SiroopFamel
Eerst werk voor
het gezinshoofd
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 5 Februari 1937
Vierde Blad
No. 23578
Weensche Wals contra Jazz
^ÉÉll
77ste Jaargang
Beperking fabrieksarbeid
van vrouwen
Paramount's zilveren jubileum-film
„Champagne Wals"
Geen ongelimiteerde vervanging
van volwassen arbeiders door
jeugdige personen.
Ingediend is een wetsontwerp, hou
dende tijdelijke bepalingen, strekkende
tot het bereiken van een betere ver
deeling van den beschikbaren arbeid.
Daardoor zal het werkterrein der
vrouw tot engere grenzen worden te
ruggebracht en kunnen worden voor
komen, dat volwassen arbeiders door
jeugdige personen worden verdongen.
In het Voorloopig Verslag der Tweede
Kamer nopens de begrooting van sociale
zaken voor 1937 werd bij afd. n (Arbeid)
onder het hoofd .Verdeeling van den be
schikbaren arbeid" door verscheidene leden
aangedrongen op het treffen van voorzie
ningen, waardoor een ongelimiteerde ver
vanging van volwassen arbeiders hetzij door
jeugdige personen dan wel door vrouwelijk
personeel zou kunnen worden tegengegaan
Het thans ingediende wetsvoorstel
aldus lezen wij in de memorie van toelich
ting strekt ter voldoening aan de toe
zeggingen, welke de minister bij de me
morie van antwoord op bedoeld voorloopig
verslag op beide punten deed.
In tijden van crisis trachten verschil
lende werkgevers te bezuinigen door het
vervangen van volwassen mannen door
jeugdig of vrouwelijk personeel.
Hoc men nu in beginsel over een reactie
daartegen van de zijde van de overheid
denken moge de minister zou geen der
beide bepleite middelen willen aanwenden,
indien de omvang der werkloosheid In ons
iand de regeering er niet toe noojvte ai het
mogelijke te beproeven om daarin eenlge
verlichting aan te brengen in de hui
dige omstandigheden acht de minister
zulk een tijdelijken maatregel alleszins
verantwoord.
Door tegen bedoelde vervanging eenige
remmende bepalingen uit te vaardigen,
kan een eenigszins betere verdeeling van
den beschikbaren arbeid bereikt worden.
Overigens zij nog eens onderstreept wat
in de memorie van antwoord op bedoeld
voorloopig verslag werd opgemerkt: ver
mindering van werkloosheid wordt door
deze maatregelen, die een verbetering van
de verdeeling van den beschikbaren arbeid
beoogen. niet bereikt Wel kan worden
verkregen en dat is reeds van heel veel
waarde dat de werklosheid van de
piaatsen. waar zij het meest schrijnt, ver
schoven wordt naar plaatsen, waar zij min
der ernstig gevoeld zal worden.
Arbeid van vrouwen en meisjes.
De werkloosheid vertoont bij de vrouwe
lijke arbeidskrachten een heel ander beeld
dan bij de mannelijke. De bij de organen
van openbare arbeidsbemiddeling op 14
November 1936 ingeschreven werkloozen
omvatten 384.875 mannen en 17.880 vrou
wen. Naar raming staan naast die werk-
looze. meerendeels Nederlandsche vrouwen
thans ruim 45.000 in ons land werkzame
buitenlandsche vrouwen.
Deze cijfers doen de vraag rijzen, of
niet, naast de bestrijding van de werkloos
heid in het algemeen, als crisismaatregel
naar te hopen is. een kwestie van een
paar jaren iets gedaan zou kunnen
worden om de werkloosheid onder de man
nelijke arbeidskrachten eenigszins te ver
minderen door de bepaalde terreinen de
bestaande werkgelegenheid voor vrouwen
een weinig in te perken.
Het is dan minister uiteraard volkomen
bekend, dat aan het vraagstuk van de ver
vanging van vrouwelijke door mannelijke
arbeidskrachten verschillende moeilijk
heden vastzitten. Hij acht echter bij den
huidigen stand der werkloosheid langer
weifelen niet gewettigd.
Werkloosheid is een ramp voor ieder, die
er door getroffen wordt, maar voor het ge
zinshoofd werkt zij veel meer funest dan
voor iemand, die niet met de zorg voor 't
levensonderhoud van anderen belast is.
