STADSNIEUWS
77ste Jaargang
VRIJDAG 22 JANUARI 1937
No. 235(6
Indische vorsten in de Sleutelstad
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
OFFICIEELE KENNISGEVING
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De huwelijksreis van
Prinses Juliana en
Prins Bernhard
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
LEIDSCK
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ctsrper regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto- te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.3S
per week f. 0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f portokosten,
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mud.)
HET BEZOEK DER INDISCHE VORSTEN
Ontvangst In de Lakenhal.
Na de ontvangst der Indische vorsten in
de Academie, waarvan wij gisteren nog
melding maakten, bracht het gezelschap
een bezoek aan het Rijksmuseum voor
Volkenkunde, waar de gasten werden rond
geleid door den waarnemend-directeur, dr.
C. C. Krieger. In het bijzonder werden de
Indonesische, Japansche en Amerikaansche
afdeelingen bezocht. Vooral de collectie
Javaansche oudheden werd met groote be
langstelling bezichtigd.
Vervolgens werd een bezoek gebracht
aan de oogheelkundige kliniek van het
Academisch Ziekenhuis, waar prof. dr. J.
van der Hoeve en dr. H. H. Maas als gast-
heeren optraden.
Na afloop bood het gemeentebestuur een
thé aan In de Lakenhal, waar ter begroe
ting aanwezig waren de burgemeester mr.
A. van de Sande Bakhuyzen en de wethou
ders mr. A. F. L. M. Tepe en M G. Verwey.
benevens eenige leden van de Gem. com
missie voor de Lakenhal. Ook waren hier
verscheidene hoogleeraren met hun dames
tegenwoordig De ontvangst droeg geen
Officieel karakter, zoodat geen redevoe
ringen werden gehouden. Tegen 6 uur ver
trok het gezelschap wederom naar Den
Haag.
MODERNE DICTATUREN.
Lezing van ir. J. W. Albarda.
Op uitnoodiging van de Vereeniging voor
Staatkunde heeft ir. J. W. Albarda, lid der
Tweede Kamer in het klein-auditorium van
het Academiegebouw gisteravond een lezing
gehouden over: Moderne dictaturen. Aan
wezig waren o. m. de eere-voorzitter der
vereeniging prof. mr. R. Kranenburg en
prof. mr. D. van Blom.
Na een inleidend woord van den praeses
fier uitnoodlgende vereeniging, den heer D.
A. Nederlof, waarin hij onder meer het
overleden bestuurslid, den heer Nico Roes-
singh herdacht (deze herdenking werd
door de aanwezigen staande aangehoord),
ving ir. Albarda zijn lezing, aan met er op
te wijzen, dat de grondwet van 1887 de
mogelijkheid van overdracht van macht
opent in tijden van oorlog en van beleg.
Doch deze machtsoverdracht is slechts een
tijdelijke en kan niet ais dictatuur worden
beschouwd. De moderne dictaturen hebben
geen tijdelijk karakter en men wil het doel
trachten te bereiken ook langs illegalen of
revolutionairen weg.
Men spreekt van de Russische dictatuur
wel eens als een overgangsdictatuur. Ten
onrechte, aldus spr., mag men beweren, dat
in Rusland het Marxisme in de practijk
wordt toegepast, Deze dictatuur van het
proletariaat heeft met het Marxisme niets
te maken. Beter dan op Marx zou men zich
op de oudere socialisten hebben kunnen
beroepen. In dit verband noemde spr. o.m.
Blanqui en Baboeuf.
Bij de verkiezingen in Rusland is het jaar
1917 voor de Nationale Vergadering kregen
de bolsjewieken slechts 9 van de 34 millioen
stemmen, waar zij en later de minder
heden in Duitschland, Oostenrijk en elders
hebben zich met geweld van de macht mees
ter gemaakt, das op ondemocratische wijze.
