Gevaar dreigt Europa
vanuit Spanje
MAANDAG 31 MEI 1937
No. 23673
STADSNIEUWS
De Kabinetscrisis
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
78ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Dr. Th. W. van Lidth
de leude t
Opdracht aan dr. Colijn
Dit nummer bestaat uit VIER bieden
EERSTE BLAD
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10,Cts. porto te ibetalen. - Verplicht bewijsnummer S ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen, gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week ..Tft. f.0.18
Franco per post t. 2:35 per maanden 4- portokosten.
(voor binnenland f.O.SO per 3 mnrt>
Wijlen de heer van Lidth de Jeude.
Zaterdag j.l. is alhier overleden onze stad
genoot Theodorus Willem van Lidth de
Jeude. oud-conservator aan 's Rijks Museum
van Natuurlijke Historie alhier.
11
De overledene is geboren te Schiedam op
Februari 1853 en bereikte dus den ouder
dom van 84 jaar.
Hij studeerde aan de Universiteit te
Utrecht en promoveerde aldaar tot doctor
in de Philosophic. Met ingang van 1 Juli
1884 werd hij tot Conservator aan het
Museum alhier benoemd. Vóór zijn benoe
ming in Juni 1879 nam hij als zoöloog deel
aan den tweeden tocht van de „Willem
Barendz" naar de Noordelijke IJszeeën. Door
de Dierkundige Vereeniging werd hij voor
studie-onderzoek uitgezonden naar het
Zoologisch Station te Napels; ook werd hij
eenigen tijd gedetacheerd aan het Kraling-
sehe Veer voor het zalm-onderzoek; hij was
bestuurslid (later eerelid) van de Vereeni
ging tot Bevordering van de Nederlandsche
Visscherij. De overleden was voorts één der
oprichters van de Vereeniging voor Facul
tatieve Lijkverbranding.
Voor de plaats zijner inwoning heeft hij,
taar het hare belangen betrof, steeds veel
gevoeld; hij was o.a. gedurende 15 jaar lid
van den Gemeenteraad 18901905en had
daarin zitting voor de Liberale Partij; hij
tas lid van de Commissie voor de Volks-
Mjeenkomsten (thans opgeheven), bestuurs
lid van de Vereeniging tot Bevordering van
den Bouw van Werkmanswoningen en is
voorzitter geweest van de Vereeniging tot
Ondersteuning van Weduwen en Weezen
van Verongelukte Visschers van Katwijk en
Noordwijk.
De heer van Lidth de Jeude had hier ter
stede vele vrienden. Hij interesseerde zich
voor tal van zaken. Vroeg men hem raad,
dan was hij steeds tot hulp bereid; zijn
beengaan zal door velen worden betreurd.
Hij was een nuttig burger in de maatschap
pij en voor de stad zijner inwoning. Hij
biste in vrede
Dc crematie van het stoffelijk overschot
lindt. a.s. Woensdagmiddag plaats te
Westerveld na aankomst van den trein van
U uur 41 m.
VER. „OUD LEIDEN"
Excursie naar het nieuwe Stadhuis.
Voor de excursie naar den Stadhuisbouw,
welke de Ver. „Oud Leiden" Zaterdagmid-
da; voor haar leden had georganiseerd,
Keek groote belangstelling te bestaan, zoo
dat de collegezaal van het Kamerlingh On-
««-laboratorium, waar de deelnemers
bijeenkwamen, uitstekend bezet was, toen
de voorzitter, prof, dr. L. Knappert een
Welkomstwoord sprak en dan'k bracht aan
den bouwmeester, ir. C. J. Blaauw, voor zijn
dereidwillagheid om deze excursie te leiden
en aan curatoren der Universiteit en aan
de directie van het K. O-laboratorium voor
«et beschikbaar stellen der zaal.
