Financieel-Economisch
weekoverzicht
Leidsch Dagblad
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 22 Mei 1937
Zesde Blad
No. 23Ó65
De resultaten der devaluatie
Leidsche ingezetenen
De strijd in Spanje
Gij gaal dus stemmen! Dat is braaf!
Maarsfeml Uzelve niel tot Slaaf!
PARLEMENTAIR OVERZICHT
78ste Jaargang
Overheidsbemoeiing
moet verminderen
Door te a'dverteeren in en
U te abonneeren op het
dat wordt geredigeerd,
gezet, gedrukt
en bezorgd door
Thijjs hls en de slimme dieven
Zoo langzamerhand publieeeren tal van
maatschappijen haar jaarverslagen; de
groote banken zijn er in den regel vroeg
b(J. Ook dit jaar is dit weder het geval en
nu ook de Nederlandsche Handel Mij. haar
Jaarverslag het lldht heeft doen zien, zijn
alle „gTOotbank"-verslagen over 1936 ver
schenen. Thans zijn aller oogen gericht op
twee jaarverslagen: dat der Koninklijke
Petroleum Mij., om den populalren naam
te bezigen, en het verslag der Handelsver
eniging „Amsterdam". Van de laatste
maatschappij weten we reeds het dividend
16 °/r> tegen vorig jaar 8
Zoo kan men dus aan de hand van de
cijfers de resultaten der veranderde situatie
voor de bedrijven bestudeeren.
In de eerste plaats valt dan op dat
de periode, waarin men meende dat
iedere maatschappij in zeer ruime maté
van de veranderde tijdsomstandighe
den, devaluatie en stijging van het
prijsniveau in goudvaluta, zou profitee
red plaats gemaakt heeft voor een
tijdvak waar men iets meer selectief
te werk gaat.
Het staat natuurlijk als een paal
boven water, dat men hier te lande
zeer sterk van de hausseconjunctuur
profiteert, maar het blijkt toch wel
heel duidelijk, dat men wel degelijk de
ondernemingen stuk voor stuk beoor-
dcelen moet.
Bij de cultuurmaatschappijen, speciaal
ie rubbermaatschappijen, speelt de ver-
kooppolitiek een groote rol; heeft men op
minder gelukkige wijze voorverkocht of is
men er eerst bij de hooge rubbernoteerin-
gen tce overgegaan, zijn product vóór te
verkoopen?
Deze kwestie van voor-verkoop en voor-
inkoop is uitermate belangrijk voor de
financieele resultaten. De Nederlandsche
Scheepsbouw Mij. deelt mede dat vele
contracten voor en in den loop van 1936
legen zeer onbevredigende prijzen afgeslo
ten zijn, terwijl de depreciatie van den
gulden tijdelijk een nadeel is en de sterke
stijging van de prijzen van bijna alle
grondstoffen, ook op goudbasis, teleurstel
ling bracht. De thans onderhanden zijnde
opdrachten zullen wegens de voornoemde
corzaken weinig tot winststijging kunnen
bijdragen.
Voor de Amsterdamsehe Ballast Mij. was
1936 zelfs een zwart jaar met een vrij
groot verlies.
Neemt men een geheel andere groep be
drijven. de middenstandszaken, zoo ziet
men, dat de voorzitter van den Koninklij
ken Nederlandschen Middenstandsbond de
heer Ed. G. Schurmann, deze week in zijn
openingsrede van de jaarlijksche bonds
vergadering constateert, dat na de opleving,
volgend op de devaluatie, de middenstands-
siken weder in een periode van inzinking
zijn aangeland.
Enkele maanden geleden begon de mee
ning post te vatten dat we ons midden in
een hausseconjunctuur bevonden, waarvan
feitelijk ieder bedrijf zou profiteeren.
Sinds ongeveer half Maart is er echter in
de beoordeeling een zekere kentering in
getreden; de zwarte en de witte schapen
Korden meer en meer gescheiden.
