STADSMENS
De automatiseering van
het Leidsche telefoonnet
78 ste Jaargang
DONDERDAG 25 MAART 1937
No. 236T9
Officieele Kennisgevingen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Uiterlijk begin 1939 zal het locale verkeer gereed zijn
Een onderhoud met den hoofdingenieur der P.T.T.
F. A. Janssen van Raay
mr.
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zUnr
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f.0 80 per 3 mud.)
De telefoon neemt in het huidige maat
schappelijk leven een zeer voorname plaats
in; zoo belangrijk, dat wij ons het zaken
leven eenvoudig niet meer kunnen inden
ken zonder het kleine apparaat op ons
schrijfbureau, dat ons binnen luttele mi
nuten in staat stelt ons persoonlijk te ver
staan met relaties in alle deelen van de
stad. het land en daarbuiten.
Welk een enorme tijdsbesparing heeft
ons dat eenvoudige toestelletje reeds op
geleverd; hoeveel reizen en langdurige
conferenties zijn daardoor overbodig ge
worden.
Immers snelheid van hadeling is ook op
de markt van vraag en aanbod een eerste
vereischte.
Het is datzelfde, in het geheele maat
schappelijk leven waarneembare streven
naar snelheid, dat ons, Leidsche Telefoon-
abonné's, reikhalzend doet uitzien naar het
tijdstip, waarop het rijkstelefoonnet hier
ter stede zal zijn geautomatiseerd. De
vlugge afdoening van gesprekken, vooral
in een opeenvolgende reeks, wordt maar
al te vaak ongunstig beïnvloed door het
tempo, waarin ten telefoonkantore de oude
verbindingen worden weggehaald en de
nieuwe aansluitingen tot stand gebracht.,
waarbij wij dan nog maar zullen zwijgen
van het aantal malen, dat men met een
„verkeerd" nummer verbonden wordt.
Bij een automaat komen al deze bezwa
ren te vervallen.
Het feit, dat de bouw van de nieuwe
centrale aan de Boommarkt reeds aardige
vorderingen maakt, schonk ons aanleiding
om den heer mr. F. H. Janssen van Raay.
hoofdingenieur van het Staatsbedrijf der
PTT. te 's-Gravenhage te verzoeken ons
dienaangaande eens iets meer mede te
deelen.
Deze was daartoe onmiddellijk bereid en
vertelde ons in zijn bureaukamer van het
P.T.T.-gebouw aan de Kortenaerkade, dat
zooals wij ook reeds eerder berichtten
de aut---natisecring van het Leidsche
net niet eerder mag worden verwacht
dan einde 1938 of begin 1939. En dit
geldt dan nog maar alleen voor het
locale verkeer; de automatiseering van
het interlocale verkeer moet wachten
op de gereedkoming der districtscen
trale te Den Haag, welke momenteel
alleen in project klaar is en welk tijd
stip ongeveer een jaar later zal vallen.
Dc heer Janssen van Raay vertelde ons
verschillende interessante bijzonderheden,
die stellig niet algemeen bekend zijn en
die wij dan ook hieronder laten volgen.
Ons land is verdeeld in 20 telefoon
districten. welke stervormig ziin opge
bouwd, d.w.z. elk district heeft een cen
trum, de z.g.n. districtscentrale.
Om dit centrum liggen maximaal negen
knooppunt-centrales gegroepeerd, die elk
op zichzelf weer een middelpunt vormen
van maximaal negen eind-centrales.
De districts-centrale fungeert tevens als
knooppunt- en eindcentrale, zoodat elk
district maximaal 100 centrales omvat. In
de praktijk wordt dit aantal wel benaderd,
doch nooit bereikt.
Leiden is zulk een knooppuntcentrale. Al
het interlocale verkeer buiten het district
gaat over de districtscentrale.
Behalve met alle plaatsen in het
eigen district kunnen de abonné's zich
zelf verbinden met plaatsen in acht
andere districten, waaronder Amster
dam, Rotterdam en Utrecht. Wil men
met andere plaatsen telefoneeren. dan
blijft de bemiddeling van de telefonis
te noodig, hoewel de duur, waarin de
verbinding tot stand komt, zeer aan
zienlijk wordt bekort en weinig méér
tijd vordert dan een automatisch aan
gevraagd gesprek.
Wie interlocaal wil telefoneeren, han
delt als volgt: allereerst draait hij op de
draaischijf de letter K, hetgeen voor den
automaat het sein is. dat de aanvrager
het locale net gaat verlaten. Vervolgens
draait hij op de schijf het cijfer van het
door hem gewenschte der acht bereikbare
districten; daarna het nummer van de
knooppuntcentrale en tenslotte dat van de
eindcentrale.
