STADSNIEUWS
Leiden's brandbeveiliging
lliie Jaargang
VRIJDAG 26 FEBRUARI 1937
No. 23596
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De nieuwe autospuit der gemeente Leiden
|0ok op den Rijnsburggrweg
wordt een brandspuit
gestationneerd.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES r
3D Cis. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijnf
per 3 maanden .*77.... f. 2.3S
per week f.M«
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.'
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.>
Op de reeds genoemde cabine is een af
neembaar zoeklicht gemonteerd, terwijl
inplaats van de op de oude spuit aanwezige
bel een krachtige electrische sirene is aan
gebracht.
Het publiek zij er nadrukkelijk op
gewezen, dat wanneer het signaal dezer
sirene weerklinkt, de rijweg, zoowel door
voetgangers als door rijverkeer voor de
naderende autospuit moet worden vrij
gehouden of -gemaakt).
Ver. tot Bevordering der
Bouwkunst.
„ONZE TAAK IN DEN TIJD".
Op zij wanneer de sirene loeit!
TV. De autospuit is gebouwd op een Ford
ue nieUWe autospuit V.-8 chassis, voorzien van vol ballon anti-
slipbanden, waardoor de kans op slippen
gearriveerd tot een minimum is gereduceerd.
De 8-cylinder Ford-motor is, teneinde de
bedrijfszekerheid zoo hoog mogelijk op te
voeren, voorzien van een dubbele ontste
king.
De pomp, welke door den automobiel-
motor wordt aangedreven, is een „Magirus"
centrifugaalpomp met een capaciteit van
2000 liter perminuut bij een manometrische
opvoerhoogte van 80 Meter of respectieve
lijk c.a. 2500 liter per minuut bij 55 meter;
deze capaciteit is dus 500 liter per minuut
grooter dan die van de oude spuiten.
De pomp is voorzien van 4 zuigaanslui-
tingen ,n.l. 2 voor het onttrekken van water
aan grachten of brandputten en 2 afzon
derlijke voor het onttrekken van water aan
de waterleiding, terwijl 6 pers.-aansluitin-
gen zijn aangebracht. Het aantal stralen
kan evenwel door 2 verdeelstukken tot 8
worden opgevoerd.
Leiden's gewijzigd brandbeveiligings
systeem, ingezet met de onderbrenging
van de brandweer bij de politie en
daarna principieel voortgezet door het
raadsbesluit tot den bouw van een
nieuwe brandweerkazerne en uitbrei
ding van het materiaal, is thans in een
nieuw, effectief stadium gekomen
sedert de recente aankomst van de be
stelde autobrandspuit, welke een plaats
heeft gevonden op het terrein der
voormalige Petruskerk naast haar beide
ouclere zusjes, die respectievelijk da-
teeren van 1922 en 1926.
Kort daarvoor waren ook twee Ford-chas
sis gearriveerd, zoomede een draagbare
babyspuit. Het wachten is nu nog slechts
den 20 meter hoogen autodraailadder
waarmee het wagenpark althans voor de
wrste jaren compleet zal zijn. Vermoedelijk
zal met de komst van dit voertuig echter
nog wel eenigen tijd gemoeid gaan.
In de nieuwe kazerne aan de Langebruf
ttl geheel onder eigen beheer dezer dager
wn aanvang worden gemaakt met de mon
tering der beide Ford-chassis, waarvan ei
een zal worden ingericht als gereedschaps-
*agen, terwijl hierop tevens de ladder var
vroegere grootste autospuit zal worde1
ingebracht.
Het andere chassis is bestemd voor
het vervoer van de babyspuit en zaJ
worden gestationneerd aan de Oegst-
geesterzijde van den overweg nabij het
station, namelijk op het terrein der j
N.Z.H.T.M., in de onmiddellijke nabij-
heid van de spoorbaan. Bij brand aan
gene zijde van den overweg rukt dus j
deze spuit direct uit in afwachting van
de komst van de groote spuit, die im
mers veel kans heeft voor "den gesloten
overweg te moeten wachten!
Deze auto zal ook worden toegerust met
Qe noodige ladders, standpijpen, slangen,
ttz.
Zoodra deze werkzaamheden' hun beslag
«men hebben gekregen, worden de beide
JWe spuiten, die wel verouderd, doch
S^nszins versleten zijn, in de eigen werk
plaats beurtelings gedemonteerd, gerevi
erd en, zooveel mogelijk ook, gemoderni-
terd.
