WYSERT Gouden regen in Indische rubberstreken Eerste Kgmerleden over de spellingkwestie LEIDSCH DAGBLAD - Derde Biad Woensdag tO Februari 193] Stijgende levensstandaard brengt oude welvaart terug. Toeneming van Koeliewerving Onze Indische luchtpostbrief. De „Rijmprent" van Boutens. Voorloopig verslag der Eerste Kamer GEMENGD NIEUWS Overval op postauto te Den Haag. De „Kertosono" op sleeptouw genomen. Oude vrouw overvallen te Budel. 23 dooden bij autobus ongeluk. (Van onzen correspondent). Batavia, 3 Febr. '37. Nu instede van door middel der heffing ran een bijzonder uitvoerrecht op bevol kingsrubber de rubberrestrictie sinds 1937 ln de Buitengewesten gehandhaafd zal worden door Individueel toegekende oogst- vergunningen, welke alle te zamen het aan een bepaald gewest toegewezen quo tum zullen uitmaken, en. eenmaal afge geven aan den eigenaar van rubbertuinen, ook verhandelbaar zijn doordat zij voor den exporteur een uitvoervergunning be- teekenen en zoodoende 'n bepaalde waarde uitmaken, daalt de gouden regen in deze gewesten neer. Aan een gewest als Palembang is bijvoorbeeld een kwartaal-quotum toe gewezen van 6000 ton rubber, waar voor de oogstvergunningen een bedrag van circa f. 2Vt millioen vertegenwoor digen. welk bedrag dus in zijn geheel aan de bevolking in den schoot komt vallen en in omloop komt. Een derge lijke overvloed van geld was niet zóó spoedig voorzien, omdat de gToote rub berhausse spoediger kwam dan verwacht werd, met als gevolg, dat de Javasche Bank in Palembang op een gegeven moment den bodem van haar geldkist zag en hals over kop naar Java om ettelijke millioenen aanvulling moest worden gevraagd. De andere groote rubberplaatsen, zooals Bandjermasin en Pontianak bleven niet achter, ter wijl als hulp de landskassen met en kele millioenen aan kleingeld moesten bijspringen. Het tijdelijk tekort heeft er op bepaalde plaatsen toe geleid, dat voor het wisselen van f. 1000 biljetten soms tot f. 25 agio werd betaald, om dat de kleine handelaren, die op de hekwielers de binnenlanden ingaan, met een zak rol geld vertrekken en dit het gemakkelijkst kan geschieden in kleine papieren coupures. Een kist guldens is te moeilijk om mee te nemen! Zoo vallen, mede door de gestegen rub- berprijzen, de gouden vruchten van den rubber-,.boom" in den schoot dezer men- schen, die jarenlang geen zon achter de wolken konden ontwaren. Het staat vast, dat de daling der prijzen binnen niet te langen tijd weer zal komen en op deze wijze de opbloei in geleidelijker banen zal worden gevoerd, doch thans worden de extra-verdiensten allereerst volop besteed aan kleedingstukken en goede fietsen, met welk laatste vervoermiddel de rubberboe- ren hun waar naar de rubbermarkten langs de rivier brengen. Zoolang het geld niet mate blijft vloeien, kan men juichen, al is het voor de menschen met vaste in komens, zooals de ambtenaren aldaar, ar moe troef door de plotselinge verdubbe ling van de kosten van levensmiddelen, huishuren e.d. Maar het is de vraag of de stroom niet in een bandjir zal vcrkeeren. In Djambi komt dit jaar zeker f. 15 (vijf tien!) millioen meer binnen aan rubber opbrengst ten bate van 25.000 menschen! Dit leidt ertoe, dat reeds thans vol geladen booten met enorme hoeveel heden manufacturen, kramerijen en conserven naar die streken vertrekken. Automobielverkoopers en handelsreizi gers verdringen er elkaar en stellen zich tevreden met een plaatsje aan dek, dat vroeger voor de koelies be stemd was. Palmbeach, zijde, gesloten auto's model 1937, worden afgescheept ln een stadje met slechts één verharde straat, waar aan weerskanten een paar woonhuizen en winkels liggen Doch ln de sombere rubberbosschen zijn weer alom blijde gezichten. De stijgende levensstandaard schept