Van Primaballerina tot
Grootvorstin
LEIDSCH DAGBLAD Tweede Blad
Woensdag 4 Augustus 1937
Kosters op reis
Jan Strickling „De held van Muiden"
Lucht Verdedigings Fonds
De levensroman van Olga Kschesinskaja, de
'danseres van den laatsten Tsaar aller Russen
Wordt binnenkort 75 jaar
Wij moeten
handhaven
Om tien uur komt de minister van oor
log, Reuter, op de plaats van dè ramp en
als hij hoort, dat ik de eerste was die de
fabriek binnenging, komt hij naar me toe
en geeft me de verzekering, dat Z.M. Ko
ning Willem III mijn voortvarendheid
zeker zal weten te beloonen. Op 19 Febru
ari, den verjaardag van den koning, werd
ik voor het front der troepen te Naarden
gehuldigd. Mijn zakboekje werd versierd
met de volgende aanteekening: „Krach
tens machtiging des Konings van 31 Ja
nuari 1883, vanwege Zijne Majesteit een
bijzondere tevredenheidsbetuiging ontvan
gen, wegens den ijver .de voortvarendheid
en het overleg, betoond bij het verleenen
van bijstand od het terrein van de bus
kruitfabriek „De Krijgsman" te Muiden
op 19 Januari 1883". Hieraan werd een
gratificatie toegevoegd.
Kort daarop ging Stricljling naar Indië.
De vereeniging van kosters bij de Pro-
testantsche kerkgenootschappen in Neder
land heeft gisteren in Zomerzorg te Leiden
haar jaarvergadering gehouden onder voor
zitterschap van den heer B. Kormelink uit
Utrecht. Het aantal leden bedraagt thans
274. De heeren G. van Huis en M. J. van
der Pijl. beiden uit Utrecht, werden als
bestuurslid herkozen. Besloten werd dat de
volgende jaarvergadering te Gouda zal
worden gehouden.
Na afloop der vergadering maakten de
kosters met de salonboot „Wilhelmina" van
gebr. Harland 'n tocht naar de Kaag. Voor
't vertrek poseerden zij voor onze fotograaf
Voor Donderdag 5 Augustus.
lste programma: lederen dag van 8 24
uur: Avro, Vara, enz.
2de programma: lederen dag van 8—
uur: Kro, Ncrv, enz.
3e programma: 8 00Keulen JjJ®:
diversen 11.20: Parijs Radio 12
Brussel VI. 14.20: Keulen 15.20: Lon-
den Reg, 16.20: diversen
den Reg. 17.20: Brussel VI. - J»-":
Brussel Fr. 18.20: Londen Reg. l8.*"
diversen 19.10: Keulen 19.50: Lon«n
Reg 20.20: Brussel Fr. 21.20: divers
2135: Brussel Fr. 22.20: Boedapest
diversen 22.50: Weenen of diversen
4e programma: 8.00: Brussel VI.
Lille - 9.50: diversen - 10.35: Londen «-j
15.20: Droitwich 18 20: diversen
18.45: Londen Reg. 19 15: Droitwicn
20.20: Londen Reg. 21.05: diversen
2120: Droitwich 22.50: Londen Re-
Wijzigingen voorbehouden.^
i Leningrad is thans de naam van de groote
stad aan de Newa, maar eens heette zij
I St. Petersburg. Eens was zij de stad van
het luisterrijke Tsarenhof. eens ook was zij
de stad van de grootvorsten, van den
j pronklievenden Russischen adel, van ele-
i gante vrouwen van tintelende schoonheid.
