jlsie Jaargang
DINSDAG f DECEMBER 1936
No. 23524
Leiden en het Sportfondsenbad
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uil VIER bladen
STADSNIEUWS
B. en W. stellen medewerking voor
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-' en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.18
Francoper post f. 2.35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f.0.80 per 3 mndj
EERSTE BLAD.
Vereeniging voor Staatkunde
De uitnemendheid van ons
parlementaire stelsel.
Lezing van Zijne Excellentie
mr, J. A. de Wilde.
Op uitnoodiging van de Vereeniging voor
Staatkunde heeft Z. E. mr. J. A. de Wilde,
minister van Binnenlandsche Zaken gister
avond In het geheel gevuld groot-audito
rium van het Academiegebouw een lezing
gehouden over: „De uitnemendheid van
ons Parlementaire stelsel". Onder de aanwe-
zigen bevonden zich de president-curator
der Leidsche Universiteit, mr. A. van de
Sande Bakhuyzen en het eere-lid van de
Vereeniging, prof. mr, R. Kranenburg. Na
een inleidend woord van den voorzitter den
heer Dutilh, ving mr. de Wflde zijn rede aan
met erop te wijzen, dat het parlementaire
stelsel in de laatste jaren aan vele aanval
len heeft bloot gestaan. Uit den aard der
zaak zal spr. zich beperken tot het parle
mentaire stelsel, zooals men dit in ons land
lent en zal hij vóór dit stelsel pleiten.
Als uitgangspunt voor zijn opvatting ten
deze heelt spr. voor zich gekozen: de Hei
ige Schrift en de geschiedenis. Overal is
een macht noodig, die regelend optreedt.
In dit verband doen zich drie vragen voor
en wel 1) wie wijst de menschen aan, die
de macht zullen uitoefenen; 2) hoe wordt
hun macht bepaald en begrensd en 3) van
vie ontvangen en bekomen zij die macht?
Het antwoord op de eerste vfaag is verschil
lend al naar gelang de functie enz. waar
deze macht moet worden uitgeoefend, bijv.
gezin, bedrijf, staat enz.
Het gemakkelijkst is de macht te beper
ken in een vereeniging, daar de begrenzing
reeds in de vereeniging zelve belegen is. De
macht van de overheid in den staat is
schier onbegrensd, hetgeen de mogelijkheid
opent tot misbruik van macht.
De vraag „van wien komt de macht" be
antwoordt spr. slechts op één wijze, name
lijk alle macht komt van God. Deze vraag
is echter een geheel andere dan de vraag,
vie wijst de machthebbers aan. Men moet
Éch stellen tegen de leer van de volkssou-
vereiniteit alsmede ook tegen staatsabsolu-
tisme. Alle macht dient onderworpen te
blijven aan de goddelijke moraal en aan
de goddelijke gerechtigheid. De uitoefening
ran de macht dient steeds gericht te zijn
op het welzijn der menschheid. Anderzijds
dienen de onderdanen om des gewetens wil
sich te onderwerpen aan de macht.
Hij, die macht uitoefent, dient hen, over
vie deze macht wordt uitgeoefend, te be
lhouwen als zijn naasten. Misbruik van
macht komt het meest voor op staatkundig
gebiedDe christelijke naties zijn steeds het
terste gegaan in het brengen van even
wicht tusschen recht en macht. Uitvoerig
besprak spr. de groote beteekenis van ons
parlementaire stelsel; dit regeeringssysteem
gericht op de harmonie tusschen gezag
en vrijheid.
Spr, besprak hierna de afzonderlijke
'aak van de regeering en van die van net
arlement De regeering Is wel verantwoor
ding voor al haai- daden aan het parlement
schuldig, maar gaat het parlement zelf
regeeren, dan gaan de zaken absoluut fout
<n graaft het parlement zijn eigen graf.
Omgekeerd dient de regeering haar taak
int regeeren te beperken.
Het is de laatste jaren inderdaad vaak
•wrgekomen, dat de grenzen tusschen de
hak der regeering en die van het parle-
rient waren uitgewischt. De regeering mag
;a geen geval de mandataris van het par
ament zijn. al is een zekere harmonie tus
sen regeering en parlement noodig.
