BUITENLAND De werkloosheid in 1936 IEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad Dinsdag 12 Januari 1937 □ozxsmsHa T60NEII NIEUW/ Een lichte verbetering van Augustus af. ONZE TELEFOONNUMMERS: NUT EN VERMAAK. De jaarvergadering. Gisteravond heeft bovengenoemde ver- eenielnz in de bovenzalen van café restau rant ..De Harmonie" haar iaarlijksche al- gemeene vergadering gehouden, waarvoor vrij groote belangstelling bestond. De voorzitter, de heer W. F. v. d. Steen, heette allen hartelijk welkom en wenschte allen een gezegend 1937 toe. In het bijzon der heette SDr den eere-voorzitter. den heer C. Versneij, hartelijk welkom. De notulen der vorige jaarvergadering werden onveranderd vastgesteld. De uen- ningmeester. de heer M. A. Susan, bracht zijn jaarverslas uit. Hieruit bleek, dat hoe wel de crisis oók in deze voelbaar is. de vereenigins er niet slecht voor staat. De voorzitter dankte den penningmeester voor zijn vele werk en zuinig en nauwkeurig beheer. Daarna verkreeg de secretaris de heer v. Setten v. d. Meer. het woord voor zijn jaarverslag. Het wel en wee der vereenigins over 1936 passeerde de revue Hieruit stip pen wil aan: de goede verstandhouding met zustervereenigingen. het behaalde suc ces te Haarlem en het zoo goed geslaagde carnaval in 1936. De voorzitter dankte den secretaris voor ziin keurig verslag en voor het vele in het belang der vereeniging gedaan. In zijn mededeelingen vestigde de voor zitter de aandacht oo het a.s. carnaval od 30 Januari en wekte de leden op propa ganda te maken er daarbli den nadruk op leggende aan vrienden en kennissen mede te deelen. dat slechts één dag goedkoope kaarten verkrijgbaar ziin voor invité's. Deze dag zal per advertentie in het Leidsch Dag blad van 16 Januari a.s. worden bekend gemaakt. De voorzitter eindigde met woorden van dank aan zijn mede-bestuursleden voor de aangename samenwerking De heer Joh. H. Mooij sorak. als tolk der leden, woorden van dank aan den voorzit ter voor ziin aangename en uitstekende leiding. Na afloop der vergadering bleef men nog geruimen tijd gezellig bijeen. 4556 (Ingez Med.) Geslaagd voor het Federatie-examen boekhouden enz. (Mercurius-diploma) de heer W. Korswagen, alhier, leerling van het genootschap ..Kennis is Macht". De heer J. van Weizen, alhier, is te Den Haag geslaagd voor het examen boek houden en handelswetenschappen, afgeno men door de Vereeniging van Leeraren in dc Handelswetenschappen. De wethouder van Financiën, de heer M.G. Verweij. is verhinderd morgen spreek uur te houden. Gisteren is de 25-jarige dienstbode F. S. werkzaam in hotel Centraal aan de Breestraat bij het glazenwasschen, door het raam van een lichtkoker gevallen. Ge lukkig werd haar val gebroken door een 1 Meter lager gelegen glas-in-lood-raam, waarop zij bleef liggen, waardoor zij er met niet ernstige snijwonden aan hoofd en handen goed afkwam. Gisteravond is op den overweg nabij den Haarlemmerweg een schaap door een trein doodgereden. De eigenaar van het dier is niet bekend. Bij de stalhouderij der firma Dieben ls een witte geit geschut. LEIDSCHE SCHOUWBURG. HET NED.-INDISCH TOONEEL. Geld speelt geen rol Blijspel van Rudolf Bernauer en Oesterreicher. Voor de vierde abonnementsvoorstelling was het gezelschap van Cor Ruys geënga geerd. Bij voorbaat beteekent dat: een avond van den lach! 