Op den man nu rust, naar den natuurlij
ken gang van zaken de plicht ook voor de
vrouw en kinderen het levensonderhoud te
verdienen. Indien dan ook zonder overwe
gende bezwaren de werkgelegenheid voor
ae vrouw eenigszins beperkt kan worden
en aldus hier en daar haar plaats op het
terrein van den arbeid door een man kan
worden ingenomen, dan acht de minister
dit, ln de tegenwoordige omstandigheden
met abnormale werkloosheid, gerecht
vaardigd.
Terug naar de verhoudingen van '34
Volgens het ontwerp zal het werk
terrein der vrouw, voor zoover dit zich
wat den fabrieksarbeid betreft, na 1
Januari 1935 heeft uitgebreid, tot de
toen in acht genomen grenzen kunnen
worden teruggebracht. Daartoe zal bij
algemeenen maatregel van bestuur het
percentage kunnen worden vastgesteld
dat vrouwen en meisjes mogen uitma
ken van liet personeel, dat in een
fabriek of werkplaats met bepaalden
arbeid belast is, dan wei het verrichten
van bepaalden fabrieksarbeid door
vrouwen of meisjes verboden of alleen
onder zekere voorwaarden toegelaten
kunnen worden.
Artikel 2 van het wetsontwerp luidt:
Met betrekking tot bepaalde soorten van
arbeid, welke vóór 1 Jan. 1934 in fabrie
ken of werkplaatsen in het algemeen door
mannelijke arbeiders plachten te worden
verricht, kan, tot herstel van dien toestand
bij algemeenen maatregel van bestuur 't-
rij worden vastgesteld, welk percentage van
de arbeiders, die zoodanigen arbeid in een
fabriek of werkplaats verrichten, ten hoog
ste uit vrouwen of meisjes mag bestaan,
hetzij worden bepaald, dat zoodanige ar
beid door een vrouw of een meisje in een
fabriek of werkplaats niet mag worden
verricht slechts mag worden ver
richt onder de bij of krachtens dien al
gemeenen maatregel gestelde voorwaarden
De te treffen voorzieningen.
Naar het voorloopig inzicht van den mi
nister kunnen de te heffen voorzieningen
ten aanzien van de vervanging van vrou
welijke door mannelijke arbeidskrachten
op de volgende soorten van arbeid betrek
king hebben:
Arbeid in aardewerkfabrieken en tegcl-
perserijen, bestaande in aardbereiding, in
tegels persen en in het gieten, vernis strij
ken of vernis spuiten van sanitair aarde
werk.;
arbeid in glasfabrieken in de mengka
mer, aan of bij de glasovens, of bestaande
in het slijpen van glas;
arbeid in drukkerijen, bestaande in het
uit de hand of machinaal letterzetten;
arbeid in kisten- en timmerfabrieken;
arbeid in borstelfabrieken, met uitzon
dering van inpakarbeid;
arbeid in leerfabrieken, met uitzondering
van inpakarbeid;
arbeid in schoen- en pantoffelfabrieken
met uitzondering van het stikken, plakken
en verder bewerken van de schacht en van
inpakarbeid;
arbeid in capsulefabrieken, bestaande in
het bedienen van walsen;
arbeid in fabrieken van bouten, moeren,
klinknagels en draadnagels;
Het kloppen en stoppen van zakken;
arbeid in sigarenfabrieken en tabaks-
ververijen. bestaande in het aanvochten en
mengen van tabak, het met de hand ver
vaardigen van sigaren en het sorteeren
van sigaren;
het uitbeenen van vleesch;
arbeid in veenderijen, bestaande in het
verplaatsen van beladen kruiwagens;
arbeid in steenfabrieken;
arbeid, bestaande in het vulcaniseeren
van rijwielbanden.
Volwassen en jeugdige arbeiders.
Artikel 3 luidt: Indien in een fabriek
of werkplaats of in een groep van fabrie
ken of werkplaatsen het aantal mannen
van 25 jaar of ouder in verhouding tot 't
aantal der overige arbeiders kleiner is dan
in het algemeen in soortgelijke fabrieken
of werkplaatsen, waar hetzelfde dan wel
ten ander bedrijf wordt uitgeoefend, het
geval is, kan bij algemeenen maatregel
van bestuur worden vastgesteld, welk per
centage van de arbeiders, in die fabriek
of werkplaats of in een tot die groep be-
hoorende fabriek of werkplaats werkzaam,
ten minste uit mannen van dien leeftijd
moe* bestaan.
