DE WERELD-JAMBOREE IN NEDERLAND
In Engeland is de beslissing
nog niet gevalleti
ffsit Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 5 December (936 Derde Blad No. 2352B
iBUITENL. WEEKOVERZICHT
„Zou dat de goede daad van den dag zijn?"
0
De regeering Baldwin tegen een
morganatisch huwelijk
CRISIS EN HERSTEL.
Vrij onverwachts is Engeland gedompeld
<n èen zware crisis van den meest inter
nal aard, die echter ook naar buiten niet
teheel onopgemerkt zal voorbij gaan. Deze
crisis betreft n.l. niet minder dan den
jjoon, waaraan alle partijen, zonder uit-
jondering welhaast, haar hart hebben
verpand!
Het is een dramatisch gebeuren, dat zich
daal' aan de Theems afspeelt, waarbij
toning Edward waarschijnlijk de zwaarste
beproeving van zijn leven heeft te door
staan: de keus tusschen zijn liefde en de
troon. Het is toch momenteel wel als uit
gesloten te achten, dat er nog een andere
veeg zou openstan, nu de premier Baldwin
In het Lagerhuis heeft medegedeeld, dat
de regeering er niet aan denkt om bijzon
dere wetten voor te stellen
Reeds geruimen tijd liepen er in de
Amerikaainsche pers geruchten over een ver
houding van den koning met de 40-jarige
tveemaal gescheiden mevrouw Simpson.
Elders en ook in Engeland zelf is daarvan
aanvankelijk weinig notitie genomen, het
rijn immers zuiver particuliere aangelegen
heden van den vorst, waarover men terecht
het liefst het stilzwijgen bewaart. Doch
eensklaps veranderde de situatie, toen
bleek, dat koning Edward het ernstig
meende en serieuse trouwplannen koes
terde. Daarmede kwam de historie plotse
ling op het domein der algemeenheid en
ran de openbaarheid! En openbaarde
rich opeens machinaal de crisis, die thans
het gansche Engelsche imperium zoo in
tens bezig houdt.
Hoe verheugd zou 't Engelsche volk in en
buiten de eilanden van Europa zijn geweest,
wanneer hun nieuwe koning, als kroonprins
niet voor niets „Prince Charming" geheeten,
met huwelijksplannen voor den dag was
gekomen, wanneer het nu niet juist een
verointenis betrof met deze vrouw! De
jubel zou ongetwijfeld de vreugde van ons
eigen volk over de verloving van onze
primes Juliana hebben geëvenaard. Edoch,
het lot heeft het anders gewild: in plaats
van jubel is het Britsche rijk vervuld van
zorg en kommer.
Niet het feit. dat het hart van den tot-
dusver verstokten vrijgezel, dien de koning
rich totnutoe had getoond, was open ge
gaan voor een eenvoudige vrouw uit niet-
adellijke kringen, geeft aanleiding voor
die zorgen, och. het Britsche ras is demo
cratisch genoeg om daarover heen te stap
pen, doch wel het toeval, dat het hier
betreft een gescheiden vrouw en dat
.nog wel tweemaal Dat is volkomen in
strijd met de, vooral in Engeland zoo hoog
gehouden traditie en bovendien geeft het
aanstoot aan millioenen geloovige onder
danen, onverschillig van welke gezindte.
Geen wonder daarom, dat de regeering
Baldwin haar goedkeuring aan deze ver
bintenis niet wil hechten, zich daarbij ge
dragen wetend door de groote meerderheid
van parlement en publieke opinie, de groote
liefde voor den koning ten spijt.
Weinig benijdenswaardig zal het kabinet,
met den premier aan het hoofd, zich
voelen in deze positie, doch 'slandsbelang
domineert nu eenmaal boven alles en dit
belang schijnt evident een dergelijke ver
bintenis te ontraden. Speciaal ook met het
oog op de Dominions, die alleen door mid
del van de Kroon met het moederland zijn
verbonden. Vooral daarom mag op den
drager van de kroon zelfs niet de schijn
van een smet rusten; hoog-verheven en
majestueus moet de Caesar van het Brit
sche imperium staan als een rots in de
branding. Dit huwelijk zou de rots onder
mijnen en daarmede is alles gezegd. Hoe
moeilijk het Baldwin en de zijnen ook
gevallen zal zijn, zij moesten zich verzet
ten tegen de plannen van hun geliefden
monarch. Zelfs aan een morganatisch
huwelijk, waarbij mogelijke kinderen niet
den troon zouden kunnen benaderen, kan
in de gegeven omstandigheden niet worden
gedacht, al had koning Edward zich gaarne
daarin geschikt
Bij het verzet daartegen weet Baldwin
ook het volk in groote meerderheid achter
zich te hebben. Reden dat een kabinets
crisis als buitengesloten is te oordeelen.
