BINNENLAND
78 ste jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 2 juli 1937
Derde Blad No. 23701
De torDedo in de nationale onverhoeds komen aansnellen en heeft doel
r getroffen: in enkele minuten is „sLands
GEMENGD NIEUWS
samenwerking.
Hoe het nieuwe kabinet Coiijn
tot stand kwam.
Houding van den minister-president
becritiseerd.
In een drukbezochte openbare vergade
ring van den Vrijheidsbond heeft mr.
Wendelaar gisteravond te Amsterdam ge
sproken over ,,De torpedo in de nationale
samenwerking". Hij schelste volgens de
N.R.Crt. hoe de liberalen zich in 1933 da
delijk achter dr. Coiijn hebben geschaard
en hem trouw zijn gebleven tot het eind.
Dat het bit de laatste verkiezingen niet ging
om de kinderlijke leus: Mussert of Moskou,
iwas te begrijpen. In werkelijkheid ging het
om de vraag, om het door de regeering-
Colijn gevoerde beleid al dan niet zou
worden voortgezet. Het Nederlandsche volk
zag in Coiijn den boven de partijen staan-
den staatsman, we'licht zelfs in staat om
de tegenstelling Thorbecke-Groen van
Prinsterer te overbruggen. Dat volk koos,
met terzijdestelling van de partijgrenzen
dezen Coiijn en sprak zich daarmede uit
voor een bestendiging van het in de laatste
jaren gevoerde beleid.
Maar Nederland en in het bijzonder de
CoUin-stemmers beseften niet, dat ze in
de kaart speelden van de rechtsche partij-
zeloten. voor wie een herstel van hun lang
veroordeeld coalitlebeleid mogelijk werd
door het verkrijgen van 56 zetels in het
parlement. En zoo'n mogelijkheid zouden
ze zich laten ontgaan?
Het was te voorzien dat het een scherpe
strijd zou worden tusschen Coiijn en de
voormalige rechterijde. Hoe moest daarbij
de houding van de vrijzinnigen zijn? Na
tuurlijk de zijde van Co'ün kiezen, om te
voorkomen, dat de coalitie en daarmede de
antithese zou herleven: 's lands belang
eischte ook thans nog een eendrachtig sa
menwerken op zoo breed mogelijke basis.
Het leek zoo eenvoudig, maar zie, reeds
schoot mr. Oud te Leeuwarden de eerste
torpedo af op deze gedachte. Toegejuicht
door velen, die uiterlijke flinkheid voor in
nerlijke kracht aanzien, gaf hij aan dr.
Coiijn een weigerend antwoord, waarop
zeifs Schouten, Goseling en de Geer niet
hadden durven hopen; als van Lidth de
Jeude even flink zou zijn. hadden ze het
spel al gewonnen, voor het goed begonnen
was. Het zal wel altijd een raadsel blijven
waarom mr. Oud zijn rede te Leeuwarden
in dezen vorm hield, maar spr. vroeg zich
af. of het noodig was geweest. Lag zijn
bewaar werkelijk in de formuleering van de
■basis van het kabinet, waarover immers te
praten vlei? Of waren er andere, inderdaad
■voor de vrijzinnig-democraten niet te over,
winnen moeilijkheden? Zoo ja. op welk
gebied lagen die? Toch niet op het gebied
van de defensie?
Hoe het zij, Coiijn vraagt ook minister
van Lidth de Jeude tot zijn nieuwe kabinet
toe te treden Men kan aannemen, dat van
Lidth de Jeude tot toetreding bereid is
geweest, mits vast stond, dat Coiijn zich
hield aan zijn opzet: een kabinet op breede
■basis tot voortzetting van het tot dusverre
gevoerd beleid, mits het niet wordt een al
dan niet gecamoufleerd coalitiekabinet.
Co'ijn moet van Lidth de Jeude niet
alleen volkomen gerust gesteld hebben,
maar hem tevens verzekerd hebben te
staan of te vallen met het ruime
kabinet, liever de opdracht aan de
Koningin teruggeven dan af te glijden
naar een coalitie-kabinet.
