STADSNIEUWS
ZATERDAG 17 APRIL 1937
No. 23631]
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
78sfe Jaargang
TOONiEEl
NIEUW/
Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V.
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
Weerverwachting voor Zondag
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ctsr per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 bts. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f.2.35
per week ..fff..1 f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.'
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.>
Overweg-misère.
Gedurende een halfuur stond het
geheele verkeer stil.
De overweg aan den Rijnsburgerweg
blijft steeds de ergenis opwekken van
allen, die gedurig dit hinderlijke verkeers
obstakel moeten passeeren.
Tengevolge van kortsluiting in de
eleetrische installatie zijn de boomen
gisteravond van uur 50 tot 7 uur 20.
dus gedurende een halfuur gesloten ge
weest, zoodat het geheele verkeer vol
ledig was stilgelegd.
Alleen de voetgangers en de wielrijders
konden via de houten brug hun weg ver
volgen. doch het auto- en riiverkeer moest
liidzaam afwachten, totdat de barrière was
opgeheven.
Geen wonder, dat aan weerszijden van
den overweg een file auto's en trams te
wachten stond, waarvan het einde schier
niet te zien was!
Hét duurde zelfs geruime tijd, voordat
de boomen stuk voor stuk met de hand
werden opgedraaid, waarna eerst het ver
keer te voet en per rijwiel mocht passeeren.
Het is nu al weer ruim drie maanden
geleden, dat bii de directie der Ned. Spoor
wegen werd aangedrongen op een regeling
van de overwegbediening, zooals deze ook
op den trouwdag van Prinses Juliana
functioneerde en waarbti het riiverkeer
ondanks den enorm drukken treinenloop
minder oponthoud door den overweg onder
vond dan op normale dagen.
Waarom, zoo vraagt een weldenkend
mensch zich af, moet het zoolang
duren voordat definitief wordt inge
voerd, waarvan de practische uitvoer
baarheid reeds in de practijk geble
ken is?
Wij kunnen ons eenvoudig niet indenken,
dat aan de verwezenlijking zulke technische
of finantieele bezwaren in den weg zouden
staan, dat ze niet ruimschoots zouden
worden gecompenseerd door het groote
belang van een aanzienlijk geringere ver-
keersstagnatie.
JAARVERSLAG
LEIDSCHE BESTUURDERSBOND,
Wij ontvingen het in druk verschenen
verslag van den Leidschen Bestuurders-
bond en het Bureau voor Arbeidsrecht over
1936, respectievelijk samengesteld door de
heeren C. Snel en J. J. van Stralen.
Hierin lezen wij o.m., dat ondanks de
ongunstige tijdsomstandigheden het leden
tal van den L.B.B. steeg van 4811 tot 4857.
Hoewel in mindere mate dan vorige jaren,
werd ook dit jaar toch nog een niet on
belangrijke stijging van het aantal werk-
loozen geconstateerd en bewoog het aan
tal werkloozen zich gedurende de laatste
maanden nog boven de 5000.
De organisaties, bij den Bestuurdersbond
aangesloten, hadden samen in Jan. 1936:
1891 werklooze leden; in Juli bedroeg dit
aantal 1581, om daarna weer te stijgen tot
1790 ln December.
Het ledental der A.J.C. liep terug, terwijl
ook het aantal donateurs niet onbelangrijk
daalde.
De inkomsten en uitgaven van den L.B.B.
bedroegen in 1936 f. 6177,69. met een voor-
deelig saldo van f. 17,67.
De begrooting 1937 is geraamd op f 5780.
Het totaal aantal werkloosheidsdagen in
1936 bedroeg 520.603. Uit de werkloozenkas
werd f. 125.891.50 uitgekeerd, terwijl de
gemeente aan uitgetrokken werkloozen
f. 629.322,27 steun verleende.
By het Districtsbureau voor Arbeidsrecht
werden 172 zaken aanhangig gemaakt.
Van 1935 waren nog in behandeling 81
zaken, die in dat jaar niet afliepen, zoo-
dat in 1986 in totaal in behandeling waren
253 zaken.