En zoodoende zal de Koning moe
ten kiezen tusschen liefde en plicht!
Aan den eenen kant wordt hij getrokken
naar de vrouw, die voor het eerst zijn liefde
zoodanig heeft gewekt, dat hij aan een
huwelijk denkt, aan den anderen kant
staat het'koningschap, het leiden van zijn
volk door voor- en tegenspoed, met al de
zware verplichtingen van dien, doch met
zoo'n prachtigen, dankbaren ondergrond
Ontzettend zwaar is de keus voor den
man. die voor dezen tweestrijd wordt ge
plaatst, ontzettend zwaar is de taak van
hen, die uit naam van het volk hem stellen
voor deze beslissing Hoe de uitslag zal
zijn? Momenteel is deze nog niet bekend,
doch het me'est waarschijnlijke lijkt, dat
het hart zal overwinnen in welk geval nog
'oor zijn officieele kroning koning Edward
ml wijken voor ziin broeder den hertog van
York Maar geheel ongeschokt komt dan het
Engelsche koningschap niet uit den strijd
le voorschijn
Deze ontzettende crisis treft het Britsche
rijk juist terwijl het bezig is ziin oude
Positie van leidende mogendheid in vollen
omvang te hernemen. Hoever men zich
daartoe reeds weer in staat oordeelt, is wel
bijzonder tot uiting gekomen in de jongste
kde van Eden bil het bezoek van den
Belgischen premier van Zeeland. Nimmer
toe sorak de Britsche minister van buiten-
tendsche zaken zulke krachtige taal ter
verdediging van het stelsel der democratie
- toevallig, dat Amerika's president Roose-
veit bij de opening der Pan-Amerikaansche
vredesconferentie te Buenos Aires in bij
kans nog sterkere bewoordingen hetzelfde
reide en nooit sprak Engeland nog zoo
«slist uit. dat het België onmiddellijk te
™ln zal komen met ziin gansche macht.
dit land mocht worden aangevallen,
'"der bestaat er geen twijfel meer. dat het
lelfde geldt voor een aanval op Frankrijk,
terwijl Frankrijk op zijn beurt Engeland de
krantje geeft van ziin hulp bij een aanval
Engeland. In het Westen staat Duitsch-
~"i derhalve volkomen geisoleerd en het
"*It dat geducht. Zal het een nieuw Lo-
?mo bevorderen? In het Oosten staat
"At-chland er al niet veel beter voor. Het
'«■oord met Japan dat beslist alleen tegen
j Komintern heet te gaan (en dus nrac-
J'-rii "een be teekenis heeft zooals wii vorig
uiteenzetten) heeft het Oosten onge
likt en ook daar de banden die be
dden. nauwer doen aanhalen, als b.v.
"jkhen Polen en Roemenië
'n in Duitschland zelf schjjnen dp tpe-
Gisteren heeft Baldwin in het Engelsche
Lagerhuis toch nog een verklaring afge
legd, zulks na overleg met den leider van
Labour. Attlee. Baldwin zeide:
„Sommige persorganen hebben giste
ren en vandaag het denkbeeld geop
perd, dat, indien de koning mocht be
sluiten te huwen, zijn gemalin niet
noodzakelijkerwijze koningin zou behoe
ven te worden.
Deze denkbeelden missen elke consti-
standen bepaald slecht te worden, gelet op
de drastische maatregelen, die economisch
worden getroffen en feitelijk ieder be
dreigen
De soviets lachen in hun vuistje, dat. de
Duitsche diplomatie zoo in haar richting
heeft gewerkt, alhoewel het natuurlijk niet
de bedoeling was.
De tegenslag ln Spanje is daarmede ver
gald. want al gaat het Franco momenteel
niet voor den wind het communistische
spel in Spanje schiint toch verloren.
China is daarenboven voor Japan onhan
delbaarder geworden dan ooit en ook Italië
blijft in ziin economisch accoord met het
land van de Rijzende Zon over wederzij d-
sche belapgen in Abessynië en Mandsjoekwo
zorgvuldig buiten de gevaarlijke zóne van
een anti-co»u»uniStisch front
tutioneele basis. Onze wet kent niet
zooiets als een morganatisch huwelijk.
Het ecnige middel dat het mogelijk zou
maken, een dergelijk gevolg (het niet
aanvaarden der Koninginne-waardig-
heid) te vermijden, zou zijn een wet
geving voor een speciaal geval.
De regeering is niet bereid, een der
gelijke wet in te dienen. (Langdurig
applaus en toejuichingen).