I Er was eens een stad St Petersburg
heette zij
Balletavond in de Opera. Een grimmig
koude, glasheldere winternacht. De wereld
is wit geworden. Sneeuw stuift voorbij, ter
wijl de vorst kraakt. Dichte dwarrelende
vlokken in stage grimmige cadans. Beverig
werpen de straatlantaarns haar lichtbun
dels in een verstilde stad, die buiten ruim
te en tijd schijnt te liggen. Dan ineens van
vele hoeken tegelijk komt het luid en aan
houdend gerinkel van belletjes nader. Sle
den. waarvoor vurige paarden draven,
haasten zich op weg naar de Opera. Sier
lijk suizen de troika's voort over de glim
mende sneeuw. Op den bok troont onver
mijdelijk de iswostchik, weggedoken in zijn
vervaarlijken pels. Al wat adel en hoogge
plaatste ambtenaar in het Russische Rijk
is, begint den schouwburg te vullen. In de
loges wemelt 't van met goud en zilver be-
stikte uniformen en vrouwen, vrouwen, de
een nog fleuriger en gracieuzer dan de
ander! De brillanten diademen, de colliers
en agraven flonkeren. En zijde, heerlijke
kostbare zijde, dekt blanke schouders. De
behagelijke warme lucht is doortrokken van
zoetgeurende Fransche parfums. Vergeten
schijnen de sneeuw, het ijs, de koude Pe
tersburger winternacht.
Balletavond in de Opera. Het keizerlijke
Russische ballet treedt op, dat wereldbe
roemd is. Want nergens ter wereld zal men
een ballet vinden, dat volmaakter kunst
biedt. Nergens trippelen 's werelds best ge
schoolde danseresjes zoo licht en luchtig
voor het voetlicht als hier in de bakermat
van het ballet. Uit den rei der ballerina's
maakt één zich los, met een coquet betoo-
verend lachje buigt zij naar voren. In de
loges wordt gemompeld, men knikt elkan
der veelbeteekenend toe. Olga Kschesins
kaja danst en allen weten, dat zij de lieve
ling van den Tsarewitsch is. Hartstochte
lijk vereert hij haar en haar kunst. In de
keizerlijke familie is men daarover ont
sticht, maar de Tsarewitsch geeft haar niet
op. Zij, die een gril in deze vereering za
gen, vergisten zich schromelijk. Tot de dag
is aangebroken, dat hij den troon beklimt.
De Tsarewitsch wofdtTui Nicolaas II, Tsaar
aller Russen. Hij hefeft de macht om zijh
hevelingsdanseres te onderscheiden en hij
laat die macht niet ongebruikt. Zij wordt
niet alleen tot primaballerina verheven,
maar ook tot eere-danseres en soliste iii
dienst van den Keizer. De genegenheden
van den Tsaar waren niet aan een onwaar
dige. alleen maar geraffineerde vrouw ver
spild. Olga Kschesinskaja is niet alleen
een bekoorlijke verschijning maar ook een
fascineerende kunstenares. Haar intellect
en goedheid van hart werden geroemd en
waar zij helpen kon en nood lenigen, bleef
zij niet in gebreke. Zij zou voor de ideale
volmaakte vrouw kunnen doorgaan.
Anna Pawlona, Tamara Karsawina, Na
talia Preobraschenskaja waren geduchte
mededingsters, maar St. Petersburg knielde
toenmaals bij voorkeur aan de voeten van
Olga, de danseres van den Tsaar. St. Pe
tersburg is echter niet de heele wereid en
een kunstenares, die opgang maakt, mag
redelijkerwijze er naar verlangen ook
triomfen buiten haar vaderland te vieren.
Zij onderneemt versSlilënde tournées en
treedt ook in Weenen op, waar de Hofopera
een corps de ballet bezit, dat nagenoeg op
hetzelfde niveau staat als het Petersburg-
sche. Olga Kschesinskaja weet het ver
wende Weensche publiek in een roes van
verrukking te brengen. De mooie Ksche
sinskaja en haar onvergelijkelijke pirouet
ten zijn het geijkte gesprek van den dag.
Men bejubelt haar en overlaadt haar met
gunstbetoon. Enthousiaste bewonderaars
verlangen, dat zij in Weenen blijft en haar
een engagement in uitzicht wordt gesteld.
Maar de Russische danseres, dolgelukkig
met haar successen in Weenen, keert te
rug in het paleis, dat de Tsaar in Peters
burg tot haar beschikking heeft gesteld.
Dat palels wordt langzamerhand een be
zienswaardigheid. Met veel goeden smaak
worden er kostbare reliquieën en kunst
schatten verzameld. Is zij ondanks alles
gelukkig? Ondanks de wetenschap, dat elk
van haar wenschen wordt vervuld? Zelf
was zij daarvan overtuigd tot op 't oogen-
biik, dat een neef van den Tsaar, de groot
vorst Andreas Wladimirowitsch, een al te
groote plaats in haar hart ging innemen.
