STADSNIEUWS De ^ansche bemanning
Jfsfe Jaargang
ZATERDAG 30 JANUARI 1937
No. 23573
Vein klooster tot werkinrichting
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
■van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindspiein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque*' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden
per week
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden 1 4*
(voor binnenland f. 0.30 per 3 mndj
f. 2.3S
f. o.ia
p.* portokosten.
van de „Jonge Jacobus"
verdronken
Het oude Oeciliaklooster, waarin thans de Sted. Werkinrichting is ondergebracht.
En waar eens Boerhaave
werkte
Ir. Hugo van Oerle, architect te dezer
stede schrijft ons;
De berichten, dat de z.g. Leidsche Werk
inrichting zal worden opgeheven en het
jebouw, waarin ze gevestigd is mogelijk
üjn laatste uur ziet naderen en onder
niokerhamer een einde zal zien komen aan
tijn bestaan van zooveel eeuwen, doet een
ieder, wien de historie van Leiden ter
harte gaat, onwillekeurig zijn gedachten
en blikken wenden naar die buurt achter
de voormalige O.L.V. kerke begrensd door
Mare en 'Oude Vest, die sombere, ongast
vrije buurt, waarin men weinig doordringt
Toch ligt hier een prachtig stuk geschie
denis van Leiden.
We zijn hier in 't hartje van het oude
Maredorp. In het stadsbeeld der stad vóór
de reformatie namen de kloosters naast de
kerken de belangrijkste plaats in. De ken
nis hiervan is voor het begrip der Middel-
eeuwsche stad onontbeerlijk. Het Mare
dorp is hiervan een sprekend voorbeeld. In
dit stadsdeel alleen lagen dicht opeenge
pakt vier groote vrouwenkloosters, het St.
Ursula-, het St. Michiels-, het St. Agnie-
ten-, en het St- Oeciliaklooster. De oude
naam „Vrouwenkamp" behoeft ons in ver
band hiermede niet te verwonderen.
Men moet zich deze behuizingen kunnen
voorstellen vlak achter de stads-vestwal
gelegen, omgeven door ondiepe vuile sloo-
ten, rijzige gebouwen met een boomgaard,
welke door een hooge muur van de straat
was gescheiden. Een enkele groote poort
gaf toegang tot deze gebouwen.
Van al deze kloosters van onze stad is
nagenoeg niets meer over. We denken
slechts aan het rijke St. Barbara-klooster.
't latere Prinsenhof, dat zooveel schatten
kende. Alleen de kapel van de Witte Non
nen aan het Rapenburg, thans de Acade
mie is nog een gave kloosterkerk, welke
ons dagelijks er aan herinnert, hoe weinig
de tijd deze kunstvoorwerpen heeft weten
te waardeeren en te bewaren en ons de
plicht voorhoudt, wat er nog is, te bescher
men. Ook in het Maredorp is van het mid-
deleeuwsche stadsbeeld weinig meer over.
De stadswal is gesloopt, de er achter lig
gende Binnenvestsloot gedempt, waartus-
schen nu de huizen aan de Oude Vest ge
legen zijn. De groot achtergracht, welke
van de Mare af tusschen het St. Cecilia-
en St. Agnietenklooster liep, langs het St.
Michiels- en St. Ursulaklooster, is nu ge
dempt. De molen is verdwenen; de molen-
werf volgebouwd met huizen en ten laatste
Is-de O.L.V. kerk ondanks allen tegen
stand geheel verwoest. Toch is er nog een
gebouw, dat deze aanvallen eenigszins
weerstand heeft weten te bieden en nog
aan haar oud bestaan herinnert.
Het is het Oeciliakloosterdat later tot
het Cecilia-gasthuis werd uitgebouwd en
waarin nu de Werkinrichting gevestigd is.
Het klooster werd bewoond door de zus
ters Augustinessen, die met eenvoudigen
handarbeid en weefwerk in hun onder-
noud voorzagen en een armelijk bestaan
woerden. In 1465 waren er 48 zusters.
Voor het klooster langs liep een gracht,
welke nu gedempt is en nu den toegang
vormt tot de Werkinrichting.
Aan de achterzijde werden de boom
gaard en hof begrensd door de Vrouwen
kamp en aan weerszijden door de Joseph-
steegh, nu Zionsteeg genaamd, aan eene
rijde en O.L V. Kerksteeg aan den anderen
kant.