Vóór de devaluatie is over het pro en
contra van devaluatie zeer uitvoerig van
gedachten gewisseld. Devaluatie was op 26
September onvermijdelijk geworden, daar
over waren zoowel voor- als tegenstanders
het eens. De hausse voor verschillende pro
jecten, de stijging der soheepsvrachten, de
herbewapeningsconj unctuur hebben den blik
van vele vertroebeld. Thans komen lang
zamerhand ook de nadeelen naar voren;
want niet voor iedereen is sterke prijsstij
ging een voordeel, vooral niet voor hen
die verkoopcontracten hebben aangegaan
'ogen vaststaande prijzen en die zich niet
voldoende met materialen en dgl. hebben
ingedekt.
Wij hebben in ons land het groote voor-
ceel, dat op het oogenblik de kosten van
'evensondertioud niet in belangrijke mate
zpn gestegen, zoodat uit dezen hoofde de
"drijven zich eenlgszlns van de zeven
®agere jaren (19291936) kunnen herstel
en. Of zij ten vole van de zeven vette
laren zullen profiteeren, indien deze inder-
Jaad op komst zouden zijn, wagen wij niet
te voorspellen.
Wanneer men leest over de arbeids
conflicten in de Vereenlgde Staten, wan-
men de economische situatie in
hankrijk beziet en de scherpte van de
Politieke en sociale tegenstellingen in deze
Janden waarneemt, dan mag men zich on-
gelukkig prijzen, dat ons land
jot dusverre voor dergelijke conflicten ge-
""JJfd k gebleven.
m .cnlhaurmaatschappijen zullen ten
"J™ ton volle profijt van de gunstige
«ereldprijsontwikkenng kunnen trekken,
»w*r wij de uitvoerrechten en dgl.,
■«ra in indië geheven worden, buiten be
bouwing laten.
Voor de Nederlandsche industrie zal
het er straks van afhangen, of de
stijging der productiekosten, de ar
beidslooncn en dgl. niet voor een groot
deel de devaluatiewinst zullen op-
cischen. Met dit vraagstuk is zeer zeker
een landsbelang gemoeid, daar de ex
portmogelijkheid beperkter zal worden
naarmate de kostprijs van het product
stijgt. De overheid zal er voor dienen
te zorgen dat de kosten van levenson
derhoud niet in sterke mate stijgen, zij
zal tevens de overheidslasten, die op de
bedrijven drukken, dienen te verlagen.
Wij vestigen hier de aandacht op de
passage in de rede van den voorzitter van
den Koninklijken Nederlandschen Midden
standsbond, waarin de wenschelijkheid
naar voren wordt gebracht dat zoowel op
wetgevend als op fiscaal gebied veel zal
moeten verdwijnen, dat als noodmaatregel
in het leven werd geroepen en dat op den
duur het bedrijfsleven zou verstikken.
De taak der nieuwe regeering.
Wanneer straks de nieuwe Tweede Kamer
zitting heeft, zal men alle aandacht er aan
dienen te besteden dat het bedrijfsleven
van een deel der veel te hooge lasten ont
daan wordt. Wanneer wij bijv. zien, dat er
verschillende artikelen zijn, waarop eerst
een hoog invoerrecht, dan een hooge be
lasting, vervolgens luxe- of omzetbelasting
geheven worden, dan moet men inderdaad
vragen of dit niet „teveel van het goede" is.
De ruimer toevloeiende belastingmidde
len maken het mogelijk straks den be
lastingbetaler iets vrijer te laten ademen;
er is echter een zeer groot gevaar aan het
ruimer vloeien der belastingopbrengsten
verbonden. In overheidskringen toont men
geen neiging, het crisisapparaat ook maar
ten deele op te ruimen. Het is ontstellend
voor den bezoeker aan den Haag om te
zien hoezeer het ambtenarencorps ls ge
roeid. Wanneer men ziet hoeveel honderd
tallen beambten er rondloopen bijv. in de
Landbouwcentrale, den Economiscen Voor
lichtingsdienst, het Clearinglnstituut, om
slechts enkele instellingen te noemen, dan
legt men zich de vraag voor, of dit nu alles
nog wel noodig is. Wij meenen in deze be
schouwing wel duidelijk gemaakt te heb
ben dat, al mogen verschillende takken
van het bedrijfsleven ongetwijfeld van de
betere conjunctuur profiteeren, het voor
tal van bedrijven, speciaal den midden
stand, nog lang geen „couleur de rose" is.
