Franco heeft Malaga „Ingenomen
Dr. Colijn over de Indische
Begrooting
J/ife Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaierdag 13 Februari 1937
Derde Blad Ne. 23585
Een drankje met bitteren bijsmaak
Wat Uw snelheidsmeter f
U niet vertelt0
Vergadering
der Tweede Kamer
bBSITENL. weekoverzicht
SPANNINGEN ZONDER TAL!
Nadat beide strijdende partijen in Spanje
elkaar langen tijd in evenwicht hebben
gehouden, heeft Franco plotseling de re
geering van Valencia een nieuwen slag
toegebracht door de bezetting van stad en
provincie Malaga. Weliswaar beteekt dit
niet het einde van den droeven burger
oorlog, maar het geeft toch rechts nieu
wen moed en men weet, hoeveel het mo
raal in een oorlog beteekent! Bovendien
hebben Franco's troepen, alle ontkennin
gen ten spijt, Madrid in een nachtelijke
positie gebracht door de verbinding der
hoofdstad feitelijk af te snijden. Nu ook
be weg Madrid-Valencia geblokkeerd is.
blijft de hoofdstad nog slechts verbinding
met het overige Spanje via vrij ontoegan
kelijke wegen. Wanneer daarlangs de vol
ledige ravitailleering moet plaats vin
den....
Bij de verovering van Malaga is vast
gelegd, dat duizenden Italianen inderdaad
in de gelederen van Franco strijden. Het
zijn natuurlijk geen officieele Italiaansche
troepen, doch hun groot aantal geeft niet
temin te denken!
Wat voor waarde heeft dan toch de z.g.
niet-inmenging. die juist tot de vrijwilli
gers zou worden uitgebreid? Het heeft er
allen schijn van, dat deze blijft een „kap
stok", waaraan het gansche vraagstuk
wordt opgehangen. Nu is het weer Portu
gal, dat de zaak op de lange baan schuift
door te weigeren controle aan de Spaansch
Portugeesche grens, waardoor de controle
opnieuw geheeel onder de oogen moet
worden gezien. Uitstel en nog eens uitstel
en intusschen zijn er, die blijkbaar hopen
oo een doorslaand succes van Franco met
behulp van de vrijwilligers, die zelfs nu
nog worden aangevoerd.
De Spaansche aangelegenheid blijft in
den Europeeschen warwinkel een uiterst
gevaarlijk object, waarvan, helaas, te allen
tijde nog de meest verderfelijke verrassin
gen zijn te verwachten.
Hoezeer er onzekerheid heerscht in de
Europeesche politiek hebben wij vorig over
zicht ten opzichte van de Kleine Entente
naar voren gebracht. Intusschen is deze
daarna nog aanzienlijk vergroot als ge
volg van een ongewone daad van den
Tsjecho-Slowaakschen gezant Seba te
Boekarest, die een boek het licht deed
zien, waarin gesproken werd over een ge
meenschappelijke grens tusschen Tsjecho-
Slowakije en de sovjets, terwijl immers
Polen en Roemenië daartusschen zijn ge
legen. De verontwaardiging daarover is
zoo groot, dat Seba zijn post. wel zal moe
ten verlaten. Maar ook zijn land heeft
deze gezant geen weldaad bewezen met
spin boek, vooral niet, waar Tsjecho-Slo-
vakije toch reeds eenigszins 'in den hoek
B beland, waar de slagen vallen. De Duit-
sche actie tegen het jonge rijk wegens zijn
bondgenootschap met det sovjets werd
slis Tsjecho-Slowakije niet voorgesteld
ils een voorpost van sovjet-Rusland in
Centraal Europa? vindt bovendien steun
«deze uitlating van een officieel persoon
e zal niet nalaten daarvan te profiteered
llaar ook verder is de krdcht der Kleine
ente geducht ondermijnd tengevolge
tan de vrees in Roemenië voor volslagen
ziging in de Zuid-Slavische politiek, die
-nadering zoekt lot Italië. Duitschland
(n wat voor Roemenië het ergste is
Klis tot Hongarije, al is dit laatste nog in
aanvangsstadium. Het lijkt ons niet uitge
sloten. dat bij doorzetten van den arg
waan. in Roemenië de rol van Antonescu
wel eens sooedig zou kunnen zijn uitge
speeld e« Titulescu wederom ten tooneele
zou kunnen verschijnen.