Bovendien zijn deze kwesties van ge
meenschappelijk belang voor het ge-
heelt- gemeenebest en een zoodanige
verandering zou niet zonder de goed
keuring van alle dominions tot stand
gebracht kunnen worden.
Na een door mij ingesteld onderzoek,
ben ik tot de overtuiging gekomen, dat
een dergelijke toestemming niet zou
worden verleend.
Ik heb gemeend, dat het mijn plicht
was, deze verklaring af te leggen, voor
dat het huis uiteengaat, teneinde elk
misverstand uit den weg te ruimen. Op
het oogenblik heb ik niets meer te ver
klaren."-
Majoor Attlee antwoordde daarop, dat hij
het onwenschelijk achtte op die verklaring
thans commentaar te geven, daar deze ern
stig moet worden overwogen. Onmiddellijk
daarop ging het Lagerhuis uiteen.
Baldwin weer bij den Koning.
Minister-president Baldwin is gistermid
dag even na zes uur op Fort Belvedere aan
gekomen, waar de Koning vertoeft. Heden
om 10 uur zal het kabinet bijeenkomen.
Baldwin heeft een onderhoud van 50 mi
nuten met koning Edward gehad.
Baldwin is opnieuw met Attlee, den leider
der labour-oppositie, in contact getreden.
Een bericht, dat Sir John Simon van een
andere opinie is dan hét overige kabinet,
wordt met kracht tegengesproken.
Minister Simon heeft Baldwin bezocht.
Het onderhoud duurde 70 minuten.
Men kent aan deze besprekingen groote
beteekenis toe en het heet, dat de stemming
hoopvoller is en een abdicatie minder waar
schijnlijk.
Het is echter nog te vroeg, om eenige con
clusies te durven trekken.
Geruchten over Churchill.
Geruchten, volgens welke Churchill een
nieuw kabinet zou vormen, dat wel bereid
zou zijn een speciale wet voor een morgana
tisch huwelijk in te dienen, en aldus het
constitutioneele geschil zou regelen tusschen
kabinet en vorst, worden in Engelsche poli
tieke kringen als weinig gefundeerd be
schouwd. Een zoodanig kabinet zou trou
wens geen 25 stemmen in het Lagerhuis
achter zich hebben. Men veronderstelt, dat
deze geruchten hun oorsprong vinden in de
sympathie die Churchill voor 'den Koning
gevoelt.
Kolonel Wedgwood, het bekende Lager
huislid van de arbeiderspartij, heeft, bij het
Huis de volgende motie ingediend:
„Het Lagerhuis is van meening, dat de
eed van trouw die reeds aan koning Edward
is afgelegd in geenen deele invloed onder
gaat van de ceremonieën waarmee de krö-
"rijng "zal worden voltrokken, evenmin als
van de aanwezigheid of de afwezigheid van
eenigen dignitaris of andere persoonlijk
heden bij deze plechtigheid. Het Lagerhuis
wenscht den huidigen souverein niet door
een ander vervangen te zien".
De houding der Kerk.
Die toespeling op afwezigheid van digni
tarissen schijnt te slaan op de kerk-vorsten,
die medewerking tot het huwelijk zouden
weigeren.
Naar het D.N.B. meldt, schrijft de Church
Times, het officieele orgaan van de Engel
sche kerk onder den titel Kerk en Kroon,
dat een huwelijk van den Koning met me
vrouw Simpson, de betrekkingen tusschen
kerk en staat ernstig zou beroeren. Ook in
geval van een morganatisch huwelijk zou de
kerk bij haar standpunt moeten volharden.
Scheuring in de pers.
In de pers begint zich een scheuring af te
teekenen. De „N. R. Crt." meldt: De zooge
naamde deftige bladen zooals de Times,
Daily Telegraph en Morning Post en de po
pulaire pers zooals de Daily Mail, Daily
Express, News Chronicle, Evening Standard,
Evening News en de Star, komen met elke
editie scherper tegenover eikaar te staan.
De eerstgenoemde groep heeft tot nu toe de
houding aangenomen, dat slechts twee op
lossingen mogelijk zijn: abdicatie of een ver
klaring, dat de Koning er van afziet mrs.
Simpson te huwen. De tweede groep, onder
leiding van de News Chronicle wil van abdi
catie niets weten. Wat er ook gebeurt, Enge
land moet zijn Koning behouden.
Daarom wordt aangedrongen op uitstel
en ip ieder geval geen daden, die het land
stellen voor een voldongen feit.
Een demonstratie.