Waaruit zal het karakter van het te vor
men kabinet blijken? Uit liet aantal mi
nisters, dat het oude beleid meegevoerd
heeft en dat met zijn goodwill in het nieuwe
kabinet overgaat; uit het aantal vrijzinnige
ministers in het nieuwe kabinet: uit de
■formuleering van de basis waarop het rust
en uit de te volgen politiek. Het laatste
Dunt zal eerst in de toekomst blijken; over
het eerste punt viel nog niet te praten,
zoolang niet vaststond van welke richting
de ministers zouden zijn: bleven alleen de
formuleering en het aantal vrijzinnigen.
Men weet uit de bladen, dat van Lidth de
Jeude t.a.v. deze beide punten voorwaar
den heeft gesteld. De formuleering mocht
niet zoo zijn, dat ze ook zou passen op een
rechtsch kabinet en het aantal vrijzinnigen
zou niet benede.n 3 (van Lidth de Jeude,
de Graeff en bij voorkeur een v.d.) mogen
zijn. De politieke invloed van slechts 2 vrij
zinnige vakministers zou het gevaar te
groot maken, dat het kabinet te veel af
zou buigen van de tot dusverre gevolgde
lijn.
Coiijn heeft blijkbaar den derden link-
schen minister niet afgewezen en schijnt het
met van Lidth de Jeude eens geworden te
zijn over een nieuwe formule. Tot zooverre
gaat alles goed er valt op te rekenen, dat
Co'ijn zal slagen bij zijn poging tot de door
de kiezers gewenschte voortzetting van het
in de laatste jaren gevoerde beleid.
Maar daar ziet de uitkijk de bellenbaan
van de tweede torpedo een publicatie op
Vrijdag 18 Juni van de aanvankelijke for-
muleering van de basis van het kabinet in
De Standaard. Na deze openbaarmaking
wordt de binnenskamers wellicht te bereiken
overeenstemmig over de formule natuurlijk
veel moeilijker, zoo niet onmogelijk. Wien
treft de verantwoordelijkheid voor deze
publicatie? Een coalitie-voorstander? maar
dan blijft het toch onbegrijpelijk, dat De
Standaard een zoo belangrijke medcdeeling
kan doen zonder voorkennis van Coiijn. I?
het aan te nemen, dat hij toestemming
heeft, gegeven? Kronos. die zijn eigen kind
opeet? Deze onderstelling is even onwaar
schijnlijk als dat Coliin er niet van geweten
heeft
Hoe het zij. nog Zaterdagmorgen zet
Coiijn in een conferentie met de Graeff zijn
pogingen voort, na dien morgen nog een
conferentie met Goteling gehouden te heb.
ben; uit niets blijkt, da. er eenig gevaar
dreigt.
Nog schijnt er volkomen rust te heer-
schen; maar plotseling Maandag na een
nieuw bezoek van Goseling bij Coliin een
hevige slag in de stilte: de 3e torpedo is
Eenheid" met Coiijn aan 't roer in de diepte
verdwenen; wie had de torpedo afgevuurd?
Onbekend, als in Spanje. Hiervan is geen
enkele verklaring gegeven; de besprekingen
zijn plotseling afgebroken.
Het resultaat blijkt voor leder: de duik
boot komt boven water en vaart naar de
kust. ze hiischt de coalitie-vlag in top en
meert bij het Kuyperhuis. Ze blijkt den
kapitein van ,,'s Lands Eenheid" overge
nomen te hebben. Maar beteekent dat. dat
deze boot denzelfden koers zal varen als het
trotsche schip van staat in de afgeloopen
4 jaren? De stuurlui aan den wal. die den
kiezers aanraadden op Coiijn te stemmen,
verzekeren het u. aldus mr. Wendelaar.
maar ik moet u raden den werkeliiken
stuurman scherp in het oog te houden.
En hoe is het met 't gezag van den kapi
tein? Is dan na den ondergang van zijn
eerste schip bij deze nieuwe bemanning
ongerept? Spr. wist het niet, maar voor ons
aldus spr. heeft zijn gezag zeker een ge
voelige knauw gekregen.
