H.M. de Koningin opent de Moerdijkbrug
77ste Jaargang
ZATERDAG 12 DECEMBER 1936
No. 23534
Een nationale gebeurtenis
Feestvreugde in Dordt en Breda
HIT VOORNAAMSIE NIEUWS
VAN HEDEN
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V.
IM. NOOMEN.
HET PRINSELIJK HUWELIJK.
DE ONDERTROUW.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.3,5
per week f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per mud.)
Mist Vorst Gladheid Auto
ongeval Polis Vergoeding-
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
3594
(Ingez. Med.)
HEDEN heef! my!, de Koningin, de nieuwe, ruim duizend
meter lange brug over het Hollandsch Diep bij Moer
dijk, de grootste brug voor gewoon verkeer in ons land,
plechtig opengesteld, een plechtigheid, welke het karakter
heeft gedragen van een nationale gebeurtenis en bij hen,
die, aan de Noord- of Zuidzijde, het voorrecht hadden haar
te mogen bijwonen, in eerbiedige herinnering zal blijven.
Nieuwe, tot vreugde en tot vertrouwen in de toekomst stem
mende perspectieven zijn geopend voor de beide lands-
deelen. welke thans door het machtig bouwwerk hecht
aaneengesloten zijn. En zoo mocht terecht in de korte sym
bolische handeling van de Landsvrouwe het grooter sym
bool worden gezien van de eenheid onzer natie.
Het is feest in Dordrecht en Breda, de
beide, het dichtst bij de brug gelegen histo
rische steden, voor welke het belang van de
overspanning van den breeden stroom in
hooge mate spreekt en voor welke thans het
begrip „boven en beneden den Moerdijk"
geschiedenis is geworden. In goede harmo
nie om van het woord „nabuurschap" te-
zwijgen hebben zoowel de oude Graven-
stad als het „Haagje van het Zuiden" een
feestprogram georganiseerd, dat klinkt als
een klok.
De torens van beide steden brandden
reeds gisteravond als witte fakkels in
het floodlight der schijnwerpers. In den
wazigen mist waren de lampen ontsto
ken, die met haar felle lichtbundels een
witten gloed tooverden om de contou
ren van deze twee robuste steenen
bouwsels, wier uiterlijk zoozeer ver-
De organisatoren, geholpen door de poli
tie, dirigeerden al dat verkeer naar waar
het thuis behoorde; iedere bond naar zijn
eigen bestemming. Bij de aanmeldingsplaat-
sen was het een drukte van belang en ook
na den officieelen sluitingstijd kwamen er
nog vele laatkomers zich presenteeren.
Enkele hotels bleven er den heelen nacht
voor open.
Om nog eens duidelijk te accentueeren,
hoezeer het 't snelverkeer is ,dat aan Dor
drecht deze belangrijke reden tot vreugde
schenkt heeft men er, naast een winkelweek
en een etalage-wedstrijd, een nationale ver-
keerstentonstelling „Vetemo" georganiseerd,
die gistermiddag door den minister van
Waterstaat, jhr. ir. O. C
Jeude, is geopend.
Een geweldig legerkamp.
ten, de auto's bij het viaduct parkeerden,
om zich vervolgens naar 't aan de Zuidzijde
van de brug ingerichte paviljoen te bege
ven.
Aanwezig waren ongeveer 150 autoriteiten
aan de Noordzijde en 60 aan de Zuidzijde
van de brug. Tot hen behoorden de Com
missaris van de Koningin in de provincie
Noord-Brabant, jhr. mr. dr. A. B. G. M.
van Rijckevorsel, voorzitter van de Tweede
Kamer, prof. mr. P. J. M. Aalberse. leden
van de beide Kamers der Staten-Generaal,
leden van Gedeputeerde Staten van Zuid-
Holland en Noord-Brabant, dr. A J. Rin
gers, oud-directeur-generaal van den Rijks
waterstaat, H. Ch. E. van Ede van der Pais,
directeur van den luchtvaartdienst van het
departement van Waterstaat; de president
van het Gerechtshof te 's Hertogenbosch mr.