weer mogelijkhe den en brengt weer oude welvaart terug ln deze bepaalde gedeelten van de Buiten gewesten. De belastingen worden weer be taald. achterstand wordt ingehaald, hee rendiensten worden weer afgekocht. De groote werkgevers echter, waaronder ook het Gouvernement, zullen deze stijging in het oog moeten houden en de salarissen daarmee in overeenstemming moeten brengen. Het is nu maar de vraag, of deze stij ging, die op Java in zeer veel langzamer tempo plaats heeft, overal in de bezoldi gingen zal kunnbn worden verdisconteerd. Ér wordt namelijk gefluisterd, dat althans voor de gouvernementsambtenaren, op Java, met haar geringe stijging der kos ten, nog een salarisverlaging zou worden opgelegd, ten bate van de Buitengewesten. Een gerucht, dat lijnrecht tegen elk hui dig welvaartsstreven zou ingaan. Door den opbloei der Buitengewesten is ook de koeliewerving voor Deli in een nieuw stadium gekomen Ondanks de verschalen de lasterlijke voor;'? linzen zooals b v. nog onlangs in het Amerlkaan-che Harcei"? Magazine" door Ladislao Szekely, oud administrateur in Dell, we den gedebiteerd weet de bevolking hier wel beter en is de animo van Javaansche mannen en vrouwen voor uitzending als koelie naar Deli zeer groot, vooral in de streken waar vroeger de suiker werk en welvaart bracht, doch die nu neergeslagen liggen door de afbraak of verkooD der fabrieken. Al deze aspiran ten worden vooraf gekeurd en in den regel schitterend in orde bevonden. Is de keuring afgeloopen, dan ontvangen de menschen boter bij de visch om zich het noodige voor de reis te kunnen aanschaffen, met bovendien nog een premie. Een gevolg van deze nieuwe aanwerving is echter, dat de werving voor de koloni satie in de Lampongs, die in de aller slechtste tijden zoo'n succes heeft gehad, van twee kanten in de verdrukking komt. Eerstens is de economische toestand b.v. in Banjoemas aanzienlijk verbeterd, door dat men er weer werk en eten heeft, en anderzijds kan de Vereenigde Emigratie- dienst van de Deli Plantersvereeniging (de VEDA) dadeliik met betrekkelijk groote contanten op tafel komen, terwijl de Lam- pongkolonisatie slechts uit bescheiden beurs wordt gefinancierd en 't dikwijls de groot ste moeite kost de armste slokkers aan oogeliike kleeren en wat gereedschap te helpen. Zoo ontstaat er zelfs een zekere animositeit, zij het een betrekkelijk vreed zame. Men heeft er evenwel een hard hoofd in om voor 1937 het benoodigde aantal ge zinnen voor de Lampongs blieen te krijgen, hoewel uit die zelfde streken elke week een stroom van jonge en sterke Heden in de richting Semarang trekt om naar Dell ge voerd te worden, waaronder zich ook zeer vele oudgedienden bevinden, die er vroeger reeds gewerkt hebben. Telkens weer opnieuw heeft men sinds de crisisjaren kunnen ontwaren, hoevele economische mogelijkheden nog sluimerden in onzen bodem, en hoeveel import tenslotte kon vervangen worden door producten van eigen bo dem. Een van de producten welke den laatsten tijd de bijzondere aandacht Thans ook met menihol-smaak! 6002 (Ingez. Med.) hebben gevraagd, ziin de Indische champignons- Dit smakelijk product groeit hier in overvloed op het rijststroo en het kaf van de padi, zonder dat er eenige zorg aan besteed behoeft te worden en het kan wedijveren met den besten Fran- schen import. In één etmaal kan van een kweekbed twee keeren overvloedig geoogst worden tegen een prijs die ongeveer een kwart zal bedragen van dien van den huidigen import. De eenige zorg tot voor kort was de con- serveerine welke volgens een soeciaal recept plaats heeft en thans zoover ls gevorderd dat ze geen moeilijkheden meer oplevert. In het conserven-laboratorium alhier heeft men volkomen geslaagde proeven genomen die het beste voor de