't Was dan nu ook niet anders. Alles concentreert zich op dezen begaafden ac teur, wien te volgen, een apart genoegen is. De vraag zou echter gesteld kunnen wor den, of niet te-veel geofferd wordt aan den „ster", zoodat, goed beschouwd, de rest vrijwel geheel wegvalt. Onder de rest ook te rekenen: het stuk zelf. Dit onschuldige blijspel toch, heeft op zich zelf niets om 't lijf, behoort tot het genre, waarvan er 12 in een dozijn gaan. Het behandelt een oud thema: hoe een Jong meester in de rechten zonder adellij ken titel uit liefde voor de dochter een tot decadentie vervallen adellijk geslacht uit den brand helpt en natuurlijk deze dochter verovert. Och, men kent dat soort blijspelen zonder pretentie. Cor Ruys heeft in dit onschuldige geval de rol van een Jiddischen eerste bediende bij den advocaat Weber, Meyer Reissnagel geheeten. Het is een kolfje naar zijn hand. Hij improviseert er weer geducht op los, meester van den Jiddischen gijn als hij is. Zijn kleedij, die half afgezakte korte broek, zijn geheele wijze van optreden, zijn tele- foneeren wat had u? het laat zich niet beschrijven, men moet dat zien. Vol handige trucs en onverwachte wendingen in zijn rijk geschakeerd kunstenaarstalent, Men ontkomt beslist niet aan de beko ring, die Cor Ruys zijn creatie weet te geven. Men moet zich overgeven aan den gullen lacht, hoezeer men voelt, dat het verdere niets te beteekenen heeft. Af en toe sprak Ruys wel eens te veel binnensmonds, zoodat men moeite had hein te verstaan. Op den duur werkte dat ietwat vermoeiend. Veel steun ondervond de held van den avond niet. De advocaat Weber van Jan C. de Vos Jr. bleef al bijzonder vlak Het was, alsof hij het wel geloofde. Aardig was Frances May als de dochter en ook Gusta Chrispijn-Mulder en Pierre Myin deden hun best nog iets te maken van hun on- beteekenende figuren, evenals Jan Mulder als Poolsch bankier. Maar alles draalt, zooals gezegd, om Cor Ruys en nog eens Cor Ruys, die den lach afdwingt ondanks alles Hartelijk applaus viel hem ten deel. RESIDENTIE-ORKEST. Frits Schuurman (dirigent) Hona Durigo (alt). Met een traditioneel samengesteld pro gramma van klassieke werken presen teerde zich hier de Haarlemsche dirigent Frits Schuurman. Het heeft vóór alles bevreemd het verhaal wordt vervelend! dat een be trekkelijk jong Nederlandsch dirigent bij zijn debuut te Lelden blijkbaar geenerlei behoefte gevoeld heeft, aan het moderne genre aandacht te schenken, om dan de wenschelijkheid eener introductie van een hedendaagsch landgenoot of zelfs van een zijner eigen werken nog maar buiten be schouwing te laten Het blijft noodzakelijk daar nog eens op te wijzen. Want als de jongere generatie elkaar niet steunt en terug blijft vallen op composities, die natuurlijk haar goede waarde hebben, doch die den doorsnee muziekliefhebber reeds uit den treure be kend zijn, wordt 't wel een zeer hopelooze zaak. De keuze van Frits Schuurman zou veel- zijdiger geweest kunnen zijn: men had dan een beter inzicht in zijn capaciteiten ver kregen. Het deed intusschen aangenaam aan. dat hij niet op een gemakkelijk succes uit is geweest, want weinigen toch zullen willen beweren, dat bijv. Brahm's vierde daartoe aanleiding geeft! Wij hebben van Schuurman een ernsti- gen indruk ontvangen: hij legde getuigenis af van een gedegen kennis van zaken, van een juist analysatie-vermogen, doch zijn directie althans die van gisteren gaf toch wel haast nergens aanleiding tot enthousiasme. Daartoe bleven zijn inter pretaties nog te veel in de grondverf, waarbij wij niet moeten vergeten, dat dit orkest voor hem nog vreemd is. Zijn voorliefde voor zware accenten en plotselinge overgangen leent zich weinig om een werk als Bach's Brandenburgsch Concert No. 3 in 't schoonste licht te plaat sen. De bezetting was op zichzelf al zwaar: komt daarbij nog de forsche opvatting van dezen dirigent, dan verliest een allegro de noodzakelijke soepelheid en rhythmische