A. J. Vliegenthart, de president van de
rechtbank te Breda ,jhr. mr. L. J. M. van
Sasse van IJsselt, de directeur-generaal van
den arbeid, dr. ir. A. H. W. van der Hacke,
de inspecteur-generaal voor de Scheepvaart
de heer P. S. van 't Haaff, de colleges van
B. en W. van Dordrecht, Breda, Dubbeldam,
Hooge- en Lage-Zwaluwe. de Commissaris
der Koningin in Limburg en oud-burge
meester van Breda, mr. dr. W. G .A. van
Sonsbeeck, de voorzitter van de vereeniging
„De weg In het Landschap", mr. F. J. Lan-
schot; vertegenwoordigers van de besturen
van KNAC, ANWB. BBN, KNMV en ANVV
zoomede leden van het comité voor de festi
viteiten te Breda en van het eere-comité te
Dordrecht.
Tot de aanwezigen behoorden verder vele
militaire autoriteiten.
In afwachting.
Een reusachtig vlaggendoek sloot aan de
Noordzijde den toegang tot de brug af. Hier
was ook het groote verlichtingsornament
aangebracht, dat het gemeentebestuur van
Dordrecht had doen plaatsen en dat in de
avonduren zijn lichtend welkom aan de
bruggebruikers zal toeroepen. Aan het einde
der brug vormde een losjes gespannen lint
A. van Lith de de symbolische afsluiting aan de Brabant-
1 sche zijde. De plechtigheid werd opgeluisterd
door de aanwezigheid van twee marinevlieg
tuigen. Aan de westzijde bij de brug lagen
gemeerd Hr. Ms. onderzeeboot O 16, onder
ter zee eerste
commando van luitenant
De feestvreugde is den eersten dag lan- klasse van Waning, welke uit Nieuwediep
schilt. Dordrecht's straten zijn feeste- gen tijd voortgezet en Dordrecht ging laat was gekomen en Hr. Ms. pantserboot „Friso",
lijk versierd en pralen des avonds in naar bed gisteren. Toch bereikt de vreugde /j]e onder bevel van luitenant ter zee eerste
heden haar culminatiepunt bij de opening
van de brug, waarop reeds zoo lang met
spanning gewacht is.
Nieuwe scharen bezoekers arriveerden al
heel vroeg vanochtend en de vlaggende stad
kreeg het aanzien van een geweldig, zij het
vreedzaam legerkamp. En ook Breda bood
een vroolijk aspect, al zou in deze stad, die
zich op grootsche wijze had opgemaakt,
voor de ontvangst der gasten, de grootste
drukte eerst in de middaguren beginnen.
het vreugdevolle licht van duizenden
lampjes en lampen, die in een telkens
wisselende veelvormigheid van guirlan
des, bogen, lantaarns en lichtbakken
zijn aangebracht. In beide steden deu
nen de orgels van kermistenten en
poffertjeskramen. En overal zijn ge
zichten, ondanks het koude weer, stra
lend van een voldane blijheid, die aan
stekelijk is.
Vele Sterrijders kwamen gisteren al.
Onder die blijde gezichten zijn er talrijke
vreemde. De ponten naar het eiland waar
óe stad aan de Merwede op is gebouwd, heb
ben gisteren den geheelen dag vreemdelin
gen naar Dordrecht gebracht. In den mid
dag werd de stad, vooral door het Zwijn-
drechtsche veer, overstroomd met bezoekers
dit alle deelen van ons land, die als deel
nemers aan de sterritten der verschillende
verkeersbonden de openingsplechtigheid van
de brug luister kwamen bijzetten. Het wa
ren leden van den A.N.W.B.. de K.N.A.C., de
K.N.M.V. en den Bond van Bedrijfsauto-
houders in Nederland, die door hun bonden
varen opgeroepen naar deze plaats en on
danks de voor toerisme weinig aanlokkelijke
Weersomstandigheden in grooten getale aan
dien oproep gehoor hadden gegeven.
Personenauto's, vrachtauto's, motorfiet
sen, tandems tweefietsen noemt men ze
Jet een goed getroffen Nederlandsche be
naming .gewone fietsen en zelfs wande-
raars waren naar Dordrecht gestroomd. Met
elke pont stoven er groepen toeristen de
veste binnen. Ook een trouwkoetsje reed er
rasschen met een trotschen koetsier en een
even trotschen palfrenier, een coquet
«hkje aan de zweep en bloemen binnenin,
raaar dat moest per slot van rekening een
ergLssmg zijn, want aan den sterrit deed
net jonge paar niet mee. Zoodat dit inter-
cK° a"een nraar wat koddig aandeed,
»°ch dan ook van korten duur was.