In den laten avond trok een driehon
derdtal jongemannen en vrouwen door
Hydepark naar de poorten van het Bucking
ham paleis, waar zij het volkslied zongen en
riepen: „Wij willen Koning Edward, doch
ook Baldwin". De demonstranten werden
door eenige politie-agenten met zachte hand
van het paleis verwijderd.
De aartsbisschop van Canterbury heeft
een beroep gedaan op allen, tot wier plicht
het behoort tot het volk te spreken, om zich
te onthouden van een bespreking van den
buitengewoon moeilijken delicaten toestand,
totdat de beslissingen bekend zijn gemaakt.
De voorzitter van het Trade Union Con
gres, Bevin, verklaarde, dat naar de meening.
van het congres de supprematie van het
parlement gehandhaafd moet blijven, hoe
moeilijk ook de kwestie mocht zijn.
Mrs. Simpson in Frankrijk.
Het bericht, dat mevrouw Simpson per
boot te Dieppe is aangekomen, gisteren nog
in een deel onzer oplaag vermeld, is juist
gebleken; het wordt van officieele zijde be
vestigd. Er wordt bijgevoegd dat zij naar
Parijs is vertrókken voor een bezoek aan
eenige vrienden. Uit de verdere berichten
blijkt, dat mevrouw Simpson na haar aan
komst in Frankrijk, zich per auto naar
Rouen heeft begeven, waar zij den nacht
heeft doorgebracht. Zij was vergezeld van
een secretaris, een lijfwacht en den chauf
feur, die de auto bestuurde. Even na den
middag vertrok het kleine gezelschap weer,
om te Evreux haastig de lunch te gebruiken.
Mevrouw Simpson telefoneerde hier met
Londen. Laat op den middag werd Versail
les, het einddoel van den tocht bereikt, waar
mevrouw Simpson haar intrek heeft geno
men in de villa Trianon van Lady Mandl,
gelegen bij het park van Versailles.
Nog eenige persstemmen.
De „Times" schrijft, dat de verdaging
van het parlement voor het weekeind nog
een paar dagen onzekerheid kan beteeke-
nen, voor de beslissing van den koning
bekend wordt. Het feit, dat dit uitstel zon
der morren is aangenomen kan als een
teeken worden beschouwd, dat ieder sym
pathiseert met de ernstige persoonlijke
onrust, welke de koning op dit oogenblik
moet doormaken. Toch gelooft men niet,
dat de beslissing lang kan worden uitge
steld.
De „Daily Telegraph" schrijft: „We ho
pen, dat de koning datgene zal doen, wat
het meest in overeenstemming is met zijn
koninklijke waardigheid en de eer van het
koinkrijk. De veronderstelling, dat iemand
in het kabinet of hierbuiten wenscht, dat
de konmg: aftreedt-, is een monsterachtige
onwaarheid, integendeel, men beschouwt 't
als een ramp als hij zou aftreden.
De „Daily Mail" is van meening, dat het
volk hoopte, dat een middenweg zou wor
den gevonden in de elastische constitutie.
De houding van minister-president Bald
win is sterk beïnvloed door de antwoorden,
welke hij van de Dominions heeft ontvan
gen.
De „Morningpost" zegt, dat de koning,
door zijn liefde op te geven, alleen zijn
eigen onmiddellijk geluk opgeeft, door dit
te weigeren zou hij de toekomstige wel
vaart van zijn volk. de stabiliteit van het
rijk in gevaar brengen De koning staat
voor de keus tusschen het volgen van zijn
eigen wil of zelfopoffering. Het blad kan
niet gelooven, dat de beslissing den man
onwaardig zal zijn of dat de oplossing zal
worden gezocht in aftreden.
De „Daily Express' is van meening. dat
de laatste verklaring van Baldwin een di
recte uitdaging tot den koning is. Indien
er gisteren al een crisis was, dan is deze
heden ernstiger. Deze ernstige moeilijkheid
kan worden opgelost als het kabinet-
Baldwin zijn oppositie tegen het huwelijk
van den koning opgeeft.
Het blad besluit: „we kunnen den koning
niet verliezen, we kunnen hem geen af
stand van den troon laten doen".
De Daily Herald" betreurt, dat Baldwin
tot nu toe nog geen feiten heeft gegeven.
De verkeerde opvattingen over den aard
van de geschillen tusschen het kabinet en
den koning worden gevaarlijk. Er most
duideliik worden gemaakt, dat het zwaarte-
runt ligt in de echtscheidingen van mrs.
Simpson.
De „News Chronicle' wenscht eveneens
onmiddellijke opheldering. Het blad is ook
van meening. dat door de verklaring van
Baldwin in het Lagerhuis de crisis ernsti
ger is geworden.