De heer Blaauw. hierna het woord ver-
Vijsend, wees er allereerst op, dat het tijd-
'tip dezer excursie eigenlijk te vroeg is en
juist inzicht in de indeeling en verhou
dingen van het nieuwe Stadhuis eigenlijk
«iet mogelijk maakt. Spr. vertelde het eerst
'dn cn ander over den ouden gevel, daar
bnb het merkwaardige geval voordeed, dat
fee gevel beginsel en uitgangspunt was
'oor een daarachter gelegen gebouw met
inhoud van 50.000 kubieke meter. Bij
bepaling van de verhouding tusschen
•«gel en gebouw heeft spr. er naar ge
streefd de eerste to.t een levend en nieuw
dement van het Raadhuis te maken, op-
°a' het nageslacht beide niet zal zien als
™ee afzonderlijke deelën, maar als een vol
ledige eenheid. Aan de hand van lichtbeel-
het spr. vervolgens zien hoe ln het
J®telijke deel van den bestaanden gevel
«fchitectonlsche eenheid werd onderbro-
terwijl het meest westwaarts gelegen
Zaterdag hebben vliegers van de regeering van Valencia bom
men geworpen op het Duitsche pantserschip „Deutschland", dat
bij de Balearen voor anker lag. 22 personen zijn gedood, 60
gewond.
In alle haast is de Duitsche regeering bijeengekomen en heeft
maatregelen getroffen, die hedenmiddag aan de Londensche
commissie van niet-inmenging zullen worden bekend gemaakt.
Dat Duitschland dit feit als een oorlogsdaad opvat, kan intus-
schen daaruit blijken, dat Duitsche oorlogsschepen, een kruiser
en twee torpedobooten, de Spaansche kustplaats Almeria heb
ben gebombardeerd, zooals de Spaansche minister del Vayo
bevestigde.
De regeering van Valencia heeft onmiddellijke bijeenroeping
van de juist gesloten zitting van den Volkenbondsraad gevraagd.
stuk verre inferieur was aan de rest van
dezen gevel.
Teneinde het vraagstuk dezer afwisselin
gen tot een goede oplossing te brengen,
was een reconstructie noodig, welke in vor
men en details volkomen in harmonie was
was met die rest. Deze reconstructie vangt
aan ter linkerzijde van den Hnkertopgevel
en strekt zich uit tot acht meter voorbij de
plaas, waar vroeger de gevel eindigde.
De vele verbouwingen, welke het Stadhuis
in den loop der eeuwen heeft ondergaan,
doden het wel uitwendig grootendeels zijn
klassiek karakter behouden, doch geenszins
inwendig. Het was als het ware een amal
gama van vertrekken, waarin een systema
tische opzet niet te onderkennen viel.
Bij sprekers plan was een der moeilijk
heden den müddeleeuwschen gevel logisch
te doen aansluiten aan het daarachter ge
legen gebouw en wel zoodanig, dat men, op
de Breestraat staande, achter dezen gevel
geen oud, doch een modern en doelmatig
ingericht Stadhuis verwacht.
Aan de hand van projectie- en perspec
tief teekeningen en plattegronden, gaf spr.
vervolgens een inzicht van het uit- en in
wendig aspect van het nieuwe Stadhuis,
waarbij hij ook een overzicht gaf van de
toekomstige indeeling. Het beton-skelet is
thans zoover gevorderd, dat men bezig ts
met het optrekken van de hoofdverdieping,
waartoe het bordes aan de Breestraat toe
gang geeft.
De architectuur van het linkerbouwdeel,
gezien vanaf de Koornbeursbrug is tenslotte
zoodanig, dat zij een herinnering geeft aan
hetgeen men op de Breestraat gezien heeft
en aldus een harmondschen overgang vormt
tussohen den ouden gevel en het nieuwe
gebouw aan de Vischmarkt.
Na deze uiteenzetting en toelichting be
gaf het talrijke gezelschap zich naar het
terrein van den stadhuisbouw, hetwelk
groepsgewijze werd bekeken.
Zoodra de bouw in een dusdanig stadium
is gekomen, dat een overzichtelijke be
schouwing mogelijk is welk tijdstip, naar
de heer Blaauw ons mededeelde, nog ruim
een maand verwijderd is hopen wij hierop
uitvoerig terug te komen.
eindigd en vroeg de voorzitter aandacht
voor het vroolij-ke gedeelte van het pro
gramma, een gedeelte, dat aan onze Leid
sche zwevers best is toevertrouwd.
Allereerst werd opgevoerd een tooneel-
stukje, „De Weddenschap", samengesteld
door den heer J. J. van der Meer en ge
speeld door leden der L.Z.V.C.
Het spel der zwevers was voortreffelijk
te noemen en het daverende applaus kwam
hun dan ook zeker toe.
Ten bate van de kas werd met een z.g.