verfijning. Nog sterker kwam de uiterst zwaarwich tige visie van Schuurman tot uiting in de Vierde Symphonie van Brahms, diè toch ook. naast de spreekwoordelijk geworden „Grübeleien", genoeg vriendelijke elemen ten bevat in 't Andante en Scherzo om er een lieflijker kleur aan te geven, dan dat deze gedegen en van diepen Brahms ernst doortrokken compositie zou doen vermoeden. Zoo was reeds direct het Allegro in een te gerekt tempo gehouden: zoo was ook 't Andante te weinig licht, zoo werd 't geheel nóg fragmentarischer dan deze niet gemakkelijk aansprekende en zeker niet bijzonder welluidend geïnstru menteerde compositie geschreven ls. Zoo j klonk zij van den beginne af aan te zwaar van klank, waardoor de enorme climax der i geniale chaconne tot slot, niet tot de be doelde alles-overtreffende climax kón komen, hoewel zij op zichzelf beschouwd energiek en kernachtig vertolkt werd. Het orkest liet zich niet insplreeren tot volledige toewijding en overgave, gelijk dit bij de buitenlandsche voorgangers zoo sterk het geval was. Een zekere slordigheid was duidelijk merkbaar, zich o.a. uitend in onzuiverheid der blazers en meerdere on gelijke inzetten. Bij Bach ontbrak mede tengevolge der opvatting soms het noo- dige evenwicht. Schuurman's directie verraadde een lof waardig streven naar expressiviteit, belaas echter meermalen met een te zwaar ge laden klank als gevolg. Zijn aangeven is duidelijk: moge hij echter op den duur uit groeien boven te krampachtige armbewe gingen en nog eens extra aandacht wijden aan een nauwgezetter techniek van den lin kerarm, die nu niet zelden te veel in rust blijft. Vol lof zijn wij evenwel over de be- heerschte en zeer muzikale begeleidingen der zangen van Ilona Durigo: Bach's aria „Vergnügte Ruh" en de Alt-Rhapsodie van Brahm's, waarin dirigent en orkest opgeheven werden tot 'thooge niveau, dat de geestelijk gerijpte, warm-menschelijk voelende en diep geconcentreerde zangeres weet te bewaren en dat zij nog steeds meer schijnt te sublimeeren. Moge „zang-tech nisch" haar interpretatie niet tot in détail geweest zijn, zooals wij ons dat van vroeger herinneren er waren enkele moeizaam voortgebrachte tonen, die een wellicht tij delijke indispositie deden vermoeden de doorwrochte inleving en nobele zeg gingskracht van Durigo vergoedde zulks volkomen. Sublieme oogenblikken had zij vooral daar, waar haar prachtig geluid straalde over het mooi afgedekte en be schaafd klinkende materiaal van de Ko ninklijke Liedertafel „Zang en Vriend schap" uit Haarlem, een mannenkoor, dat sterk de aandacht trok en waarvan de klank zich uitnemend voor deze van wee moed doortrokken compositie leende. Schuurman heeft dit koor voortreffelijk geschoold. De composities geven ons geen aanlei ding meer tot muziek-theoretische bespie gelingen, bekend als zij geacht mogen worden. De dirigent Schuurman en in het bij zonder Ilona Durigo- zijn hartelijk toege juicht. Wij hopen den eerste nog eens te hooren in een programma, dat ons tot een warmgestemder beoordeeling aanleiding kan geven. i De directeur van den Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemid deling deelt mede, dat in de week 21 t/m 26 December 1936 het aantal leden van in gevolge het werkloosheidsbesluit 1917 gesub sidieerde vereenigingen bedroeg 531.900 (waarvan 74.100 landarbeiders). Van de verzekerden, niet behoorende tot de landarbeiders, waren de geheele week werkloos: in de verslagweek 21/26 Decem ber 31,1»/., in de overetnkomstige week 1935 34,9°/», in de overeenkomstige week 1934 30,5»/.. Bijgaande grafiek geeft een beeld van de werkloosheid (waarbij zij, die een gedeelte der week