toekomst beloven. In verband hiermede zullen voorloopig twee kleine particuliere conservenfabrieken wor den opgericht een in de omgeving van Batavia en de andere in Koedoes, alwaar de champignons worden gekweekt, even tueel worden opgekocht en tot goede en billijke conserven zullen worden verwerkt. De Indische lekkerbekken zien dus met groote belangstelling naar deze eerste re sultaten uit. en de Indische economen con- stateeren, dat hiermede weer voor een im port waar de van plm. IV» ton rechtstreeks aan het eigen land ten goede zal komen. (Nadruk verboden). Blijkens het voorloopig verslag der Eerste Kamer over de begrooting van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen voor 1937 ver klaarde men zich van verschillende zijden teleurgesteld over de resultaten van het onderwijs, te meer waar zeer groote be dragen daaraan worden ten koste gelegd. Omtrent de oorzaken en de middelen tot verbetering van dit min gunstig gevolg waren niet alle hlerbedoelde leden van ge- Hjk gevoelen. Naar de meening van sommige leden verdient het aanbeveling, aan de onder wijzers wettelijken steun te verleenen bij hun pogingen om de tuchteloosheid te be strijden. Zij vroegen, of naar het oordeel van den minister hierin niet door een al- gemeenen maatregel van bestuur ware te voorzien. In onderwijskringen, aldus deze leden, acht men het noodzakelijk, dat een regeling betreffende het tuchtrecht van den onderwijzer tot stand kome. Enkele leden bepleitten de invoering van een .staatsjeugd" Van andere zijden werd opgemerkt, dat de ervaring, met een ..staatsjeugd" elders opgedaan, geenszins tot navolging uitlokt Op de meest beden kelijke wijze komt daarbij de Christelijke opvoeding in het gedrang. Verschillende leden verklaarden zich ver wonderd over de wijze, waarop de goede gedachte, aan de Nederlandsche school jeugd een rijmprent te schenken ter her innering aan het huwelijk van Prinses Ju liana en Prins Bernhard, verwezenlijking heeft gevonden. De tekst van de uitge geven rijmprent ls, naar hun gevoelen, namelijk niet een dichterlijke sprake tot het hart van jonge kinderen of van leer lingen van het voorbereidend hooger en middelbaar onderwijs. Integendeel kwam het hun voor, dat dit ongetwijfeld schoone, doch voor vele ouderen reeds zeer moeilijk goed te lezen vers in ruime mate moge lijkheden biedt, door de jeugd te worden misverstaan. Het was hun niet duidelijk, hoe de minister, voor het doel, waarvoor het was bestemd, zijn goedkeuring aan dit gedicht heeft kunnen hechten. Andere leden vermochten deze zienswijze niet te deelen. Vele leden betreurden de maatregelen, door den minister ten aanzien van de spel- I 'lng genomen. Zij bevredigen voor- noch tegenstanders van de schrijfwijze-1934 en vereenigen beide in hun afwijking van de spelling-1936 Sommige leden meenden dat de regee ring terug had dienen te gaan naar de spelling-De Vries en Te Winkel of de schrijfwijze-1934 volledig had moeten In voeren. De thans genomen halve maatrege len vergrooten slechts de moeilijkheden. Andere leden waren van oordeel, dat te rugkeer tot de spelling-De Vries en Te Winkel, althans voorloopig, de eenig juiste oplossing zou brengen. iibnz; ,-rf Van weer andere zijde had men tegen wederinvoering van de spelling-De Vries en Te Winkel reeds daarbm overwegend be zwaar, omdat een zeer groot gedeelte van het thans opgroeiend geslacht deze nooit heeft geleerd. Opnieuw werd betogd, dat geen bevredi gende toestand kan worden verkregen, wan neer niet bij de wet grondslagen voor de schrijfwijze der taal worden vastgelegd. Alleen een wettelijke regeling kan zeker heid bieden, dat niet telkens bij een veran dering van kabinet of minister het spel lingvraagstuk een twistpunt vormen gaat of blijft. Anderzijds