Amerikaansehe verkooping een fraai model
van een prestatiemachine vervaardigd door
de ANf.V.J. te Amsterdam, te gelde ge
maakt. waarop de heer Glanzer eenige in
teressante vliegfilms draaide, w.o. „Brieven
vliegen over den Oceaan", weergevende de
pioniersverbinding BerlijnZ.-Amerika;
„Luchtexpresse Berlijn-Milaan-Rome" en
een film van de kortgeleden gehouden
Rhön-wedstrijden 1937. Deze geluidsfilms
alsmede de apparatuur waren welwillend
ter beschikking gesteld door de directie
van de Lufthansa, het Duitsche Verkehrs-
büro te Amsterdam en de A.M.V.J. in Am
sterdam.
Met groote belangstelling werden deze
films gevolgd.
De avond werd besloten met een zeer
geanimeerd bal, dat tot laat in den nacht
werd voortgezet. In het bijzonder willen
we even melding maken van de demon
stratie tap-dancing van de gebr. Van Dam
en later van Schrijvers, terwijl de band
„The Jumble Jacks" zich kranig geweerd
heeft.
De L.Z.V.C. mag terugblikken op een
voortreffelijk geslaagden avond, waaraan
allen aangename herinneringen zullen be
waren.
SELSKIP „FRYSLAN".
DE LEIDSCHE ZWEEFVLIEGCLUB
VIERT HAAR EERSTE LUSTRUM.
Een zeer geslaagde avond.
In de groote Burchtzaal herdacht de
Leidsche Zweefvllegclub op feestelijke wijze
haar vijfden verjaardag.
De voorzitter, de heer Jongman, heette
allen hartelijk welkom en schetste in grove
trekken den levensloop der L.Z.V.C.
Namens den Bond van Nederlandsche
Zweefvliegclubs, de B.N.Z.C.. sprak de heer
Meyer zijn gelukwenschen uit en merkte
op, dat vijf jaren in de zweverij een zeer
lange tijd is. In dien tijd kan veel gebeu
ren. De L.Z.V.C. mag zich tot de eerste
clubs rekenen, immers zij spruit voort uit
het kamp der A.N.Z.V. te Egmond. of beter,
zij is daarvan een voortzetting. Het kamp
te Egmond splitste zich in drieën en zoo
werden de Leidsche en de Haagsche Zweef
vliegclubs en de Amsterdamsche Club voor
Zweefvliegen gesticht. Na deze vijf jaar
bestaat de Bond uit niet minder dan 32
clubs, over het geheele land verspreid, en
wijst alles er op, dat we eerst nu aan den
aanvang staan van een groote bloeiperiode,
die het onmogelijk maakt in eenig opzicht
thans tc voorspellen hoe het er over nog
maals vijf jaren in onze zweef sport zal uit
zien. De heer Meyer hoopte, dat de L.Z.
V.C. een goede toekomst tegemoet zou
mogen gaan en in dezen opbloei een ruim
aandeel zou mogen hebben.
Met een daverend applaus betuigden de
aanwezigen hun instemming met deze
hartelijke woorden.
Hiermede was het officieele gedeelte be-
Rondwandeling door Leiden.
Gistermorgen hield het Selskip „Fryslan"
wederom onder leiding van het lid den
heer N. J. Swierstra. zijn tweede „Roun
kuier door aid Leyen". waaraan ditmaal een
twintigtal personen deelnam. Dat er niet
meer opgekomen waren, is zeker mede toe
te schrijven aan het warme weer.
Het uitgangspunt was wederom vanaf de
Molen „De Valk", waarbij de heer Swierstra
begon mede te deelen, dat van ouds, hier,
ter plaatse van de Veemarkt, de Lange-
gracht samen kwam met de le Binnenvest
gracht.
Na gewezen te hebben op het steentje
met inscriptie in de muur van het hoekhuis
N. Beestenmarkt en doelende op de toe
voeging van dat gedeelte aan de stad in
1294, werden achtereenvolgens bezichtigd:
het Coninckshof, Vrouwe Elisabeths-Gast-
huis en de Groeneveld-stichting, alle aan
de Oude Vest, waarvan de leider verschil
lende bijzonderheden meedeelde.
Tegenover de Lakenhal, het mooie bouw
werk van Arend van 's-Gravenzande uit
den bloeitijd der Leidsche Lakenweverij
aan den Oude Singel, hield men even stil
om zich vervolgens langs de Mare, Don-
kersteeg. Hoogstraat, Oude Rijn naar de
Hooglandsche Kerkgracht te begeven.