In de naaste toekomst zal het wagen
park der Leidsche brandweer dus be
staan uit:
1 groote autospuit,
1 autodraailadder,
2 autospuiten,
1 gereedschapswagen met ladder,
1 auto met de babyspuit,
J^rvan alleen de laatste zal zijn gesta
gneerd aan den Rijnsburgerweg. Van-
sprekend is ook op laatstgenoemde post
en nacht personeel aanwezig.
De
inspecteur van de brandweer, de heer
A. Couzy, naar wiens inzicht, en aan-
Jpngen de nieuwe spuit door de firma
«ank te Weesp werd gebouwd, verstrekte
«.Li naangaartde nog de volgende tech-
^ctl« bijzonderheden;
De heer W. A. Couzy.
x
Teneinde bij brand, direct na aankomst
ter plaatse, water te kunnen geven, dus
reeds voordat de aansluiting van de zuig-
slangen of het plaatsen van een standpijp
is geschied, is de autospuit voorzien van
van een reservoir inhoudende 350 liter
water, welke hoeveelheid water direct onder
pompdruk kan worden weggespoten.
In afwijking met de tot op heden veelal
gevolgde bouwwijze, waarbij de manschap
pen op twee aan de buitenzijde aange
brachte langsbanken moeten plaats nemen,
is op de nieuwe autospuit een geheel geslo
ten (dus ook overdektei cabine aanwezig,
waarbinnen alle manschappen op dwars-
banken plaats vinden. De cabine is voor
zien van 4 portieren en aan voor- en zij
kanten van ruiten van splinter-vrij-glas.
De manschappen zitten dus geheel be
schut, terwijl zij ook bij eene eventusele
aanrijding minder gevaar loopen dan bij
de oude plaatsing der zitbanken.
Een dergelijke indeeling der zitplaat
sen wordt in het buitenland reeds veel
vuldig toegepast, doch in Nederland is
deze nieuwe autospuit de eerste, waarbij
dit is geschied, zoodat Leiden hiervan
de primeur heeft.
Onder de zitbanken en achter de cabine
zijn ruime bergkasten aangebracht, terwijl
bovendien 4 slangenhaspels en een groote
afneembare slangenhaspelwagen aanwezig
zijn.
Hoewel deze autospuit kleiner en lichter
is dan de aanwezige, (zij weegt volbelast
4650 K.G.. tegen de aanwezige groote auto
spuit 8650 K.G.) kan een grootere hoeveel
heid slangen en andere materialen worden
medegevoerd dan zelfs op de grootste der
beide aanwezige spuiten.
Voordracht van prof. dr. A!b. Verwey.
Op verzoek van den V.C.S.B. heeft prof.
dr. Albert Verwey gistearavond in het Klein
Auditorium van de Universiteit een lezing
gehouden naar aanleiding van het opstel
„Het Lijden aan den tijd", dat hij onlangs
in het tijdschrift ..Het Kouter" en daarna
als brochure verschijnen deed.
De titel van zijn voordracht was: „Onze
taak in den tijd".
Bepaaldelijk voor studenten sprekende,
zette hij uiteen, dat de wetenschap reeds
sedert lang en over de geheele wereld, een
doel en een mentaliteit heeft geschapen,
die onafhankelijk zijn van persoonlijk of
groepsbelang. Zij veronderstelt een geestes
gesteldheid. die vóór alles hecht aan be
trouwbaarheid en waarheidsliefde. Ze
neemt aan, dat er tusschen al haar adepten
niet alleen een geest van samenwerking,
maar ook een grondslag van verstandhou
ding bestaat.
De grootste vijand van deze voorwaarden
ziet spreker in de uitwassen van het tegen
woordige nationalisme. Hij acht dit even
wel geen reden om mismoedig te zijn. maar
eerder om zich aaneen te sluiten en front
te maken tegen de algemeene bedreiging.
Spreker is van meening, dat dit front
maken, hier te lande, aan ons eigen natio
naal besef geen schade maar voordeel zal
doen Wij zijn het volk van Grotius en
Spinoza, van Van Vollenhoven en het Inter
nationale Hof. Daardoor, en ook in andere
opzichten, blijkt onze nationale rol samen
tc vallen met onze internationale gezind
heid.
Na dit eerste deel van zijn rede, behan
delde prof. Verwey de vraag wat men onder
Kuituur te verstaan heeft. Hij kwam er
tegen op, dat men die zoekt in den bescha
vingsgraad van de oogenblikkelijke menigte.