Wij vormen geen deel van die beman
ning We zün in de oppositie gedrongen,
'ovale oppositie natuurlijk, maar toch oppo
sitie.
Die oppositie heeft ien minste dit voor
deel dat men aan niemand anders gebon
den is: men staat volkomen vrij tegenover
iedereen, behoeft geen enkel compromis aan
te gaan en kan zich dus vrijer uitleven.
Daarvan, aldus eindigde mr Wendelaar zijn
rede zullen wij een dankbaar gebruik
maken.
Nederland naar de Wereld
tentoonstelling te New-York?
Nijverheidsraad pleit voor deelneming
in grootschen stijl.
De Nijverheidsraad heeft den minister
van Handel, Nijverheid en Scheepvaart zijn
meening doen kennen over een Nederland
sche deelneming aan de in 1939 te New-
York te houden wereldtentoonstelling.
Daarbij heeft de raad er den nadruk op
gelegd, dat deze expositie een unieke ge
legenheid biedt, om Amerika te toonen. dat
het Nederlandsche Rijk een economisch ge
heel van beteekenis vormt, hetwelk een
voorname plaats in de wereld inneemt. Te
meer aanleiding bestaat er hiertoe over te
gaan, omdat men zich in Amerika zoowel
over Nederland als over Nederlandsch-
Ir.dië nog dikwijls geheel verkeerde voor
stellingen maakt.
Wil echter succe-s worden bereikt, dan
zal de deelneming in grootschen stijl
en op een voor de Amerikanen pak
kende wijze moeten worden opgezet en
wel zoo, dat alle deelen van het rijk
daaraan meedoen.
Naar de meening van den Raad zullen
de hooge- bedragen, die zulk een vertegen
woordiging zal eischen, ongetwijfeld zoo al
niet direct dan toch op den duur goed be
steed blijken te zijn.
Indien niet op royale wijze met een alle
ceelen des rijks omvattende Nederlandsche
af deeling voor den dag kan worden geko
men, zou het echter de voorkeur verdienen
van deelneming af te zien.
Mocht tot deelneming worden besloten,
dan is het wenschelijk, dat zulks spoedig
gebeurt, ten eerste om een gunstig terrein
voor het vestigen van een Nederlandsch
paviljoen te kunnen kiezen en ten tweede
om het daarvoor in te stellen comité gele
genheid te geven zijn taak. om een indruk
wekkende Nederlandsche afdeeling in het
leven te roepen, degelijk voor te bereiden,
o.a. door kennis te nemen van hetgeen de
tentoonstellingen te Parijs, Düsseldorf en
Berlijn op het gebied van nieuwere ten
toonstellingsmethoden te zien geven.
VACATURE VAN RAADSHEER
IN DEN HOOGEN RAAD.
De Hooge Raad der Nederlanden heeft
aan de Tweede Kamer aangeboden de vol
gende lijst van aanbeveling van zes can-
didaten voor de vacture-dr. W. A. v. Wou
denberg Hamstra:
1. Dr. J. H. R. Sinninghe Damsté, direc
teur-generaal der belastingen te Den Haag,
2. Dr. F. J. A. Hijink, raadsheer in het ge
rechtshof te Den Haag, 3. Dr. F. G. Schel-
tema, hoogleeraar aan de gemeentelijke
universiteit en raadsheer-plaatsvervanger
in het gerechtshof te Amsterdam. 4. Dr.
G. van der Flier, raadsheer in het gerechts
hof te Arnhem, 5. Dr. P. A. J. Losecaat
Vermeer, hoogleeraar aan de gemeentelijke
Universiteit en raadsheer-plaatsvervanger
in het gerechtshof te Amsterdam. 6. Jhr.
dr. A. K. C. de Brauw, advocaat en procu
reur te 's-Gravenhage.
Ned. mij. ter bevordering der
pharmacie.
De jaarvergadering te Haarlem.
In de te Haarlem voortgezette jaarver
gadering der Ned. Mij. ter bevordering der
Pharmacie werd een aantal huishoude
lijke aangelegenheden behandeld.
