STADSNIEUWS De ^ansche bemanning Jfsfe Jaargang ZATERDAG 30 JANUARI 1937 No. 23573 Vein klooster tot werkinrichting HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V. Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 3D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden ■van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindspiein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque*' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden per week Franco per post f. 2:35 per 3 maanden 1 4* (voor binnenland f. 0.30 per 3 mndj f. 2.3S f. o.ia p.* portokosten. van de „Jonge Jacobus" verdronken Het oude Oeciliaklooster, waarin thans de Sted. Werkinrichting is ondergebracht. En waar eens Boerhaave werkte Ir. Hugo van Oerle, architect te dezer stede schrijft ons; De berichten, dat de z.g. Leidsche Werk inrichting zal worden opgeheven en het jebouw, waarin ze gevestigd is mogelijk üjn laatste uur ziet naderen en onder niokerhamer een einde zal zien komen aan tijn bestaan van zooveel eeuwen, doet een ieder, wien de historie van Leiden ter harte gaat, onwillekeurig zijn gedachten en blikken wenden naar die buurt achter de voormalige O.L.V. kerke begrensd door Mare en 'Oude Vest, die sombere, ongast vrije buurt, waarin men weinig doordringt Toch ligt hier een prachtig stuk geschie denis van Leiden. We zijn hier in 't hartje van het oude Maredorp. In het stadsbeeld der stad vóór de reformatie namen de kloosters naast de kerken de belangrijkste plaats in. De ken nis hiervan is voor het begrip der Middel- eeuwsche stad onontbeerlijk. Het Mare dorp is hiervan een sprekend voorbeeld. In dit stadsdeel alleen lagen dicht opeenge pakt vier groote vrouwenkloosters, het St. Ursula-, het St. Michiels-, het St. Agnie- ten-, en het St- Oeciliaklooster. De oude naam „Vrouwenkamp" behoeft ons in ver band hiermede niet te verwonderen. Men moet zich deze behuizingen kunnen voorstellen vlak achter de stads-vestwal gelegen, omgeven door ondiepe vuile sloo- ten, rijzige gebouwen met een boomgaard, welke door een hooge muur van de straat was gescheiden. Een enkele groote poort gaf toegang tot deze gebouwen. Van al deze kloosters van onze stad is nagenoeg niets meer over. We denken slechts aan het rijke St. Barbara-klooster. 't latere Prinsenhof, dat zooveel schatten kende. Alleen de kapel van de Witte Non nen aan het Rapenburg, thans de Acade mie is nog een gave kloosterkerk, welke ons dagelijks er aan herinnert, hoe weinig de tijd deze kunstvoorwerpen heeft weten te waardeeren en te bewaren en ons de plicht voorhoudt, wat er nog is, te bescher men. Ook in het Maredorp is van het mid- deleeuwsche stadsbeeld weinig meer over. De stadswal is gesloopt, de er achter lig gende Binnenvestsloot gedempt, waartus- schen nu de huizen aan de Oude Vest ge legen zijn. De groot achtergracht, welke van de Mare af tusschen het St. Cecilia- en St. Agnietenklooster liep, langs het St. Michiels- en St. Ursulaklooster, is nu ge dempt. De molen is verdwenen; de molen- werf volgebouwd met huizen en ten laatste Is-de O.L.V. kerk ondanks allen tegen stand geheel verwoest. Toch is er nog een gebouw, dat deze aanvallen eenigszins weerstand heeft weten te bieden en nog aan haar oud bestaan herinnert. Het is het Oeciliakloosterdat later tot het Cecilia-gasthuis werd uitgebouwd en waarin nu de Werkinrichting gevestigd is. Het klooster werd bewoond door de zus ters Augustinessen, die met eenvoudigen handarbeid en weefwerk in hun onder- noud voorzagen en een armelijk bestaan woerden. In 1465 waren er 48 zusters. Voor het klooster langs liep een gracht, welke nu gedempt is en nu den toegang vormt tot de Werkinrichting. Aan de achterzijde werden de boom gaard en hof begrensd door de Vrouwen kamp en