STADSNIEUWS
Zijn Uw edelsteenen wel
edel- steenen
Buitenland
jaargang
VRIJDAG 4 JUNI 1937
No. 2367X
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
iVetenschappelijk onderzoek
van edelsteenen en paarlen.
De Meer-Werk-Actie.
Dit nummer beslaat uit VUR bladen
EERSTE BLAD
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztfn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.13
Franco per post f. 2:35 per 3maanden portokosten-
(voor binnenland f.0.80 per 3 mnd.J;
Hier ter stede wordt het eerste
Nederlandsche laboratorium
geopend.
Zools wij onlangs reeds met een
enkel woord mededeelden, zal in het
Rijksmuseum voor Geologie en Mine
ralogie aan de Garenmarkt morgen
middag het eerste Nederlandsche labo
ratorium voor onderzoek van edelstee
nen en paarlen worden geopend.
Dit laboratorium is een stichting van het
ïederlandsch Instituut voor wetenschap-
alijk onderzoek van edelsteenen en paar-
80, dat kort geleden op initiatief van de
teren prof. dr. B. G. Escher en J. Bolman
nrd opgericht en waarvan het bestuur
bestaat uit de heeren prof. dr. B. G. Escher,
leiden, voorzitter; mr. P. J. Idenburg, Lei
ten, waarnemend voorzitter; prof. ir. J. A.
Graterink. Delft, secretaris-penningmees-
ter; prof. dr. ir. J. I. J. M. Schmutzer,
Rrecht. plaatsvervangend secretaris-pen-
aingmeester; Sj. Wouda. Utrecht, ver
tegenwoordiger der „Nijverheidsorganisatie
T. N. O."; C. J. A. Begeer, 's-Gravenhage,
:ertegenwoordiger van de „Federatie ter
behartiging van de belangen van den han
del in gouden- en zilveren werken"; A. S.
Diesden, Amsterdam, vertegenwoordiger
tan de „Algemeene Juweliersvereeniging"
Directeur van het laboratorium is de heer
Bolman. terwijl als adviseerende leden
niien optreden prof. dr. K. Schlossmacher
ïKönigsberg; prof. dr. H. Michel, te Wee-
sn: mr. B. W. Anderson te Londen en M.
G. Gobel te Parijs, directeuren van over-
«nkomstlge laboratoria in het buitenland.
Prof. Escher was zoo vriendelijk ons het
ten en ander te willen vertellen omtrent
doel van de nieuwe instelling.
Professor dr. B. G. Escher.
Het laboratorium dient voornamelijk
ta handelsbelang, aldus prof. Escher, en
takt gedeeltelijk zijn ontstaan aan de
Jenemende moeilijkheid om langs synthe-
tichen (kunstmatigen) weg vervaardigde
*rsteenen te onderscheiden van echte
«elsteenen.
.■llleen het wetenschappelijk onderzoek
Jwt degelijke waarborgen voor de onder-
taning van vervalschingen, zoomede voor
j* Wiste benaming der edelsteenen, waar-
zich ontelbare variëteiten voordoen.
Ha onderzoek verstrekt het laboratorium
rapporten, welke voor echte edelsteenen
dus certificaten van echtheid zijn. Totdus-
verre was de echtheid alleen gegarandeerd,
wanneer bij den steen, vergezeld in een
doorzichtige enveloppe, ook het rapport
was gevoegd, doch reeds lang zint men in
juwelierskringen op middelen om imitatie
of bedrog, welke ook in het hierboven ge
noemde geval niet zijn uitgesloten hoe
weet men, dat beide bij elkaar hooren?
te voorkomen.
In Leiden meent men dit middel te
hebben gevonden. Iedere steen wordt
n.l. met behulp van zijn gewicht, soor
telijk gewicht, zijn refractogram en
inwendige mikroskopische kenmerken
geïdentificeerd.