In de vergadering van Dinsdag was een
door Amsterdam geamendeerd voorstel van
het departement Rotterdam aangenomen,
dat beoogde de zittingsperiode der hoofd
bestuursleden van vijf op drie jaar terug
te brengen en hen daarna nog eenmaal
voor drie jaar herkiesbaar te stellen. Dit
voorstel bleek thans echter niet volgens het
bepaalde in het huishoudelijk reglement te
zijn ingediend, zoodat het door het depar
tement Rotterdam teruggenomen werd.
Na de goedkeuring van een aantal wijzi
gingen in het huishoudelijk reglement werd
besloten de verplichte publicatie der uit
spraken van den raad van tucht faculta
tief te maken. Op voorstel van het depar
tement Leiden zullen echter de niet ge
publiceerde uitspraken ter kenins van de
departementen worden gebracht.
Evenals vorige jaren werd uit het toe
slagfonds een bedrag van f. 3000 beschik
baar gesteld om daarmede behoeftige as
sistenten, die niet voor uitkeering in aan
merking komen, te ondersteunen.
Besloten werd het bijblad „De Apotheek"
behoorende bij het „pharmaceutisch Week
blad" op te heffen. Op voorstel van het
departement Groningen zal jaarlijks een
congres worden gehouden, waarin uitslui
tend wetenschappelijke onderwerpen be
handeld zullen worden.
Nadat de begrooting voor 1938, sluitende
op f. 35.211. was vastgesteld, bracht de
voorzitter hulde aan den aftredenden pen
ningmeester, den heer P. Huizinga, voor
zijn beheer.
Als gedelegeerde van het hoofdbestuur
voor Ned. Indiè werd gekozen de heer E. A.
H. J. van Papendrecht, hoofdbestuurslid
secretaris van de Ned. Indische Apothe
kers vereeniging.
In de vacatures, in het hoofdbestuur
ontstaan door het periodiek aftreden van
den penningmeester, den heer P. Huizinga,
er. dcor het bedanken van den secretaris,
den heer Van Itallie, werden respec
tievelijk gekozen dl'. R. Feenstra
te Hilversum en dr. J. W. Birza te Amster
dam. Mr. dr. K. Holm werd met aigemeene
stemmen als voorzitter herkozen.
De praeses van de Alg. Ned. Pharmaceu-
tische Studentenvereeniging, de heer H N.
B. Quintus Bosz, bracht dank aan het
hoofdbestuur, dat hem in de gelegenheid
had gesteld, deze jaarvergadering bij te
wonen.
Op uitnoodiging van het departement
Friesland werd besloten de volgende jaar
vergadering in Leeuwarden te houden.
DUITSCHE ONDERSCHEIDING VOOR
Dr. FENTENER VAN VLISSINGEN.
Rijkskanselier Hitler heeft den schei
denden voorzitter van de Internationale
Kamer van Koophandel, dr. Fentener van
Vlissingen, en den nieuwen voorzitter van
de Internationale Kamer van Koophandel.
Thomas John WatsQU., het kruis van ver
dienste van de orde van den Duitschen
Adelaar met de ster verleend. Rijksbank
president dr. Schacht heeft de onderschei
dingsteekenen gisteren te Berlijn overhan
digd
COMMISSIENOTEERING
VOOR NEDERLANDSCHE BOTER.
De commissienoteering voor Nederland
sche boter is gisteren vastgesteld op 73 ct.
per kilogram.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Ter gelegenheid van het congres van de
intern, vereeniging van oliefabrikanten bood
gisteravond de vereeniging van Nederland
sche oliefabrikanten den deelnemers aan
het Haagsche congres met hun dames een
banket aan in het Palace-hotel te Scheve-
nlngen. Er waren ongeveer 300 aanzitten-
den.
Branden te Rotterdam.
PRIJZEN VAN VARKENS.
Verhoogd met 2 ct. per K.G.
geslacht gewicht.
Het A.N.P. verneemt van bevoegde zijde,
dat de prijzen voor de met ingang van
heden aan de Nederlandsche Veehouderij
Centrale te leveren varkens bestemd voor
baconbereiding zijn verhoogd met 2 cent
per K.G. geslacht gewicht.