Officieele belangstelling bij de brug.
Geruimen tijd vóórdat de Landsvrouwe de
plaats van de plechtigheid had bereikt, wa-
ren de zeer talrijke genoodigden op het ge
reserveerde gedeelte aan de Noord- en Zuid
zijde bijeengekomen. Groote parkeerplaat
sen waren ingericht bij het pontveer, dat
van negen uur af, toen zoowel aan de zijde
van Willemsdorp als aan die van Moerdijk
de laatste afvaart was geschied, historie was
geworden
Te voet had het gezelschap zich van Wil
lemsdorp naar den Noordelijken oprit van
de brug begeven ,waar, aan de Westzijde, op
korten afstand van den toegang tot het
machtige bouwwerk, een groot paviljoen
was opgetrokken, waarbinnen zich het eer
ste gedeelte van de plechtigheid zou af
spelen.
Aan de andere zijde van den oprit, tegen
over het paviljoen, bevond zich een groote
open tribune voor genoodigden der ge
meentebesturen van Dordrecht en Dubbel
dam, van wie o.m. deel uitmaakten de
raadsleden van deze gemeenten, burge
meesters, behoorende tot de Vereeniging
van Burgemeesters in het arrondissement
Dordrecht, hoofden van diensten, besturen
klasse Nieuwenhuisen van Vlissingen uit de
reis had volbracht. Den wachtenden werd
een muzikaal program geboden, aan den
Noordkant door de Kon. Militaire Kapel on
der leiding van kapitein Walther Boer. aan
de Zuidzijde door het muziekcorps van het
zesde regiment infanterie te Breda
De aankomst van de Koningin.
Te 11.18 kwam de extra-trein, waarmede
Hare Majesteit te half elf van het sta
tion H. S. te 's Gravenhage was ver
trokken, te Willemsdorp aan. Aan het
station, waarvan de omgeving geheel
voor het publiek was afgezet, werd zij
begroet door den burgemeester van
Dubbeldam, tot welke gemeente Wil
lemsdorp behoort, den heer G. F. de
Roo, terwijl hierbij in zijn kwaliteit van
fungeerend directeur van politie aan
wezig was de procureur-generaal van
het Gerechtshof te 's Gravenhage, mr.
A. Brants.
Nadat de echtgenoote van den burge
meester, mevr. R. J. J. de Roo geb. baronesse
Dirkinck of Holmfeld, de Koningin een tuil
orchideeën had aangeboden, werd de kleine
stoet van de gereedstaande auto's gefor
meerd. Hij werd geopend door de auto van
den burgemeester, daarachter reed de Ko
ninklijke auto, waarna twee hofauto's volg
den, waarin het gevolg van Hare Majesteit
had plaats genomen.
In het gevolg was mede uitgenoodigd de
Commissaris der Koningin in Zuid-Holland
jhr. mr. dr. van Karnebeek. De stoet werd
der scholen voor openbaar en bijzonder on
derwijs te Dubbeldam, die hier opgesteld
waren onder leiding van de hoofdonderwij
zers, de heeren van Oudheusden en van der
Leeden.
Hare Majesteit nam hier een tweede
bloemenhulde in ontvangst. Haar aangebo
den door de dochter van den vice-voorzit-
ter der Oranje-vereenlging, freule van dei-
WalRepelaer. De zanghulde, welke door de
Landsvrouwe met belangstelling werd ge
volgd, bestond uit het zingen van een ter
gelegenheid van de plechtige openstelling
van de brug speciaal vervaardigd lied
Na dit korte oponthoud zette de stoet zich
weer in beweging.
Het voorloopig eindpunt van den
korten autotocht werd bereikt nabij het
paviljoen, waar Hare Majesteit Haar auto
verliet en de eerewacht inspecteerde van
het vrijwillige landstormcorps, ter sterkte
van ruim honderd man, onder commando
van een reserve-kapitein en waarvan een
vaandelwacht deel uitmaakte. Hare Maje
steit werd vervolgens begroet door den mi
nister van Waterstaat, jhr. van Lidt de
Jeude. Mede waren hier aanwezig de direc
teur-generaal van den Rijkswaterstaat ir.