Een liefde, waaraan zij niet kan ontkomen,
maar die haar aan den rand van vertwij
feling brengt. De gedachte, dat zij on
dankbaar jegens den Tsaar zou zijn, wroegt
diep in haar hart, zij wil hem geen pijn
doen, maar zij kan niet onverschillig blij
ven onder de vurige liefdeblijken van den
grootvorst. Het lot heeft eenvoudig ge
sprokenHeftige scènes spelen zich
tusschen haar en den Tsaar af. De groot
vorst moet op stel en sprong St. Petersburg
verlaten, verbannen naar de Oekraïne. Het
eenige wat hij niet verbannen kan, is een
verterende liefde in het hart van een vrouw
die tot de gelukkigste stervelingen had
kunnen behooren.
Twee jaar later breekt de wereldoorlog
uit. Het aspect van St. Petersburg wordt
afzichtelijk veranderd. Wie bekommert zich
nog om de ballerina's van de Opera, nu
men dagelijks om zich heen een wapen
en doodendans ziet. St. Petersburg kan
niet meer lachen, genieten. Er is nijpende
zorg, veel laster en haat voor in de plaats
gekomen. Over de danseres van den Tsaar
doen kwade geruchten de ronde. Men ver
telt elkaar, dat Olga Kschesinskaja schat
ten aan den oorlog verdient. Het was,
meende men, voor haar met haar vele bui-
tenlandsche relaties een klein kunstje om
een contract met de firma Creuzot af te
sluiten. Creuzot leverde (ook alweer vol
gens specifiek Russische achterdocht) on
bruikbare kanonnen en slechte munitie
aan den staat en Olga Kschesinskaja
streek hooge provisies op. Geen gerucht,
hoe kwaadwillend ook, of het werd maar
al te graag geloofd. Afgunst en dreiging
leest de primaballerina van de Petersbur
ger Opera in de verbitterde gezichten. On
der den indruk van de oorlogsontreddering
tieedt zij als verpleegster in dienst van een
hospitaal en verzorgt daar de eerste slacht
offers aan het Oostelijk front. Haar in
tuïtie zegt haar, dat het leven in Rusland
nooit meer zoo zal worden als het was.
Het oude Tsarenrijk stort ineen. De revo
lutie breidt zich uit. Nieuwe machthebbers
verdringen den Tsaar, eerst Kerenski, la
ter Lenin. De chaos is volmaakt, maar 't
ligt niet in den aard van de gewezen dan
seres van den laatsten Tsaar om passief
Loe te zien hoe men zich aan eikaars bezit
vergrijpt. Nog zit Lenin niet al te vast in
den zadel. Zij redt wat er te redden valt
uit haar paleis. En het gelukt haar met
een groot aantal sieraden over de grens te
vluchten.
In Nice duikt Olga Kschesinskaja weer
op. De Tsaar, haar Tsaar, is dood. Het oude
Rusland heeft afgedaan. Alleen de oude
liefde Is in haar hart gebleven: de liefde
voor Grootvorst Andreas Wladimirowitsch.
Zij trouwen in Nice, zij zijn rijk en geluk
kig en bewonen een prachtige villa aan de
zee. Maar ln het Casino van Monte Carlo
doen de croupiers hun werk. Hun onver
stoorbaar geroep „Messieurs, faites votre
Foto Van Vliet.
jeu!" blijkt aan aantrekkingskracht ni«
ingeboet te hebben. Grootvorst Andreai
gaat tot de geregelde bezoekers behooren,
speelt en verspeelt. Het grillige ronde bal
letje sleept een groot gedeelte van zijn ver-
mogen weg. Zoo kan men niet door blijven
gaan. Het verblijf in de Rivièra wordt af
gebroken en de grootvorst en zijn vrouw
reizen naar Londen om daar een speelclub
in te richten. Enkele weken later is het
laatste geld op.