Het enkele feit, dat in een fabriek of in
een groep van fabrieken, het aantal vol
wassen mannen in verhouding tot een
aantal der overige arbeiders kleiner is dan
in andere fabrieken, die daarmede verge
leken kunnen worden, behoeft nog niet te
wijzen op een wanverhouding, welke van
overheidswege gecorrigeerd dient te wor
den. Het desbetreffende artikel 3 van het
wetsontwerp zegt dan ook niet. dat bij een
dergelijk verschil in de getalsverhoudin
gen in elk geval moet worden ingegrepen,
het schept alleen de mogelijkheid daartoe.
3ij algemeenen maatregel van bestuur kan
in zoo een geval het percentage worden
vastgesteld, dat de volwassen mannen in
de betrokken fabriek of fabrieken van de
totale bezetting moeten uitmaken.
Als volwassen arbeiders noemt het ar
tikel de mannen van 25 jaar of ouder.
Werkgevers, die er op uit zijn met goed-
koope jonge krachten te werken, houden
hun personeel niet tot het 25e jaar. Men
kan wel in het algemeen aannemen, dat in
zoo een fabriek een man, die eenmaal den
25-jarigen leeftijd bereikt heeft, niet meer
Vraagt het oordeel van Uw dolderl
Bij Apothekers
en Drogisten
621
groote fl
kleine flacon
n f 1.15
(Ingez. Med.)
behoort tot de groep, welke voor jeugdige
arbeiders het veld zal moeten ruimen.
Ten einde de noodige waarborgen te
scheppen, dat geen overijlde maatregelen
genomen worden, is bepaald, dat elk in
grijpen, ook wanneer het slechts één fa
briek betreft, gebonden is aan een alge
meenen maatregel van bestuur.
Aan de vaststelling van een algmeenen
maatregel van bestuur, als bedoeld, gaat
vooraf het raadplegen van den betrokken
bedrijfsraad en van een commissie uit den
Hoogen Raad van Arbeid, waarin, zoo er
geen bedrijfsraad is, ook vertegenwoordi
gers van werkgevers- en werknemers-vak-
vereenigingen zitting moeten hebben.
Bovendien zal de commissie ten minste
één vertegenwoordiger van het departe
ment van handel, nijverheid en scheep
vaart moeten tellen. Ook anderen dan le
den van den raad kunnen in de commissie
zitting hebben.
Afwijking van hetgeen krachtens deze
wet zal zijn vastgesteld moet mogelijk blij
ven, indien bijzondere omstandigheden
zulks wenschelijk maken. Artikel 5 voert
daartoe, op het voetspoor van de Arbeids
wet, het systeem van vergunningen in, te
verleenen door de districtshoofden der ar
beidsinspectie, of, in beroep of bij groeps-
vergunningen, door den minister. Met het
oog op de bedrijfsbelangen is, waar moge
lijk, overleg met het orgaan der openbare
arbeidsbemiddeling voorgeschreven.
Volgens artikel 17 zal de wet een wer
kingsduur van drie jaren hebben. De mi
nister hoopt, dat de tijdsomstandigheden
aan voldoende verbeterd zullen zijn om
deze crisismaatregelen weer te kunnen
missen.
..Scène uit „Champagne-wals".
Tusschen het oude Weenen van Johann
Strauss, toen het een gewoon schouwspel
"as, zich honderden, gekleed in fraaie,
strakke uniformen en omvangrijke, doch
flatteuze damestoiletten, te zien begeven
"i een zwierige wals op de onsterfelijke
muziek van meester Johann-zelf....
tn het moderne Weenen van Schuschnigg
waarin het colbertje en het jum.pert.je over-
teerschen en waarin al evenzeer nacht
clubs en jazz-lokalen voorkomen als overal
eibers in Europa's hoofdsteden...
l)St wel een héél verschil. Indien dat
verschil zich éénsklaps in den loop van
enkele weken had voltrokken, zouden de
geschiedenisboeken van een „Weensche
'evolutie" mogen spreken.
'n werkelijkheid is het natuurlijk alle
maal langs lijnen van geleidelijkheid ge-
Wan. Maar het verschil blijft desalniette
min diepgaand en er is zulk een interes
sante vergelijking te trekken tusschen de
balde typen Weenen, dat 't ons niet behoeft
'e verwonderen, dat de film zich dezer
jasen inderdaad daartoe geroepen gevoeld
Heeft.
Revolutie in twee uur.