Hier werd eerst van buiten bezichtigd het
Heilige Geest of Arme Wees- en Kinderhuis
en daarna de Hooglandsche Kerk. een
meesterstuk van oude bouwkunst en. naar
de leider meedeelde, vrij zeker door Fran-
sche of Vlaamsche bouwmeesters gebouwd.
De heer Swierstra deelde omtrent dit mooie
bouwwerk verschillende bijzonderheden
mede en wees er op dat het. jammer ge
noeg, nimmer afgebouwd werd. waarvoor
verschillende redenen „gangbaar" zijn.
Daar het inmiddels al weer ruim 12 uur
was geworden, werd besloten hier te ein
digen. Namens allen bracht de Voorzitter
den heer Swierstra hartelijk dank voor al
het interessante, dat ook thans weer onder
zijn leiding bij deze mooie wandeling werd
gezien en gehoord.
Nadat de volgende „rounkuier" was vast
gesteld op een nader te bepalen dag in
September, gingen allen voldaan huistoe.
Dr. Colijn.
De regeeringspersdienst meldt:
Hedenmorgen heeft HJVI. de Koningin
dr. H. Colijn, minister van staat, ontvangen
en hem opdracht gegeven tot vorming van
een kabinet.
Dr. Colijn heeft verzocht die opdracht
in beraad te mogen houden.
Naar aanleiding van bovenstaand be
richt hebben wij ons tot dr. Colijn ge
wend met de vraag wat de formule, waarin
de opdracht is vervat, beteekent.
De formule aldus dr. Colijn komt
overeen, als ik mij goed herinner, met de
formule, waarin in 1918 de opdracht aan
den heer Nolens was vervat, in 1923 de
opdracht aan den heer Kooien en in 1925
de opdracht aan mijzelf. Uit den aard der
zaak laat die formule aan den formateur
dc vrijheid om in verschillende richtingen
naar een oplossing te zoeken, wat intus-
sohen niet wegneemt, dat ik uiteraard be
gin met te zoeken naar een oplossing,
waarbij redelijkerwijze mag worden ver
wacht, dat een te vormen kabinet door de
personen, die het bevat en door zijn werk
program in de Staten-Generaal voldoen
den steun zal vinden.
BINNENLAND.
Dc Savomin Lohman herdacht (Binnen
land. 3de Blad).
Congres Centrale Bond van P.T.T.-perso-
neel (Binnenland, 3de Blad).
Vele verdrinkingsongevallen (Gemengd, 3e
Blad).
Eén doode en drie gewonden bij auto
ongeluk bij Halfweg (Gemengd. 3de
Blad).
Het Schinkelbad te Amsterdam door brand
vernield (Gemengd. 3de Blad).
LEERDAM-EXPOSITIE.
De bekende Leerdam-fabrieken hebben
in het filiaal van de firma J. van der Stok.
Breestraat 155 een permanente expositie
van hun producten ingericht, waarvoor de
ontwerpen zoomede de opstelling werden
vervaardigd door den heer A. D. Copier.
Ook bij avond, wanneer de expositie door
indirect licht wordt verlicht, vormt deze
stand een buitengewoon smaakvol geheel.
Belangstellenden hebben zonder eenige
verplichting tot koopen gratis toegang.
NATIONAAL JONGEREN VERBOND.
De aftapping van den Maas.
Op één der gewone twee-wekelijksche
bijeenkomsten van het Nationaal Jongeren
Verbond heeft mr. C. W. van Santen ge
sproken over de Maas-aftappingskwestie
tusschen Nederland en België. Ondanks het
mooie weer bleek dit onderwerp velen te
trekken. Dc ondervoorzitter, de heer Koo
reman, constateerde dit met genoegen, en
meende, dat deze kwestie te weinig be
kend is.