Ten deze is er tusschen communisme en
fascisme geen verschil. Onbeschrijfelijk is
het leed dat de dictatuur over de mensch-
heid heeft gebracht en niet te beschrijven
evenmin de gevaren, die de dictaturen be-
teekenen. Het eenige goede, dat de dicta
turen hebben gebracht is het feit, dat wij
ons van de waarde van de democratie beter
bewust zijn geworden.
Nooit heeft men kunnen denken dat men
in West-Europa ooit zou kunnen terug-
keeren tot autoritaire stelsels. In een dicta
toriaal geregeerd land bestaat geen gevaar
voor het behouden van de verkiezingen en
uit propagandistisch oogpunt kan het uit
schrijven van verkiezingen ook wel zijn nut
hebben Trouwens in Duitschland mis
schien slechts tot 30 Jan. a.s. bestaat de
Rijksdag nog. Uitvoerig zette spr. uiteen
hoe weinig macht de vertegenwoordigende
lichamen in dictatoriale staten kunnen
uitoefenen. Dictatuur beteekent onder
drukking van den volkswil en vernieling
van de volksvrijheden. Daartegenover staat
de democratie, die in diepste wezen is:
vrijheid voor den mensch, vrijheid van ge
loof, eerlijkheid op aller gebied.
Uitvoerig schetste spr. de voordeelen der
democratie, waar de grondrechten voor alle
staatsburgers worden gemist, is elke
staatsvorm waardelooV Bij de dictatoriaal
geregeerde landen bestaat de vrijheid op
geen enkel gebied; spr. gaf een zeer uit
voerig overzicht van de toestanden in de
dictatoriaal geregeerde landen. Hier in ons
land heeft het beginsel der vrijheid reeds
vele eeuwen geleden de eerste erkenning
verkregen.
Of het mogelijk zal zijn in andere landen
tot de democratie terug te keeren, wil spr.
in dezo zaal niet bespreken, omdat hij zich
dan op het terrein der politiek zou gaan
begeven. Wel wil hij op deze plaats, welke
gewijd is door den strijd om de geestelijke
vrijheid het vertrouwen uitspreken, dat de
studenten aan de Leidsche Universiteit er
zich van bewust zullen zijn welke groote
geestelijke goederen voor ons volk op het
spel staan en dat zij pal zullen staan voor
bet behoud van de democratie.
Na de pauze bestond gelegenheid tot het
stellen van vragen.
De vergadering was druk bezocht.
KATH. DEM. PARTIJ AFD. LEIDEN.
Men schrijft ons:
De K.D.P. afd. Leiden hield gister
avond een drukbezochte spoedvergadering
ter bespreking der instructie van het
partijbestuur inzake de te verwachten be
slissing van het R.K. Werkliedenverbond
inzake de onvereenigbaarheid van het lid
maatschap mét dat van de K.D.P.
De verontwaardiging over de te verwach
ten gevolgen voor de werklooze leden en
wel voornamelijk voor de groote gezinnen,
die in hun brood en steun zullen worden
getroffen door hun eigen mede-arbeiders
was algemeen.
Besloten werd rustig en vastberaden af
te wachten of dit \yreede besluit door het
R.K. W.V. en de daarbij aangesloten R.K.
vakorganisaties werkelijk zal worden uit
gevoerd.
Tenslotte werd met algemeene stemmen
een motie aangenomen, waarin adhaesie
werd betuigd aan het beleid van het partij
bestuur.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Opheffing:
Gebr. Zuidhoek. Kerkstraat 30, Noord-
wijk-Binnen; heeren- en dameskappers-
bedrijf.
Wijzigingen:
Firma wed. T. Wolff. Haven 36. Leiden;
handel in landbouwartikelen, klompen,
hout-, touw en borstelwaren.
Uittredend eigenaresse M. C. van Ovost-
Wolff, dd. 18 Jan. 1937. Nieuwe eigenaar H.
W. van der Steen. Leiden.
C. van der Plas, Ligusterstr. 29. Katwijk
aan Zee; timmer- en metselbedrijf.
De zaak is met ingang van 15 Januari
1937 omgezet in een vennootschap onder
firma onder den naam firma van der Plas.