Het refractogram wordt bepaald met
behulp van den refractograaf van Bolman,
een door den directeur geconstrueerd toe
stel, waarvan slechts één exemplaar be
staat en dat alle brekingen en terugkaat
singen van het licht zoomede alle afwijkin
gen in de slijpvormen precies weergeeft.
Deze nauwkeurigheid wordt verkregen
door behalve een puntvormige ook een
cirkelvormige lichtbron toe te passen.
Met taxaties en waardebepalingen
laat het Instituut zich niet in; het
stelt uitsluitend vast of de bewuste
steen al dan niet waardevol is en ver
strekt in het bevestigende geval een
refractogram, dat het beste kan wor
den vergeleken met de functie van
vingerafdrukken in een politioneele
zaak.
Dat een dergelijke waardeering niet al
leen voor den handel van belang is of voor
den eigenaar van als-ècht-veronderstelde-
edelsteenen, maar ook voor den fiscus,
blijkt uit het volgende voorval, dat prof.
Escher ons vertelde: „Iemand wendde zich
tot prof. E. met het verzoek de echtheid te
onderzoeken van een collier smaragden,
dat hij door een erfenis had verkregen. De
met de waardeering belaste taxateur kwa
lificeerde de smaragden als „glas" en
schatte de waarde op f. 10. De erfnemer
kon zich met die uitspraak niet vereenigen,
omdat hij meende te weten, dat de juwee-
len afkomstig waren van het Russische
hof en inderdaad wees ons onderzoek,
aldus prof. E. uit, dat de smaragden wel
degelijk echt waren en een waarde van
misschien eenige tienduizenden guldens
vertegenwoordigden
De eigenaar was een eerlijk man en deed
aangifte van zijn bezit bij den fiscus, het
geen hem een niet onbelangrijk bedrag aan
successiebelasting kostte
Behalve een commerciëel, heeft het la
boratorium ook een wetenschappelijk doel,
n.l. de bestudeering van edelsteenen van
verschillende herkomst teneinde op den
duur te geraken tot kenmerken van be
paalde vindplaatsen.
Daartoe kan het contact met de buiten-
landsche laboratoria, welke eenzelfde doel
nastreven, bevorderlijk werken.
De opening.
Bij de officiëele opening, welke morgen
middag om 3 uur zal plaats vinden en
waarbij verschillende autoriteiten aan
wezig zullen zijn, zal prof. Escher een uit
eenzetting geven van doelstelling en
werkwijze van het laboratorium, waarop
een demonstratie met den refractograaf
van Bolman zal volgen.
Tot besluit zuilen de in het Museum aan
wezige edelsteencollecties worden bezich
tigd. Deze zijn de verzameling edelsteenen
van het Museum zelf, voor het belangrijk
ste deel afkomstig van Koning Willem I.
een bruikleencollectie mineralen van de
erven van dr. J. Ert, welke een belangrijke
verzameling van ongeslepen edelsteenen
en halfedeisteenen omvat en tenslotte een
edelsteencoilectie van den heer J. Bolman.
Morgen begint de actie
naar buiten.
Radiorede van den burgemeester.
Na eenige weken van voorbereidenden
arbeid, is het Werk-comité van de Meer-
Werk-Commissie. welke kort geleden door
den burgemeester werd geïnstalleerd, thans
zoover gevorderd dat met de werkzaam
heden naar buiten een aanvang kan wor
den gemaakt.
Voor het welslagen der actie is het
echter een gebiedende eisch. dat de
burgerij daarin niet alleen belang stelt,
maar ook haar daadwerkelijke mede
werking verleent. De burgemeester
heeft zich andermaal bereid verklaard
persoonlijk het zijne ertoe te willen
bijdragen om de ingezetenen van het
groote gewicht der op het spel staande
belangen te overtuigen en te doordrin
gen en zal zich morgenmiddag om
HALF TWEE en ZES UUR via het net
der Gemeentelijke Radio-distributie
rechtstreeks tot de burgerij wenden en
een beroep doen op haar medewerking.