Als men nu zoo'n tegenstelling in film
taal vertellen wil, kan men natuurlijk niet
zulk een geleidelijkheid in acht nemen, als
de werkelijkheid dat doet. De film heeft
minder tijd tot haar beschikkingde
werkelijkheid neemt er op haar gemak een
paar eeuwen voor, maar de film moet het
in hoogstens twee uur klaarspelen. In de
film zal een en ander dus meer het karak
ter van die „Weensche revolutie" krijgen,
hetgeen ook te verkiezen is in verband met
de dramatische kracht van de noodzake
lijke film-story.
De speciale feestfjlm, vervaardigd ter
gelegenheid van Paramount's 25-jarig jubi
leum, die wij op het oog hebben, heeft
bovendien het al te omvangrijke vergeiij
kingsmateriaal geschift en zich tenslotte
beperkt tot de tegenstelling Strauss-walsen
en Jazz Begint bovendien niet met te
spelen in Johann's tijd, maar in een meer
huidige overigens moeilijk te definiee-
ren tijd.zoo'n soort periode, waarin
rijtuig en auto naast elkaar yoorkomen,
waarin de .gekleede jas nog forure maakt
naast de allermodernste smoking, waarin
snorrebaarden en vogue zijn, doch even
zeer clean-shaven kaken.
De Jazi komt Weenen binnen
In „Champagne Wals" is de historie zóó
•gecomprimeerd, dat in een vooroorlogsch
Weenen, waarin nakomelingen van den
grooten Johann zijn naam, ziju muziek en
zijn Walspaleis hooghouden.... plots als
een sensatie, op brutale en overrompelende
wijze de modernste Amerlkaansche jazz
binnentrekt!
Er begint dan ten strijd om het publiek,
die behalve komische accenten, vele mo
menten bevat, die weerklank vinden in cms
gemoed en een zekere weemoed opwekken;
als bijvoorbeeld de gedachten èn het film
beeld teruggaan naar den ontegenzeggelijk
schilderachtigen en betooverenden tijd van
Johann. den Oude.
Op den voorgrond ontspint zich natuur
lijk een intrige met diverse hoofdpersonen,
die nauw in verband staat met dezen strijd.
Een tijdlang laat het zich aanzien of de
Jazz over alle linies wint, maar ten slotte
vindt deze film een soort compromis,
waarbij de aantrekkelijkheden der Strauss-
walsen en die der Jazz-rhythmen naast
elkaar worden erkend.
Wat de film biedt.
Beide groepen krijgen in „Champagne
Wals" Inderdaad hun volle deel. Maar er
ls nog meer! Er is prachtige zang van de
mezzo-sopraan Gladys SWarthout, er is
knap spel van Gladys en van Fred Mac
Murray. Jack Oakie, Vivienne Osborne en
tallooze anderen, er zijn fantastische
dansen door het duo Veloz en Yolanda,
er zijn show-scènes van grooten opzet, er
is kermispret en er waart een aanstekelijke
lach door deze film.
Het is. trouwens niet toevallig, dat
„Champagne Wals" zoo véél heeft, dat met
zorg gemaakt ls. Want het is een gelegen-
heidsfilm, een film met een speciale
representatieve taak!
Alleen al de scènes van de binnenkomst
der Amerikaan,sche jazz (opzWeepend van
rhythme) en het feest, waarop Johann
Strauss voor de eerste maal zijn „Blauwe
Donam" speelt ten overstaan van Keizer
Franz Joseph in een zaal vol walslustigen
en die verbluffende finale, waarin een
orkest van over de 500 musici op het doek
komt, maken dan ook al deze film tot een
bezienswaardige
CHAPLIN KOOPT EEN FILMVERHAAL.
Charlie Chaplin heeft van den Engelschen
schrijver D. L. Murray diens boek „Regency"
gekocht, om er een film van te maken met
zijn vrouw, Paulette Goddard, in de hoofd
rol. Dït is de eerste keer, dat Chaplin een
scenario voor een film gebruikt, dat hij niet
zelf bedacht heeft.
Het verhaal is, volgens den schrijver
„Een viervoudig portret van vier genera
ties", beginnende in 1879, in de dagen van
den Prins-Regent, later George IV en ein
digend met den tegenwoordigen tijd.
Chaplin heeft de voorbereiding van het
voorloopig scenario opgedragen aan R. V.
C. Bodley, eveneens een Engelsche schrijver.
NIEUWE FILM VAN LILIAN HARVEY EN
WILLY FRITSCH.