De automaat waarschuwt den aan
vrager, wanneer er bijna 3 of bijna 6
minuten zijn vcrloopen, terwijl het ge
sprek na 9 minuten automatisch wordt
verbroken, tenzij de aanvrager tevoren
het tegendeel heeft verzocht.
De automaat registreert te gelijk den
duur der gesprekken en berekent ze als
veelvouden van locale gesprekken.
Sedert 1931. toen de systematische auto
matiseering werd begonnen, zijn ruim 150
netten geautomatiseerd, waarbij de volg
orde werd bepaald door de noodzakelijk
heid van plaatselijke uitbreiding of ver
nieuwing. In de laatste jaren is het tempo
geweldig opgevoerd; in dit jaar alléén
worden 144 netten geautomatiseerd. Reeds
op dit oogenblik heeft meer dan de helft
der rijksaansluitingen automatisch lokaal
verkeer.
Door samenvoeging en concentratie wordt
het aantal netten geleidelijk terugge
bracht van 16 a 1700 tot 1200 na de totale
automatiseering.
Hoezeer deze laatste het telefoongebruik
stimuleert, moge blijken uit het feit. dat
het aantal rijksaansluitingen van 1933 tot
1936 steeg van 152.000 tot 176.000 en het
aantal interlocale gesprekken van 28.8
millioen in 1933 tot. bijna 39 millioen in
1936.
Het publiek past zich zeer snel aan bij
de gewijzigde methode van telefoneeren
en waardeert deze over het algemeen in
hooge mate.
Klachten komen zoo goed als niet voor.
De inrichting der centrales maakt, al
dus de heer Janssen van Raay, een uiterst
verzorgden indruk. Waar stof en vocht de
grootste vijanden der automaten zijn,
wordt de apparatuur volkomen ingebouwd
terwijl aan het onderhoud de grootste zorg
wordt besteed.
Tenslotte informeerden wij nog naar het
lot der alhier werkzame telefonisten.
Voor zoover het locale verkeer betreft,
zoo zeide onze zegsman, worden zij allen
overbodig. Reeds nu zijn daar uitsluitend
tijdelijke krachten werkzaam. Voor het in
terlocale (de niet automatisch bereikbare
districten!! en internationale verkeer blij
ven altijd eenige telefonisten noodig, zoo
mede voor den inlichtingen- en storings
dienst. Zij. die overcompleet zijn, worden
overgeplaatst naar grootere kantoren,
waar steeds behoefte aan interlocale
krachten bestaat.
BRANDJES.
De politiebrandweer heeft gisteren druk
werk gehad, al droegen de branden, waar
voor zij werd gealarmeerd, geen van alle
een ernstig karakter.
Gistermorgen te half elf werd eerst ten
huize van H. R in de Haverzaklaan No. 2
een schoorsteenbrandje gebluscht.
Anderhalf uur later werd de hulp van de
brandweer andermaal ingeoepen voor een
begin van brand in het pand Pioenhof No.
15a, waarvan de bewoner P. van S. en zijn
gezin afwezig waren. Vermoedelijk is eenig
waschgoed, dat bij de kachel te drogen
hing. in brand geraakt, waardoor een
hevige rookontwikkeling ontstond en de
brand zich ernstig liet aanzien. Eenige
emmers water bleken evenwel voldoende
om het vuur te blusschen.
Gistravond om 7 uur volgde een derde
alarm voor een brandje in een pakhuis van
Vestestraat, in eigendom toebehoorende
poets- en aanverwante artikelen in de
aan J. S. Vermoedelijk is hier een achte
loos weggeworpen lucifer terecht gekomen
in een bak met houtwol, waardoor eenig
hout- en borstelwerk vlam vatte en ver
loren ging. De brandweer keerde hier het
gevaar met twee slangen op de motorspuit.
OUD-MINISTER VAN DIJK OVER DE
VERDEDIGING VAN NEDERLAND.
Groote offers moeten worden gebracht.
Op uitnoodiging van dc Hulp-centrale
Leiden der A. R. Partij en van den Kring
Leiden van A. R. Propaganda-clubs. sprak
gisteravond ln den Burcht het Tweede Ka
merlid. de heer J. J. C. van Dijk. oud-mi
nister van Defensie over „Onze landsver
dediging''.
De samenkomst, welke goed bezocht
was en onder leiding stond van den bur
gemeester van Hazerswoude. den heer A.