Mr. van Santen gaf eerst een overzicht
van de verschillende wijzen, waarop een
internationale „burentwist" een vreedzaam
einde kan vinden. Tal van voorbeelden van
spanningen en diepgaande meeningsver-
schillen, die de partijen bijna tot oorlog
brachten, maakten duidelijk, welke midde
len dit kwaad zoo vaak hebben kunnen
voorkomencongressen, verzoenings-com-
missies, ambitrages enz. Totdat na den
wereldoorlog het Permanente Hof van In
ternationale Jutitie tot stand kwam. dat
voor een groot aantal geschillen optreden
kan als onze eigen justitie voor geschillen
tusschen Nederlanders. Ook hiervan gaf
spr. enkele voorbeelden, om ten lotte te
eindigen met de zaak, die op dit oogenblik
aanhangig is voor het Hof (de pleidooien
zijn afgeioopen, het wachten is nu op het
vonnis ide Maasaftappingskwestie tus
schen Nederland en België Aan de hand
van een kaart legde spr. uit,, hoe Neder
land protesteert tegen het gebruik van
het. Maaswater ten behoeve van het groote
Aibertkanaal en daarmee tevens ten dien
ste van de Kempensche kanalen en irriga-
tiewerken, waardoor België in strijd komt
BUITENLAND.
SPAANSCHE REGEER INGSVLIEGERS
WERPEN BOMMEN OP HET DUIT
SCHE PANTSERSCHIP „DEUTSCH
LAND". 22 DOODEN EN 60 GEWON
DEN (3de Blad en Buitenland, le Blad)
DUITSCHE OORLOGSSCHEPEN BOMBAR
DEEREN DE SPAANSCHE KUST
PLAATS ALMERIA (1ste Blad).
De Japansche regeering Hajasji afgetreden
(Buitenland.*lste Blad).
De Kerkstrijd in Duitschland (Buitenland,
lste Blad).
Honderden arrestaties in Rusland (Buiten
land, lste Blad). j
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
met een verdrag van 1863, dat nauwkeurig
voorschrijft welke hoeveelheden Maaswa
ter ten goede mogen komen aan al die
kanalen, en wel via een voedingsgeul bij
Maastricht.
De voorzitter dankte spr. hartelijk na
mens het zeer aandachtig luisterend ge
hoor, dat bewees hoezeer een dergelijke
causerie, doorspekt met historische verha
len, in den smaak valt.
INSTITUUT VOOR ARBEIDERS
ONTWIKKELING.
Eerste Zomerbijeenkomst.
Gistermorgen belegde de afdeeling Lei
den van het Instituut voor Arbeidersont
wikkeling een z.g. zomerbijeenkomst, welke
de bedoeling heeft om te trachten de leden
ook in de zomermaanden een enkele maal
bijeen te brengen en daardoor den band
met de leden te onderhouden. Uiteraard
was deze bijeenkomst niet zoo druk be
zocht als de voorstellingen in het winter
seizoen. Vertoond werd de zeer mooie film
„De verloren zoon", waarin de hoofdrol
vertolkt wordt door Louis Trenker, den
bekenden Alpinist. Prachtige natuuropna
men vormden den achtergrond voor uit
stekend spel. Een paar aardige journaals
gingen aan het programma vooraf, terwijl
ook een speciale opnamenreeks van het
vergaan der „Hindenburg" werd gedraaid.
Over het Natuurvriendenwerk dat het
speciale zomerwerk van het Instituut is,
werden nog eenige mededeelingen gedaan:
een bezoek aan de stads-kweekerijen zal
binnenkort worden gehouden en een auto
tocht naar Antwerpen trok reeds een aan
tal opgaven, dat uitvoering van het plan
zeer waarschijnlijk mogelijk maakt. De tot
nu toe georganiseerde tochten hadden een
groot succes.
BAZAAR KOOIKAPEL.
Ten bate van de Kooikapel der Ned. Herv.
Gemeente wordt hedenavond in het wijk-
gebouw Rehoboth aan het Rapenburg een
bazaar geopend, welke ook morgen en
Woensdag zal duren.
Dank zij den grooten ijver van het ba
zaar-comité is een schier onuitputtelijke
voorraad nuttige en fraaie handwerken
bijeengebracht, waarin de bezoeksters stel
lig iets zullen aantreffen, wat naar hun
gading is. Ook in huishoudelijke gebruiks
artikelen is er een groote sorteer mg.
En natuurlijk zijn er ook tal van attrac
ties: een grabbelton, een sjoelbak, rad van
avontuur mitsgaders de onontbeerlijke
theeschenikerij
Wie derhalve een nuttig werk wil doen.
dat tevens practisoh nut oplevert, hij of
zij doe dezer dagen de benoodigde inkoo-
pen in .Jtehoboth".