Het is de taak van de nieuwe regeering het
crisisapparaat sterk te Verminderen, want
anders blijft het bedrijfsleven gebukt gaan
onder een veel te hoogen belasttngduk. Om
dit crisis-apparaat te verminderen is er
slechts één doeltreffend middel. Men moet
eenvoudig voorschrijven dat een zeker per
centage bij elke daarvoor ln aanmerking
komende instelling moet afvloeien, dus
domweg schrappen met het blauwe potlood.
Wanneer men het aantal ambtenaren naar
behoefte wil verminderen, dan zal blijken
dat wat leder particulier werkgever kan,
geen enkel departement tot stand heeft
weten te brengen. Men moet in dezen be
zuinigen ter wille van het totaal onbe
schermde vrjje bedrijfsleven. Er zijn op
bet oogenblik nog teveel takken van han
del onder overheidstoezicht; men neme de
zuivelindustrie, den graan- en landbouw
handel als voorbeeld. Zagen wij de vorige
week nog niet, dat bij een eenvoudige melk.
contróle drie ambtenaren aanwezig waren?
Er moet hier worden ingegrepen, de
overheid dient het vrije bedrijfsleven
door belastingverlaging en speciaal ook
door het verlichten van de thans veel
te ver doorgevoerde overheidsbemoeiing
met het bedrijfsleven als 't ware lucht
te verschaffen.
Men verlieze namelijk niet uit het oog,
dat zeer velen ln den lande eiken dag reik
halzend uit zien naar de opleving, waar
van zij zooveel in de couranten lezen. Deze
opleving is er ook inderdaad, maar zooals
wij aan het begin van onz? beschouwing
hebben uiteengezet, zij is lang niet zoo
algemeen en zij is lang niet zoo intensief
als velen wel gelooven.
De middenstand bijv. in Rotterdam, in
Twente enz. zal ongetwijfeld bemerken dat
de koopkracht der bevolking is toegeno
men door vermindering der werkloosheid.
In tal van andere plaatsen waar de amb
tenaar, de arbeider, de kleine rentenier
niet meer en niet minder verdient dan vóór
26 September 1936, waar geen Industrieën
gevestigd zijn, die plotseling een „boom"
periode medemaken, zooals de Twentsche
textielindustrie, de papierindustrie of de
scheepsbouwnijverheid, om enkele voor
beelden te noemen, zal men bemerken dat
de koopkracht in het geheel niet toegeno
men is. Integendeel, prijsstijging bij ge
lijkblijvend inkomen maakt dat het leven
voor velen eerder moeilijker ls geworden.
De middenstand in breede mate, zal eefst
opleving waarnemen, als het loonpeil om
hoog gaat. Veel beter ls het echter indien
de overheid voor een bedrijfs „katalysator"
zorgt, dus bij gelijkblijvend loon, lagere
lasten op bedrijven.
dat dus de koopkracht van de bevolking
van Leiden verhoogt, dient gij het belang
van .de stad LEIDEN, van haar inwoners
en dus ook van U zelf
1199
(Inzez. Med.)
Dc pogingen tot een wapenstilstand.
De technici en de deskundigen van de
commissie voor de niet-inmenging zijn
gisteren bijeengekomen, om het vraagstuk
van de terugtrekking der vrijwilligers uit
Spanje te bespreken.
De Britsche apibassadeurs in eenige
hoofdsteden zijn uitgenoodigd, hun mee
ning kenbaar te maken omtrent de moge
lijkheid van een tijdelijke onderbreking der
vijandelijkheden, jgedurende welken tijd
men de vrijwilligers zou kunnen terug
trekken,
De deskundigen, die de commissie even
tueel verslag zullen uitbrengen, beperken
zich op het oogenblik tot de mogelijkheden
van oplossing van >dit zeer moeilijke vraag
stuk.