Wamaar. voorzitter van den kring Leiden
van A. R. Propagandaclubs. werd op ge
bruikelijke wijze cn met lezing van Ps. 46
geopend, waarna de heer Warnaar een kort
inlqjdend woord uitsprak.
Het woord was hierna aan den heer van
Dijk, die begon met op te merken, dat het
vraagstuk van de weermacht heden ten
dage in het centrum van de belangstelling
staat. In tegenstelling met een vijftien
jaar geleden, toen de gedachte aan de na
tionale ontwapening sterk levendig was.
is er thans een geweldige roep naar een
versterking van onze weermacht Dc ge
varen zijn dreigend geworden, temeer daar
men voelt, dat onze onafhankelijkheid een
groot goed is, dat bewaard moet worden.
In dit verband bracht spr. de jongste om
wenteling van de S. D. A. P. t. o. v. de
weermacht in herinnering om er dan op
te wijzen, dat het principieele program
oer A. R. Partij t. o. v. dit vraagstuk niet
behoefde gewijzigd te worden. Het prin
cipe is bij ons, aldus spr., onveranderd ge
handhaafd gebleven, al zijn de middelen
om tot versterking van onze weermacht te
geraken gecorrigeerd en uitgebreid.
Voortgaande gaf spr. nu een geschied
kundig overzicht van de laatste periode
voor wat het bewapeningsvraagstuk be
treft, waarbij hij opmerkte, dat ons leger
tijdens de oorlogsjaren 19141918 zijn pre
ventieve taak mar behooren heef" ver
vuld. Dat wij in dien tfd dan ook buiten
den oorlog zijn gebleven, hebben wij naast
God aan onze weermacht te danken. Na
dat spr. er op gewezen had. dat er na den
wereldoorlog ook in ons land een diepe in
zinking t. o.v. dc wéermachtgedachte ont
stond. welke tot gevolg had. dat er een
groote bezuiniging en inkrimping van het
leger plaats vond. waarmede men in dien
tijd. gezien de internationale constellatie,
genoegen kon nemen, stond hij nog een
oogenblik stil bij de zeemacht, het ver
plaatsbare machtsapparaat, dat zich ook
al een groote bezuiniging mede door
verwerping van de vlootwet in 1923 zag
opgelegd.
Spr. ging dan na, dat wat aanvankelijk
voor de landmacht voldoende werd ge
acht, thans gezien de internationale po
litiek absoluut onvoldoende is. Dit te
meer daar zich ook op strategisch terrein
groote veranderingen hebben voorgedaan.
Voorts dient in het oog te worden gehou
den, dal ook de Volkenbond, waarvan drie
der grootste landen: Amerika, Japan en
Duitschland geen lid zijn. een verzwakking
ondervond door toetreding van Sovjet-
Rusland en de collectieve veiligheid niet
heeft kunnen waarborgen. Al deze factoren
tezamen, waarbij dan nog komt het opzeg
gen van verdragen door Duitschland, deed
in alle landen 'n streven naar versterking
der bewapening ontstaan.
Nadat spr. nog gewezen had op de bij
zondere strategische positie, welke ons land
temidden van andere groote landen, die
alle aan den bewapeningswedloop deel
nemen, inneemt, toonde hij aan, dat wij er
steeds rekening mede moeten houden, dat
iiet wel eens zou kunnen gebeuren, dat men
in Ned. Indië de Nederlandsche integriteit
niet meer eerbiedigt. Japan is een land,
dat wij. wat onze Indische belangen be
treft. sterk in het oog moeten houden, In
dit verband drong spr. ook voor Indië op
een behoorlijke bewapening aan. Een ver
sterking van de weermacht zoowel hier te
lande als in Indië mag dan ook niet ach
terwege blijven. En gélukkig, onze regee
ring deelt dit inzicht, waartoe reeds een
Defensiefonds groot f. 53 millioen werd in
gesteld. Ook kwamen kazematten gereed
op de voornaamste toegangswegen en
voorts een belangrijke aanschaffing van
materieel. Verder is door de regeering een
wijziging aanhangig gemaakt, van de
dienstplichtwet. Dat. wij er met deze uit
breidingen nog niet zijn. aldus spr., ligt
voor de hand. als wij ons realiseeren. dat
ook de luchtmacht nog uitbreiding be
hoeft. Wij moeten ons er dan ook goed
rekenschap van geven, dat wil Nederland
beschikken over een behoorlijke weer
macht, er groote gemeenschappelijke en
persoonlijke offers gebracht zullen moe
ten worden. Volgens een voorloopige bere
kening zal er, aldus spr.. voov een eerste
aanschaffing van materieel in Nederland
en Ned. Indië ongeveer f.80 a f. 100 mil
lioen noodig zijn en verder jaarlijks een
bedrag van f. 45 millioen. Spr. eindigde
zijn rede met een krachtige opwekking om
als dit gevraagd wordt vrijwillig een offer
te brengen.