Tusschen beide genoemde tijdstippen in
zal een muziekwagen door de stad rond-
rilden. waarbij suggestieve opschriften den
inzet der actie aankondigen en de burgerij
eveneens oproepen tot een daadwerkelijke
en vooral ook massale steunverleening.
Ter afwisseling van de muzieknummers
zal ook de radio-rede van den burgemeester
ten gehoore worden gebracht. Moge zijn
stem in vele Leidsche harten weerklank
vinden!
KON. NED. VEREEN. „ONZE VLOOT
Jaarvergadering te Leiden.
Bovengenoemde vereeniging houdt
Woensdag 23 dezer in het gebouw der voor
malige Kweekschool voor Zeevaart in het
Noordeinde haar algemeene vergadering.
In den middag van dien dag zullen de
afgevaardigden in de- Lakenhal worden
ontvangen door het gemeentebestuur.
OPLEIDINGSSCHOOL VOOR U.L.O.
VROUWENKERKSTEEG 17.
Ouderavond.
BE NEDERLANDSCHE PADVINDERS.
'•mborec-dag van het district Rijnland.
Gelijk gemeld organiseert het district
taland der N.P.V. in samenwerking met
j tódsche Katholieke Verkenners morgen,
ta iamboree-dag.
Om half vier verzamelen de ruim 600
-"■nemers zich op den Stille Rijn en vol-
dan de onderstaande route:
stille Rijn Stille Mare, Haarlemmer-
Prinse-sekade Kort Rapenburg. Ra-
taouig <w>, Houtstraatbrug. Raoenburg
y'; Broestraat. Hoozewoerd WateTSteeg.
gracht, Pelikaanstraat Haarlemmer-
Vrouwensteeg. Stille Ri.in.
De burgemeester zal bij het gemeentehuis
het défilé in ontvangst nemen
's Avonds zullen de deelnemers zich
wederom opstellen aan den Stille Rijn om
7 uur en van hier langs Vrouwensteeg.
Breestraat. Korenbeurssteeg naar 't kamp
vuur op den Burcht gaan.
Het kampvuur is voor het, publiek toe
gankelijk.
HET GRAVENSTEEN.
In het verslag over 1936 der Provinciale
Zuid-Hollandsche Archeologische Commis
sie wordt o.m. vermeld, dat de loggia of
galerij uit 1605 en 1656 van het gebouw
Gravensteen alhier een gevaarlijke zetting
vertoont, waarbij, zooals ook wij bij ons
laatste bezoek nog constateerden, gevaar
1 voor instorting niet denkbeeldig is.
Aan bovengenoemde school werd gister
avond een goed bezochte ouderavond ge
houden, die uitstekend geslaagd is.
Na opening door het hoofd der school,
waarbij deze wees op het groote nut vaal
voortdurend contact tusschen school en
huis .werden de notulen van den vorigen
ouderavond gelezen en zonder op- cf aan
merking goedgekeurd.
Hierna verkreeg de heer F H. N. Bloe-
mink, hoofd van de Centr. School voor 't
zevende en achtste leerjaar het woord, die
in een helder betoog uiteenzette van welk
groot nut de Centrale School is voor de
kinderen, die daar eindonderwijs ontvan
gen. Na een inleiding over het ontstaan
der Centr. School in Leiden, wees spr. er
op ,Vioe juist doordat deze school niet in
een zekere richting gedrongen wordt door
exameneischen, het onderwijs en vooral
de opvoeding konden worden ingericht op
de praktijk van het leven, hetgeen spr.
met voorbeelden illustreerde. Een welver
diend applaus van de aanwezigen en
woorden van warmen dank door den voor
zitter vielen den heer Bloemink voor zijn
voortreffelijke en vaak geestige, uiteen
zetting ten deel.
Daarna was aan de beurt de verkiezing
van een nieuw lid der Oudercommissie, in
de plaats van de secretaresse mevr. De
GrootFeitkamp. De voorzitter bracht me
vrouw De Groot dank voor het vele goede,
dat zij voor de school had verricht.