J. P. van Vlissingen, de hoofdingenieur-di
recteur van den Rijkswaterstaat dr. ir. L.
R. Wentholt, tevens hoofd van het bruggen-
bureau.
De Minister van Waterstaat spreekt.
De minister geleidde de Koningin vervol
gens naar het paviljoen, waar hij Haar als
volgt toesprak:
„Alvorens Uwe Majesteit eerbiedigst uit
te noodigen wel de symbolische daad te wil
len verrichten, waardoor de Moerdijksche
brug toegankelijk wordt voor het verkeer,
zij het mij veroorloofd U mijn groote dank
baarheid te betuigen voor Uwe aanwezig
heid, die grooten luister bijzet aan deze
plechtige gebeurtenis, die alom in den
lande met groote vreugde begroet wordt.
Niet steeds werd van de plaats, waar wij
ons thans bevinden, van den Zuid-Holland-
schen wal naar de overzijde overgestoken.
Oudtijds, na den St. Elisabethsvloed in 1421,
toen Dordrecht van de vaste verbinding met
Brabant verstoken was, ontstond het veer,
dat van het Bossche hoofd te Dordt afvoer.
In 1580 werd het punt van afvaart verlegd
naar de Vuilpoort te Dordt en in 1667 naar
het Oude Veer aan den Wieldrechtschen
Zeedijk, later naar het Nieuwe Veer aan
den Prinsenheuvel en eerst in 1821 werd
Willemsdorp als plaats van afvaart gekozen.
En thans is ongeveer 700 M. oostwaarts
van het pontveer dé vaste overbrugging tot
stand gekomen ,die voor het doorgaande
verkeer van groote beteekenis is te achten.
Uit verkeerstellingen, in 1935, is gebleken,
dat het doorgaande verkeer over het Hol
landsch Diep belangrijker is dan bij eenigen
anderen rivierovergang in den lande, en
ongetwijfeld zal de vaste overbrugging, nog
meer dan het pontveer, hoe voortreffelijk
dit ook was ingericht, dat verkeer tot zich
trekken.
Genoot reeds de spoorwegbrug groote ver
maardheid, ongetwijfeld zal de brug voor
het motorwegverkeer nog in hoogere mate
de aandacht trekken van velen, niet alleen
als plaatselijke en gewestelijke, doch ook als
nationale en internationale verbinding van
beteekenis.
Trotsch overbruggen thans een tiental
overspanningen, elk van 100 M. spanwijdte,
het machtige Hollandsoh Diep, wachtende
op het sein, een ononderbroken verkeers
stroom te leiden van den eenen naar den
anderen oever.
„Rozen geven geen geur, voordat zij open
gaan."
Mag ik derhalve Uwe Majesteit thans ver
zoeken wel het beletsel te willen wegnemen,
dat nog den toegang naar de brug aan deze
zijde verspert?"
BINNENLAND.
Dc Moerdijkbrug heden door H. M. de
Koningin opengesteld voor het ver
keer (1ste Blad).
De inrichting van het Paleis Soestdijk -
(Binnenland, 4de Blad).
De exploratie van Nieuw-Guinea; memorie
van antwoord aan de Tweede Kamer
(Binnenland. 4de Blad)-
de
t
Brand in een volkslogcmenL te Sneek;
bewoners met veel moeite gered.
(Laatste Berichten, le Blad).
Geen loonsvermindering met 1 Januari in
Indië (Uit. Ned. Oost-Indië le Blad).
BUITENLAND.
Ex-koning Edward nam gisteravond voor
de radio afscheid van zijn volk en is
met onbekende bestemming vertrok
ken. (4de Blad).
Ook een boodschap van koningin Mary.
Heden wordt de nieuwe koning George
VI uitgeroepen (4de Blad).
De Volkenbondsvergadering over dc Spaan-
sche kwestie (Buitenland, 2de Blad).
De Roemeensche minister Antonescu over
de buitenlandsche politiek (Buitenland,
2de Blad).
Naar wij vernemen zullen de
Prinses en de Prins Zaterdag
19 dezer om half elf ten Stad-
huize te Den Haag aantee-
kenen.