Vennooten C. van der Plas en P. J. van der
Plas, Katwijk aan Zee.
Foto v. Vliet, Leiden.
Gisteren heeft het jonge paar
weer een skitocht gemaakt.
Prinses Juliana is geheel her
steld van de lichte verkoud
heid, welke Haar genoopt
heeft een week lang Haar
kamer te houden.
Gisteren is H. K. H. voor den
eersten keer weer in de buiten
lucht geweest. In gezelschap
van Prins Bernhard heeft Zij
toen een ski-tocht gemaakt.
lipleesles te nemen en kinderen naar de
scholen voor S.H. te kunnen zenden aldus
spreker.
Mejuffrouw M. Driessen gaf daarna een
lipleeskwartiertje: het verhaaltje van den
hond van Neville scheen niet gemakkelijk.
Een gezellige pauze volgde.
De Pres. spoorde de aanwezigen nogmaals
aan de handwerk- en arbeidsclub trouw te
bezoeken en ook thuis nog wat te willen
werken, de resultaten zijn toch immers ten
bate van het S.H. kind.
Een prettig uurtje volgde, waarin spelen
werden gedaan, waaraan prijsjes verbon
den waren. Op de vraag of het op prijs ge
steld werd op de laatste bijeenkomst in
April nogmaals een spelavond te organi-
seeren, werd bevestigend geantwoord.
Voor de volgende bijeenkomst, waar
schijnlijk cp 18 Februari a.s. is mevr. W. v.
Itallie v. Embden bereid gevonden een
lezing te houden, getiteld ,,de Jeugd van
Koningin Victoria en het Engeland van
dien tijd".
Te ruim half elf ging men zeer voldaan
uiteen.
„APO KAJAN".
OOSTERSCH GENOOTSCHAP
IN NEDERLAND.
De eerste maandvergadering.
Gisteravond hield het Oostersch Ge
nootschap in Nederland de eerste van zijn
nieuw ingestelde maandvergaderingen in
het gebouw van het Rijksmuseum voor
Volkenkunde.
De voorzitter van deze vergadering prof.
dr. Ph. S. van Ronkel opende de vergade
ring met het uitspreken van de hoop. dat
deze eerste bijeenkomst een succes zal mo
gen blijken en dat de maandvergaderingen
voortaan geregeld zullen kunnen worden
gehouden.
Als eerste spr. trad op overste Th. van
Erp uit Den Haag, die sprak over een
onlangs door het Museum voor Volken
kunde verworven steen met. een relief, voor
stellende den demon Rahoe. bezig met het
verslinden van den zonneschijf. Rahoe is
de demon, die de zonsverduisteringen ver
oorzaakt en van wie afbeeldingen op Java
en in Voor-Indië herhaaldelijk voorkomen.
Dit beedje is drie jaar geleden gevonden
te Voorburg. Na eenige details van deze
voorstelling besproken te hebben, deelde
de heer van Erp nog het een en ander
mede over een Midden-Javaansch beeld
van Batara Goeroe, dat vroeger gestaan
heeft in het huis van Dipo Negoro.
Hiarne sprak lector R. A. Kern alhier
over de streek, genaamd Lawai of LaWe
op de Westkust van Borneo ten Zuiden van
Pontianac. Op grond van gegevens uit een
Oud-Javaansch geschrift gecombineerd
met berichten van Europeesche reizigers
meende hij de geografische ligging van
deze streek te kunnen vaststellen.
Tenslotte sprak dr. S. J. Esser, taai-
ambtenaar in Ned.-Indië over grama-
tische verschijnselen in sommige Toradja-
talen op Celebes, welke licht kunnen wer
pen op de problemen der indeeiing der
Toradja's, alsmede op problemen van alge
meen linguïstisch belang.
Op alle mededeelingen volgde een geani
meerd debat, zoodat deze eerste maand-
bijeenkomst als zeer geslaagd kan worden
beschouwd.