Dit keerpunt in haar leven herinnert aan
de eerste jaren van haar loopbaan, toen zij
ook geen middelen bezat. Nu heeft zij niets
meer dan haar onverwóestbaren levenswil
Zij bouwt een nieuw bestaan op. Zij wordt
costuumontwerpster in Parijs, en werkt
uitsluitend voor de haute couture en het
tooneel. Op de programma's in de schouw
burgen leest men vaak; costuums ontwor
pen door Prinses Andreas,
Thans is Olga Kschesinskaja een grijze
vrouw, die de zestig allang gepasseerd is.
Maar zij is er in geslaagd haar oude beroep
weer op te nemen, de danskunst. In haar
balletschool ontsluiert zij jongen begaafden
meisjes van goeden huize het geheim van
het geluk, in den dans. Zou zij nu zelf ook
gelukkig zijn? Dat behoeft men haar niet
te vragen, als men de grijze geroutineerde
danseres in haar nieuwe milieu ziet. Zij is
heel tevreden. „Wie danst, blijft jong!"
pleegt zij graag te zeggen. En om haar
mond krult dan even weer het betooveren-
de lachje van vroeger, het lachje, dat den
Tsaar zoo innig kon verrukken
1182
(Ingez. Med.)
DONDERDAG 5 AUGUSTUS 1937
Hilversum I 1875 M. Avro-uitzending
8.00 Gramofoonmuziek 10.00 Morgen
wijding 10.15 Gram.muz. 10.30 Het
Omroeporkest en declamatie 12.00 De
Minstreels (om 12.30 Jamboreenieuws 2,00
Pianovoordracht 2.30 Kovacs Lajos' or
kest en Gram.muz. 4.00 Ziekenhalfuur -
4.30 Gram.muz. 5.00 Voor de kinderen
5.30 De Octophonikers 6.30 Sporthalfuur
7.00 Gram.muz. 7.30 Reportage 8.00
Berichten ANP, Mededeelingen 8.15 Or
gelspel, zang en vioolsoli 9.00 Jamboree
klanken 9.30 Gram.muz. 10.15 Kovacs
Lajos' orkest en soliste 11.00 Berichten
ANP. Hierna tot 12.00 Ensemble Sarközy en
Hans Lennartz' dansorkest.
Hilversum II 301 M. 8.009.15 Kro, 10.00
NCRV, 11.00 Kro, 2.00—12.00 NCRV. 8.00-
9.15 en 10.00 Gram.muz. 10.15 Morgen
dienst 10.45 Gram.muz. 11.30 Gods
dienstig halfuur 12.00 Berichten 12.15
Kro-orkest en Gram.muz. 2.00 Gram.-
muziek 2.45 Viool en piano 3.45 BIjtal-
lezing 4.45 Gram.muziek 5.45 Teno:
en piano 6.45 CNV-kwartiertje 7.00
Berichten 7.15 Gramofoonmuziek
7.45 Reportage 8.00 Berichten ANP
Herhaling SOS-berichten 8.15 Arnhem-
sche Orkestvereen. 9.00 Gram.muz.
9.30 Vervolg concert m. m. van solist (om
10.00 Berichten ANP) 10.30—12.00 Gra
mofoonmuziek. Hierna: Schriftlezing.
Droitwich 1500 M. 11.05 „At home today",
causerie 11.25 Gram.muiz. 12.05 BBC-
Wels-orkest en solist 12.50 BBC-zangers
1.20 MacGibbon strijkkwartet en soliste
2.00 Declamatie 2.20 Reportage Nat.
Eisteddfod van Wales 3.20 Gram.muz. -
3.35 Stedelijk orkest Bournemouth en solist
5.05 Gram.muz. 5.20 A. Saxon en zijn
Band 6.20 Berichten 6.40 Causerie „The
British Diarists" 7.00 Pianovoordracht -
7.15 Inleiding volgende uitzending 7.20
2de acte van de opera „Die Meistersinger
von Nürnberg" 8.20 Radlotooneel 9.20
Berichten 9.40 Muzikale causerie 950
Het Rich. Crean-orkest 10.05 Declamatie
11.20 Joe Loss en zijn Band 11.50
12.20 Dansmuziek (Gr.pl.).
Radio-Paris 1648 M. 7.10, 8.20 en 11.20
Gram.muziek 12.50 Gevarieerd concert,
in de pauze: zang 2.20 Grammuz. 3.51
dito 4.05 Zang 7.23 Zang 7.35 Viool
voordracht 7.50 Zang 8.20-12.20 Opera
„Tristan und Isolde".