Men moet ze eer zoeken in de meer opge
sloten kringen van werkende groepen en
bedrijven. Doet men dat. dan bespeurt men
dat er veel gewerkt wordt, dat werkloosheid
als een ramp en werk als een zegen wordt
beschouwd en dat, terwijl de christelijke
zedeleer, die van het voorschrift, zeker in
onzen tijd geleden heeft, de zedeleer van
het inzicht die van Spinoza, zei spreker
daarvoor In de plaats gekomen, en zeker
niet minder verheven is. Hij ziet hierin een
kuituur-verschijnsel en wel een gunstig. Een
gunstig kuituurverschijnsel ziet hij ook in
het algemeen verbreid besef algemeen
tenminste hier te lande dat vrijheid van
denken en spreken den Staat ten goede
komt.
Ook deze beschouwing van het kuituur-
vraagstuk leidde dus tot het besluit, dat de
tegenwoordige uitwassen van het nationa
lisme. die ten slotte op dwingelandij en op
muilbanding van de Pers en de Wetenschap
uitloopen, verderfelijk zijr. Spreker her
haalde daarom zijn meening, dat in uni
versitaire kringen niet zoo groot mogelijke
verscheidenheid van groepen het eerst-
noodig is, maar integendeel aaneensluiting
van alle groepen tot een gezamenlijk front.
Ten bewijze, dat ook onder studenten de
verschillende richtingen tegenwoordig soms
eerder een vereenzaming dan aaneenslui
ting teweeg brengen, las spreker een ge
dicht voor dat „Positie" heette, en door den
student-dichter F. W. van Heerikhuizen
geschreven is. Hij eindigde met te zeggen:
Boven den druk van het lijden aan den
tijd. dat ieder van ons in deze dagen beseft
en heeft af te weren, moge bij u ook de
roep.weerklinken, die ik wilde dat de leus
van 'allen zou worden: „Onze taak in den
tijd".
Voordracht van den heer
A. P. A. Eskens.
Over „Oud-Leiden".
KATH. DEM. PARTIJ.
Jaarvergadering der afd. Leiden.
De K.D.P. afd. Leiden, hield gisteravond
haar vierde jaarvergadering. Na vaststelling
der notulen en behandeling der ingekomen
stukken, brachten de secretaris en penning
meester hun jaarverslagen uit. Hieruit
bleek o.m. dat de belangstelling voor de
K.D.P. steeds toeneemt. Het ledental breidde
zich gestadig uit, terwijl tijdens de actie
van het R.K.W.V.. om het lidmaatschap
niet vereenigbaar te verklaren met dat der
K.D.P.. het grootste aantal nieuwe leden
geboekt werd. hoewel ook eenige leden zich
genoodzaakt zagen te bedanken. Het na-
deelig saldo, ontstaan bij de gemeente
raadsverkiezingen, was tot een zeer bevre
digend batig saldo omgewerkt, dank zij de
vele vrijwillige bijdragen en den financieel
zeer geslaagden propaganda boottocht,
waarvoor de vergadering onder applaus
dank bracht. De aftredende bestuursleden
werden bij acclamatie herkozen en het be
stuur werd met 2 leden uitgebreid. Hierna
werd overgegaan tot definitieve candidaat-
stelling voor de Tweede Kamer. Na een po
litieke bespreking en een korte rondvraag
werd de vergadering met den Chr. groet
gesloten.
In café-restaurant „In den Vergulden
Turk" werd gisteravond de 269ste vergade
ring gehouden van de Vereen, tot Bevor
dering der Bouwkunst.
De voorzitter, de heer C. Ponsen, heette
de vrij talrijke aanwezigen hartelijk wel
kom, in het bijzonder de introducé's en den
heer Eskens. die dezen avond zou spreken
over „Leiden na 1600". Spr. achtte de ver-
eeniging gelukkig, dat zij den heer Eskens
bereid heeft gevonden uit zijn verzameling
oud-Leiden een en ander te laten zien. De
heer Eskens, oud-hoofdinspecteur van po
litie, heeft zich vooral de laatste jaren zeer
toegelegd op de verzr»neling van foto's van
oud-Leiden, terwijl hij ook voor de gemeente
beslag wist te leggen op tal van films, welke
historische waarde hebben.