Bij iedereen in het parlement dient het
- gaan om de bevordering van het natio-
baal welzijn. Zij die zich deloyaal gedra-
iw. kumien het nationaal welzijn groote
khade berokkenen en hooren in het par
ament. niet thuis.
In de Kamer is oppositie onontbeerlijk:
bierdoor kan de minderheid zich uiten en
!i" buitengewoon grooten invloed uitoefe-
op 's lands zaken; zoo is dit in ons
i®d met de socialisten het geval. Doch
'liging-,punt ook van de oppositie dient
®een het landsbelang te zijn.
Spr. wees op het onjuiste van het op de
jits drijven van partijpolitiek, welke leidt
demagogische politiek. Spr. vestigde de
hndacht op de groote taak van de pers
'Muiste voorlichting en opvoeding van
Publiek, en wees voorts op de pogingen
door zekere partijen worden aange-
*ïr-d om de goede verhouding tusschen
qhment en volk te (verbreken.
SP'. waarschuwde vervolgens tegen de
'"splintering der politieke partijen, het-
onder ons huidig kiesstelsel zoo ge
melijk is, en sprak er zijn leedwezen
Uit, dat zijn poging om als voor
de te stellen, dat iedere partij, om in
Kamer te komen over minstens drie
moet beschikken, is mislukt. De
partijen, die in de Kamer zijn ver-
gjoordigd, kennen geen verantwoor-
JWieid en ondermijnen hierdoor 't par-
aire stelsel.
bet, oogenblik is er een zekere nei-
'ot het fascistische systeem, maar dit
B. en W. stellen den Raad voor:
a. de gemeente borg te doen zijn, onder afstand van
alle rechten en voorrechten, door de wet aan borgen
toegekend, voor de betaling van rente, aflossing en
verdere kosten, wegens een door derden aan de op
te richten of in oprichting zijnde N.V. „Sportfondsenbad
Leiden" te verstrekken leening (of leeningen) tot een
(gezamenlijk) bedrag van ten hoogste f 95.000.met
een looptijd van ten hoogste 40 jaren en een rente van
ten hoogste 4VS%, ten behoeve van den bouw door
die N.V. van een overdekte bad- en zweminrichting
met een buitenbassin op het Schuttersveld;
b. aan de sub a genoemde N.V. ten behoeve van den
bouw van een overdekte bad- en zweminrichting met
buitenbassin in erfpacht te geven voor den tijd van 75
jaren en tegen een jaarlijkschen canon van t 1.328.
een gedeelte van het Schuttersveld aan den Maredijk,
ter grootte van 4370 M2.;
c. een bedrag van 5000.te hunner beschikking te
stellen voor de verbreeding van den Maredijk langs
het bedoelde gedeelte van het Schuttersveld.
(Men zie voor bijzonderheden het 4e Bladl.
systeem is voor ons lahd ten eenenmale
ongeschikt. Wij gooien daarmee onze vrij
heid overboord. Het is een gevaar, dat men
ons op het oogenblik de keuze voorlegt:
uiterst links, of uiterst rechts, want deze
keuze is ten eenenmale onjuist. Noodig is
er versterking van het parlementaire stel-
stel, zij het ook, dat ook dit stelsel refor
matie noodig heeft.
Het volk moet worden geschoold en moet
principieel worden opgevoed, wil het par
lementaire stelsel in een cultureel hoog
staand land als het onze, tot zijn recht
komen.
Spr. deed tenslotte een beroep om het
parlementaire stelsel te helpen versterken,
het liefst volgens sprekers eigen beginselen.
(Applaus).
Na de pauze bestond gelegenheid tot het
stellen van vragen.
COLLECTE
NATIONAAL HUWELIJKSGESCHENK.
Donderdag 10 December a.s. zal alhier de
collecte gehouden worden ten bate van het
aan H. K. H. Prinses Juliana en Z D. H.
Prins Bernhard aan te bieden Nationaal
Huwelij ksgeschenk.
De voor dit doel bereids rondgezonden
circulaires zijn nog niet alle teruggezonden.