VOORRANGSBORDEN.
In verband met het in werking treden, op
4 Juli as. der aanwijzing van „Voorrangs-
wegen" heeft de A.N.W.B. 'n transparant
laten maken, waarop de 3 nieuwe borden
in kleuren staan afgebeeld, met de verkla
rende waarschuwing eronder.
De A.N.W.B. heeft deze transparanten op
groote schaal laten aanmaken en stelt die
gratis beschikbaar voor belanghebbenden.
Aan de Bureaux van den A.N.W.B. te Den
Haag. Amsterdam en de bijkantoren te
Arnhem. Maastricht, Breda en Enschedé
kunnen ze gratis worden afgehaald.
De transparanten zijn bestemd, op de
voorruit van de auto te worden aange
bracht.. zoodat de bestuurder de afbeeldin
gen der borden en de verklaring van de
beteekenis ervan steeds voor oogen heeft.
PROMOTOR IN ARREST.
Ook zijn boekhouder aangehouden.
Het is een verblijdend feit. dat de Am-
slerdamsche justitie en politie-autoriteiten
na de vele zwendelzaken, die zij reeds met
succes hebben bestreden, met groote voort
varendheid blijven voortgaan, om, waar
zij ook maar even gelegenheid krijgen, haar
onderzoek op dit gebied voort te zetten,
aldus de „Tel."
Gistermiddag hebben de rechter-commis-
saris, mr. W. M. A. Weitjens. de substituut
officier van Justitie, mr. H. A. Wassen-
bergh. vergezeld van inspecteur Dijkstra
van het hoofdbureau en eenige recher
cheurs een huiszoeking gedaan in het huis
van een bekenden promotor aan het Dijs-
selhofplantsoen en een groot aantal boe
ken en bescheiden in beslag genomen.
Voorts hebben de autoriteiten den in de
woning aan het Dijsselhofplantsoen aan
wezigen boekhouder aangehouden en naar
het hoofdbureau van poiitie overgebracht.
Tenslotte is in den loop van den dag te
Den Haag de promotor H. M. v. d. B. aan
gehouden en eveneens in het hoofdbureau
van politie opgeborgen.
De promotor hield zich den laatsten tijd
veelvuldig bezig met de oprichting van
zuken of het aanbrengen van gelden voor
onbeteekenende ondernemingen, waarvoor
hij steeds weer gegadigden wist te vinden.
Een aantal personen zou in zijn welspre
kendheid en overredingskracht zooveel
vertrouwen hebben gehad, dat zij hun ka
pitaaltjes in de aangeprezen onderneming
staken, om later tot de ontdekking te
komen, dat zij hun geld grootendeels of
geheel kwijt waren. Voorloopig gestorte
gelden, die men meende te zullen terug
krijgen als de zaken niet gingen, zou men
niet meer in handen hebben gekregen,
want er waren kosten gemaakt. Daar
aan zouden, zoo heette het. de gelden ruim
schoots opgegaan zijn.
De promotor en zijn boekhouder, die
vaak als strooman zou hebben gediend,
hadden al lang de belangstelling van de
justitie en politie. Thans heeft men blijk
baar voldoende termen gevonden, om bei
den als verdacht van oplichting c.q. mede
plichtigheid daaraan voor wat den boek
houder betreft, te arresteeren.
Het onderzoek in deze zaak is nog in
vollen gang.
Gisteravond omstreeks kwart over zes is
door tot nog toe onbekende oorzaak brand
ontstaan in de „cartonnagefabnek Rober-
dam", gelegen in de
Rotterdam.
Men zag rookwolken opstijgen en kort
daarna sjoezen de vlammen uit de zolder
verdieping fel naar buiten. Zware rook
kolommen baanden zich een uitweg en tot
ver in den omtrek was het te zien dat er
een zware brand woedde.