De voorz. deelde vervolgens nog mede,
dat het bestuur thans als volgt was samen
gesteld: C. Ponsen, voorz.: J. Stigter, onder
voorzitter; C. Sweris, secretaris (Rhijnhof-
weg 8. Oegstgeest), J. Iterson. penningm. en
J. Arnoldus, 2e secretaris.
Hierna was het woord aan den heer A.
P. A. Eskens, die allereerst een ouden
plattegrond van Leiden op het doek bracht,
waarop hij de oude stad en de verschil
lende vergrootingen en uitbreidingen aan
toonde.
De oude stad lag in de eerste tijden be
sloten tusschen Kort Rapenburg, Bree-
straat, Gangetje en Nieuwe Rijn.
In 1294 kwam de eerste uitleg en werd er
bijgetrokken het gedeelte, dat gelegen is
tusschen Nieuwe Rijn, Heerengracht en
Oude Rijn. De tweede uitleg, in 1359, liep
van de Haven langs Oude Vest, Oude Sin
gel naar Turfmarkt en Prinsessekade.
In 1659 volgde de uitleg buiten 't Rapen
burg langs de Jan van Houtkade, Geere-
gracht naar Kraaierstraat.
Rond de stad lagen de stadswallen, waar
door acht toegangswegen naar de stad
voerden, welke alle werden afgesloten door
poorten. Op de wallen stondenvoorts elf
molens. De wallen zijn gesloopt in de jaren
1820—1830, van de poorten zijn er nog
slechts twee over, van de molens in 1904
nog drie, nu nog anderhalf.
Toen de wallen gesloopt werden, werden
op de bolwerken begraafplaatsen aange
legd. Die aan de Mare- en Heerepoort zijn
buiten gebruik gesteld, toen Rhijnhof werd
aangelegd.
De heer Eskens bracht daarna de ver
schillende oude stadspoorten op het witte
doek en vertelde er tal van bijzonderheden
van, welke wel nagenoeg bij niemand be
kend zijn. Verschillende poorten werden bij
de uitlegging der stad ook meer naar bui
ten gebracht. De meeste dezer bouwwerken
waren afkomstig van Pieter v. d. Helm.
enkele ook van v. Banchem, wier namen
thans nog voortleven in de naar hen ge
noemde straten achter den Stationsweg.
Ook de molens der oude stad kwamen op
het witte doek. meer in het bijzonder die,
welke óf thans nog bestaan, óf bij velen
nog in de herinnering voortleven, n.l. de
Valk en de Stier en molen de Oranjeboom
of het Kalf. De eerste twee zijn nog alge
meen bekend. Sedert eenige jaren staan
de wieken van de Valk stil, doch men is
doende te trachten weer leven erin te
brengen.
De molen De Stier werd in 1935 ontwiekt
en tot een peperbus hervormd, doch ook
hier worden pogingen tot herstel aange
wend.
Aan het Plantsoen stond de molen het
Kalf. later omgedoopt in de Oranjeboom,
doch in den Franschen tijd (179518151
weer het Kalf genoemd. In 1900 werd dit
bouwwerk door de stad aangekocht en in
1904 gesloopt. Aan dezen molen herinnert
nog de Oranjeboomstraat daar in de na
bijheid.
Vervolgens deelde de heer Eskens een en
ander mede over Den Burcht. De meening,
dat die in vroeger tijden een Romeinsche
nederzetting was geweest, blijkt niet juist
te zijn. Een door dr. Holwerda in 1925 in
gesteld grondig onderzoek heeft niets aan
het licht gebracht betreffende de geopper
de veronderstelling.
Spr. gaf hierna eenige historische bij
zonderheden over dit merkwaardig stads
centrum. vanwaar, naar gezegd werd, on-
deraardsche gangen zouden gevoerd hebben
naar de Hoogstraat, alwaar de kapel van
het Kasteel zou hebben gestaan. Een voor
twee jaar gevonden grafsteen uit 1496 bij
den bouw van „De Faam" schijnt hiervoor
mede een aanwijzing te zijn. In 1651 nam
de stad Den Burcht over. acht jaar later
werd de burchtpoort gebouwd door Rom-
bout Verhulst.
Daarna verscheen voor de oogen der be
langstellende aanwezigen het oude Stad
huis op het witte doek, waaraan zoovele
herinneringen voor iedereen verbonden zijn.
Het exterieur maar vooral ook het interieur
rolde in tal van beelden aan het oog voor
bij en we konden opnieuw bewonderen de
fraaie burgemeesterskamer met allegorische
voorstellingen op de gobelins en fraaien
schouw, de raadszaal, de schepenkamer,
enz., enz., hetgeen alles door den noodlot-
tigen brand op 12 Februari 1929 werd ver
woest. Daarnaast verscheer, het beeld van
het nieuwe stadhuis.