aan weerszijden door de Joseph- steegh, nu Zionsteeg genaamd, aan eene rijde en O.L V. Kerksteeg aan den anderen kant. Al is van het klooster en zijn geschiede nis weinig bekend, omdat het archief siechts fragmentarisch is bewaard geble ven, toch moeten de gebouwen wel belang- geweest, te oordeelen naar het i«i .de landmeter van Dulmenhorst, trrrf? initiatief van Jan van Hout deze "emen karteerde, hiervan een prachtige Noodlotstijding voor de nabestaanden. opstand-teekening in kleur geeft, welke nog in originali bewaard is gebleven. Dit geschiedde alleen van belangrijke gebou wen. Nog een andere afbeelding berust op 't Leidsch gemeente-archief, welke aan dui delijkheid niets te wenschen overlaat en ons een aardig beeld geeft van de situatie en inrichting van dit klooster. Heel duidelijk is hierop afgebeeld de kapel met de kerkramen, welke met haar ingang ligt aan de O.L.V. Kerksteeg, het geen er op wijst, dat zij ook voor open baar gebruik was. Daarnaast links het woonklooster met boven het dormatorium of slaapzaal en beneden het refectorium, dat uitzag op den hof aan de achterzijde met daaraan gTenzende het keuken-depar tement, waarvan de plaats door den schoorsteen wordt aangegeven. Daaraast sluiten enkele lagere gebou wen hierbij aan, waarin vermoedelijk de geestelijke gehuisvest was, die een van het klooster gescheiden woning bewoonde. Boven het gebouw verheft zich boven de plaats van het altaar een toren, waarin 't Angelusklokjc hing- Bij de komst der reformatie konden deze zusters zich niet in hun woning hand haven en weken uit naar elders of stel den zich onder alimentatie der stad. Nadat het klooster door de zusters ver laten was, kwamen de gebouwen, welke ondanks de armoede, waarin het klooster verkeerde nog in goeden staat waren aan het stadsbestuur, dat ze in 1595 tot Dol- of Pesthuis bestemde. We mogen wel aan nemen dat het gebouw hiertoe aanmerke lijk werd verbouwd en ook verfraaid. Te oordeelen naar de prachtige eikenkappen met de fraai gesneden corbeels, waartan de slofstukken met bloemen zijn versierd, moet de „Loterye", uit de opbrengst waar van deze verbouwing bekostigd werd. wel een belangrijk saldo hebben opgeleverd. We mogen er wei op wijzen, dat de bree- de, meer dan 20 M. lange eiken kappen, die nog gothisch geprofileerd zijn, een uni cum voor Leiden zijn en hier in deze stad, afgezien van de kappen der St. Pieters- en St. Pancraskerk. geen tweede voorbeeld is aan te wijzen. Ook de talrijke fraai gepro fileerde kruiskozijnen, waarvan sommige nog het antieke glas bewaard hebben, zijn een bezichtiging zeker waard Het exterieur van dit gebouw zou dit niet doen ver moeden. In hoeverre het oude klooster nog in dit gebouw is terug te vinden, zal een nauw keuriger onderzoek moeten uitmaken. De kapel is klaarblijkelijk geheel vernieuwd of sterk verbouwd en verhoogd Van de spits bogen is niets meer te zien. De kroniek schrijver bericht ons. dat de ruimte door een verdieping in tweeën werd verdeeld, waardoor een bovenzaal ontstond, terwijl de benedenruimte weer werd onderver deeld. Al het houtwerk is in uitstekenden staat bewaard en dateert naar de vorm geving te oordeelen van omstreeks 1600. Aan het exterieur is het merkwaardig op te merken, hoe het. gebouwencomplex in zijn hoofdvorm geheel overeenkomt met den toestand zooals deze op de ge noemde afbeeldingen voorkomt. Voor het gebouw tusschen de voormalige achtergracht en de lange Agnietenstraat lag eertijds een open erf. dat tot de goede ren van het St. Aagtenklooster behoorde en na 1600 door het stadsbestuur werd verka veld. Hierop is gebouwd het zoogenaamde pakhuis, dat door een passoral met het werkhuis verbonden is. Het gebouw werd in de 16de eeuw steeds meer uitgebreid: kreeg het karakter