Keulen 456 M. 6.50 Omroeporkest 8.50
Schwarzfischer orkest 9.50 Gram.muz. -
12.20 Fabrieksorkest 2.35 Solistenconcert
4.30 Gevarieerd programma 6.20 Ka
mermuziek 7.10 Blaasconcert - 3.30 UKG-
orkest en solisten 10.5012.20 Concert.
Brussel 322 en 484 M. 322 M.t 12.20 J.
Schnijders' orkest 1.302.20 Gram.muz.
5.20 Ed. Loiseau's orkest 6.50 en 7.23
Gram.-muz. 8.20 BBC-orkest o. 1. v. C.
Lambert 9.20 Gram.-muz. 9.50 BBC-
Theater-orkest. 484 M.: 12.20 Gram.muz.
1.302.20 J. Schnijders' orkest 5.20
Muzikale causerie 5.50 Gram.muz. 6.3»
Ed. Loiseau's orkest 7.35 Gram.muz.
8.20 L. Darcy's orkest 10.3011.20 Gram.
muziek.
Deutschlandsender 1571 M. 8.30 SA-or-
kesten en koor 9.20 Het Omroeporkest
10.20 Berichten 10.50 Piano-voordracht-
11.05 Weerbericht 1120—12.20 Dansmu
ziek (Gr.-pl.).
GEM. RADIO-DISTRIBUTIEBEDRIJF Fn'
DE R.O-V. RADIO-CENTRALE.
,,De held van Muiden".
Zaterdag 21 Augustus a.s. herdenkt de
heer Johannes Augustinus Strickling,
Veenestraat 64 te Leidschendam, gem.
Stompwijk .zijn 75en geboortedag.
De heer Strickling is geboren in Hoofd
dorp. Na aanvankelijk tuinman-huis
knecht te zijn geweest, trad hij op 11 Mei
1882 als milicien in dienst en werd inge
deeld bij het 2e regiment vestingartillerie
te Naarden. 10 Januari 1883 volgde zijn
detacheering als milicien-kanonnier te
Muiden, waar hij belast werd met de
werkzaamheden van kok.
In den morgen van 19 Januari van dat
zelfde jaar had een zware explosie plaats
in de kruitfabriek „De Krijgsman" te
Naarden. Deze explosie, die nog door een
zevental ontploffingen werd gevolgd,
richtte een enorme verwoesting aan. De i
zware slagen werden tot ver in het land
gehoord, De Bildt registreerde zelfs een
aardbeving!
Toen hij als sergeant-majoor terugkeerde
wexd hij gepensionneerd. Na zijn terugkeer
bekleedde hij nog vier betrekkingen. Ge
durende vier jaar was hij veldwachter van
de Noord-Hollandsche gemeente Zijp Voor
het vroegtijdig ontdekken van een drei
gende dijkdoorbraak kreeg hij een eer
volle vermelding. Vervolgens ging hij naar
de politie te Scheveningen, waar hij even
eens een eervolle vermelding ontving voor
het overmeesteren van een vechtersbaas,
die een van zijn collega's in het kanaal
had geworpen. Vervolgens werd hij als
schrijver-verbandmeester aangesteld bij de
Z.H. Electr. Spoorweg-Mij. te Leidschen
dam. Ook in deze betrekking wist hij zich
verdienstelijk te maken. Toen een deel
van een voet van een rangeerder werd af
gereden en doktershulp uitbleef, wist hij
den man zoo goed te helpen, dat zijn voet
niet behoefde te worden afgezet. Tenslotte
is Strickling nog eenigen tijd werkzaam
geweest aan het departement van oorlog.
Strickling's pensioentje is slechts klein
en om dezen man, die zich voor zijn mede-
menschen zoo verdienstelijk heeft ge
maakt, de zorgen op den ouden dag wat te
verlichten heeft zich een comité gevormd,
dat zal trachten een som gelds bijeen te
brengen, om hem op zijn zeventigsten ver
jaardag aan te bieden. Het comité be
staat uit: ds. Boukma, pred. bij de Ger.