Al is van het klooster en zijn geschiede
nis weinig bekend, omdat het archief
siechts fragmentarisch is bewaard geble
ven, toch moeten de gebouwen wel belang-
geweest, te oordeelen naar het
i«i .de landmeter van Dulmenhorst,
trrrf? initiatief van Jan van Hout deze
"emen karteerde, hiervan een prachtige
Noodlotstijding voor de
nabestaanden.
opstand-teekening in kleur geeft, welke
nog in originali bewaard is gebleven. Dit
geschiedde alleen van belangrijke gebou
wen.
Nog een andere afbeelding berust op 't
Leidsch gemeente-archief, welke aan dui
delijkheid niets te wenschen overlaat en
ons een aardig beeld geeft van de situatie
en inrichting van dit klooster.
Heel duidelijk is hierop afgebeeld de
kapel met de kerkramen, welke met haar
ingang ligt aan de O.L.V. Kerksteeg, het
geen er op wijst, dat zij ook voor open
baar gebruik was. Daarnaast links het
woonklooster met boven het dormatorium
of slaapzaal en beneden het refectorium,
dat uitzag op den hof aan de achterzijde
met daaraan gTenzende het keuken-depar
tement, waarvan de plaats door den
schoorsteen wordt aangegeven.
Daaraast sluiten enkele lagere gebou
wen hierbij aan, waarin vermoedelijk de
geestelijke gehuisvest was, die een van het
klooster gescheiden woning bewoonde.
Boven het gebouw verheft zich boven de
plaats van het altaar een toren, waarin 't
Angelusklokjc hing-
Bij de komst der reformatie konden
deze zusters zich niet in hun woning hand
haven en weken uit naar elders of stel
den zich onder alimentatie der stad.
Nadat het klooster door de zusters ver
laten was, kwamen de gebouwen, welke
ondanks de armoede, waarin het klooster
verkeerde nog in goeden staat waren aan
het stadsbestuur, dat ze in 1595 tot Dol-
of Pesthuis bestemde. We mogen wel aan
nemen dat het gebouw hiertoe aanmerke
lijk werd verbouwd en ook verfraaid. Te
oordeelen naar de prachtige eikenkappen
met de fraai gesneden corbeels, waartan
de slofstukken met bloemen zijn versierd,
moet de „Loterye", uit de opbrengst waar
van deze verbouwing bekostigd werd. wel
een belangrijk saldo hebben opgeleverd.
We mogen er wei op wijzen, dat de bree-
de, meer dan 20 M. lange eiken kappen,
die nog gothisch geprofileerd zijn, een uni
cum voor Leiden zijn en hier in deze stad,
afgezien van de kappen der St. Pieters- en
St. Pancraskerk. geen tweede voorbeeld is
aan te wijzen. Ook de talrijke fraai gepro
fileerde kruiskozijnen, waarvan sommige
nog het antieke glas bewaard hebben, zijn
een bezichtiging zeker waard Het exterieur
van dit gebouw zou dit niet doen ver
moeden.
In hoeverre het oude klooster nog in dit
gebouw is terug te vinden, zal een nauw
keuriger onderzoek moeten uitmaken. De
kapel is klaarblijkelijk geheel vernieuwd of
sterk verbouwd en verhoogd Van de spits
bogen is niets meer te zien. De kroniek
schrijver bericht ons. dat de ruimte door
een verdieping in tweeën werd verdeeld,
waardoor een bovenzaal ontstond, terwijl
de benedenruimte weer werd onderver
deeld. Al het houtwerk is in uitstekenden
staat bewaard en dateert naar de vorm
geving te oordeelen van omstreeks 1600.
Aan het exterieur is het merkwaardig
op te merken, hoe het. gebouwencomplex
in zijn hoofdvorm geheel overeenkomt
met den toestand zooals deze op de ge
noemde afbeeldingen voorkomt.
Voor het gebouw tusschen de voormalige
achtergracht en de lange Agnietenstraat
lag eertijds een open erf. dat tot de goede
ren van het St. Aagtenklooster behoorde en
na 1600 door het stadsbestuur werd verka
veld. Hierop is gebouwd het zoogenaamde
pakhuis, dat door een passoral met het
werkhuis verbonden is.
Het gebouw werd in de 16de eeuw steeds
meer uitgebreid: kreeg het karakter van
een ziekenhuis en groeide daarbij uit tot
een complex van gebouwen rondom het
binnenhof. Het kreeg den naam Cecilia-
gasthuis, naar het voormalige klooster en
Twee Katwijkers vonden den dood
in de golven.
