging door zijn collega's, waar- dienstelijk had gemaakt jegens zijn vader- bij ook zijn echtgenonte tegenwoordig was: bescherming van net leven en de eigen land, maar daarna een verradersrol had voor zoover de dienst dit toeliet had het dommen der Britsche onderdanen .e gespeeld. En het zal juist de zwaarte van personeel van de koolgasfabriek en de Sjanghai dit laatste misdrijf wel geweest zijn. dat machinekamer zich aldaar voor de ont- den doorslag heeft gegeven bij deze be- j vangst verzameld. siissing, waardoor een Nederlandsch edel- De gasstoker de Wagenaar feliciteerde man niet aan de galg ontkwam, ondanksden jubilaris namens het gezamenlijke per- rai ,i..„ ---------------- het feit. dat een Leidsche jonkvrouw hem U T^j:n uiterste clementie, zoo gaarne tot haar echtgenoot wenschte. a, zoo bv. Justus Lipsius, Rector van de Josche Universiteit. De mededaders van1 Mr. J. M. FUCHS. aanrijding nabij haagsche schouw. _?P het kruispunt HaagwegRijndijk, "JJ „Het Haagsche Schouw" heeft gis- ,-avond een zeer ernstige aanrijding Sehad. doordat een auto, bestuurd deu heer n. T. alhier, met zeer groote eiheid een voor hem rijdende auto pas- en tevens rechts afsloeg in de rich- ®vi5't'en, de auto dus z.g. „sneed". I Voor deze auto reed het echtpaar W. .- .Amsterdam op een motorrijwiel. Het j'Wj van de onvoorzichtige manoeuvre oen automobilist was, dat de heer en teouw W. werden aangereden en kwa- te vallen, terwijl de autobestuurder richting Leiden doorreed. ^•n chauffeur, die het ongeluk zag ge uren, reed onmiddellijk den heer n. T. cn bracht diens auto tot stilstand. te doktoren Kerkhof! en v. d. Stoel heb- lerd beiden slachtoffers, die verschil- fsn? verwondingen hadden bekomen, de hJ-e hulp verleend, waarna zij per zie- fiiuto naar het Binnengasthuis te Am- jcam zijn overgebracht. Politie heeft ter plaatse een onder zoek ingesteld en den automobilist een ver hoor afgenomen. Burgemeester M. F. Berk-' hout van Voorschoten, was eveneens ter plaatse. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Opheffing. L. C. Jongenburger, van Mandersloostr. 60. Alphen a. d. Rijn. Winkel in Manufac turen. Wijzigingen. N.V. Drukkerij en Uitgeversmaatschappij „De Arbeiderspers". Breestraat 52, Leiden. Hoofdzaak: Hekelveld 15, Amsterdam. De beheerder van het filiaal te Leiden, J. Engels, is afgetreden. Nieuwe beheerder: N. A. van den Toorn, Leiden. K. de Bes. Rembrandtweg 10, Noordwij k aan Zee. Pension. De eigenaar K. de Bes is uitgetreden. P. Uittenbogaard, Vinkebuurt 46. Alphen a. d Rijn. Garage-Carrierbedrijf en Rijwiel handel. De zaak is verplaatst naar Dammebuurt 97, Zwammerdam. soneel en deed zijn gelukwenschen vergezeld Dit laatste, zoo merkt men op. is in strijd met de geruchten, vo'zens welke men aan alle Britsche onderdanen den raad zou hebben gegeven Sjanghai te verlaten. De zakenlieden, die besluiten te Sjanghai te k'UllVVl vil UVVU U1J11 ^VlUlVIÏVllOVllVll -IV gaan van een stoffelijk blijk van waardee- blijven, kunnen er zek_r van zijn. dat aues ring, bestaande uit een mooie rooktafel. j gedaan zal worden om hen te beschermen De jubilaris sprak voor dit alles zijn har- telijken dank uit, waarna alle aanwezigen gelegenheid kregen hem persoonlijk de hand te drukken. Kort daarop vertrok de jubilaris met echtgenoote huiswaarts, alwaar hij het verdere van den dag mocht doorbrengen. LEIDSCHE VRACHTAUTO RIJDT KAASWINKEL BINNEN. Tengevolge van het slippen der wielen op de natte straat, is gistermorgen een truck met oplegger, van de Leidsche expe diteursfirma Gebrs. v. d. Meer, beladen met kisten bier en bestuurd door N. alhier in een gevaarlijke bocht te Eindhoven tegen den voorgevel