Het jonge Paar zal zich zon
der eenig vertoon, per auto,
en zonder gevolg, naar het
Stadhuis begeven.
en leden van Kamer van Koophandel en gesloten door de auto van den procureur
vele anderen. Ook aan de Brabantsche zijde meraal van het Haagsche Gerechtshof,
waren uitgebreide maatregelen getroffen. De Ongeveer op de kruising van den Stations-
hier genoodigden. die per auto waren ge- weg en den nieuwen oprit werd halt gehou-
komen, waren via den ouden rijksweg naar den. Het was op dit punt, dat de Lands-
Moerdijk gereden, vanwaar zij vervolgens I vrouwe een zanghulde werd bereid door 150
rechts af den nieuwen toegangsweg;bereik- 'kinderen, leerlingen va nde hoogste klassen
De openstelling van de brug.
Onmiddellijk na deze woorden begaf
Hare Majesteit zich naar de afsluiting
van de brug, waar zij door het trekken
aan een Oranjekleurig koord het me
chanisme in werking stelde, als gevolg
waarvan het groote vlaggendoek om
hoog werd getrokken en de toegang
tot het grootsch bouwwerk van het be
letsel aan deze zijde was ontdaan.
Het was een plechtig oogenblik, waar
aan luister werd bijgezet toen de Kon.
ïilitaire Kapel Valerius' „Gedenck-
'anken" inzette.
Onthulling gedenkteeken K.N.A.C.
Onmiddellijk na deze eerste plechtigheid
volgde een tweede: de onthulling door den
minister, in aanwezigheid der Koningin, van
de door de Kon. Ned. Aut. Club in het voor
portaal |Van de brug aangebrachte gedenk
teeken. een mdnument, dat naar de bedoe
ling der schenkers niet alleen een bewijs wil
zijn van de erkentelijkheid der K.N.A.C.,
voor de totstandkoming van het bouwwerk,
maar veeleer nog een hulde aan al het werk
van het departement van Waterstaat voor
wegen en bruggen. Het opschrift van het
monument luidt;
„Bij de opening van deze brug aange
boden door Kon. Ned. Automobiel Club
als bewijs van waardeering voor het
werk van den Rijkswaterstaat aan brug
en wegen 1936."
De minister van Waterstaat hield opnieuw
een korte toespraak en onthulde het ge
denkteeken dat hierna met groote belang
stelling door de Koningin werd bezichtigd.
Het is geheel in brons uitgevoerd en ont
worpen door den bekenden beeldhouwer L.
Bolle ,te Rotterdam, die, volgens deskundi-
1 gen, uitmuntend geslaagd is in de vervul
ling van z'n opdracht.
Het hoofdmotief wordt gevormd door een
reliefstuk van een der laatste stoomponten
van het veer MoerdijkWillemsdorp, een tot
in alle details natuurgetrouwe afbeelding
van de pont, waarop zelfs de aan alle auto
mobilisten bekende bel, welke ter waar
schuwing werd geluid als het oogenblik van
vertrek was aangebroken, niet ontbreekt.
Dit reliefstuk wordt bekroond door een
symbolische voorstelling van het Hollandsch
Diep, waarboven zich een overspanning van
de nieuwe brug verheft. Het geheel wordt
gedragen door een bronzen plaat, waarop
de reeds genoemde tekst is te lezen.
Koninklijke tocht over de brug.
Na de korte plechtigheid op dit punt
begaf de Landsvrouwe zich, met de
leden van het gevolg, terwijl mede aan
dezen eersten Koninklijken tocht over
de machtige, stalen verbinding tusschen
de oevers van het Hollandsch Diep, deel
namen de minister en de heeren van
Vlissingen, Wentholt, Harmsen en de
procureur van het gerechtshof te 's Gra
venhage, A. Brants, naar het zuidelijk
einde van de brug.
Op den Brabantschen bodem wachtten
o.m. dc Commissaris der Koningin, jhr.
mr. dr. van Rijckevorsel met den grif
fier, den heer Vincent Cleerdin, de
leden van het college van Gedeputeerde
Staten, de procureur-generaal van het
Bossche Gerechtshof, tevens waarne
mend directeur van politie in het res
sort van bet hof, mr. baron Speyart van
Woerden, de burgemeesters van Lage-
Zwaluwe, Breda en van vele in Noord-
Brabant gelegen gemeenten, de hoofd
ingenieur-directeur van den Rijkswater
staat üi Noord-Brabant, ir. Kempers,