Naar een Reuter-bericht uit
Lissabon meldt, is volgens ver
klaring van den kapitein van
de „Achilles" de gansche be
manning van het aan de Por-
tugeesche kust gezonken
Nederl. stoomschip „Jonge
Jacobus" verdronken.
De bemanning bestond uit 23
koppen; tien daarvan zijn
Nederlanders, w.o. de plus mi
nus 30-jarige gehuwde oud-
Katwijker M. van Beelen, die
den laatsten tijd te Rotterdam
woonde.
De matroos van de „Achilles",
die overboord is geslagen,
blijkt te zijn Cornelis Kuyt,
eveneens uit Katwijk aan Zee.
Uit deze noodlotstijding kan men wel als
vrijwel vaststaand aannemen, dat de red
dingsbooten zijn omgeslagen en alle opva
renden den dood in de golven vonden. De
teleurstelling bij de zoo lang in onzeker
heid verkeerende nabestaanden, na het
aanvankelijke bericht, dat de bemanning
gered zou zijn, is nu des te heviger.
(Voor nadere bijzonderheden zie men het
4e Blad).
werd administratief met het Catharina-
gasthuis vereenigd. Aan de Vrouwenkerk
steeg verrezen toen die aardige proveniers
huisjes aan weerszijden van het mooie
poortje, dat toen reeds bestond en waar
van het gewelf bekend is. De Binnenvader
en Binnenmoeder hielden alles ..met onder
stand hunner bedienden in behoorlijke
orde".
Aan de .binnenplaats lag de vergader
zaal voor regenten en regentessen, waaraan
het poortje met de regentenwapens op de
binnenplaats nog herinnert.
Groote faam zou dit gebouw verkrijgen,
loen hier in 1637 het collegium medice
practicum werd ingericht, waar de stu
denten gelegenheid hadden tot het zien,
onderzoeken en behandelen van zieken.
Hier is de plaats, waar Boerhaave en
Oosterdijk hun klinisch onderricht gaven
aan de studenten, welk onderwijs een
groote faam kreeg in Europa. Men had er
de mannen- en vrouwenzaal, waar 12 bed
den volgens overeenkomst met de stad
voor het onderwijs in gereeden staat ge
houden werden. Aan dit gebouw is de naam
van groote mannen als Boerhaave en
anderen ten nauwste verbonden, het bevat
architectuur-fragmenten die wij een kost
baar bezit mogen noemen. Het is daarom,
dat we dit gebouw zonder eenigen twijfel
moeten rangschikken onder de monumen
ten van belang voor de historie en kunst
dezer stad, die we ongaarne zouden missen.
VOORDRACHT PROF. DR. G. BESSELAER.
De Maatschappij der Nederlandsche Let
terkunde zal Vrijdagavond haar maande-
liiksche vergadering houden. Prof. dr G.
Besselaer zal spreken over: „Enkele posten
op de boedelbeschrijving van het Hol-
landsehAfrikaansche cultuurleven".
ACADEMISCHE EXAMENS.
Bevorderd tot doctor in de Geneeskunde,
op proefschrift getiteld: .Karakter en erfe
lijkheid". Onderzoek naar bepaalde compo
nenten in het karakter bii vier en twintig
volwassen eeneiige tweelingen en een vol
wassen eeneiige drieling, de heer J. H. Ver-
have. geboren te Amsterdam.
Geslaagd voor het candidaatsexamen
Theologie, de heer D. Lekkerkerker iBenne-
broek): candidaatsexamen Ned. Letteren,
de heer J. J. Borger (Den Haag): docto
raal examen Rechten de heeren R K Wig-
boldus (Rotterdam) en E B andes (Den
Haag)candidaatsexamen Rechter, de heer
H. J. van Dam (Rotterdam) en voor het
doctoraal examen Theologie de heer H.
Berkhof (Amsterdam) (cum laude).
Verzekering dekt de schade!
Ook wanneer U een ongeval treft?
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
IM. NOOMEN.
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
5891 (Ingez. Med.)
DE IJSCLUB.
Heden ook voor niet-leden geopend.
Het buitenwater nog
onbetrouwbaar.
De baan van de Leidsche IJsclub is
hedenmorgen ook voor niet-leden open
gesteld.