Hoezeer oude bondgenootschappen kra
ken en naar nieuwe verbindingen wordt
gestreefd, wordt wellicht door het boven
staande het beste geïllustreerd.
De groote vraagstukken in ons wereld
deel zijn intusschen niet veel verder ge
bracht.. Het is, alsof men bang is. de koe
bij de hoorns te vatten en liever een an
der de spits laat afbijten!
Wel heeft de Duitsche gezant te Lon
den, von Ribbentrop, een bezoek aan he.
foreign Office gebracht, doch of dit meei
dan een gewoon gelegenheidsbezoek is
geweest, waarbij alleen terloops even is
gepraat over alle punten, die momenteel
de aandacht gespannen houden, is du
bieus Eden is met vacantie in Zuid-Frank
rijk en lord Halifax, die hem vervangt,
zal zich niet gaarne binden. Geruchten,
dat Eden spoedig van het tooneel zou ver
dwijnen, vinden nergens bevestiging, inte
gendeel lijkt de positie van den Britschen
minister van buitenlandsche zaken zeer
stevig.
Met de grootste hardnekkigheid blijft
men in Duitschland den eisch naar kolo
men propageeren, die men niet van zins
Is op te bergen, zelfs niet voor concessies
op ander gebied. Het zal een eisch van
langen adem worden
Te midden van alle onzekerheid heeft
men één tastbaar feit: de bewapening
wordt van alle kanten met de grootste
kracht voortgezet. Boven de draagkracht
der landen uit, zoodat leeningen de kos
ten zullen moeten dekken. Leeningen voor
onproductieve werken, kan het onecono
mischer? Treurig beeld van onze tijden
Zijn de politieke vraagstukken momen
teel vrij vast geloopen. wellicht zullen de
economische aangelegenheden, die zich
steeds meer op den voorgrond dringen.
men denke aan de komende Oslo-confe-
zcntie te Den Haag! wijziging ten goede
kunnen brengen. Een economisch contact
leidt van zelf tot verdere besprekingen.
Vol verwachting ziet men uit in dit op
zicht naar hetgeen er zal geschieden tus
schen Engeland en de Vereenigde Staten,
hu de Engelsche minister Runciman weer
thuis is na 't uitsteken van zijn voelhorens
m Amerika en met niet minder interesse
Tucht men af. wat de Franschman Bonnet
hhh de overzij van den haringvijver zal
weten te bereiken.
Amerika gaat een verwoeden strijd tege-
tooet. President Roosevelt heeft bij de
Jongste verkiezingen zulk een overwinning
öenaald, ook voor Senaat en Huis van Af
vaardigden. dat hij den tijd rijp oordeelt
y af te rekenen met het lichaam, da.»
,em in zijn eerste presidentieele periode
herhaaldelijk den voet dwars heeft
Sazet en zijn gansche New-Deal politiek
J^igde te doen mislukken: Het Hoog ge-
rV^. Zooals men weet heeft dit li-
naam het recht van toetsing van alle wet-
de Grondwet en bij afkeuring ver-
?<>r. de wet automatisch, alle beslissm-
S J?n President en Congres ten spijt,
h ^^gerechtshof was dus een macht
en staat naast de wettelijke en uitvoe
W&8& T
r™*
tt \'n- 'S
II
rende macht! Dit lichaam bestond groo-
tendeels uit oudere en verouderde perso
nen en Roosevelt wil nu eensdeels oprui
ming houden en anderzijds door de be
noeming van nieuwe leden dat college
vervormen naar zijn inzicht. Het is te be
grijpen, dat de republikeinen daartegen te
wapen trekken, waarbij zij een geringen
steun mogen verwachten van zekere demo
craten. die vreezen voor een te.dictato-
rialen regeeringsvorm. Het belooft een
verwoedee strijd te worden, waarbij de
overwinning waarschijnlijk wel aan de
zijde van den president zal zijn.
Hen conflict bij de General Motors is
opgelost, doch zoodanig, dat wij vermoe
den, dat het laatste woord nog niet zal
zijn gesproken. Zien wij juist dan zou dus
slechts uitstel zijn verkregen. Maar: komt
tijd, komt raad!
De positie van het Japansche kabinet
Hajasji is aanzienlijk verstrekt, tengevolge
van de wisseling aan „Oorlog". De vraag
rijst echter onmiddellijk, in hoeverre het
kabinet voor het leger heeft moeten zwich
ten en waartoe dit zal voeren. Bepaald ge
rust is men er niet op en dit is te be
grijpen.