In 1936 liep een amrtal van 196 zaken af,
terwijl op het eind van het jaar 57 zaken
niet waren afgedaan. Behalve de 172 in
behandeling genomen zaken, werden in
1936 108 adviezen verstrekt, In totaal
werden in 1936 door 327 personen de zit
tingsavonden bezocht.
Voor het Kantongerecht werden 29 pro
cessen aanhangig gemaakt.
KAMEE VAN KOOPHANDEL EN
FABRIEKEN VOOE RIJNLAND.
De eerstvolgende vergadering der Kamer
van Koophandel en Fabrieken voor Rijn
land zal worden geljouden Donderdag 22
April a.s, des nam. 2.30 uur in dc Verga
derzaal der Kamer. Stationsweg 43.
1. Opening: 2. Notulen: 3. Ingekomen
Stukken; 4. Mededeelingen: a. Adres ver
zonden aan B. en W. van Warmond, ter
zake van ijsventveraunningen; b. Advies
verstrekt aan B. en W. van Oegstgeest, be
treffende veilingen: c. Verzonden adres
aan B. en W. der Gemeenten in het dis
trict der Kamer, terzake van 't sub. b. uit
gebrachte advies; d. Zilveren plaquette,
verleend aan de groote Bloemententoon
stelling te Boskoop; e. Vestiging Peper
muntindustrie in de gemeente Ter Aar; f.
Aanwijziging van den heer Simonis, door
het bureau, tot lid van de Commissie voor
meer-werk-actie ingesteld door het Ge
meentebestuur van Leiden: 5. Behandeling
van het Accountantsrapport over het fi
nancieel beheer. Voorstel tot goedkeuring
van de rekening en verantwoording en het
decharge van de Financieele Commissie;
6. Conceptschrijven aan den Directeur-Ge
neraal der P.T.T. terzake van vervoer door
expeditie-ondernemingen van facturen ln
gesloten enveloppen: 7. Adres inzake ver
laging van porti voor drukwerk; 8. Ver
zoek aan den Minister van Handel. Nijver
heid en Scheepvaart, om bij den Minister
van Sociale Zaken aan te dringen het be
drijfsleven te hooren in verband met het
feit. dat voor de loonklasse bij de Invali
diteitswet wordt gehandeld, alsof alle ar
beiders boven 21 jaar minstens f.900.per
jaar zouden verdienen: 9. Concept-adres
ir.zake spoorwegovergang Rijnsburgerweg:
10. Bespreking van de bezwaren tegen
overheidsdistributie van levensmiddelen,
schoeisel, dekking en kleeding; 11. Mede
deelingen betreffende resultaten verkregen
terzake van het adres der Kamer van
Koophandel inzake Rapport van Loon: 12.
Rondvraag: 13. Huishoudelijke vergade
ring; 14. Sluiting.
Mr. P. J. IDENBURG NAAR ZUID-AFRIKA
Ter bevordering van onderwijs- en
cultureele betrekkingen.
Naar wij vernemen heeft mr. P. J. Iüen-
burg, secretaris van curatoren der Rijks
universiteit alhier, het voornemen, in ge
volge een daartoe ontvangen uitnoodiging,
dezen zomer een bezoek te brengen aan
de Unie van Zuid-Afrika, om aldaar be
sprekingen te voeren ter bevordering van
de samenwerking tusschen Nederland en
Zuid-Afrika op het gebied van het hooger
onderwijs en de wetenschap en tevens
eenige lezingen te houden. Ook aan de cul
tureele betrekkingen tusschen Ned.-Indië
en Zuid-Afrika zal bij dit bezoek aandacht
worden gewijd.
Mr. Idenburg is voorzitter van 't School
fonds der Nederlandsch Zuid-Afrikaan-
sche Vereenlging. Mede door zijn arbeid
valt in de laatste jaren van Zuid-Afrikaan-
sche zijde opnieuw een toenemende be
langstelling voor de Nederlandsche cultuur
en in het bijzonder voor de wetenschap
pelijke beoefening van het Romeinsch-
Hollandsch Recht waar te nemen.