van een ziekenhuis en groeide daarbij uit tot een complex van gebouwen rondom het binnenhof. Het kreeg den naam Cecilia- gasthuis, naar het voormalige klooster en Twee Katwijkers vonden den dood in de golven. Naar een Reuter-bericht uit Lissabon meldt, is volgens ver klaring van den kapitein van de „Achilles" de gansche be manning van het aan de Por- tugeesche kust gezonken Nederl. stoomschip „Jonge Jacobus" verdronken. De bemanning bestond uit 23 koppen; tien daarvan zijn Nederlanders, w.o. de plus mi nus 30-jarige gehuwde oud- Katwijker M. van Beelen, die den laatsten tijd te Rotterdam woonde. De matroos van de „Achilles", die overboord is geslagen, blijkt te zijn Cornelis Kuyt, eveneens uit Katwijk aan Zee. Uit deze noodlotstijding kan men wel als vrijwel vaststaand aannemen, dat de red dingsbooten zijn omgeslagen en alle opva renden den dood in de golven vonden. De teleurstelling bij de zoo lang in onzeker heid verkeerende nabestaanden, na het aanvankelijke bericht, dat de bemanning gered zou zijn, is nu des te heviger. (Voor nadere bijzonderheden zie men het 4e Blad). werd administratief met het Catharina- gasthuis vereenigd. Aan de Vrouwenkerk steeg verrezen toen die aardige proveniers huisjes aan weerszijden van het mooie poortje, dat toen reeds bestond en waar van het gewelf bekend is. De Binnenvader en Binnenmoeder hielden alles ..met onder stand hunner bedienden in behoorlijke orde". Aan de .binnenplaats lag de vergader zaal voor regenten en regentessen, waaraan het poortje met de regentenwapens op de binnenplaats nog herinnert. Groote faam zou dit gebouw verkrijgen, loen hier in 1637 het collegium medice practicum werd ingericht, waar de stu denten gelegenheid hadden tot het zien, onderzoeken en behandelen van zieken. Hier is de plaats, waar Boerhaave en Oosterdijk hun klinisch onderricht gaven aan de studenten, welk onderwijs een groote faam kreeg in Europa. Men had er de mannen- en vrouwenzaal, waar 12 bed den volgens overeenkomst met de stad voor het onderwijs in gereeden staat ge houden werden. Aan dit gebouw is de naam van groote mannen als Boerhaave en anderen ten nauwste verbonden, het bevat architectuur-fragmenten die wij een kost baar bezit mogen noemen. Het is daarom, dat we dit gebouw zonder eenigen twijfel moeten rangschikken onder de monumen ten van belang voor de historie en kunst dezer stad, die we ongaarne zouden missen. VOORDRACHT PROF. DR. G. BESSELAER. De Maatschappij der Nederlandsche Let terkunde zal Vrijdagavond haar maande- liiksche vergadering houden. Prof. dr G. Besselaer zal spreken over: „Enkele posten op de boedelbeschrijving van het Hol- landsehAfrikaansche cultuurleven". ACADEMISCHE EXAMENS. Bevorderd tot doctor in de Geneeskunde, op proefschrift getiteld: .Karakter en erfe lijkheid". Onderzoek naar bepaalde compo nenten in het karakter bii vier en twintig volwassen eeneiige tweelingen en een vol wassen eeneiige drieling, de heer J. H. Ver- have. geboren te Amsterdam. Geslaagd voor het candidaatsexamen Theologie, de heer D. Lekkerkerker iBenne- broek): candidaatsexamen Ned. Letteren, de heer J. J. Borger (Den Haag): docto raal examen Rechten de heeren R K Wig- boldus (Rotterdam) en E B andes (Den Haag)candidaatsexamen Rechter, de heer H. J. van Dam (Rotterdam) en voor het doctoraal examen Theologie de heer H. Berkhof (Amsterdam) (cum laude). Verzekering dekt de schade! Ook wanneer U een ongeval treft? BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a IM. NOOMEN. Telef. 302 - Na 6 uur 2479. 