Als uw snelheid verdubbelt, wordt de
remweg (afstand, waarbinnen u stopt)
viermaal zoo groot; die wetenschap
is méér waard dan het besef, dat u
60 of 70 km per uur rijdt! Denkt daar
eens aan voor u den snelheidsmeter
41 te hoog laat oploopen!
Ernstig aangedrongen
de pensioenkorting
te aanvaarden.
Enkele grepen uit het vervolg der rede
van den Minister van Koloniën.
Hij heeft iets, maar niet veel, gezegd over
de bestuurswisseling in Indië. Wat den af
getreden landvoogd betreft, herinnerde hij
aan de waardeering, welke hij reeds vroeger
over diens beleid heeft uitgesproken, maar
overigens zal hier de historie moeten oor-
deelen. En wat den nieuwen gouverneur-ge
neraal aangaat, kan er natuurlijk nog niets
worden gezegd, maar de maanden, dat hij
aan het bewind is, geven den Minister geen
recht te twijfelen aan de juistheid der ge
dane keuze, integendeel. De keus van den
heer van Starkenborch is o.a. bepaald door
de overweging, om iemand te benoemen, die
geheel onbevangen zou staan tegenover
verschillende vraagstukken en gevoelens, het
beleid betreffend. Heeft het Plein tegen
woordig te veel invloed op het bestuur in
Indië? vroeg de Minister. Hij ontkende het,
maar voegde er toch bij:
als het Plein tegenwoordig misschien wat
meer invloed heeft dan vroeger, komt dit,
omdat er meer gezamenlijke belangen te
behartigen zijn.
De Min. heeft uitvoerig gesproken over den
economischen en financieeelen toestand. De
afgeloopen vier jaren zijn zoo zette hij
uiteen de moeilijkste geweest van de laat
ste eeuw. Ja, men moet eigenlijk verbaasd
staan, dat er in Indië nog zooveel behouden
is kunnen worden. Er is heel veel gedaan,
zoo verklaarde de Minister, en hij somde
een heele reeks van cijfers op om aan te
toonen. dat er in weerwil van alles toch nog
heel veel tot stand kwam. en heel veel mil-
lioenen zijn besteed in het belang des volks.
Thans zijn er gelukkig eenige lichtpunten.
De teruggang is tot stand gekomen, er is
verbetering, er is stijging, zoowel door de
depreciatie van den gulden als door het
rijzen der wereldmarktprijzen. Of dit laat
ste zal aanhouden en, zoo ja, hoe lang, valt
niet te zeggen.
Maar de Minister nam toch aan, dat
veel van de gunstige verschijnselen een
blijvend karakter zullen dragen. Zoodoende
zal de koopkracht der bevolking stijgen,
waarvan weer het budget zal profitee
red
De Minister erkende echter, dat er toch
nog bepaalde streken zijn speciaal op
Java waar van kommervolle omstandig
heden moet worden gesproken: de suiker
en tabaksstreken b.v. Tegenover den toe
stand in het algemeen stond hij echter met
gematigd optimisme.
Dat de Minister de economische samen
werking tusschen Nederland en Indië nood
zakelijk acht en daarom zoo ver mogelijk
wil gaan, ligt voor de hand.
Het gaat hier om het bereikbare en de
grenzen hiervan zullen door de ervaring
worden aangegeven. Als een maatregel die
zeer goede gevolgen heeft gehad, wees de
Minister op de contingenteering der geschil
artikelen. Hij gaf overigens een schets van
alles, wat met die economische samenwer
king verband houdt, om te doen zien, met
hoeveel omstandigheden er rekening gehou
den moet worden. Hierbij speelt-ook de in
dustrialisatie in Indië een rol. Men is bezig
in Indië een industrialisatie-schema te ont
werpen, dat in het licht der samenwerking
beschouwd zal moeten worden.
Wat meer in het bijzonder den financiee-
len toestand betreft: ook hier is eenig licht,
verklaarde de Minister.
Er is geen schuld-toeneming meer. Het
tekort op den gewonen dienst is ge
raamd op 26 a 30 millioen, maar zal wel
minder worden. Aan den anderen kant
zullen echter allerlei noodzakelijke
maatregelen veel geld kosten. Alles bij
eengenomen zullen de inkomsten 71
millioen hooger moeten worden, om te
kunnen spreken van een werkelijke ge
saneerde, normaal-sluitende begrooting.
De tijd, om terug te komen op allerlei in
gevoerde bezuinigingen, is nog lang niet
aangebroken.