ADRES AAN DEN RAAD.
DE VERKEERSTELLING.
Gisteren is hier een verkeerstelling ge
houden. Op den Haagvveg stonden twee
posten opgesteld, die het verkeer en dc
soorten verkeersmiddelen telden. Boven
dien was nog een post opgesteld bij den
overweg „De Vink" om het voor de gesloten
spoorwegboomen wachtende verkeer op te
hemen. Bij de telling bleek het enorme
Verkeer, dat sinds dé laatste telling ver
dubbeld is. zoodat de tellers dtuk werk
hadden.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd is voor het doctoraal examen
'echten: mei. A. Stenfert Kroeze (Hllver-
eumk
Inzake salarieering van gemeente
ambtenaren.
Aan den gemeenteraad ls onderstaand
adres gezonden:
Geeft met verschuldigden eerbied te
kennen, het bestuur van de afd. Leiden
van den Ned. Bond van Technici, domici
lie kiezende MerelBtraat 15 te Leiden,
dat het met bevreemding heeft kennis
genomen van het voorstel van Burge
meester en Wethouders aan den Ge
meenteraad tot het verleenen van een
toelage ad f. 200.per jaar aan een vier
tal hoofdambtenaren der Sted. Fabrieken
van Gas en Electriciteit;
dat uit dit voorstel blijkt, dat bij de be
staande salarisverordening de waardeering
voor deze hoofdambtenaren niet vol
doende gesalarieerd kan worden;
redenen waarom het Uwen Raad be
leefd verzoekt B. en W. uit te noodigen
een zoodanige salarisregeling te ontwer
pen, dat bevordering van personeel kan
geschieden, zonder dat hiervoor het stel
sel van toelagen mloet worden toegepast.
Hetwelk doende, enz.
namens het bestuur voornoemd
w.g. C. v. d. Hoogt, Voorzitter
w.g. A. Kruit, Secretaris.
Het adres gaat vergezeld van een me
morie van toelichting.
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
K. V. LITTERIS SACRUM.
De Sabijnsche Maagdenroof,
blijspel van F. en P. v
Schöntan.
Litteris was door omstandigheden verhin
dert zelf voor het voetlicht te treden. Velen
zullen dit betreuren, doch zij zijn schade
loos gesteld door een opvoering door het ge
zelschap van Jan Musch.
Van stal gehaald is een heel oud beestje,
dat in de jaren 19191925 verscheidene
malen over de Leidsche planken heeft ge
draafd, een prototype van het ouderwetsche
Duitsche blijspel van ingewikkelde intrige
en persoonsverwarring. Grof van structuur
maar toch nog alleszins in staat een
avond gezellig bezig te houden.. Misschien
juist wel door de „zware" argeloosheid!
Geen verrassende wendingen, alles Duitsch-
degelijk voorbereid, maar het gesol met „De
Sabijnsche Maagdenroof", het jeugdwerk
van een door zijn vrouw kort gehouden
professor-pantoffelheld dwingt den lach af
Voor Jan Musch is de rol van den
„Schmiere"-directeur Striese een dankbaar
object. Hij is een blijspel-figuur van bijzon
dere kracht en haalt uit zoo'n rol compleet
alles, wat er uit te halen is. Met het groot
ste raffinement beeldt hij zijn dwazen too-
neei-directeur. wien niets te dol is, uit.
Jaap v. d. Poll geeft daarnaast een keurig
volgehouden professor, alleen zijn spraak is
nu en dan wat hinderlijk aangezet. Noemen
we dan van Staalduijnen en Adolph Ham
burger nog. dan zijn we er, wat de mannen
rollen betreft, die verre domineeren over de
als geregeld in zuike Duitsche blijspelen vlak
gehouden vrouwenrollen, waarvan echter de
bazige echtgenoote en de dienstbode, resp.
door Lize v. d. PollHamakers en Jeanne
van Rijn vertolkt, vermelding verdienen.