Voor het oogenblik weigert men in ver
antwoordelijke kringen te Rome eenigerlei
verklaring af te leggen met betrekking tot
het verzoek dat de Britsche regeering tot
de betrokken regeeringen heeft gericht, aan
gaande de wenschelijkheid van een wapen
stilstand, voorafgaande aan een eventueele
terugroeping der puitenlandsohe vrijwilli
gers in Spanje. De Britsche ambassadeur te
Rome ls trouwens pp het oogenblik niet te
Rome aanwezig, tfrwijl minister Ciano te
Boedapest vertoeft
In bepaalde poli' ieke kringen te Rome is
men evenwel van oordeel, dat een besluit
Inzake een wapens .ilstand slechts kan uit
gaan vpn de belde partijen ln Spanje, die
alleen in staat zij a om te beoordeelen of
een opschorting der vijandelijkheden met
hun belangen ln 'overeenstemming is te
brengen.
De uit Gibraltar afkomstige berichten,
volgens welke de Spaansche financier Juan
March zich naar Italië zou, begeven in ver
band met een besluit van'Mussolini, om
alle Italianen uit Spanje terug te trekken,
blijken valsch te zijn.
Te Londen werd namelijk van de natio
nalistische autoriteiten te Salamanca een
officieele mededeeling ontvangen, waarin
gezegd wordt, dat er geen woord waar is
van de berichten, volgens welke Juan March
en de hertog van Alba ol eenig ander per
soon, zich naar Rome zouden begeven, om
een beroep te doen op Mussolini of volgens
welke Mussolini ook maar eenigszins voor
nemens zou zijn, zijn politiek ten opzichte
van .Spanje te wijzigen.
De strijd in Biskaje.
Een verslaggever van Havas meldt uit
Durango. dat de rechtschen den opmarsch
hebben hervat en zich meester hebben
gemaakt van de dorpen Aldaye, Frunis,
Endecoa Mecaz. Morga en Meaca. Voorts
hebben zij de heuvels van Mendigami bezet.
De rechtschen troepen maakten talrijke
krijgsgevangenen, terwijl hun een aanzien-
Hike oorlogsbuit in handen viel. Door dezen
opmarsch zijn de rechtschen thans meester
van alle verbindingswegen, welke de ravl-
tailleerlng van de troepen, die in het Noor
den opereerden vergemakkelijken.
Het Spaansche stoomschip Habana is
gisteren met 4.000 Baskische kinderen aan
boord uit Bilbao naar Southampton ver
trokken. waar een kamp van meer dan 500
tenten wordt opgeslagen.
Een Spaansche torpedojager en verschei
den gewapende treilers begeleiden het
schip naar de drie-mtlls-grens, waar het
escorte werd overgenomen door Britsche
oorlogsbodems.
Queipo de Llano dreigt met
tegenmaatregelen.
In zijn radio-toespraak van gisteravond
heeft generaal Queipo de Llano medege
deeld. dat de radiostations der regeering
bekend hadden gemaakt, dat twee vliegers,
die in handen der regeeringstroepen waren
gevallen, ter dood waren veroordeeld. Hij
verklaarde, dat ingeval dit vonnis ten uit
voer zou worden gelegd, alle gratie-maat-,
regelen ten opzichte van regeeringsvliegers,
die ln handen der rechtschen zijn gevallen,
zouden worden ingetrokken.
De Baskische regeering bespreekt thans
de kwestie van gratie.
Franco keurt de statuten der
eenheidspartij goed:
Generaal Franco heeft de statuten der
door hem opgerichte party goedgekeurd.
Deze statuten regelen de politieke en eco
nomische organisatie, de vakorganisatie en
de militie De groote rlchtlynen van de
falanx zijn gehandhaafd en zullen worden
ten uitvoer gelerd door personen, die
Franco zal kiezen en die hem in de regee
ring zullen bijstaan. Het economische leven
zal zich ontwikkelen door middel van de
naar beroepen ingedeelde vakorganisaties,
die bij de oplossing van economische vraag
stukken een rol zullen spelen. Het beste
deel der ieugd wordt, opgenomen in de
militie, welke steeds in staat zal zijn. het
leger bij de handhaving der orde te helpen.