5891 (Ingez. Med.) DE IJSCLUB. Heden ook voor niet-leden geopend. Het buitenwater nog onbetrouwbaar. De baan van de Leidsche IJsclub is hedenmorgen ook voor niet-leden open gesteld. De toestand van de baan was gistermid dag niet van dien aard, dat het bestuur het verantwoord achtte haar ook gister avond te openen. Men gaf er de voorkeur aan de zwakke plekken nog eens terdege onder handen te doen nemen, zoodat de baan voor het te verwachten drukke bezoek van heden en Zondag in zoo goed mogelijke conditie zou zijn. De vorst van den afgeloopen nacht was aan dien opzet uitteraard mede bevorder lijk, zoodat van het gisteren nog afgezette deel vanmorgen nog slechts een klein windvak overgebleven was. De ijsvlakte is redelijk goed. Vanmorgen is de baan ontsneeuwd, zoo dat men hedenmiddag naar hartelust kan schaatsenrijden. Bij het ter perse gaan van dit Blad was nog niet bekend of zij ook hedenavond geopend zal zijn. De thermometer wijst momenteel vijf graden Celsius onder het nulpunt, terwijl de weerberichten aanhoudende vorst voor spellen. Maar anderzijds veranderen de sneeuw vlokken af en toe in regendruppels, zoodat er ten aanzien van de vooruitzichten niets met zekerheid te zeggen is. Het kan zijn nut hebben om er met nadruk op te wijzen dat het ijs in het buitenwater overal nog in hooge mate onbetrouwbaar is. Ook van openstel ling der openbare ijsbaan in den Zoe- terwoudsche-Singel is nog geen sprake. Men begeve zich dus niet op het ijs anders dan op de ijsbaan of in smalle polderslooten. KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN VOOR RIJNLAND. Aangedrongen zal worden op een bediening van den overweg als op 7 Januari geschiedde. Voor de tweede maai in deze maand kwamen gisteravond de leden van de Ka mer van Koophandel en Fabrieken voor Rijnland in het gebouw aan den Stations weg in openbare vergadering bijeen. Na opening door den voorzitter, den heer D. ten Cate Brouwer, werden de notulen der vorige vergadering onveranderd vastge steld. Naar aanleiding van de ingekomen stuk ken werd besloten bij het gemeentebestuur van Katwijk aan te dringen op een betere wegverbinding LeidenKatwijk. Op een daartoe strekkend verzoek antwoordde het Hoogheemraadschap van Rijnland, dat on der bepaalde voorwaarden toestemming wordt verleend om loggers ligplaats in te doen nemen in het Katwijksche Uitwate ringskanaal. Het Haagsche gemeentebestuur werd niet bereid gevonden ventvergunningen uit te reiken aan niet-inwoners dier gemeente. Besloten werd dit standpunt ter kennis van de regeering te brengen, zonder even wel aan te dringen op ingrijpen van over heidswege, aangezien anders repressailles worden gevreesd en wellicht meerdere ge meenten het Haagsche voorbeeld zouden volgen. Voorts was ingekomen een schrijven van B. en W. van Leiden inzake het overweg- vraagstuk, waarin waardeering wordt uit gesproken voor hetgeen terzake door de Kamer werd gedaan. Het gemeentebestuur verzocht verder de Kamer bij de directie der Ned. Spoorwegen aan te dringen op een permanente regeling van de overweg- bediening, zooals deze op 7 Januari func tioneerde. In dien geest zal door de Kamer worden geadresseerd. Aan de orde was vervolgens de behan deling van een concept-adres aan de mi nisters van Handel. Nijverheid en Scheep vaart en van Landbouw en Visscherij in zake het Rapport der Commissie-Van Loon. De heer Van Zonneveld bepleitte de op name van een clausule, waarin wordt aan gedrongen op zoo spoedig mogelijke op heffing der crisis-organisaties. De heer Bergers sloot zich daarbij aan. Er volgde over deze aangelegenheid een uitvoerige discussie, waarna tot verzending in eenigs zins gewijzigde redactie werd besloten. Wij komen hierop nader terug. Aan B. en W. werd besloten het vol gende adres te zenden: „In antwoord op het verzoek inzake het aanroepen van het publiek door z.g. stoe- piers. veroorlooft de Kamer zich het vol gende op te merken: BINNENLAND. DE GANSCHE BEMANNING DER „JONGE JACOBUS" OP DE PORTUGEESCHE