werkloos waren voor een derde zijn medegerekend) volgens de persberich ten over elk van de jaren 1930 t/m 1936. In de jaren vóór 1931 was het regel, dat van het midden van den zomer af de werkloos heid eerst langzaam, daarna geleidelijk sneller steeg (zie de lijn over 1930). De werkloosheid in 1931 vertoonde dit beeld eveneens, doch in de volgende jaren, toen de werkloosheid in haar geheel een steeds hooger peil bereikte, ondervond zij in min- dere mate den invloed der jaargetijden. In 1936 heeft van Augustus af (toen de zomerwerkloosheid een ongekende hoogte bereikte) 'n lichte verbetering in den aigemeenen toestand tot gevolg ge had, dat de invloed van herfst- en win terseizoen grootendeels werd opgeheven, met het gevolg, dat de werkloosheid van October af minder was dan in 1935. Op het einde van het jaar stond zij onge veer op het peil van dc jaren 1934, 1933 en 1932. Bij 1058 organen der openbare arbeids bemiddeling stonden op 26 December 1936 in totaal 467.043 werkzoekenden ingeschre- van, onder wie 443.479 mannen. Van deze werkzoekenden waren er 451.392 werkloos, onder wie 432.806 mannen. DUITSCHLAND. Hitier ontvangt. De Kerkstrijd. Gisteren heeft Hitier de nieuwjaarsge- lukwenschen in ontvangst genomen van de vertegenwoordigers der weermacht en van het diplomatieke corps. De Fransche ambassadeur Fransois-Pon- cet las de rede van den nuntius, welke deze wegens ziekte niet kon uitspreken, voor. Daarin sprak de nuntius de hoop uit, dat de volken gemeenschappelijk aan een betere toekomst zouden werken. Moge Duitschland, aldus eindigde de toespraak, zijn volk een grootere welvaart waarborgen en in groote mate meewerken tot den aige meenen vrede. Hitler dankte in zijn antwoord voor de gelukwenschen en zeide voorts: „Het meest dankbaar zijn wij, dat het ons is gelukt om de werkloosheid verder te verminderen. Dit jaar zal alles in het werk wor den gesteld om de economische zelf standigheid van het Duitsche volk grooter te maken en te waarborgen. Niet om ons van de ons omringende wereld af te slui ten. maar uit overtuiging, dat een werkelijk gezonde wereldeconomie slechts opgebouwd kan worden op de gezonde economie van elk land afzonderlijk. Wanneer wij pogen om onder het Duitsche volk in politiek, eco- pexpisch en moreel opzicht orde te bren gén. dan waarborgen wij op die wijze niet tmze eigen toekomst alleen, maar dienen -wij ook de overige wereld". Hitier eindigde met de hoop uit te spre- ken. „dat de eerlijke wil om mede te werken aan den vooruitgang der volken, in toene mende mate door de regeeringen zou wor den erkend". Want de zorgen van het heden moeten voor alle volken een aanspo ring zijn om de gevaren, welke den vrede bedreigen, tijdig in te zien, teneinde vast besloten op een waarachtige samenwerking van alle volken aan te sturen. Te Luebeck ls een plaatselijk kerkconfllct uitgebroken in de staatskerk. De evange lische bisschop van Luebeck, Balzer, heeft negen evangelische geestelijken van hun angbt ontheven, doch zij weigeren hun post te verlaten. Zij hebben thans hulsar rest gekregen, terwijl hun verboden is op eenigerlei wijze deel te nemen aan de ker kelijke controverse. Deze maatregelen van den bisschop worden niet goedgekeurd door de commissie voor kerkelijke aangelegen heden van de regeering en deze heeft den bisschop gelast de maatregelen in te trek ken. Bovendien heeft zij den rijksminister voor kerkelijke aangelegenheden verzocht in te grijpen. Goering gaat met zijn echtgenoote een reis door Italië maken. Het heet: geheel particulier, maar REDACTIE 1507 DIRECTIE en ADMINSTRATIE 2500 (op 2 lijnen) DE ALGEMEENE TOESTAND. Ontspanning