achtte men de spelling een materie, voor wettelijke regeling zich niet leenend. Enkele leden vroegen de aandacht van den minister voor de wanverhouding, be staande tusschen het aantal hoogleeraren aan de rijksuniversiteiten en -hoogescholen en het aantal roomsch-katholieken onder hen. Naar hun gevoelen bewijzen cijfers, als: Leiden 70 (4), Utrecht 74 (7), Groningen 47 (1), Wageningen 30 (0), Delft 67 (5), d. i. op een totaal van 288 hoogleeraren 17 roomsch-katholieken, duidelijk, dat hier de rechtvaardigheid niet ls betracht. Verschillende leden meenden, dat de twee jarige cursus der dagambachtsscholen on voldoende is. De leerlingen zijn na het vol gen van dezen cursus niet in die mate on derlegd, dat zij terstond in het bedrijf kun nen worden opgenomen. Daarenboven is het met het oog op de groote werkloosheid ge- wenscht, dat de leerlingen drie in plaats van twee jaren de ambachtsschool bezoe ken. Men zou gaarne vernemen of de mi nister reeds ervaringen te dezen heeft op gedaan en welke die ervaringen zijn. Enkele leden verklaarden van oordeel te zijn, dat bij de bepaling van het schoolgeld met de grootte van het gezin behoort te worden rekening gehouden, opdat de druk voor de groote gezinnen niet te zwaar worde. Verschillende leden meenden niet achter wege te mogen laten, nogmaals met den meesten nadruk te wijzen op den moeilij ken toestand, waarin de vele werklooze on derwijzers zich bevinden. Voor deze jonge menschen zal toch iets moeten worden ge daan. Naar het oordeel dezer leden ware alleen door inperking van de leerlingen- schaal en verlenging van den leerplichtigen leeftijd in deze situatie verbetering te bren gen. Zoo lang deze maatregelen om finan- cieele redenen niet zijn te nemen, moet toch op andere wijze iets ter verlichting van den druk, waaronder de werklooze onderwijzers leven, worden ondernomen. Verschillende leden achtten het minder juist, dat de post. waaruit het subsidie aan den Centralen Jeugdraad werd betaald, is geschrapt en vervangen door een garantie- post voor de wereldjamboree der padvinders. Het oorspronkelijke subsidie voor de vrije jeugdvormlng is telkens verlaagd, zonder dat daartegen door de samenwerkende jeugd organisaties is geprotesteerd. Doch nu het geheele bedrag komt te vervallen en daar door ook de erkenning verloren gaat, dat in dit opzicht mede de overheid een taak heeft te vervullen, moet wel bezwaar worden ge maakt. Naar het oordeel dezer leden be hoort de regeering hier, waar uiteenloopen- de richtingen in ons volk samenwerken, haar steun te blijven verleenen. Een besteller, die zich flink verweerde. Daders aan den haal zonder buit. Gisteravond te kwart, voor zes stond voor een postagentschap in de Jan Pieterszoon Coenstraat te Den Haag een postauto stil. Toen de besteller v. d p. zich naast de auto bevond, werd hij plotseling aangevallen door twee mannen, die hem een bijtend vocht in de oogen gooiden en hem te lijf gingen met een stok. waarmee de onverlaten hem op het hoofd en de linkerhand sloegen. De besteller bleek voor geen kleintje vervaard te zijn en verweerde zich hevig tegen zijn aanvallers, die klaarblijkelijk de bedoeling hadden een der postzakken, die zich in de auto bevonden, te bemachtigen. Be aanvallers hadden geen succes. Het gelukte hun niet den besteller te overmannen, noch aan een postzak te raken. De besteller maakte bovendien veel tumult en riep uit alle macht om hulp. Den beiden daders werd het toen te gevaarlijk. Zij sprongen in een auto, die vlak in de nabijheid stond en reden ijlings weg, zoodat zij wisten te ont komen. De auto, waarin zij vluchtten, was vermoedelijk een blauwe Chevrolet 1936 en genummerd H 5554 of H 5557. Als signalement van de daders wordt opgegeven een man van ongeveer 