De brandweer rukte onmiddellijk met
groot materiaal uit en het is mede aan haar
snel ingrijpen te danken, dat deze brand
ten slotte nog zoo snel bedwongen kon wor_
den. Het vuur vond in de licht brandbare
artikelen op de zolderverdieping gretig
voedsel en in een minimum van tiid stond
de geheele verdieping in lichter laaie. Er
was op dat moment niemand van het per
soneel meer in het pand aanwezig
De brandweer kon hét vuur doortastend
bestrijden omdat de cartonnagefabriek. die
ver naar achteren op het voormalige han
delsterrein aan de Delftschestraat ligt. aan
alle zijden vrii van de omliggende huizen
staat, zoodat men zoowel van de ztide van
de Delftschestraat, als van de zijde van de
Poortstraat, de vuurzee kon aantasten
Een oogenblik heeft men nog gevreesd,
dat het geheele pand een prooi der vlam
men zou worden, maar aangezien de zolder
van de andere verdiepingen is gescheiden
door een zware betonnen vloer, is zulks niet
het geval geweest. Wel is het dak en de
schoorsteen ingestort. Doordat de brand
weer groote hoeveelheden water in het vuur
wierp, kon ook uitbreiding naar de belen
dende panden voorkomen worden.
De zolderverdieping is totaal uitgebrand.
terwi.il de benedenverdiepingen veel water
schade hebben gekregen.
Hedennacht le ruim 1 uur is te Rotter
dam wederom brand ontdek,, thans op de
bovenverdieping van een pakhuis gelegen
aan den Boerensteiger, dat voor wat het
bovengedeelte betreft, in gebruik is bij de
firma H. H. de Klerk, handel in iapüten,
gordijnen, meubelen en aanverwante arti
kelen.
De brand werd ontdekt door een nacht
waker, die vuur zag in het bovengedeelte
van het pakhuis, dat als atelier gebruikt
wordt.
De brandweer rukte met groot materiaal
uit. Dank zij het krachtdadig optreden is de
vuurzee, welke vooral in den aanvang fel
naar buiten laaide, tot het atelier beperkt
gebleven
Aangezien het pakhuis een zelfstandig
pand is en slechts enkele kleinere verbin
dingen met het hoofdgebouw heeft, welke
bovendien door zware ijzeren branddeuren
beschermd zijn, is er weinig gevaar geweest
voor het overslaan van het vuur naar het
groote pand. temeer, omdat bovendien drie
stralen van de slangenwagens groote water
massa's op de vuurzee wierpen Zoodoende
had de brandweer het vuur vrij snel onder
de knie.
Het atelier en een deel van het dak
brandden evenwel uit.
De benedengelegen verdiepingen van het
pakhuis hebben eenige waterschade obge-
loopen.
De oorzaak van den brand is tot nog toe
onbekend. Buren hebben echter verklaard,
dat zü na middernacht nog in het Dand
hebben hooren loopen Dit is be ,rekkelij k
niets bijzonders, want gedurende de laat
ste weken zijn schilders bezig geweest om
het pakhuis aan de buitenzijde wat. od te
knappen en blijkbaar hebben zij verschil
lende malen ook des nachts daaraan ge
werkt.
uit groeien weer conflicten, niet omdat d»
problemen problemen zijn. maar omdat de
dragers ervan menschelük tegen elkaar op-
botsen. Dat is dan het eenig menscheliike
in deze geschiedenis, verder is ze theorie
Delfisehestraar te en de diaI°02 van het be*in tot het
uteuiscnesiraat te einde geforceerd. Dat is jammer De schrijf
ster heeft veel menechenkennis. heeft ze te
laag gegrepen toen ze voor haar problemen
zu'ke afgezaagde typen koos als deze vier
en wel „het" kindvrouwtje, de egocentrische
man, een „alles-begrijpende" psychiater en
het soort intelligente vrouw, dat zich zelf
nooit vergeten kan? Het is alles wat goed
koop en misschien wat gemakzuchtig van
de auteur, om ons daarmede af te schepen
en zich zelf tevreden te stellen.