Vanavond gaat voor een geheel uitver
kocht huis de tweede opvoering.
JUBILEUM-AVOND LEGER DES HEILS.
In verband met het 50-jarig bestaan van
het Leger des Heils in Nederland heeft
het plaatselijk korps onder leiding van
adjudant H. Buwalda op Donderdag 29
dezer in de Marekerk een jubileum-avond
georganiseerd, waar oa, het woord zal
worden gevoerd door den burgemeester
onzer stad, mr. A. van de SandeBakhuy-
zen, die speciaal het internationaal ka
rakter van het Legerwerk zal belichten;
door prof. dr. J. N. Bakhuizen van den
Brink, hoogleeraar in de theologie aan de
Universiteit alhier, die zal spreken over de
historische ontwikkeling en de kerk, en
door dr. K. J, Brouwer, zendingsdirector te
Oegstgeest. die het onderwerp „Het Leger
en de Zending" zal behandelen.
Kommandant Bouwe Vlas, leider van het
Leger des Heils in Nederland., zal het slot
woord spreken.
DISTRICTS-LEERLINGEN-COMMISSIE
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
Hedenmiddag opent de heer S. van de
Water, voorheen ledurende een tiental ja
ren eerste bediende bii de firma P. J. Maar-
tense in het oer ceel Pieterskerkkoorsteeg
no. 7 een zaak in goud. zilver en diamant.
Tevens is daaraan verbonden een graveer-
inrichting, niet alleen voor bekers, medailles
ringen e.d.. maar ook voor lakstempels.
Lbinsignes enz., waarvoor de ontwerpen
wenscht worden vervaardigd.
Uitreiking der diploma's.
In het Vrijzinnig Federaliehuis had gis
teravond de uitreiking plaats van de di
ploma's aan een aantal gecontracteerde
liandzetters- en drukkersleerlingen, die na
vier jaar opleiding met goed gevolg hun
examen hadden afgelegd.
Allereerst sprak de voorzitter, de heer
S. G. v. Looy. een kort welkomstwoord,
waarin hij naast de ouders der leerlingen
een speciaal woord sprak tot de leeraren,
de afgevaardigden van de werknemers- en
werknemersorganisaties en den controleur
der centrale leerlingencommissie, den heer
R. J. Kok.
Na een overzicht te hebben gegeven van
het verloop van de gehouden eindexamens,
werden de diploma's uitgereikt door den
heer A. L. Koenen, die met eenige harte
lijke woorden de geslaagden complimen
teerde.
De namen der geslaagden zijn voor de
handzetters J. Kouwenhoven en J. Nleu-
wenburg (afgewezen 5> en voor de druk
kers: N. J. Penning de Vries, B. v. Steensel,
J. Stuivenberg en G. Zijlstra (afgewezen 2).
Nadat de voorzitter zijn gelukwenscnen
had uitgesproken voor de geslaagden,
bracht hij verder dank aan de examen
commissies, welke er als volgt uitzagen:
Voor de handzetters: de heeren A. L.
Koenen, voorzitter, C. Haasbeek, p. J. Loo-
man en A. G. de Mooy.
Voor de drukkers: de heeren S. G. van
Looy. voorzitter: J, P. Mulder Jr.. J. C.
Pillekers en P. M. M. Pont.
Ook de leeraren der Ambachtsschool
werden niet vergeten.
Namens de leeraren sprak daarna de
heer J. C. G. v. d. Wijngaard zijn geluk-
wenschen uit, er op wijzend, dat men er
niet het behaalde resultaat nog lang niet
is, maar dat verdere studie een noodzake
lijke vereischte is om verder te komen.
Tenslotte sprak de heer R. J. de Kok nog
eenige woorden van dank aan de examen
commissie van Leiden voor het veie werk,
dat zij zich ook dit jaar weer heeft ge
troost.
De avond werd besloten met een lezing
van den heel" De Kok over het onderwerp:
..Het leerlingenwezen in de typografie",
welke een aandachtig gehoor vond.