intake Marokko. Dank zij een verklaring van Hitler men zie het 2de Blad is er ontspanning gekomen in de Marokko-affalre Hoe de situatie daar eigenlijk is, is nog onzeker. De ,.Times"-correspondent te Tetouan schrijft o.m.: Reeds nu bestaat er geen twijfel, dat de Spaansche nationalisten en hun Duitsche raadgevers den geest der conventie over treden; indien nog niet openlijk, dan wel naar den letter. De economische exploitatie der Spaan sche zone ten bate van Duitschland neemt reeds aanzienlijke afmetingen aan en schijnt nog toe te nemen. De actieve propaganda bij de Arabieren, gepaard gaande met de werving van een fascistische militie, bereikt een verontrus tende hoogte. Er werden voorbereidingen getroffen, welke, indien zij voltooid zullen zijn, mo gelijk zouden maken 20.000 troepen te ont vangen. Het blijkt evenwel nog niet of thans zoo'n strijdmacht in de zone aan wezig is en het is te hopen, dat men hier slechts men een voorzorgsmaatregel te doen heeft. In de buurt van Ceuta schijnen voorbe reidende werkzaamheden voor versterkin gen te zijn uitgevoerd. Men heeft het be wijs van geheimzinnige activiteit aan de kust ten Oosten van Melllla en in het bij zonder bij Kaap d'Eaux en de Charanas- eilanden. Sinds eenige weken kruisen Duit sche oorlogsschepen voortdurend voor de Marokkaansche kusten. Te Bessora werden tegelijkertijd zeven Duitsche oorlogsschepen opgemerkt. Duit sche duikbooten hebben hun basis te Melllla. Naar men zegt, maken zij vaak tochten naar de Spaansche wateren. Het vliegveld van Meilila en de marineluchthaven zijn bij technici van de Duitsche luchtmacht in gebruik. Zij dienen voor Junkers- en Dor- nlers-toestellen. Men kan thans zeggen, dat Melllla een Duitsche stad ls. Bijna al het Spaansche personeel ls vertrokken. Een andere vliegbasis werd georgani seerd te Tetouan, waar 18 Duitsche vlieg tuigen op 6 Januari daalden. Men zegt, dat te Aralayl bij Meilila een schuilplaats voor watervliegtuigen wordt ingericht. De correspondent beschrijft ten slotte de activiteit der Duitsche handelsschepen, die „beladen met tanks en oorlogsmateriaal aankomen en vertrekken met delfstoffen uit de mijnen, welke door Duitsche inge nieurs worden bestuurd". De „Times"' spreekt dan nog over tal van Duitsche schepen, die een zeker aantal be zoekers aan land zetten en dezen niet allen weer aan boord terugnemen. Men kan thans hopen, dat de door Frankrijk en andere bewezen vastbesloten heid zich te verzetten tegen de schending der conventie van 1912 goed zal worden begrepen en dat zij, die zich misschien voorbereiden haar te schenden, een einde zuilen maken aan hun activiteit aleer het te laat zal zijn. FRANKRIJK. Conflict in metaalindustrie duurt voort. De Ingenieurs en werkmeesters in metaalindustrie hebben in een algemeen vergadering met 337 tegen 5 stemmen be sloten, de staking voort te zetten. De verschillende sprekers op deze ver gadering gaven nog eens een uiteenzetting van de voornaamste eischen hunner colle ga's namelijk Intrekking van de fantasti sche klachten, die door de bij de C.G.F. aangesloten arbeiders zijn ingediend, en erkenning van hun gezag in de werk plaatsen. ROEMENIË. Oprichting van een nationaal Landbouwinstituut. De regeering heeft bij het parlement een voorstel ingediend voor het oprichten van een nationaal Landbouwinstituut in Roe menië. Het totale kapitaal van dit instituut zou 1 milliard lel bedragen en voor de helft door de staat worden verstrekt. De andere helft zou door diverse Instellingen moeten worden bijeengebracht, welke met den landbouw in betrekking staan. Dit insti tuut ls het logisch gevolg van de voor twee Jaar doorgevoerde