Wij wekken onze lezers op, zulks alsnog,
liefst zoo spoedig mogelijk, te doen. Iedere
gift is hartelijk welkom bij den penning
meester. p/a. Twentsche Bank, gironummer
9013, met vermelding „Huwelijksgeschenk".
Het eindbedrag wordt door het Prov.
Comité te den Haag onmiddellijk na de te
houden collecte reeds ingewacht. Moge ook
deze collecte aan de verwachtingen vol
doen!
BEROEPEN.
De heer H. A. Brongers candidaat alhier
ontvino een beroen naar de Ned. Herv.
Gemeente te Weerselo (Ov.) (toez).
NED. BOND VAN VER. VAN OUD
LEERLINGEN DER TUINBOUW-
CURSUSSEN AFD. LEIDEN.
Gisteravond hield bovengenoemde afdee-
ling haar maandelijksche bijeenkomst in
café „Centraal". Op deze bijeenkomst
sprak drs. Ph. de Jongh over het zeer in
teressante onderwerp: „Het zaaien van Or
chideeën". zulks naar aanleiding van een
excursie van de afd. naar de kweekerij van
den heer Odijk, waaraan de heer De Jongh
als wetenschappelijk medewerker verbon
den is. Het zaaien van Orchideeën, aldus
spr., is een grensgebied (usschen weten
schap en praktijk. Spr. schetste de bemoei
ingen en onderzoekingen van verschillende
geleerden in binnen- en buitenland op dit
gebied en besprak aan de hand van mede
gebrachte materialen de verschillende voe
dingsbodems, welke noodig zijn om daarop
het microscopisch fijne zaai der Orchi
deeën uit te zaaien, evenals het sterilisee-
ren daarvan, de zgn. reinculturen.
Naar aanleiding van deze causerie wer
den door eenige leden enkele vragen ge
steld, welke door spr. duidelijk werden be
antwoord.
Vervolgens besprak de heer Holwerda de
bestrijding van wal- of bloedluis in appel-
boomen, hetgeen een leerzame discussie
opleverde, evenals de vraag, welke Poly-
antharozen geen last van „wit" hebben en
het sterker kleuren door middel van aluin
en ijzerpraeparaten.
Een Chrysanth in pot was als een varië
teit Slmone Decault ingezonden door den
heer den Holder, Deze verwierf 8 punten.
Het was een zeer leerzame en door allen
gewaardeerde avond.
DE STORM,
Voor zoover wij hebben kunnen nagaan
is het ongerief, dat de storm hier ter stede
heeft veroorzaakt, beperkt gebleven tot een
voor vele stadgenooten slapeloozen nacht.
Alleen op de Haarlemmerstraat werd
eenige matêrieele schade aangericht, door
dat gsteravond omstreeks 11 uur eenige
spandoeken van de Winkelweek door de
rukwinden werden Jpsgeslagen en in aan
raking kwamen mét de Ieidng van het
licht- en tramnet, waardoor een deel der
straatlantaarns buiten gebruik werd ge
steld. Aangezien het verwijderen der doe
ken niet zonder gevaar was, werd daarmede
gewacht totdat de laatste tram was gepas
seerd en de stroom kon worden uitgescha
keld.
Personeel van de Stedelijke Lichtfabrie
ken herstelde daarna de schade.
LEGER DES HEILS.
JOURNALISTIEK JUBILEUM.
Van den heer Th. B. J. Wilmer.
De Kerstactie begonnen.
Het Leger des Heils (Stichting William
Booth) vangt morgen zijn Kerstactie aan.
Het streven is erop gericht om ditmaal een
zoo groot mogelijk aantal behoeftige stad
genooten met een Kerstgave te verblijden,
want wanneer men inzage neemt van de
ontelbare, vaak ontroerende aanvragen,
dan begrijpt men pas hoeveel nood en ar
moede er worden geleden. Het is dan ook
een op zichzelf treurig verschijnsel, dat
on bijna alle aanvragen de Armenraad ad
viseert tot uitkeering! Het vorige jaar ont
vingen niet minder dan 350 gezinnen een
Dakket ter waarde van f. 2.50: 100 arme
gezinnen en een aantal stUle armen wer
den od andere wijze geholpen, terwij] aan
200 kinderen een warm kleedingstuk kon
worden uitgereikt en een vroolijk Kerst
feest werd aangeboden. De daaraan ver
bonden kosten beliepen ruim f. 1200.