Overzicht onzer belangrijkste
Veemarkten.
Ter afwisseling is thans het handelsleven
op de veemarkten tijdelijk grootendeels
verlegd naar de Wolveeafdeeling en gaat
de belangstelling hoofdzakelijk uit naar
de Jonge weidelammeren, die bij duizenden
worden verhandeld. De fotokers hebben
zeker geen klagen, want er is een groote
kooplust en de prijzen zijn best. Niet al
leen was er deze week veel van het Texel-
sche ras op het eiland zelf gefokt, aange
boden, maar ook uit andere fokcentra, van
Noord-Holland was veel aanbod. Het zijn
uitsluitend handelaren die ze op de mark
ten aanbieden en de handel is zeer spe
culatief. De eerste inkoopen blijken wel
iets te hoog te zijn, want ondanks dat de
kooplust der welders zeer bevredigend kon
worden genoemd, is er door de kooplui
geen winst gemaakt. De prijzen voor een
goed koppel lammeren liepen om de f. 15
tot f. 16 per stuk, doch er is ook f. 19 be
steed. Het lichte goed deed f. 13f. 14 per
stuk. Voor de Groningsche en Friesche
soorten was de animo beduidend minder
en varieerden de prijzen van f. 9f. 12 p.
stuk. In zulglammeren was de handel stil,
daar de exporteurs, ofschoon er nieuwe
consenten voor Frankrijk zijn uitgegeven,
niets kochten. Wel werden wat een-jarige
schapen voor Noord-Frankrijk gekocht. De
prijzen waren bevredigend. Zuiglammeren
gaan in hoofdzaak naar de Fransche
hoofdstad en zooals we vernamen, heeft
deze export al eenige weken veel geld ge
kost en is men met het vleeschexportbu-
reau te Nijmegen ln onderhandeling om
eenigen toeslag uit het z.g. schapenpotje
te verkrijgen.
De handel ln melkkoeien was gedurende
de geheele week merkbaar kalmer, met
staande prijzen. Weidevee was ook wel
eenigszins stroever, maar nog duur. Op de
slachtveeafdêelingen zijn voor de beste
soorten, die nu van de stallen steeds
schaarscher worden aangevoerd, de prij
zen nog vast. Toch was de tendenz .in
doorsnee iets stroever. We noteerden van
6578 cent per K.G. en voor stieren 62—
68 cent per K.G. geslacht gewicht.
De vette kalveren konden evenals nuch
tere kalveren by vry goeden handel tegen
constante prijzen worden verkocht. Resp.
2235 cent per pond levend en f. 7f. 13
per stuk.
Vette varkens een iets uiteen loopende
tendenz. In het Noorden des lands een
vluggere handel en iets hoogere pryzen,
terwijl in het Zuiden de handel flauwer
en moeilijk prijshoudend was. Biggen en
mestvarkens waren lui duur.
EERSTE KAMER.
VERSCHILLENDE
WETSONTWERPEN.
Gisteren heeft de Eerste Kamer nog
verschillende wetsontwerpen afgedaan. Wij
volstaan met enkele aanteekeningen.
Dat tot nietig-verklaring van goudclau
sules in verschillende overeenkomsten lokte
eenige sprekers uit hun tent, waarvan
enkelen het bezwaar naar voren brachten,
dat het verkeerd was alle goudclausules
over één kam te scheren, en ook dit an
dere, dat hier werd ingegrepen in wettige
civiele overeenkomsten. Beide bezwaren
zijn uit het debat ln de Tweede Kamer be
kend Minister Van Schaik heeft betoogd,
dat het ingrijpen van dit wetsontwerp ge
boden wordt door het algemeen belang en
hij stelde in het licht, dat verschillende
groepen er nadeel van zullen hebben. Dat
er enkele bezwaren tegen de regeling zijn
aan te voeren, gaf de Minister toe, maar
ze zijn niet van dien aard. dat het ontwerp
er voor achterwege moest blijven. Tegen
over buitenlandsche crediteuren moest
echter bijzondere voorzichtigheid worden
betracht.