1.80 meter, gekleed in lichte regenjas met grij zen hoed. Hij was glad geschoren en van middelbaren leeftijd. De tweede aanrander was ongeveer 1.70 meter lang en was op dezelfde wijze gekleed. Wie inlichtingen omtrent de daders kan .geven, wende zich tot den commissaris van Txditie der afdeeling B te 's-Oravenhage, Alexanderplein 17. Bij de auto behoorde nog een andere besteller van der M. Deze was tijdens den overval in het postagentschap. Toen hij buiten kwam, had een en ander zich reeds afgespeeld. Nog geen spoor van de daders. Hedenmorgen meldt men ons: Het ls de politie nog niet gelukt de da ders van den overval van gistermiddag te arresteeren. De moeilijkheid is, dat de politie met een enkel gegeven moet werken: het nummer van de auto, waarmede de daders zijn ont komen en dat H. 555$ zou zijn. Een inwonér van Gouda heeft dit num mer gehad, maar heeft het nu niet meer. Wie het thans bezit? dit is moeilijk na te gaan. H 5554 is een .slapend nummer" geworden, zooals dit in de wandeling heet. En tenslotte dient er rekening mede ge houden te worden, dat de opgave van het autonummer onjuist kan zijn. Zekerheid heeft de politie allerminst, dat de daders met een Chevrolet, genummerd H 5554 ont komen zijn. De Nederlandsche bergingssleepboot ..Zwarte Zee" van L. Smit en Co's interna tionale sleepdiensten is gistermiddag om 5 uur bij het vrachtschip „Kertosono" van de Rotterdamsche Lloyd, dat dezer dagen een aanvaring had. aangekomen na een moeilijke reis. De „Zwarte Zee" heeft on middellijk kunnen vastmaken. Het convool zet thans de reis naar Lissabon voort De weersomstandigheden zijn op het oogen- blik iets gunstiger. ZOLDER UITGEBRAND Tl ROTTERDAM. Levensgevaarlijk gewond door haar aanvaller, die gearresteerd is. Een omgeworpen petroleumlamp de oorzaak. Gistermiddag te ruim drie uur ls brar.j uitgebroken op den zolder van pand 2j aan de Crooswijkschekade te Rotterdam waarin is ondergebracht het pension van den heer A. Ocké. Aangezien het vuur snel om zich heen greep, heeft de brandweer, die met veel materiaal spoedig ter plaat se was, zes slangen van slangenwagem laten aansluiten, terwijl ook de motorspuit met een straal water gaf. In zeer korten tijd had de brandweer het vuur onder de knie. Omstreeks drie uur was de 70-jarige G. Tegelaar naar den zolder gegaan. De man zocht iets en daarbij heeft hij niet gele-, op een brandende petroleumlamp, die ach. ter hem stond. Op een gegeven moment heeft de man de lamp omgestooten en de uitvloeiende petroleum vatte direct vlam. Om de vlammen te dooven heeft de man toen een deken gegrepen en deze op het vuur gegooid om aldus te trachten het vuur te dooven. Dit gelukte niet. De deken brandde door en zoo deelde het vuur zich weldra mede aan de andere zich op den zolder bevindende voorwerpen. Den het: Tegelaar, die brandwonden opliep aan hoofd, gelaat en handen heeft men tijdig in veiligheid kunnen stellen, evenals twee kinderen en een anderen man, die zich eveneens op den zolder bevonden. De brandweer heeft niet kunnen ver hinderen, dat de zolderverdieping geheel en de ondergelegen verdieping gedeelte lijk, is uitgebrand. De benedenverdiepin gen hebben veel water- en rookschade gekregen. ZEVENTIG-JARIGE VROUW VERDRONKEN. Door de duisternis misleid te water geraakt. Te Amersfoort werd de 70-jarige weduwe M. J. S., wonende ln de nabijheid van de haven, sinds Zondagavond vermist. Gister- avond omstreeks half zes ls haar lijk dry. vende gevonden ln de Eem onder Soest Zeer waarschijnlijk is de vrouw, door d( duisternis misleid, te water geraakt. WIELRIJDER TE OUDEWATER DOOR VRACHTAUTO GEGREPEN EN GEDOOD. Gistermiddag omstreeks vier uur*is nabij Oudewater de 50-jarige wielrijder van den Boogaard uit Willeskop door een vracht auto gegrepen. Van den Boogaard werd m slag gedood. Van getuige tot verdachte! Gistermorgen omstreeks tien nur werden omwonenden te Budel (N.