Gem., giro 196396 Leidschendam. ds. Ver
met, Ned. Herv Pred. giro 97470 Leid
schendam en den heer K. Vink, giro 27037
Voorburg.
Te land en ter zee,
maar ook in de lucht
*jg f Steunt het:
I j| ai
Een recente foto van den heer
Strickling.
Over deze ramp. waarbij de heer Strick
ling zoo'n belangrijke rol heeft gespeeld
vertelde „de held van Muiden", zooals hij
later algemeen werd genoemd ons het
volgende:
Terwijl ik in de keuken van onze
kazemat met mijn werk bezig ben, hooi
ik plotseling een oorverdoovenden slag,
•direct gevolgd door een zevental niet min
der zware knallen. De hemel is bloedrood
gekleurd en overal klinken angstkreten.
In de kazemat is iedereen de kluts kwijt;
de soldaten zijn weggekropen en durven
niet te voorschijn te komen. Eerst na her
haald verzoek krijg ik van den dienst-
doenden officier, luitenant Asbeck, verlof
om te gaan zien wat er precies gebeurd is.
Zoo hard als me maar mogelijk is ren ik
dwars door Muiden en kom buiten adem
op het Kruitpad. waar de kruitfabriek
„De Krijgsman" staat. Wat ik daar zie
is ontzettend. De daken van de omliggende
huizen zijn ingestort .verschillende gevels
geheel vernield, geen ruit is meer heel,
overal hangt 'n dikke, verstikkende kruit
damp, gewonden worden weggedragen,
huilende vrouwen en kinderen groepen
bijeen.
Zeven droogstoven zijn ontploft: de
achtste, die het dichtst bij de kruitvoor-
raden staat is intact gebleven, elk oogen-
blik kan ook deze stoof in de lucht vlie
gen en dan zal het leed van Muiden niet
te overzien zijn. Niettegenstaande de tal
rijke waarschuwingen ga ik het fabrieks
terrein op. Ik loop daar een van de kruit
schippers tegen het lijf en samen beklim
men we de puinhoopen om te zien of er
nog slachtoffers liggen.
Twee paarden halen we uit den half in-
gestorten stal en dan vinden we twee in
hun bloed badende mannen, die op krui
wagens naar buiten worden gebracht. Ver
der vinden we niemand. Is de heele nacht
ploeg om het leven gekomen?
Nu naar de intact zijnde kruitstoof. De
schrik slaat me om het hart, de koperen
afvoeipijp staat witgoeiend. Voorzichtig
open ik het deurtje, om zoodoende de
temperatuur wat te laten dalen. Ik stel
voor om naar de kruittorens te gaan. De
schipper durft niet verder en ik ga alleen.
Het is een heele toer om er al klimmende
en springende over de gedeeltelijk inge
storte muren en daken te komen, maar 't
lukt. Op den terugweg kom ik den schip
per weer tegen en samen gaan we verder
op onderzoek uit. Het dak van het ver
pakkingsgebouw is gaan branden, de von
ken vallen tusschen de open vaten bus
kruit ,die voor verzending gereed staan.
Terwijl ik de brandende stukken hout
met mijn kwartiermuts opvang, dekt de
schipper de vaten met olanken af. Als we
hiermee klaar zijn zie ik luitenant Asbeck
voor de fabriekspoort staan. Ik ga naar
hem toe en hij geeft me een briefje, dat
ik telefonisch moet doorgeven aan den
garnizoenscommandant te Naarden. Als ik
terugkom staat het grootste deel van de
fabriek in lichter laaie. Onheilspellend
kiept de Muidensche brandklok, doch de
brandweer komt eerst een uur later aan.
ongeveer gelijk met de vierhonderd sol
daten, die den afstand NaardenMuiden
binnen de zestig minuten hebben afge
legd. Met kracht wordt het vuur nu aan
gegrepen en alle nog niet ontplofte vaten
kruit eenvoudig in de Amsterdamsehe
Vaart gestort. Ik ga weer terug'naar mijn
keuken om voor het eten te zorgen.
Postgiro 287177 Den Haag.