De toestand van de baan was gistermid
dag niet van dien aard, dat het bestuur
het verantwoord achtte haar ook gister
avond te openen. Men gaf er de voorkeur
aan de zwakke plekken nog eens terdege
onder handen te doen nemen, zoodat de
baan voor het te verwachten drukke bezoek
van heden en Zondag in zoo goed mogelijke
conditie zou zijn.
De vorst van den afgeloopen nacht was
aan dien opzet uitteraard mede bevorder
lijk, zoodat van het gisteren nog afgezette
deel vanmorgen nog slechts een klein
windvak overgebleven was. De ijsvlakte is
redelijk goed.
Vanmorgen is de baan ontsneeuwd, zoo
dat men hedenmiddag naar hartelust kan
schaatsenrijden.
Bij het ter perse gaan van dit Blad was
nog niet bekend of zij ook hedenavond
geopend zal zijn.
De thermometer wijst momenteel vijf
graden Celsius onder het nulpunt, terwijl
de weerberichten aanhoudende vorst voor
spellen.
Maar anderzijds veranderen de sneeuw
vlokken af en toe in regendruppels, zoodat
er ten aanzien van de vooruitzichten niets
met zekerheid te zeggen is.
Het kan zijn nut hebben om er met
nadruk op te wijzen dat het ijs in het
buitenwater overal nog in hooge mate
onbetrouwbaar is. Ook van openstel
ling der openbare ijsbaan in den Zoe-
terwoudsche-Singel is nog geen sprake.
Men begeve zich dus niet op het ijs
anders dan op de ijsbaan of in smalle
polderslooten.
KAMER VAN KOOPHANDEL
EN FABRIEKEN VOOR RIJNLAND.
Aangedrongen zal worden op een bediening
van den overweg als op 7 Januari
geschiedde.
Voor de tweede maai in deze maand
kwamen gisteravond de leden van de Ka
mer van Koophandel en Fabrieken voor
Rijnland in het gebouw aan den Stations
weg in openbare vergadering bijeen.
Na opening door den voorzitter, den heer
D. ten Cate Brouwer, werden de notulen der
vorige vergadering onveranderd vastge
steld.
Naar aanleiding van de ingekomen stuk
ken werd besloten bij het gemeentebestuur
van Katwijk aan te dringen op een betere
wegverbinding LeidenKatwijk. Op een
daartoe strekkend verzoek antwoordde het
Hoogheemraadschap van Rijnland, dat on
der bepaalde voorwaarden toestemming
wordt verleend om loggers ligplaats in te
doen nemen in het Katwijksche Uitwate
ringskanaal.
Het Haagsche gemeentebestuur werd niet
bereid gevonden ventvergunningen uit te
reiken aan niet-inwoners dier gemeente.
Besloten werd dit standpunt ter kennis
van de regeering te brengen, zonder even
wel aan te dringen op ingrijpen van over
heidswege, aangezien anders repressailles
worden gevreesd en wellicht meerdere ge
meenten het Haagsche voorbeeld zouden
volgen.
Voorts was ingekomen een schrijven van
B. en W. van Leiden inzake het overweg-
vraagstuk, waarin waardeering wordt uit
gesproken voor hetgeen terzake door de
Kamer werd gedaan. Het gemeentebestuur
verzocht verder de Kamer bij de directie
der Ned. Spoorwegen aan te dringen op
een permanente regeling van de overweg-
bediening, zooals deze op 7 Januari func
tioneerde.
In dien geest zal door de Kamer worden
geadresseerd.
Aan de orde was vervolgens de behan
deling van een concept-adres aan de mi
nisters van Handel. Nijverheid en Scheep
vaart en van Landbouw en Visscherij in
zake het Rapport der Commissie-Van Loon.
De heer Van Zonneveld bepleitte de op
name van een clausule, waarin wordt aan
gedrongen op zoo spoedig mogelijke op
heffing der crisis-organisaties. De heer
Bergers sloot zich daarbij aan. Er volgde
over deze aangelegenheid een uitvoerige
discussie, waarna tot verzending in eenigs
zins gewijzigde redactie werd besloten.
Wij komen hierop nader terug.
Aan B. en W. werd besloten het vol
gende adres te zenden:
„In antwoord op het verzoek inzake het
aanroepen van het publiek door z.g. stoe-
piers. veroorlooft de Kamer zich het vol
gende op te merken:
BINNENLAND.
DE GANSCHE BEMANNING DER „JONGE
JACOBUS" OP DE PORTUGEESCHE
KUST OMGEKOMEN. (1ste en 4de
Blad).