-Br.) gewaarschuwd, dat een 69-jarige vrouw het slachtoffer was geworden van een brutalen en wreeden overval. 9iIIt-ibJenger v2r de Jobstijding was een 23-jarige man, die vertelde, dat hij in de woning van de vrouw een kerel had ont- ™et. die de vrouw had mishandeld en met wlen hij in een worsteling geraakte De marechaussee, gemeente-polltle en burgemeester waren weldra bij de wonln» van de vrouw, die alleen was - haar zoon werkte op de zinkfabriek aange komen Hier vonden zij de vrouw in deer- niswekkenden toestand. Het bleek, dat de dader in het wilde weg met een zwaar broodmes op zijn slachtoffer had ingehakt, waardoor zeer g,e hoofdwonden waren ontstaan, ter- wijl ook een arm was gebroken. In levens- ge v aarlij ken toestand is de vrouw naar het ziekenhuis te Weert vervoerd, waar zij des middags om vier uur van de H.H. sacramenten der stervenden is voorzien. De 23-jarige man. die volgens zijn zeggen van de misdaad getuige was geweest, werd ter ondervraging naar ^LElare<£aus??ekaz(:Fne medegenomen hep hij door zijn eigen verklaringen vast, zoodat hij van ge tuige verdachte werd. BH verder verhoor viel hij door de mand en bekende hij zelf den overval te hebben gepleegd. Da man. die reeds eer der met de politie in aanraking ls geko- wnJkJaLrfiisb€schllcüne van de Justitie worden gesteld, BRAND IN ENVELOPPENFABRIEK TE YENLO. Omstreeks zeven uur werd gisterawïi brand ontdekt ln de enveloppenfatri „Holland", gelegen aan de Heibeek Venlo. Men waarschuwde onmiddellijk de poli tie, die op haar beurt de brandwea alarmeerde. Deze rukte uit met groot m»- teriaal. Zij slaagde er in den vuurhaard, die zich ongeveer ln het midden van de la- briek bevond, te bereiken, nog voordat de vlammen naar bulten konden slaan. Na ongeveer een half uur blusschen was he'. gevaar voor uitbreiding geweken. De ma chines vooral hadden ernstig van het vuur te lijden. Het gedeelte van de fabriek, waar de brand woedde, ls uitgebrand. Ben groote voorraad papier liep belangrijke waterschade op. De oorzaak van den brand ls onbekend De schade wordt door verzekering gedekt. BUITENLANDSCH GEMENGD. Op een bergweg ten Noorden van Manilla. Op een bergweg in de buurt van de stad Beguio (ongeveer 220 K.M. ten Noorden van Manilla) is een autobus in een 70 meter diep ravijn gestort. De 23 inzitten den, allen Philippljnen, kwamen om bet leven. De bergkloof is zeer ontoegankelijk, zoo dat men met de bergingswerkzaamheden groote moeilijkheden ondervindt. BELANGRIJKE VONDST IN EGYPTE. Te Sakkara heeft een jong Engelsch ar cheoloog voor het eerst een mummie ont dekt uit den tijd van de eerste dynasty. Het is de mummie van Saboe, gouverneur van een provincie onder Azab, den vijl den souverein van de eerste dynastie. Het graf, dat dateerde van 3200 vóór Chr., wak in vroeger tijd beroofd en de mummie bad men onthoofd om de kostbare halssieraden te kunnen meenemen. Een verzameling van voorwerpen van groote aesthetlscne waarde werd in de nabijheid van de mum mie aangetroffen. LIJKSCHOUWING VERRICHT OP EENIGE AANGESPOELDE LIJKEN. Op drie van de negen lijken, welke jn de afgeloopen dagen in de Vendée zijn aangespoeld, is lijkschouwing verricht. Het schijnt, dat men geen verwondingen heen kqrmen ontdekken, zoodat men veronder stelt, dat deze drie mannen levend ln ze® zijn geworfjen. NOODWEER IN ALABAMA. (V. Groote deelen van den staat Alabama St.) zijn gisteren geteisterd door ™a' wolkbreuken en stormen, welke aanzien' Hike schade aanrichtten aan woningenJ" handelsgebouwen. 21 personen werden dee« zeer ernstig gewond, 2—3

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 10