Met groote klem heeft, in dit verband,
de Minister het ontwerp inzake de her
berekening der pensioenen verdedigd. Hij
deelde zelfs mede dat, indien wij niet
midden in de Grondwetsherziening za
ten en niet voor de verkiezingen ston
den, verwerping van dat pensioen-ont
werp hem tot aftreden zou dwingen:
zóó ernstig voelt hij de noodzakelijkheid
ervan.
Hij verdedigde de stelling, dat het uitrei
ken van een pensioen-acte aan iemand, niet
beteekent, dat onder alle omstandigheden
met dien persoon is afgerekend. Ware dit
zoo. dan had men vroeger ook niet de pen
sioenen behoeven te verhoogen. Dit heeft de
Regeering wel gedaan. Waarom zou ze dan
de pensioenen ook niet in anderen zin mo
gen wijzigen? De financieele nood is nog
steeds van dien aard, dat er zeer bijzondere
voorzieningen noodig zijn, en hieronder is
de herberekening der pensioenen, waarvan
de Minister de noodzakelijkheid breedvoerig
uiteenzette, en waardoor schromelijke onge
lijkheden zullen worden weggenomen. Die
ongelijkheden bestaan niet alleen tusschen
de pensioenen onderling, maar ook tusschen
de Nederlandsche en de Indische pensioe
nen. Inderdaad, ook wij hebben ons vaak
verbaasd over de ook o. i. geheel ongemoti
veerde groote afstanden tusschen de pen
sioenen in het moederland en die aan Indi
sche betrekkingen verbonden. De Minister,
die verklaarde dat er geen enkele reden was.
een bate van 4 millioen prijs te geven, deed
niettemin een concessie:
hij heeft den werkingsduur van het pen
sioen-ontwerp met één jaar ingekort en
teruggebracht tot 1 Januari 1939.
Wat het bijzonder extra-uitvoerrecht be
treft. dat tijdelijk zal worden geheven, hield
de Minister vast aan 2"/o. Méér achtte hij
onnoodig.
Een politieke noot in de rede was: de
houding tegenover de N.S.B. in Indië.
De Minister herhaalde wat hij vroeger
al had gezegd: de N.S.B. in Indië is anders
dan hier. Zoo zelfs, dat ze geen officieren
toelaat als lid, aangezienin het leger
reeds een autoritair gezag bestaat. De
nieuwe G.G. vindt de N.S.B. ginds ook „an
ders". evenals de legercommandant, die pas
hier was en van wien de Minister het ver
nam.
De Minister, die er op wees dat nog
slechts „een dunne bovenlaag" der bevol
king deel heeft aan politieke actie en dat
den volksgroepen moet geleerd worden haar
eigen belangen te behartigen (maar dit
gaat langzaam!, heeft zich uitdrukkelijk
verklaard tegen het toekennen van het in
terpellatie-recht aan den Volksraad. Daar
is het nog geen tijd voor. De autonomie in
Indië moet groeien.
Bij de replieken heeft de heer Cramer een,
later door mr. Joekes gesteunde, motie in
gediend. de wenschelijkheid uitsprekend, dat
het extra-uitvoerrecht op 4%> zal worden
gebracht. Zulke moties beteekenen niets.
Zelfs al wordt zij aangenomen, dan nog
staat vast. dat de Regeering er niet toe
overgaat. Een strijdpunt ook vormt de con
clusie der betrokken commissie, welke zich
uitspreekt voor een (beperkt! interpellatie-
recht van den Volksraad. De heer de Geer
heeft die conclusie nader verdedigd, maar
de heer van Dijk diende een amendement
op de conclusie in, waardoor de aandrang,
om tot de invoering van het interpellatie-
recht over te gaan, zou komen te vervallen.
Verscheidene sprekers hebben nogmaals
hun bezwaren tegen de herberekening der
pensioenen kenbaar gemaakt. De kansen
van dit ontwerp zijn niet gunstig, en de
Minister wees er dan ook met nadruk op,
dat, als men het ontwerp afstemde, men
daarmee ook verwierp de verbetering, welke
er voor 22.000 lagere gepensionneerden in
is opgenomen.
Dinsdag zullen er wel verschillende beslis
singen vallen.
HAGENAAR.
Ik wilde gaarne even met den monteur
soreken. die mijn remmen gisteren nage
zien heeft!
Zeker mijnheer, waar kan ik u me»
dienen.?