De Kamer heeft het wetsontwerp met
23 tegen 6 stemmen aangenomen.
Verscheidene contingenteerings-ontwer-
pen (mitsgaders het ontwerp tot wijziging
der Crisispachtwet) keurde de Kamer zon
der slag of stoot goed. Bij één daarvan
werd door den heer Van Rappard aange
drongen op opheffing der contingenteering
van veekoeken. De Regeering zal er over
denken.
Dat over het ontwerp inzake bindend en
onverbindend-verklaren van bepalingen in
collectieve arbeidscontracten discussie
werd gevoerd, is begrijpelijk. Ook hier
werd, evenals in de Tweede Kamer, van
sociaal-democratische zijde ernstig be
zwaar gemaakt tegen het feit, dat ook de
o n-verbindendverklaring ir. het ontwerp is
opgenomen. Deze zijde van het vraagstuk
had meende de heer Danz in een
afzonderlijk ontwerp geregeld moeten wor
den. De katholieke heer Andriessen had
eveneens op 't genoemde punt ernstig be
zwaar, en de heer Gelderman keurde het
af, dat de loonfactor in de mogelijkheid
tot verbindendverklaring was opgenomen.
Zoo werd ook dit debat een doublure van
de discussie, aan de overzijde gehouden.
Minister Slingenberg heeft op al die
punten zijn ontwerp verdedigd. Hij zeide,
dat hij kort geleden nog een tegenstander
v/as van het opnemen der loonclausule,
maar hij was tot de overtuiging gekomen,
dat zonder haar de regeling onvoldoende
zou zijn. Hij verklaarde niet te kunnen in
zien, waarom de on-verbindend-verklaring
in dit ontwerp niet zou thuisbehooren. De
Regeering hoopt, dat zij nimmer toegepast
zal behoeven te worden, maar als correc
tief element kon zij niet worden gemist.
De Kamer heeft het ontwerp met 19
tegen 12 stemmen aangenomen. Tegen
waren de sociaal-democraten, de liberalen
en drie ehristeiyk-historischen. Niet min
der dan 19 leden ontbraken dus op het
a ppèl.
En:
deze absentie nam bij het volgend wets
ontwerp zóó toe, dat er een kink in den
kabel kwam.
Het gold het ontwerp tot betere verdee-
ling van den beschikbaren arbeid, dat Mi
nister Slingenberg verdedigde tegen en
kele opmerkingen van mevr. Pothuis-
Smit en den heer Kropman. De Minister
wees nog eens op doel en strekking van
het ontwerp: het behoud van de volwassen
arbeiders in het bedrijfsleven. Daartoe wil
het, wat, den vrouwen-arbeid betreft, de
verhouding van voor 1934 herstellen. Op
enkele punten verklaarde de Minister zich
bereid tot een nader onderzoek.
Toen er werd gestemd, bleken er18
leden van de 50 aanwezig.' 16 voor en 2
tegen het ontwerp, zoodat er de volgende
week moet worden overgestemd.
HAGENAAR.
17. De avond valt, het wordt wat koud, en Thijs komt nu in
't duist're woud. Met snelle passen gaat hij voort; hij luistert goed
of hij niets hoort, want achter ied're twUg en ied're tak loert hier
misschien een roover op zyn zak.Dat is, zooals je weet, ook juist
wat Thys, oom Brom en Sim bedoelen, maar toch gaat Thijsje zich
wat onbehaag'iyk voelen. Hij denkt: „Ik voel mij niets op mijn ge
mak de dieven denken, dat er goud zit in myn zak; daar hebben
zij heel veel voor over.En Leo Listig weet iets van getoover: zyn
straks oom Brom en Simmie er niet heel vlug bij, dan ziet het er
toch niet best uit voor mij
En langzaam werd het donker om hem heen hij voelde zich nu
erg alleenHij keek, voorzichtig, nog eens om; gelukkig, ja, daar
zag hy de gestalten van vriend Sim en van Oom Brom. Dat zy hem
zoo trouw volgden, zonder dralen, deed Thijs weer wat geruster
ademhalen.