In de pauze werd een verfrissching aan
geboden en begaf men zich naar de les
lokalen, waar het werk der leerlingen al
lag te wachten.
Na de pauze kon de voorzitter mededee-
len, dat als nieuw lid der Oudercommissie
was gekozen mevr. Overduijn.
Hierop besprak hij het vraagstuk der
melkverschaffing op de school. Spr. zette
het nut daarvan en de wijze, waarop men
in Leiden een en ander ten uitvoer denkt
te brengen, uiteen.
De voorzitter der Oudercommissie, de
heer v. d. Noordaa, besprak daarop de ver
andering in de inning van de gelden voor
het schoolfonds en onderstreepte namens
de Oudercommissie de woorden van dank,
door het hoofd der schooi gesproken tot
mevr. De Groot.
Daar de rondvraag niets opleverde, sloot
de voorzitter met een woord van dank aan
alle aanwezigen de vergadering.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Opheffing: Electro Technisch Bureau
H. L. J. Tobé, Rapenburg 89, Leiden.
Wijzigingen: Naamlooze Vennootschap
„Wernink's Kalkfabrieken", Hooge Morsch-
weg 148, Leiden. Nieuwe commissarissen:
A. C. van Eyk, 's-Gravenhage; ir. J. J. G.
van Hoek, Leiden, en C. C. Röell, Leiden.
Nieuwe gedelegeerd commissaris: P. A.
Wernlnk Jr., Wassenaar.
N. V. „Alphia Film", Stationsstraat 3, Al
phen a/d. Rijn. geven van filmvoorstellin
gen, enz. Uittredend commissaris: L. I.
Schouten, 's-Gravenhage.
LILLIPUTTERS RIJDEN DOOR DE STAD.
Onder groote belangstelling.
Onder enorme belangstelling hebben de
Lilliputters, die voor enkele dagen hun
stad op het Schuttersveld hebben opge
bouwd, gisteravond een rondrit door de
Sleutelstad gemaakt.
In de omgeving van het Schuttersveld
was de belangstelling wel het grootst en
de verkeerspolitie had daar gisteravond
om zeven uur de handen meer dan vol.
Voorafgegaan door de Harmoniekapel
„Werkmans Wilskracht" reden de dwerg-
menschjes in een viertal, door bepluimde
paarden voortgetrokken open rijtuigen
om even over zevenen uit hun stad weg.
In het eerste rijtuig hadden het hoofd
van Lilliputstad. de burgemeester met zijn
echtgenoote en hun dochtertje plaats ge
nomen.
In de andere drie rijtuigen waren de
burgers van Sprookjesstad gezeten, be
staande uit 25 lilliputters veel plaats
hadden zij dus niet noodig!
De groote publieke belangstelling scheen
op deze miniatuur-menschen niet den
minsten indruk te maken. Kalm en rus
tig zaten ze met elkaar te praten of rook
ten hun sigaretjes. In Lilliputstad was
men vanmorgen nog hard aan het werk
om alles voor de eerste voorstelling van
hedenmiddag in gereedheid te brengen.
Gezien den grooten toeloop van gister
avond. zal 't Sprookjesstad in de komende
dagen zeker niet aan belangstelling ont
breken.
DE WERKLOOSHEID.
Bij den gemeentelijken dienst voor
Sociale Zaken afd. arbeidsbemiddeling
stonden gisteren als werkzoekenden inge
schreven:
Bouwvakarbeiders: baggerlieden 3. be
hangers 13, betonvlechters 19, betonwer
kers 64, fundeeringwerkers 1, glazenmakers
2, glazenwasschers 8, granietwerkers 11,
grondwerkers 86. heiers 3, metselaars 96,
opperlieden 97, schilders 66. steenhouwers
1, straatmakers 11. hulp-straatmakers 13,
stucadoors, witters 57, timmerlieden 181.
uitvoerders 7, voegers 20, ongesch. bouwarb.