I De voorzitter sloot daarna deze bijeen
komst met woorden van dank aan den
'spreker en de Odere aanwezigen.
Ongevallenverzekering, geldig
in en buiten beroep,
f. 5.000.- bij overlijden
15.000.- bij blijvende invaliditeit
35.- weekuitkeering
Jaarpremie vanaf f. 16.43.
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
IM. NOOMEN.
Tclef. 302 - Na 6 uur 2479.
9776 (Ingez. Mcd.)
CONCERTGEBOUW-ORKEST.
Willem Mengelberg: en de zijnen
enthousiast gehuldigd.
Het optreden van het Concertgebouw
orkest is voor ons muziekleven een
evenement geworden. Hoe kon 't ook
anders
In jaren heeft dit vermaarde en
semble, althans onder zijn wereldbe
roemde» leider, hier niet gemusiceerd:
't was dus géén wonder, dat de Lei-
denaars in grooten getale aanwezig
waren, om de kennismaking te her
nieuwen.
Een kennismaking, die wederom in
menig opzicht een openbaring schonk,
zoowel wat de sublieme orkestklank als
de superieure leiding betreft.
Willem Mengelberg.
Wel uiterst zelden toch. hoort men zülk
een tot in 't kleinste detail gedisciplineerd
en geconcentreerd spelend orkest, zóó zui
ver nauwlettend reageerend op de be-
heerschte intenties van een dirigent,
wien de jaren de ingetogenheid geschon
ken hebben, die hem tot een der zéér
grooten stempelt en die daarbij tevens
niets van zijn enorme vitaliteit en geest
kracht, niets van zijn inspireerende ener
gie heeft ingeboet.
Men hoort hier 't resultaat van een
menschenleven schaven en vijlen aan één
bepaald ensemble, dat zich met het volste
recht den naam van „Mengelberg" orkest
verworven heeft. De voordeelen van een
meestentijds onder 'n specialen leider en
wélk een leider! werkend orkest, zijn
duidelijk waarneembaar. Een misverstand,
een minder accurate inzet of een eenigs-
ziris onevenwichtige klankverhouding zijn
ten eenenmale ondenkbaar.
Beseft men. wat 't aan voorstudie zeg
gen wil, zülk een geperfectioneerde ho
mogeniteit te bereiken, zulk een feilloos
contact te verwerven, afgewisseld door de
gaafste solopassages. Het hier gegroeide
contact tusschen dirigent en instrumen
talisten leidt tot een hoogere eenheid, die
allen volkomen boven de materie plaatst
en waaraan iedere inspanning vreemd
schijnt.
Het is alles uitgewogen en doorwerkt en
toch levend en bezield, beheerscht, maar
tevens van een heilig vuur doordrenkt.
Het heeft weinig zin over de bekende
werken, die ten uitvoer gebracht werden:
de heerlijk jonge, frissche ouverture uit
Mendelssohn's Midzomernachtdroom", met
de 17 jaren later gecomponeerde, zich
daarbij zoo harmonieus aansluitende, zan
gerige Nocturne en het pétillante Scherzo,
het voorspel en de slotscène uit Wag
ner's „Tristan und Isolde" en Tschaikows-
ky's 6e Symfonie (de beroemde Patheti-
quein nadere beschouwingen te treden.
Een programma, dat de edele kwalitei
ten van het Concertgebouworkest en de
gerijpte visie vrn den dirigent plaatste in
't schoonst denkbare licht.
Hoe Mengelberg ons met jeugdige, gra-
cieuse lichtheid voert in Shakespeare's
EERSTE BLAD
BINNENLAND.
De G 1 licht beschadigd (Binnenland,
4de Blad).
Autodiefstallen opgehelderd; arrestaties
te Amsterdam- (Gemengd, 3e Blad).
Tien arbeiders in gevaar bij een brand
te Leeuwarden. (Gemengd. 3e Blad).
BUITENLAND.
Nieuwe diplomatieke reizen op komst.
(Buitenland, le Blad).
Van Zeeland in Juni naar de Ver. Staten
(Buitenland, le Blad).