Laten we het omdraaien: ook gewone,
warm-mensche'ijke menschen. van wie er
dertien in een dozijn gaan en die niet beter
en egoïster dan anderen zijn, zouden deze
zelfde problemen kunnen beleven, maar
inniger, reëeler en toch op een hooger
niveau. We hopen dat mevrouw van Gogh
Kaulbach een volgend boek weer od het
peil brengt, dat haar goeden en bekenden
naam als romancière gevestigd heeft.
VERDRONKEN.
De wachtmeester der Koninklijke mare
chaussee P. v. d. D. te St. Anna Parochie
was Dinsdagochtend naar Berlikum ge
gaan, waar hij op de kermis dienst ge
daan had. Sindsdien had men ondanks alle
nasporingen niets meer van hem verno
men. totdat men Woensdagavond zijn lijk
in de Noorderleeg vond De overledene laat
ten vrouw en twee kinderen achter.
(Msb.)
BUITENLANDSCH GEMENGD.
VULKAAN IN WERKING.
Na een langdurige periode van rust is
de vulkaan Klaotsjevski (Kamsjatka. Rusl.i
weer in werking getreden. In de laatste 2
weken van Juni zijn twee uitbarstingen
voorgekomen. Op 24 Juni wierp de vulkaan
zes uur lang groote hoeveelheden asch uit.
zoodat het geheele gebied zwart ziet.
IN
GRAAF COVADONGA ZAL MORGEN
HET HUWELIJK TREDEN.
Graaf Covadonga de vroegere prins van
Asturie (de oudste zoon van ex-koning
Alfonso) zal morgen op Cuba in het huwe
lijk treden met mej. Martha Rocafort.
DERTIG DOODEN DOOR HET BREKEN
VAN KABELBRUG.
Volgens een telegram uit La Oroya in het
Peruaansche departement Madre de Dios
aan het blad El Pueblo hebben dertig ar
beiders den dood gevonden, toen 'n kabel-
brug over de rivier Inambari afbrak.
^MJN/T EM lETTIRIN^j
BOEKBESPREKING.
Spel van Vier - Roman door Anna
van Gogh-Kaulbach Nederlandsche
Keurboekerij. Adam MXMXXXVII
Men heeft Ibsen verweten, dat hij pro
blemen stelde en er menschen om heen
bouwde. Zijn figuren hielden daardoor iets
onwezenlijks en werden nooit volkomen
mensche'ijk. Toch zijn de wezens die deze
groote Noor geschapen hec-ft bijna onder
de klassiek:n c rekenen en zün werken
van groote lite'aire waarde
Mevrouw van Gogh Kaulbach heeft in
dit boek ook problemen gesteld en deze in
menschen vorm gegoten; zij laat dan die
wandelende problemen op elkaar los. Daar.
Minnares in Ongenade. Roman
door Siegfried van Praag. Uitgave
Em. Querido. A'dam MXMXXXVII.
Zooals de schrijver in zün nawoord aan
kondigt. zal dit waarschijnlijk het laatste
boek zün in de serie van Fransche vrouwen
uit de 18e eeuw. Het werd voorafgegaan
door Julie de Lespinasse, de romantische
Madame de Pompadoer, de berekenende
(beide vroeger in deze rubriek besproken)
en dit werk behandelt dan het leven en
den gruwelijken dood van Louise de Mailly,
de tot iedere intrige onmachtige en tevens
de onaantrekkelijkste en minst bekende
vriendin van Lodewük XV.
Meer nog dan de andere boeken geeft
dit een beeld van de zeden en opvattingen
dier dagen aan het Fransche Hof. En dit
maal wordt ons niets in onverbloemdheid
bespaard. Men vraagt het zich al lezend
telkens weer af: hoe het mogelijk is dat
dit hof. waarvan de beschaving van cul-
,ureele beteekenis is geweest voor een groot
deel van Europa, innerlük zóó verworden,
en slecht was. De verdorvenheid in levens
manieren, de schaamteloosheid van zeden,
de harteloosheid tegenover ieder ander, het
volkomen gemis aan eenig meegevoel voor
het geestelük of lichamelijk lijden van een
medemensch. ziin in dit boek ten hemel
schreiend.
Sympathiek kan deze altüd huilende, al-
tüd vernederde vrouw ook ons moeilük ziin.