8. Totaal 767.
Fabrieksarbeiders: bleekers 17, lompen
sorteerders 7, vellenblooters 6. steenfabr.
arb. 102, zeepfabr. arb. 4, ongesch. fabr.
arb. 59. Totaal 195.
Kantoorpersoneelkantoorpersoneel 88,
reizigers, colp. 46, winkelbedienden 36, eta
leurs 6, incasseerders 13, musici 7, onder
wijzers 10, overheidspersoneel 11, verple
gers 4. Totaal 221.
Hotel-café-pers.: huispersoneel 8, ken
ners 41, koks 5. Totaal 54.
Houtbewerkers: beddenmakers 2. hout
bewerkers 61, kistenmakers 6, kuipers 9,
lijstenmakers 4, mandenmakers 1. meubel
stoffeerders 10, meubelmakers 34, politoer-
ders 3, ongesch. arbeiders 29. Totaal 159.
Kleermakers: kleermakers 55. kappers 6,
schoenmakers e.a. II. Totaal 72.
Land- en tuinarb.: bloemisten 24. land
arbeiders 30, tuinlieden 20, warmoeziers 9,
ongesch. landarb. 4. Totaal 87.
Metaalbewerkers: bankwerkers 104. blik-
bewerkers 25. burgersmeden 41, electriciens
56, gasfitters 16. gasmetermakers 2. ge-
reedschapmakers 3, instrumentmakers 4,
isoleerders 7. kettingsmeden 22, klinkers 9,
koperslagers 3. lab. bedienden 3. lasschers
9. loodgieters 51, machinisten 19, metaal-
boorders 8, metaaldraaiers 5, metaalslij
pers 1, monteurs 13, pianostemmers 4, po
lijsters 1, ponsers 5, rijwielherstellers 15,
rijtuigschilders 2. scheepstimmerlieden 5.
stokers 23, tegenhouders 14, verw. mon
teurs 9, voorslaanders 5. voorwarmers 6,
vulcaniseurs 1, vuurwerkers 8, wagenma
kers 7, ijzerwerkers 44, zandspuiters 3,
zandvormers 3, ongesch. arbeiders 45.
Totaal 601,
Sigarenmakers: sigarenmakers 18. siga-
rensorteerders 1, sigarenstrippers 1. To
taal 20.
Technici, opz.: analysten 1, bedrijfslei
ders 7, ingenieurs 3, technikers 5, teeke
naars. opz. 8. werkmeesters 11. Totaal 35.
Textielarbeiders.: hekelaars 8, katoen
drukkers 20, kluwers e.a. 5, luikers 10,
plaatsnijders 25, schrobbelaars 2, spinners
46. spoelers 3, staaldraaddraaiers 3, ster
kers 2. strijkers 17, wevers 113, wolbewer
kers 36, ongesch. textielarb. 48. Totaal 341.
Transportarbeiders: emballeurs 5. chauf
feurs 139. exp. knechten 23, koetsiers 16.
loopknechten 41, schippers 84. magazijn-
knechten 68, spoor- en trampers. 17. wa
kers 6, transportarbeiders 74, losse arbei
ders 499. Totaal 952.
Typografen: boekbinders 30. boekdruk
kers 20, fotografen 3, hulp-vakarbeiders 4,
letterzetters 35, steendrukkers 2. Totaal 94.
Voedingsmiddelenarb.bakkers 84. mole
naars 1, ovenisten 3, slagers 67, suiker
werkers 20. wijnkoopersknechten 10, zout-
zieders 4, zuivelbereiders 4, ongesch. fabr.
arb. 37. Totaal 230.
Vrouwen: analysten 1, apothekersass. 1,
kapsters (leerl.) 5, naaisters icostuum) 8,
strijksters 1 maasters 1 spinsters 1. win
keljuffrouwen 15, serveersters 2. buffet
juffrouwen 1, linneniuffrouwen 1, boek
houdsters l. kantoorbedienden 28, ver
pleegsters 6, bedrijfsleidsters 1, teekena-
ressen 1, onderwijzeressen 2, ass. en huis
houdsters 12, dienstboden 28, kinderjuf
frouwen 2, werksters 72, fabr. arbeidsters
9. A. V. O. 7. Totaal 206.
Algemeen tolaal 4034
4 Juni 1936 4218
6 Juni 1935 3714
Ben. 42 ged. werkloozen en 29 jeugd
werkversciiAffipg.