Na een korte pauze was er gelegenheid
om vragen te stellen.
De Burgemeester is verhinderd voor de
fabricage-aangelegenheden a.s. Zaterdag
spreekuur te houden.
G. Kortmann alhier werd aan de
R.-K. Tuinbouwwinterschool te Beverwijk
bevorderd van de 1ste naar de 2de klasse.
J. Kuncz alhier, leerling der 2de klasse ont
ving het diploma met lof en aanteekening
voor moderne talen en machineschrijven.
G. Noordman alhier ontving eveneens het
diploma met aanteekening voor dezelfde
vakken.
SCHOUW VAN WEGEN, LANEN ENZ.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kenis, dat te begin
nen op Maandag 5 April 1937, krachtens
het bepaalde bij artikel 17 der verordening
van den 6en Juli 1899 i Gemeenteblad No.
15), laatstelijk gewijzigd bij de verordening
van den 9 Juli 1928 (Gemeenteblad No. 221
op wegen, lanen, straten enz. en wateringen
en slooten. schouw zal worden gedreven
over alle wegen, lanen, paden, straten,
kaden, pleinen, hofjes, stegen, sloppen of
poorten en gangen, benevens de daarin ge
legen of daartoe behoorende bruggen en
andere kunstwerken, voor zoover die bij
zonder eigendom zijn, en zonder verhin
dering. door of vanwege rechthebbenden,
voor het publiek verkeer open staan, als
mede over alle wateringen en slooten, en
de riolen ter vervanging daarvan gemaakt,
benevens de daartoe behoorende sluizen,
duikers, buizen, toegangskokers en derge
lijke werken, voor zoover die bijzonder
eigendom zijn. 8687
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRYEN. Secretaris.
Leiden, 25 Maart 1937.
SLUITING
GEMEENTELIJKE BUREAUX ENZ.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat de ge
meentelijke bureaux en het Stedelijk
Museum „de Lakenhal' op Goeden Vrijdag
26 Maart a.s. gesloten zijn.
Het Bureau van den Burgerlijken Stand
zal op dien dag geopend zijn van 9 tot 10
10 uur v.m. 8686
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRYEN. Secretaris.
OPHALEN HUISVUILNIS.
De Directeur van den Gem. Reinigings-
en Ontsmettingsdienst brengt ter alge
meene kennis, dat op den Goeden Vrijdag
geen huisvuil zal worden opgehaald, doch
dat dit voor al de perceelen zal plaats
vinden op ZATERDAG 27 MAART A.S.
De Directeur,
J. H. DE JONG.
8601
Leiden, 25 Maart 1937.
STAATKUNDIG GEREF. PARTIJ.
Verkiezings-propaganda-vergadering.
In het gebouw Rehoboth hield de afd.
Leiden van de Staatkundig Geref. Partij
gisteravond een openbare propaganda-
vergadering. De vergadering werd geopend
met het zingen van Ps. 89 5. waarna de
tweede voorzitter, de heer N. Weeda, Prof.
2 voorlas en voorging in gebed.
Nadat de heer Weeda een kort inleidend
woord had gesproken, kreeg de heer
Bochove, lid van de Prov. Staten van
Utrecht, het woord.
De heer Bochove sprak over „fascisme
en communisme tegenover de beginselen
der Staatkundig Geref. Partij."
Spr. begon met te wijzen op den enormen
teruggang, die in den laatsten tijd over
ons land is gekomen. Door de regeering
worden hopelooze pogingen ondernomen
om de werkloosheid te beteugelen. Alleen
in 1935 werd 178 millioen uitgekeerd voor
werkloozenzorg en nog steeds neemt de
werkgelegenheid niet noemenswaardig toe.
Twee sterke stroomingen in ons land, com
munisme en fascisme, zien we met het
stijgen der ellende groeien.
Van de communisten, die voor niets te
rugdeinzen, gaat een geweldige kracht uit;
het buitenland leert ons dat.
Aan eiken godsdienst hebben zij niet
alleen openlijk den strijd verklaard, doch
zij hebben gezworen christendom en chris
tenen uit te roeien-
Het groote gevaar van het communisme,
aldus spr., moeten we zoeken in den steun,
dien zij heimelijk van het socialisme ont
vangen. Al bestrijden zij elkaar oogen-
schijnlijk. in den grond der zaak staan zij
op denzelfden verderfelijken bodem.