Voor haar tüdgenooten moet zü. tot iedere
berekening onmachtig, wel een uitzonder
lijke gekkin geweest zijn. Men ging haar
dan ook bekijken en bespotten, zooa's
mensche op de kermis zich te buiten kun
nen gaan aan een onbekend, exotisch beest,
in weerloosheid tentoon gesteld, omdat we
altijd nog niet beter weten!
Maar al is Madame de Mailly ons als
vrouw dan ook niet bijzonder aantrekkelijk,
het gegeven tydsbeeld is haar figuur
zeer belangwekkend en zij vormt een
noodzakelijke schakel in den ondergang der
Bourbons, wier troon onder het bewind van
dezen Lodewük reeds ondermijnd werd door
decadentie en verwording. Voor ieder die
zich voor deze periode uit de Fransche ge
schiedenis interesseert is dit een boek om
met belangstelling te lezen De auteur weet
er verbluffend veel van af en zün wiize van
schrüven is altüd styivol en beheeTscht.
Schandaal om Benvenuto Barrcra,
Roman door Martha Walden. Ne
derlandsche Keurboekerij. Amster
dam 1937.
De schrüfster zegt in een nawoord, dat
alle personen in dit boek fictief zün en dat
ook de handeling op fantasie berust
Hetgeen niet wegneemt, dat wii het toch
een sleutelroman zullen noemen. Waarom
dit nawoord van de auteur, als de persoon
het karakter (voor zoover bekend), het
leven en de dood. zelfs de beschuldigingen
erna. niet zooveel overeenkomst, toonden
met een voor weinig jaren bij een nationale
ramp tragisch om het leven gekomen be
kende persoonlijkheid uit de Indische
samenleving? Qui s'excuse, s'accuse! Waar
om. als de schrüfster zooveel zag in de
veelzudigen aanleg van bedoelden persoon,
zooals zij zelf zegt. er dan niet een eerlijke
roman van gemaakt. Nu is deze figuur ge
bruikt tot een aanvechtbaar verdichtsel,
waarin iedere waarheid bii voorbaat wordt
ontkend, een verdichtsel waarin de schrijf
ster zich zelfs niet aan de suggestie van
oorspronkehjke namen heeft kunnen ont
trekken.
Martha Walden was indertüd een goed
actrice. Als velen onder haar kunstzusters
nam ze later een literaire draai maar
daarom is ze nog geen goed schrüfster. De
taal in dit boek. een mengelmoes van
ouderwetsche stijlbloempjes en een sti.il-
looze zoogenaamde „nieuwe zakelükheid'*
getuigt daar van.
De Oudste Zoon.
Elisabeth Zernike.
Roman
Uitgave
door
Em.
Querido, Amsterdam 1937.
Een waardevol boek van groote psycho
logische diepte Waarin het karakter van
dezen oudsten zoon. eenig kind uil een
eerste huwelük treffend wordt uitgebeeld
in verhouding tot de andere gezinsleden,
in ieder verband afgerond en afgewerkt en
doordacht Met den vader, de tweede moe
der. de stief broertjes en -zusjes. Een ver
legen wat overgevoelige jongen, met klam
me handen en het hart od de rechte p'aats.
deze Miel. die zich me* moeite, maar dap
per en alleen, ontworstelt aan het conflict
in zün jonge leven, dat het tweede huwelijk
van ziin vader vormt en da* eerst to: een
comclex schijnt te wod-n. mr.:.- waarboven
tui. dank zün gezonde natuur, gelukkig
uit weet te groeien Met veel beloften voor
een toekomst, die in dit boek ook voor den
ezer een vraagteeken blijft. Za'. ook M'el
gaan schilderen en zal d» drang naar vrij
heid die zijn vader het huis uit dreef en
ot een waaracbtie mensch mruktf ock
hem ove- een aan-ohoren kle juv-
he'd en ziin af-e:--?-'e '-■.■:,1 - rv '-ij
zich: If z-a ion-
hopen het, ook dat dit ,n -'-end 'o--
van deze bekwame schrüfster bevestigd
moge worden.
C. N.