Bij het begin der bijeenkomst bood de
hc-er P. A. v. Proosdij, voorzitter van „Ex
Oriente Lux" de twee zoo juist versche
nen publicaties van dit gezelschap aan,
n.l. Jaarbericht no. 4 en Mededeelingen en
verhandelingen no. 3: Egyptische Oud
heden, verzameld en beschreven door W.
A. van Leer met een inleiding van dr. W.
D. van Wijngaarden alhier.
Het
gezelschap Indische hoogwaardigheidsbekleders, dat gistermiddag een bgzoek
■wi onze stad bracht, gefotografeerd vSor dfen ihgïftg dep Acadetpie,
VER. TOT BEVORDERING DER
BELANGEN VAN SLECHTHOORENDEN.
De presidente, mevrouw T. Kranenburg
Siemens, opende gisteravond de bijeen
komst. heette de vele aanwezigen hartelijk
welkom en wenschte allen op deze eerste
bijeenkomst in het nieuwe jaar veel voor
spoed toe, niet alleen in persoonlijke aan
gelegenheden, maar ook in de verhouding
tot deze vereeniging.
Het woord werd dlaarna gegeven aan de
Secretaresse en Penningmeesteresse, die
haar jaarverslagen uitbrachten. Tevens gaf
de heer M. C. Laman een uitvoerig verslag
van de algemeene vergadering in Dec. J.l.
te Amsterdam gehouden, welke hij als af
gevaardigde de afd. bijwoonde.
De Pres. dankte voor de uitgebreide ver
slagen, en richtte daarna het woord tot
den heer P. van Ommen, die ondank zijn
ernstige doofheid verleden week geslaagd
is voor zijn boekhoudexamen. Spr. wenschte
hem namens allen hartelijk geluk en
merkte erbij op van hoe groote waarde het
liplezen in deze studie voor den heer v. O.
geweest moet zijn en welk een groote steun
hij daaraan moet hebben.
Ook voor zijn leeraar, den heer J. A.
Ohristiaanse, die vanzelfsprekend met
grooter moeilijkheden te kampen had, dan
met goedboerende leerlingen, is dit succes
een zeer groote voldoening. En voor de S.H.
leden der vereeniging, die neg geen liplees
les namen, is het een aansporing, nu be
wezen is welke resultaten bereikt kunnen
worden. Laten wij toch alles in het wenk
sollen S.H. in de gelegenheid' te stellen
Interessante filmvoorstelling.
Het was van de Ver. „Geloof en Weten
schap" goed gezien om zich voor de film
voorstelling „Apo Kajan" (Midden Celebes),
welke gisteravond in de Stadsgehoorzaal
plaats vond, de medewerking van enkele
andere Leidsche vereenigingen te verze
keren. Hierdoor immers bereikte zij. dat nu
zeer velen in de gelegenheid waren deze
film te zien, die samengesteld en vervaar
digd is door den heer H. F. Tillema, een
Indië-kenner bij uitnemendheid.
De heer J. B Wilmink, secretaris van
„Geloof en Wetenschap", heette namens de
besturen der samenwerkende vereenigingen
allen hartelijk welkom om dan met een
enkel woord den heer Tillema bij de aan
wezigen in te leiden.
De film. die ons verplaatste naar het
oeriand van de Dajaks, toonde ons vele
fraaie beelden uit het leven der Dajaksche
bevolking. Zeer interessant was de tocht
met een prauw langs de rivieren met haar
vaak hevige stroomversnellingen. Vermel
denswaard zijn ook de talrijke opnamen,
die ons het vlecht- en kralenwerk en voorts
de vreemde muziek-instrumenten in beeld
brengen. Dat de Dajaksche ook veel aan
haar toilet gelegen laat liggen, werden wij
gewaar bij de beelden, die ons getoond
werden t.o.v. de tatoueering en de kunst
zinnig uitgevoerde kleederdrachten. En dan
de oorbellen. Wat zoudt u b.v. zeggen van
een paar oorbelletjes van zeshonderd
gram? In het land van Apo-Kajan is dit
een vaak voorkomende siertooi.