De socialist, die zich tegenwoordig bui
tengewoon lieflijk voordoet, is in den
grond der zaak een even groote godsdienst
hater als de communist.
Sprekende over het Plan van den Arbeid
vestigde de heer Bochove de aandacht op
de zwakke financieele zijde van deze ge
heel van materialisme ademende poging
om de werkloosheid te bestrijden. Door
het op den voorgrond stellen van het. ma
terialistische is het geheele plan voor een
Staatkundig Gereformeerde op principieele
gronden onaanvaardbaar.
Het fascisme, aldus spr.. is ongetwijfeld
een sterke dam geworden tegen het com
munisme.
Op het eerste gezicht biedt de N.S.B.
veel bekoorlijks, doch bij nader inzien ko
men we tot de ontdekking, dat deze bewe
ging als het er op aankomt, speciaal voor
de jeugd, nog gevaarlijker is dan het com
munisme. De beginselen der N.S.B. werden
door den heer Bochove betiteld als onheil
spellend, de N.S.B. toch, zoo zeide hij, stelt
den staat boven de kerk; de verschrikke
lijke gevolgen van deze staatsleer zien we
in Duitschland. Tenslotte wijdde spr. een
beschouwing aan de Calvinistische par
tijen.
BINNENLAND.
De automatiseering van het Leidsche
telefoonnet (Stadsnieuws. 1ste Blad).
Het Prinselijk Paar zal vermoedelijk op
5 April in ons land terugkeeren.
(Binnenland, 3de Blad).
De benzineprijs is weer met een cent per
liter verhoogd (Binnenland, 3de Blad).
Prof. Debye gehuldigd te Maastricht
(Binnenland, 3de Blad)
De malversaties te Vlissingen; voorwaarde
lijke straffen geëischt
(Rechtzaken, 4de Blad)
Dc oefenwedstrijd van het NederlandscH
elftal (Sport, 4de Blad).
Prof. Vening Meinesz in ons land terug
gekeerd (lste Blad).
BUITENLAND.
Frankrijk zeer bezorgd over de Italiaan-
sche weigering om de vrijwilligers uit
Spanje terug te trekken (3de Blad).
Ciano's reis naar Belgrado (Buitenland,
3de Blad).
Wisseling van functies in de Duitsche bul-
tenlandsche politiek
(Buitenland, 3de Blad)
Overeenstemming in het conflict bij
Chrysler in de Vereenigde Staten
(Buitenland, 3de Blad)
Engelsch vliegtuig vernield. Vijf dooden.
(Luchtvaart 3de Blad en Laatste Be
richten, lste Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Morgen, Goeden Vrijdag,
en Maandag 29 dezer. Tweeden
Paaschdag, zal ons Blad niet ver
schijnen en zullen onze Bureaux
gesloten zijn.
DE DIRECTIE.
Zoowel A.-R. als C.-H. partij hebben de
oude leer der Hervormers laten varen en
dat is de reden geweest van het ontstaan
der S.G.P.
De verwerping van art. 36 der Geloofs
belijdenis door de A.-R. en C.-H. partij,
onder het afschuwelijke voorwendsel dat
de schrijvers niet van Roomsche smetten
vrij waren, stelt tusschen S.G.P. en neo-
Calvinisme een onoverbrugbare kloof. Aan
de hand van dit veel besproken artikel,
zette spr. de beteekenis, welke de S.G.P.
er aan toekent, uiteen.
In tegenstelling met de andere partijen
is de S.G.P. van meening, dat kerk en
staat hand in hand moeten samengaan,
een meening, die door haar gebaseerd is
op Rom. 2.
Na het zingen van Ps 81 vers 13 en 15.
weer spr. op de groote gevolgen, die de
verwerping van art. 36 heeft gehad. Het
belangrijkste is wel het toekennen van
dezelfde rechten aan alle Nederlanders.
Een standpunt, funest voor de Prot. Chr.
Godsdienst, dat krachtig bestreden dient
te worden.
Het verderfelijke samengaan met Rome
is een van de andere resultaten, samen
werken met Rome, dat ten doel heeft de
macht in Nederland in handen te krijgen.
Zacht maar zeker, aldus spr.. glijden wij
in de grijparmen van Rome. Rome nemen
wij dit niet kwalijk, want zij weten niet
beter, maar wel achten wij het misdadig,
dat door protestanten aan de uitroeiing
van het Prot. Chr. geloof wordt medege
werkt.
Na een aansporing om niet af te dwalen
van het rechte pad, werd gezamenlijk ge
zongen Ps. 106 4 en ging spr. voor in
dankzegging.