KUST OMGEKOMEN. (1ste en 4de Blad). Het Prinselijk paar naar Zakopane ver trokken (Binnenland, 3de Blad). Ameland uit zijn isolement verlost: voor het eerst na 6 dagen post (Gemengd, 4de Blad). Wielrijdster tusschen Zaandam en Am sterdam door auto gedood (Gemengd, 4de Blad). Laschapparaat uit elkaar gesprongen: één man gedood (Gemengd, 4de Blad). Noodseinen bij Ameland waargenomen. (Gemengd, 4de Blad). Herberekening der Indische pensioenen; belangrijke wijziging in het wetsont werp (4de Blad). De Sterrit naar Monte Carlo (Sport, 3de Blad). BUITENLAND. Ciano gaat naar Turkije (Buitenland, 1ste Blad). 13 doodvonnissen in sovjet-Rusland. De voornaamste leiders krijgen echter ge vangenisstraf (Buitenland, le Blad). De Fransche defensie in de Kamer (Bui tenland, 1ste Blad). Rede van Neville Chamberlain (Buitenland, lste Blad). Overleden is de Fransche schrijver Henri Duvemois (Kunst, 2de Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAG. 2 VAN HET VIERDE BLAD). De Kamer heeft met voldoening gecon stateerd, dat de wijze waarop dit aanroe pen geschiedt, niet zoo hinderlijk meer is als voorheen. Winkelier en publiek gevoelen blijkbaar meer en meer, dat een dergelijk optreden niet meer in dezen tijd thuis behoort. Dit brengt echter met zich mede, dat overal, waar zulks thans nog plaats vindt, dit èn bij het publiek èn bij de omwonende win keliers ook thans nog zeer veel ergernis wekt. De schade voor de winkeliers, geves tigd in de naaste omgeving van een win kel, welke met stoepiers werkt, is boven dien niet gering, daar het publiek meeren- deels tracht den stoepier te ontwijken en alsdan voor de étalages, welke het pas seert, geen oog heeft. Bij onderzoek is de Kamer van Koop handel gebleken, dat een krachtig optre den tegen de stoepiers. door den winkel stand op prijs zal worden gesteld. De Kamer van Koophandel veroorlooft zich daarom te adviseeren, die maatrege len te nemen, welke kunnen leiden tot een zoo sterk mogelijk optreden tegen het bo vengeschetste euvel". Inzake het parkeerverbod op den Sta tionsweg werd besloten 't volgende adres aan B en W. te zenden: „De Kamer heeft met belangstelling kennis genomen van het bij uw College ingediend verzoek om het parkeerverbod op den Stationsweg, zooals dit onlangs is vastgesteld, vanaf No. 29 tot aan den Rijns- burgersingel, weder ongedaan te maken. Blijkens dit adres ondervinden de aan deze straat gevestigde bedrijven van dit par keerverbod zeer veel hinder en schade. De Kamer acht deze bezwaren niet ongegrond. Het komt de Kamer voor, dat bij de vast stelling van dit Parkeerverbod veel aan- dach is gewijd aan de bezwaren, welke het verkeer inderdaad van het parkeeren al daar ondervindt en dat de bezwaren voor het bedrijfsleven aan 'n parkeerverbod ver bonden. onvoldoende tot hun recht geko men zijn. Hoezeer dit. psychologisch te verklaren moge zijn bij hen, die speciaal hebben te letten op een zoo storingsvrij verkeer als maar mogelijk is, toch hoopt de Kamer, dat bij nadere overweging de zeer ernstige bezwaren aan een algeheel parkeerverbod aldaar verbonden, zoo mo gelijk tot geheel herstel van den vorigen toestand zullen leiden. Naar de meening der Kamer moet vooral in den tegenwoor- digen tijd ten deze eenige soepelheid be tracht worden. De Kamer spreekt daarom de hoop uit, dat de groote schade, welke zeer talrijke bedrijven in deze straat van een parkeer verbod ondervinden en het ongerief aan de autobezitters toegebracht, aanleiding mogen zijn om het daarheen te leiden, dat indien eenigszins mogelijk, het verzoek bovenbedoeld wordt ingewilligd". De heer Parmentier verklaarde zich tegen verzending. Hierna ging de Kamer over in huishou delijke zitting.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 1