Kruistocht tegen de Japansche regeering
(Buitenland, le Blad).
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 1 VAN HET VIERDE BLAD.
Aanvankelijk zal de naar Noord
west loopende wind hier te lande
nog wel regenbuien brengen,
daarna is echter opklaring te
wachten.
droomenwereld, ons dan meesleept in de
vlammende liefdesgloed van het Wagner-
drama en tenslotte magistraal, breed en
met een overschouwende rust ons de le
vens- en zielebelijdenis van Tschalkows-
ky's „zwanezang" doet ondergaan, kan al
leen iemand aanvoelen, die daarvan ge
tuige was.
Het is de mentaliteit van Mengelberg,
die ons Hollanders bij dit alles toch wel
zéér na ligt.
Gróót is de lijn, die hij steeds weet vast
te houden in zijn dictatorialen greep met
het plastische gebaar en toch óók speurt
hij fijnzinnig naar ieder détail, dat door
een enkele vingerbeweging geaccentueerd
wordt.
Klankencombinaties en contrasten zijn
zoodanig uitgebalanceerd, dat wij zonder
omwegen mogen gewagen van ongeëven
aard orkestspel. terwijl men Mengelberg's
visie volgaarne accepteert, als komende
van iemand, die door de jaren gegroeid
is tot een voldragen kunstenaar, wien
uiterlijk effectbejag, excessen of allures
die „Russischer dan Russisch" zouden zijn,
totaal vreemd werden en die zuiver aan
voelt. welke diepe emoties Tschaikowsky
omklemden, toen hij deze symphonie, „het
beste en wel het meest oprechte van al
mijn werken", zooals Peter Iljitoh er zélf
van getuigde, neerschreef.
Het slot, de coda, steunende op het
canonische zangthema, omfloersd door de
strijkers, maakte den diepsten indruk. De
melancholie, die hieruit spreekt, werd op
diep menschelijke wijze weergegeven.
Richard Stein zegt ln zijn Tschaikowsky-
biografie: „Indien Tschaikowsky niets an
ders geschreven had dan deze laatste 25
maten, zoo zou hij reeds een der grootste
componisten van onzen tijd geweest zijn.
Wij zullen het allen éénmaal doorleven,
v/at Peter Iljitch hier zoo aangrijpend tot
uitdrukking brengt".
Zoo is het:
Reeds nü heeft men iets van dat ko
mende moment kunnen aanvoelen door
deze bezonken en van groote overgave ge
tuigende vertolking.
De verstilde rust aan het einde, na een
korte pauze onderbroken door het geest
driftige applaus der tallooze bewonderaars,
die staande onzen Hollandschen „mees
ter". op wien zij trotsch mogen zijn, dank
ten, zullen Mengelberg voor de zooveelste
maal de overtuiging geschonken hebben,
dat, welke andere dirigenten hier ook mo
gen optreden, hij toch blijft behooren tot
de meest gewaardeerde.
Dat Mengelberg ook zélf uiterst tevre
den was, bleek wel uit de hartelijke hand
druk, die concertmeester Zimmerman van
hem mocht ontvangen.
Een orkes als dit, van een uitzonderlijke
kiankverzadiging. dat zich tevens zóó ge
lukkig onmiddellijk bij een ongewone ac-
coustiek weet aan te passen, voortdurend
exceptioneel schoon blijvend qua colbriet
en sfeer, met groote soberheid en zeker
heid in de dirigeertechniek geleid en sterk
saamgehouden door een instructeur van.
bijzondere gaven, mag komen met com
posities, die op zichzelf niets „nieuws"
brengen. Het voor Leiden „nieuwe" is de
brillante orkest-,.kwaliteit" van zeer apar
te klasse, allervoortreffelijkst resultaat
bereikt door een man, die zijn leven wijdde
er, zijn liefde verpandde aan dc scholing
van een orkest, dat met eere zijn naam
draagt.
Mengelberg moge hier nog meerdere m3-
len zijn talent ontvouwen: de „provincie"
zal er hem dankbaar voor sJjnl,