Na de pauze vervolgde de heer Eskens
zijn causerie en waren het ook nu weer in
de eerste plaats de beelden, die de belang
stelling wekten, ook de toelichting van den
BINNENLAND,
Naar verbetering der Beersche Maas. (3a
Blad).
De concentratie van bijzondere scholen.
(4de Bladl.
Krijgt Rotterdam toch den grooten tun.
nel? (Binnenland, 3e Blad).
De Vereeniging van Nederlandsche Ge
meenten jubileert: een onderscheiding
voor den directeur, Mr. Jonker. (Bin
nenland, 3e Blad).
Samenstelling der beide elftallen voor den
voetbalwedstrijd NederlandZwitser
land. (Sport, 3e Blad).
BUITENLAND.
De Engelsche defensie-voorstellen opnieuw
in het Lagerhuis. (Buitenland, 4e BI.)
De Amerikaansche minister Hull over de
conferentie van Buenos Aires. (Buiten
land, 4e Blad).
De Belgische Rexisten betoogen tegen Van
Zeeland. (Buitenland, 4e Blad).
Iloe Ras Dcsta in Abessynië viel. (Buiten
land, 4e Blad).
Incident in het Tsjecho-SIowaaksche par
lement. (Buitenland, 4e Blad).
Duitschland en de Zwitsersche neutraliteit,
(Laatste Berichten, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
heer Eskens was voor velen iets nieuws,
want Ingevoerd als de inleider is in het oude
stadsbeeld, wist hij de beelden nog telkens
te verduidelijken door het gesproken woord.
Het zou ons te ver voeren hem hierbij op
den voet te volgen, zoodat we moeten vol
staan met de opsomming van verschillende
beelden.
Zoo zagen we achtereenvolgens het Sinte
Catherine-gasthuis aan de Breestraat, de
oude studentensociëteit en 't H. Geesthofje
welke beide in 1874 werden afgebroken voor
de nieuwe Minerva-societeit, het eerste
postkantoor, het fraaie Rijnlandshuls, het
Waaggebouw, in 1658 door Pieter Post ge
bouwd. de hoekpanden aan den Nieuwe
RijnHoogstraat, welke In 1867 door brand
werden verwoest en waarbij een man en
drie kinderen om het leven kwamen. Een
stadscollecte voor den herbouw bracht
f. 15000 op. Dan volgden het Academiege
bouw. de Pieterskerk. Gravestein, de Schut
tersdoelen. de oude O. L. Vrouwekerk aan
de Haarlemmerstraat, de oude Paardesteeg,
in 1910 gesloopt om plaats te maken voor
de fraaie Princessekade, de buitensocieteit
„Amicitia", het Galgewater, de Stadswerf,
het Kort Rapenburg voor de overwelving,
de ramp met het kruitschip in 1807, voor
de slachtoffers waarvan de landscollecte
ruim een millioen gulden opbracht, de
doorbraak van de Korevaarstraat in 1923,
de Zijdgracht voor de demping in 1884, de
Neksluis, de St. Petruskerk. de Luthersche
Kerk en tal van andere beelden.
De voorzitter was zeker aller tolk, toen
hij hierna den heer Eskens hartelijk dank
bracht voor hetgeen hij dezen avond te
zien en te hooren had gegeven en waar
mede hij veler herinnering aan het oude
Leidsche stadsschoon weer had verleven
digd en vele onbekende bijzonderheden ter
kennis had gebracht.
Spr. deed tenslotte een beroep op de In
troducé's om zich aan te sluiten bij „Bouw
kunst". dat voortdurend zooveel moois te
zien en te genieten geeft.
Hierna werd nog een korte huishoudelijke
vergadering gehouden.
Het bestuur der Vereenigde Facultei
ten der Rechtsgeleerdheid en der Letteren
en Wijsbegeerte van Leidsche Studenten
voor het jaar 1937—1938 is als volgt samen
gesteld: P. V. Putman Cramer, praeses; Mej.
M. V M A. Voitus van Hamme, ab-actis.
Snelliusstraat 1, Den Haag: P. R. d'Arnaud
Gerkens, quaestor; J. P. de Veer, assessor I;
Mej. Han Tjia Nio. assessor II; G. R. M.
Dorodjatoen, assessor III.