Het Prinselijk paar naar Zakopane ver
trokken (Binnenland, 3de Blad).
Ameland uit zijn isolement verlost: voor
het eerst na 6 dagen post (Gemengd,
4de Blad).
Wielrijdster tusschen Zaandam en Am
sterdam door auto gedood (Gemengd,
4de Blad).
Laschapparaat uit elkaar gesprongen: één
man gedood (Gemengd, 4de Blad).
Noodseinen bij Ameland waargenomen.
(Gemengd, 4de Blad).
Herberekening der Indische pensioenen;
belangrijke wijziging in het wetsont
werp (4de Blad).
De Sterrit naar Monte Carlo (Sport, 3de
Blad).
BUITENLAND.
Ciano gaat naar Turkije (Buitenland, 1ste
Blad).
13 doodvonnissen in sovjet-Rusland. De
voornaamste leiders krijgen echter ge
vangenisstraf (Buitenland, le Blad).
De Fransche defensie in de Kamer (Bui
tenland, 1ste Blad).
Rede van Neville Chamberlain (Buitenland,
lste Blad).
Overleden is de Fransche schrijver Henri
Duvemois (Kunst, 2de Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET VIERDE BLAD).
De Kamer heeft met voldoening gecon
stateerd, dat de wijze waarop dit aanroe
pen geschiedt, niet zoo hinderlijk meer is
als voorheen.
Winkelier en publiek gevoelen blijkbaar
meer en meer, dat een dergelijk optreden
niet meer in dezen tijd thuis behoort. Dit
brengt echter met zich mede, dat overal,
waar zulks thans nog plaats vindt, dit èn
bij het publiek èn bij de omwonende win
keliers ook thans nog zeer veel ergernis
wekt. De schade voor de winkeliers, geves
tigd in de naaste omgeving van een win
kel, welke met stoepiers werkt, is boven
dien niet gering, daar het publiek meeren-
deels tracht den stoepier te ontwijken en
alsdan voor de étalages, welke het pas
seert, geen oog heeft.
Bij onderzoek is de Kamer van Koop
handel gebleken, dat een krachtig optre
den tegen de stoepiers. door den winkel
stand op prijs zal worden gesteld.
De Kamer van Koophandel veroorlooft
zich daarom te adviseeren, die maatrege
len te nemen, welke kunnen leiden tot een
zoo sterk mogelijk optreden tegen het bo
vengeschetste euvel".
Inzake het parkeerverbod op den Sta
tionsweg werd besloten 't volgende adres
aan B en W. te zenden:
„De Kamer heeft met belangstelling
kennis genomen van het bij uw College
ingediend verzoek om het parkeerverbod op
den Stationsweg, zooals dit onlangs is
vastgesteld, vanaf No. 29 tot aan den Rijns-
burgersingel, weder ongedaan te maken.
Blijkens dit adres ondervinden de aan deze
straat gevestigde bedrijven van dit par
keerverbod zeer veel hinder en schade. De
Kamer acht deze bezwaren niet ongegrond.
Het komt de Kamer voor, dat bij de vast
stelling van dit Parkeerverbod veel aan-
dach is gewijd aan de bezwaren, welke het
verkeer inderdaad van het parkeeren al
daar ondervindt en dat de bezwaren voor
het bedrijfsleven aan 'n parkeerverbod ver
bonden. onvoldoende tot hun recht geko
men zijn. Hoezeer dit. psychologisch te
verklaren moge zijn bij hen, die speciaal
hebben te letten op een zoo storingsvrij
verkeer als maar mogelijk is, toch hoopt
de Kamer, dat bij nadere overweging de
zeer ernstige bezwaren aan een algeheel
parkeerverbod aldaar verbonden, zoo mo
gelijk tot geheel herstel van den vorigen
toestand zullen leiden. Naar de meening
der Kamer moet vooral in den tegenwoor-
digen tijd ten deze eenige soepelheid be
tracht worden.
De Kamer spreekt daarom de hoop uit,
dat de groote schade, welke zeer talrijke
bedrijven in deze straat van een parkeer
verbod ondervinden en het ongerief aan
de autobezitters toegebracht, aanleiding
mogen zijn om het daarheen te leiden, dat
indien eenigszins mogelijk, het verzoek
bovenbedoeld wordt ingewilligd".
De heer Parmentier verklaarde zich tegen
verzending.
Hierna ging de Kamer over in huishou
delijke zitting.