van een boter- en kaaswin kel gereden en deze geheel ingedrukt, zoo dat de auto in den winkel kwam te staan. De inventaris werd zwaar beschadigd even als de inhoud van de étalage van een aan grenzende lampekappenzaak. Persoonlijke ongevallen kwamen niet voor, daar de eigenaresse van den winkel even te voren was uitgegaan; ook de chauffeur kwam met den schrik vrij. De auto was zoo ver in den gevel gedrongen, dat zij moest wor den uitgezaagd alvorens de chauffeur ach teruit kon rijden. De remmen van den wa gen bleken bij onderzoek uitstekend te functionneeren. In dezelfde kabinetszitting heeft men ook den toestand besproken van de koopvaardij, vloot in de Middellandsche Zee. De volgende belangrijke verklaring werd daarover gepubliceerd: De Britsche regeering is ernstig ver- vens en eigendommen van Amerikanen. De Ver. Staten volgen in het Japansch- Chineesche conflict hun algemeene poli tiek, die er in bestaat den gulden midden weg te houden tusschen een uiterst natio nalisme en internationalisme. De Ver. Sta ten zullen geen oorlogszuchtige houding aannemen jegens andere naties, noch wei geren hun onderdanen in den vreemde te beschermen, wanneer zij hulp zullen be hoeven. De mandaatscommissie, die sinds drie weken in bijzondere zitting te Genève bij een is om over het Palestijnsche vraag stuk te beraadslagen, heeft practisch haar werkzaamheden beëindigd. Vandaag zal zij uiteengaan na een rapport te hebben uit gewerkt, waarvan de Volkenbond in de zit ting van 10 September kennis zal nemen. De mandaatscommissie zou voorstellen, dat een overgangsregime, dat zoo noodig zekere wijzigingen met zich mee zou bren gen, zou voorafgaan aan de verwerkelijking der deeling. welker modaliteiten dan kun nen worden bestudeerd onder alle voor waarden van kalmeering, die de hervor ming eischen. DUITSCHLAND De nieuwe Duitsche leening Veroordeeld wegens verspreiding van ongewenschte lectuur. Het Duitsche rijk zal, ter financiering ontrust door het toenemende aantal van de taak welke de rijksregeering op aanvallen op koopvaardijschepen, dat zich kortelings heeft voorgedaan in de Middellandsche Zee en door de uitge strektheid van dit gebied, waarin deze incidenten zich thans voordoen. De Britsche regeering heeft door tusschen- komst van de admiraliteit instructies gegeven, waarin bepaald is, dat, wan neer een Britsch koopvaardijschip zon der waarschuwing door een onderzeeër wordt aangevallen, de Britsche oorlogs schepen gemachtigd zijn een tegen aanval op de duikboot te ondernemen. Wat betreft de houding van Amerika, tegenover het conflict in het Verre Oos ten, meent Reuter te weten, dat de Ver. Staten er met klem bij China en Japan op gewezen hebben, dat er geen enkele rechtvaardiging of reden bestaat voor de militaire bedrijvigheid in de streek van zich heeft genomen, onder dezelfde voor waarden als in Mei van dit jaar een lee ning van 700 millioen Rijksmark aan 4>/2°/o aflosbare schatkistbiljetten uitgeven met een maximum looptijd van vijftien jaar. Op het geheele bedrag is reeds 100 mil lioen mark ingeteekend, de overige 600 millioen mark worden overgenomen door het leeningsconsortium, dat onder leiding staat van de Reichsbank. Voor de bijzondere rechtbank te Breda hebben vier personen terecht gestaan on der beschuldiging een door Thomas Mann aan den Rector der Universiteit van Bonn gezonden open brief te hebben vermenig vuldigd en verspreid. Mann heeft dezen brief geschreven, toen de rector hem het eeredoctoraat der Uni versiteit heeft ontnomen. De beschuldigden werden veroordeeld tot gevangenisstraffen van negenmaanden en vijf maanden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1