Een ruime plaats was in deze film ook
ingeruimd aan de malaria-bestrijding,
welke zeer gunstige resultaten te zien gaf.
De heer Tillema, die geheel voor eigen
rekening het initiatief tot de verfilming
van „Apo-Kajan" nam, heeft ons een werk
van documentaire waarde verschaft, dat
er ongetwijfeld toe zal bijdragen om de
kennis van ons schoone Insulinde te ver
meerderen en de liefde er toe aan te
kweeken.
DE WERKLOOSHEID.
Bij den Gemeentelijken Dienst voor So
ciale Zaken, afd. Arbeidsbemiddeling, ston
den gisteren als werkzoekenden ingeschre
ven
Bouwvakarbeiders: Baggerlieden 3. be
hangers 29, betonvlechters 29, betonwer
kers 74, fundeeringswerkers 1, glazenma
kers 2, glazenwasschers 10, granietwerkers
18. Grondwerkers 106, heiers 1. metselaars
176, opperlieden 127, schilders 247, sloopers
11, straatmakers 11. hulp-straatmakers 14,
stucadoors, witters 102, timmerlieden 323.
uitvoerders 11, voegers 29, ongesch. bouw
arbeiders 14. Totaal 1338.
Fabrieksarbeiders: Bleekers 20, lompen -
sorteerders 13. vellenblooters 6, steenfabr -
arb. 115. zeepfabr.-arb 5, ongeschoolde
fabrieksarb. 65. Totaal 224
Kantoorpersoneel: Kantoorpersoneel 93,
reizigers, colp. 45, winkelbedienden 39, eta
leurs 2, incasseerders 12. musici 8, onder
wijzers 10, overheidspersoneel 10, verple
gers 5. Totaal 224.
Hotel-café-personeel: Huispersoneel 10.
kellners 52. koks 6. Totaal 68.
Houtbewerkers: Beddenmakers 5. hout
bewerkers 87, kistenmakers 6, kuipers 9.
lijstenmakers 3. mandenmakers 2, meu
belstoffeerders 28, meubelmakers 29, poli-
toerders 3, ongesch. arb. 32. Totaal 204
Kleermakers: Kleermakers 92, kappers 6.
schoenmakers e.a. 17. Totaal 115
Land- en tuinarbeiders: Bloemisten 44.
landarbeiders 29, tuinlieden 35, warmoe-
ziers 11, ongesch. landarb. 9, Totaal 128
Metaalbewerkers: Bankwerkers 114, blik-
bewerkers 30. burgersmeden 50, electripiens
59, gasfitters 13, gasmetermakers 5, in
strumentmakers 2, Isoleerders 10. kernma
kers 3, kettingsmeden 26, klinkers 11, ko
perslagers 2, lab. bedienden 4. lasschers 8.
loodgieters 71. machinisten 18. metaalboor-
ders 7, metaaidraaiers 9. metaalslijpers 4,
metaalzagers 1, monteurs 19, pianostem
mers 2, polijsters 1, ponsers 5, rijwielher
stellers 18, Rijtuigschilders 3, scheepstim
merlieden 8, stokers 26, tegenhouders 18,
verw. monteurs 19, voorslaanders 9. voor-
warmers 6, vuleaniseurs 1. vuurwerkers 8,
wagenmakers 6, ijzerwerkers 61, zandspui-
tsrs 4. zandvormers 4, ongesch. arbeiders
43. Totaal 708.
Sigarenmakers: Sigarenmakers 11, siga-
rensorteerders 1, sigarenstrippers 1. To
taal 13.
Technici, opalqhters: Bedrijfsleiders 6,
BINNENLAND.
II. K. H. PRINSES JULIANA IS GEHEEL
HERSTELD VAN HAAR VERKOUD
HEID. (Ie Blad).
De verbouwing van het Paleis te Soestdijk.
(Binnenland, 3e Blad).