Zeer binnenkort zal in de studio's der
Ufa worden aangevangen met de vervaar
diging van een nieuwe film van Lilian
Harvey en Willy Fritsch. De voorloopige
titel luidt: „De zeven oorvijgen." De mede
werkers achter de schermen zijn vrijwel
dezelfden als bij de succesvolle Harvey-
Fritschfilm „Gelukskinderen": regie Paul
Martin, dialogen van Curt Goetz; aan de
camera staat Kónstaritin Irmen-Tschet,
terwijl ook voor deze film Peter Kreuétbr
weer de muziek heeft gecomponeerd.
Het draaiboek is ditmaal van B. E. Lüthge
en Paul Martin.
DE CARRIÈRE VAN GARY COOPER.
„Als ik er niet geweest waszegt een
meisje.
Er is een meisje ergens in den staat
Iowa, dat naar de reclameplaten van Gary
Cooper kan wijzen en dan kan zeggen:
„Als ik er niet geweest was, zou hij mis
schien niet zijn wat hij nu is."
Dat meisje heet Doris en was Gary's eer
ste liefde.
Doris wilde graag naar Californië. Ze
haalde Gary over. daar zijn geluk te zoe
ken en dat was de oorzaak van de eerste
twist. Want hij hield van de rancho's en de
bergen van Montana. Nochtans besloten zij
te trouwen zoodra hij den bodem van zijn
geldkist voldoende bedekken kon.
Cooper wordt caricaturist.
Gary verliet Grinnell en ging naar zijn
geboorteplaats Helena in Montana. Daar
kreeg hij een baantje als caricaturist bij
een van de plaatselijke bladen.
Nadat hij daar een beetje ervaring opge
daan had, trok hij naar Californië met de
bedoeling, daar eenzelfde soort werk te doen.
Maar helaasmen vond zijn prestaties
niet zoo verbijsterend en Gary werd
colporteur voor een portretfotograaf tegen
een salaris van 2 dir. per dag. Daarna ver
kocht hij reclameruimte op tooneeldoeken
van theaters, had nog een stelletje derge
lijke baantjes en kwam tenslotte op straat
te staan met weinig meer dan een kwartje
op zak.
Het lumineuze idee!
Toen dacht hij aan de film.
Zijn reuzengestalte hij is zoo om en
bij twee meter lang maakte blijkbaar
indruk op de officials van een der studio's
en Gary kreeg een figurantenrol in een
Wild West-film.
De weg naar den top van den filmberg
was lang en vermoeiend en ergens onder
weg verloor Cooper Doris. Hij had haar niet
meer geschreven toen hij aan den grond zat
en toen hij eindelijk weer wèl schreef, hoor
de hu, dat ze getrouwd was met den zoon
van een drogist
„Als Doris er niet geweest was.
Maar Gary koestert geen wrok. „Als Doris
er niet geweest waszegt hij en glim
lacht dan zoo'n beetje.
Een jaar lang speelde hij de figurant.
Toen kwam de kans, de hoofdrol ln een
twee-acter te spelen en de regisseur was zoo
tevreden over zijn werk, dat hij een belang
rijke rol kreeg in „The Winning of Barbara
Worth", waarin hij speelde met Ronald
Colman en Vilma Banky.
Toen de film klaar was, kreeg Cooper van
alle kanten aanvragen om contracten te
sluiten. Eén van de aanvragen kwam van
Paramount.
En zijn breede glimlach bezorgde hem een
contract!
Wat Cooper speelde en zal spelen.
Hij ging naar San Antonio in Texas,
waar de vliegfilm „Vlammende Vleugels"
gemaakt werd. Hij speelde een kleine maar
zeer goede rol en ging toen terug naar
Hollywood, waar hij begon te werken aan
een serie films sedert dien heeft hij die
serie niet onderbroken!
Gary Cooper speelde prachtige rollen in
„De Bengaalsche Lansiers". „Peter Ibbet-
son", „Begeerte" en „Chineesch Goud" en
„O.K. Mr. Deeds".
Binnenkort zal men hem kunnen zien in
„The Plainsman", een van de films uit de
jubileumproductie van Paramount. Deze
film. waarin Jean Arthur de vrouwelijke
hoofdrol speelt, werd geregisseerd door
Cecil B. de Mille, een rolprent van giganti
sche allure, waarvan de regisseur zegt, dat
zij een der beste is, die hij ooit gemaakt
heeft.
„ESCAPADE".
Met Renate Miiller.
Renate Müller is een der meest geliefde
actrices, die zich, vermageringskuren ten
spijt, of misschien juist ook daardoor?
weet te handhaven. Deze week speelt zij
met Georg Alexander als partner in de film
„Escapade", spelend in 1910 te Parijs en
Petersburg, een spannende film van spion-
nage en contra-spionnage.