saneering der landbouw schulden. Het heeft ten doel den land bouw, speciaal den kleinen boerenbedrij ven, credieten te verstrekken, welke dienen tot verbetering van den bodem. Verder beoogt dit Instituut de productie te verbeteren, graan te verkoopen op de gunstigste voorwaarden en het organlsee- ren van credlet-instellingen, in het bijzon der voor de kleine boeren. De rentestandaard der door dit instituut te verstrekken credieten op korten, mld- delmatigen of langen termijn zal zoo laag mogelijk worden gehouden en 2 procent hooger zijn dan de rente van de Nationale Bank van Roemenië. ZWEDEN. De begrooting. Hedenochtend heeft de koning met het gebruikelijk ceremonieel de zitting van den' Rijksdag geopend. In de troonrede zeide de koning dat de betrekkingen van Zweden met het buitenland goed ziin. De huidige rnrust geeft evenwel reden tot waakzaam heid en eensgezinde samenwerking om voor net land veiligheid, vrede en het rechtover zichzelf te beschikken te bewaren. Spre kende over de binnenlandsche toestanden zeide de koning, dat de welvaart langzaam terugkeert; het aantal werkloozen ls ver minderd. en de inkomsten stijgen. In het komende Jaar zal de regeering voorstellen indienen tot versterking van de landsver dediging; verder zullen sociale maatrege len worden voorgesteld, alsmede maatre gelen tot prijsregeling. Onmiddellijk na de troonrede werd de hegrooting voor 1937 ingediend. De inkom sten en uitgaven zijn met elkaar in even wicht heiden worden geraamd op: 1.291.486.000 kronen, hetgeen 53.808.000 meer is dan de begrooting van 1936. De mi nister van financiën stelt voor alle belas tingen te. handhaven op het huidige peil. Door verbetering Van den economischen toestand wordt de opbrengst der inkom stenbelasting tot 59 millioen kronen hoo ger geschat. De vermeerdering van de uit gaven zal worden besteed aan sociale voorzieningen, loonsverhooging voor amb tenaren en onderwijzers en aflossing der schulden, welke zijn aangegaan in de af- geloopen jaren der economische crisis. De minister van financiën stelt zich voor zoo dig mogelijk terug te keeren tot den toestand, welke heerschte voor de inter nationale economische depressie. Voor de defensie worden de uitgaven ge raamd op 170.6 millioen kronen, ongeveer e/enveel als in de begrooting voor 1936. De credieten, welke zullen worden ge vraagd voor het uitvoeren van openbare werken zullen grooter zijn dan in het af- geloopen jaar. Zij zullen voornamelijk worden besteed aan de uitbreiding van het telefoon- en telegraafnet, electriflcatie van spoorwegen en het bouwen van electrische 'nachts tations. UIT HET VERRE OOSTEN. De toestand te Sianfoe. De toestand te Sianfoe blijft verward. De actie ten gunste van een eenheidsfront, waaraan ook door de communisten zou v/orden deelgenomen, is versterkt door de aanwezigheid van eenige roode Chlneesche leiders. Dit doet verwachten, dat de troe pen der regeering van Nanking binnen kort zullen ingrijpen, tenzij de leider der opstandelingen, generaal Jang Hoe Tsjeng, bakzeil haalt, wat niet waarschijnlijk is. De toestand wordt voor vreemdelingen in Sianfoe onhoudbaar. Vooral de Dultschers loopen groot gevaar tengevolge van het Duitsch-Japansche ver drag. Ook de onderdanen van de z.g. „imperia listische" landen loopen gevaar en men neemt derhalve maatregelen om alle vreem delingen te evacueeren. Dit stuit evenwel op moeilijkheden, aangezien de muiters de spoorwegen en bruggen ten Oosten van de stad hebben vernield. De Engelschen en Amerikanen organisee- ren nu de evacuatie met autobussen, t 21

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1937 | | pagina 2