De Eerste Kamer kritiseert het regee-
ringsbeleid naar aanleiding van de
rijksbegrooting voor 1937. (3e Blad).
Nadere bijzonderheden betreffende het
vergunningsstelsel voor autovervoer
van personen. (4e Blad).
Er is overeenstemming bereikt met de re
geering inzake het Rotterdamsche
tunnelplan. (Binnenland, 3e Blad).
Sir Henry Deterding onaangenaam getrof
fen door de op zijn plan uitgeoefende
critiek. (Binnenland, 3e Blad).
Rijksambtenaar te Vaals door smokkel
auto overreden en gedood. (Gemengd
Nieuws, 3e Blad en Laatste Berichten,
le Blad).
BUITENLAND.
De Volkenbondsraad te Genève in zitting
bijeengekomen. (Buitenl., le Blad).
De staking in de automobiel-industrie in
Amerika. Sloan dreigt Washington te
verlaten. Lewis doet een beroep op
Roosevelt. (Buitenl., le Blad).
Wordt de Japansche Landdag ontbonden?
Hevige critiek op het beleid van mi
nister-president Hirota. (2e Blad).
Nog meer bomaanslagen in Portugal. (3e
Blad en Laatste Berichten, le Blad).
De toestand van den Paus verergerd; hij
zou aan koudvuur lijden. (Buitenl., le
Blad).
Mijnramp in Engeland; zeven slachtoffers.
(Buitenl. Gemengd, 3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
UITBREIDINGSPLAN.
De Burgemeester van Leiden brengt ter
openbare kermis, dat Gedeputeerde Staten
dezer provincie hebben goedgekeurd het
bij raadsbesluit van 20 Januari 1936 vast
gestelde plan tot herziening van het uit
breidingsplan der gemeente Leiden, met
betrekking tot het terrein, gelegen tusschen
den Maredijk, de Poelwetering, de Haar
lemmertrekvaart ën de spoorbaan Amster
damRotterdam, en dat dit plan, in een
uitvoerige kaart uitgewerkt, ter gemeente
secretarie. Rapenburg 12, voor een ieder ter
inzage ligt.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
Leiden, 22 Januari 1937. 5542
ingenieurs 3. technikers 5, teekenaars, opz.
15, werkmeesters 12. Totaal 41.
Textielarbeiders: Hekelaars 6. katoen
drukkers 23, kluwers e.a. 9. luikers 11.
plaatsnijders 23, schrobbelaars 2, spinners
52, spoelers 3, staaldraaddraaiers 2, ster
kers 2. strijkers 17, wevers 119. wolbewer
kers 37, ongesch. textielarb. 63. Totaal 369.
Transportarbeiders: Embalieurs 5, chauf
feurs 147. exp. knechten 22. koetsiers 14,
loopknechten 48, schippers 98. magazijn
knechten 64, spoor- en trampersoneel 15,
wakers 5. transportarbeiders 62, losse ar
beiders 535. Totaal 1015.
TypogTafen: Boekbinders 31. boekdruk
kers 16. fotografen 2, hulp-vakarbeiders 4,
letterzetters 19. steendrukkers 3. Totaal 75.
Voedingsmiddelenarbeiders: bakkers 83,
ovenisten 5. slagers 56. suikerwerkers 20,
wijnkooperskn. 11. zoutzieders 1. zuivelbe-
reiders 4, ongesch. fabr.arb 41. Totaal 221.
Vrouwen: Boekhoudsters 1, kapsters 4,
naaisters 21, maasters 1, winkeljuffrou
wen 21, serveersters 2, buffetjuffrouwen 2,
iinnenjuffrouwen 2, kantoorbedienden 32,
kraamverpleegsters 1. strijksters 1. be
drijfsleidsters 1. onderwijzeressen 5, huisel.
diensten 137. fabr.arresters 64. kinder
juffrouwen 3. Totaal 293.
Algemeen totaal 5041
16 Januari 1936 5001
17 Januari 1935 4566
Benevens 39 ged, werHloozen.