BINNENLAND.
Amsterdam steekt zich in feesttooi.
(Binnenland, 3e Blad)
Alg. vergadering van „Ons Belang".
(Binnenland, 3e Blad)
De bemanning van de „Andra" vrijge
laten. (Gemengd, 4e Blad)
Overzicht onzer zuivelpositie; vergade
ring van den Alg. Nederl. Zuivelbond.
(Land- en Tuinbouw, 3e Blad)
BUITENLAND.
DE NATIONALISTISCHE GENERAAL
MOLA, FRANCO'S VOORNAAMSTE STEUN,
BIJ EEN VLIEGONGELUK OMGEKOMEN
(3e Blad en Laatste Berichten, le Blad)
Het huwelijk van den Hertog van Windsor
(Buitenl. Gem., 4e Blad)
Samenstelling van het nieuwe Japanschs
Kabinet. (Buitenland, le Blad)
Een onderhoud met Léon Blum.
(Buitenland, le Blad)
Ongeluk bij kerkbouw in Hongarije.
(Buitenl. Gem„ 4e Blad)
Nog twee slachtoffers van de „Deutsch-
land". (3e Blad)
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Het bezoek van von Blomberg aan Rome,
Het conflict van Duitschland en het
Vaticaan.
Groote opschudding heeft verwekt het
tragisch vliegongeval van Franco's be-
kwaamsten generaal Mola, die daarbij den
dood heeft gevonden. Voor nadere bijzon
derheden verwijzen wij naar elders in dit
blad.
Omtrent het bezoek van maarschalk von
Blomberg te Rome, vernemen wij dat deze
gistermiddag korte bezoeken heeft ge
bracht aan maarschalk Badogiio en den
minister van Buitenl. Zaken Ciano.
Von Blomberg, Mussolini en verschillen
de andere hooge autoriteiten woonden
gisternamiddag in het Foro Mussolini gym
nastische oefeningen bij, die door elf dui
zend jongelui werden uitgevoerd.
Des morgens had de Maarschalk een be
zoek gebracht aan de vlieghaven Furbara,
waar hij werd ontvangen door den duce,
den minister van buitenl. zaken, graaf
Ciano, den minister van volkscultuur,
Alfieri en verschillende militaire autori
teiten.
Koning Victor Emanuel kwam eenigen
tijd later op het vliegveld aan.
De koning-keizer, de duce en von Blom
berg bestegen het observatorium, dat zich
op het vliegveld bevindt en sloegen van
daaruit de groote luchtmanoeuvres gade,
welke een volledig succes hadden.
Na afscheid te hebben genomen van den
koning-keizer, stapte von Blomberg vervol
gens in het vliegtuig „Duce", dat, door den
duce persoonlijk bestuurd, den Duitschen
bezoeker naar de luchtvaartstad Guidonia
bracht.
In een officieel communiqué over het
onderhoud, dat maarschalk von Blomberg
gisteren met Mussolini heeft gehad, wordt
medegedeeld, dat de Italiaansche minister
van buitenlandsche zaken, graaf Ciano.
aan deze besprekingen, welke meer dan een
uur duurden, heeft deelgenomen.
Men meent te weten, dat tijdens dit on
derhoud niet alleen de Spaansche kwestie,
doch ook het vraagstuk van de Hongaar -
sche herbewapening besproken is.
In den loop van gisteravond heeft de
Duitsche ambassadeur bij het Quirinaal
von Hassel, een diner gegeven ter eere van
von Blomberg, waaraan de Italiaansche
minister van buitenlandsche zaken, graaf
Ciano, maarschalk Badogiio, de onderstaat-