Ditmaal wil men trachten 500 oaketten
en 250 kleedingstukken uit te reiken, on
geacht de verdere uitdeelingen, waarmede
vermoedelijk een uitgave van f. 1300 ge
moeid zal zijn.
Vanzelfsprekend zal op verschillende
manleren een beroep op de burgerij wor
den gedaan om dit doel te helpen verwe
zenlijken.
Hedenavond van 8 u. 108 u. 20 zal voor
de Avro-microfoon een opwekking worden
gesproken, terwij! morgen. Donderdag en
Vrijdag de Leidsche officieren en soldaten
er met lijsten op uittrekken. Gedurende
twee dagen zal bovendien een muziekwa-
gen door de stad rondrijden, terwijl op 19.
21 en 22 dezer de bekende Kerstpotten op
verschillende plaatsen van de stad zullen
worden opgesteld.
Er is dus voldoende gelegenheid om tot
het goede doel bij te dragen: mogen velen
er gebruik van maken, opdat het gestelde
ideaal worde bereikt!
HARMONICA-GEZELSCHAP „D.V.V."
In de geheel gevulde concertzaal van het
Volksgebouw gaf gisteravond het Leidsch
harmonica-gezelschap „Door Vriendschap
Vereenigd" een ontspanningsavond voor
de Leidsche werkloozen Na den inzet met
den pittigen D.V.V.-marsch van H. W. Vel
den volgden nog verschillende mooie num
mers, waarna met aandacht werd geluis
terd. De heer Alb. Gerritsen, humorist, wist
daarna met een praatje en een lied de
lachspieren danig in het werk te stellen.
Na de pauze gaf de heer v. d. Velden met
diens zwager Bert Neuteboom eenige solo
nummers, waarnaar met stijgende belang
stelling werd geluisterd. Ook de jongste
leden der vereeniging gaven een solo-
nummer, nl. de 8-jarige Dani Fasseur en de
jongejuffrouw Gressie.
Al met al een schitterend geslaagde
avond, waarop „D.V.V." met genoegen kan
terugzien. 1
De heer Th. B. J. Wilmer.
Onzer zeer groote belangstelling her
dacht vandaag de heer Th. B. J. Wilmer,
hoofdredacteur van de R.-K. „Leidsche
Courant" zijn 25-jarig journalistiek jubi
leum.
Hedenmorgen werd hij in tegenwoordig
heid van het college van commissarissen,
directie, redactie, administratie en tech
nisch personeel gehuldigd, allereerst bij
monde van den president-commissaris den
heer H. Walenkamp, die wees op de groote
verdiensten van den jubilaris voor de Ka
tholieke pers in het algemeen en voor de
„Leidsche Courant" in het bijzonder.
Daarna werd achtereenvolgens nog het
woord gevoerd door den censor der „L. C."
den zeereerwaarden heer R. Smitz, die den
heer Wilmer de pauselijke onderscheiding
„Pro Ecclesia et Pontifice" overhandigde;
door den directeur, cien heer C. van Ha-
nrersveld, door mr. H. F. A. Geise namens
de redactie, den heer J. B. Somers namens
de administratie, door den chef, den heer
P. J. Cupten en door den heer P. van Zijp,
namens het technisch personeel.
Uit naam van het geheele personeel
werd den jubilaris een geschenk in den
vorm van een beeldgroep van Saksisch
porselein aangeboden.
Ook werd nog het woord gevoerd door
den heer P. Bon, voorzitter van de Katho
lieke Journalistenvereeniging.
Hedenmiddag hield de jubilaris te zij
nen huize aan den Apothekersdijk een
drukbezochte receptie, waarop wij nader
terugkomen.
JUBILEUM-CONCERT „HALLELUJAH".
Een geslaagde avond.
De Chr. Gem. Zangver. „Hallelujah" her
dacht gisteravond in de Stadszaal haar
zilveren jubileum met een geslaagd con
cert, nadat kortgeleden reeds in verband
met dit jubileum een feestavond met re
ceptie was gehouden. Wij hadden stellig
gedacht, dat, in verband met den goeden
naam. die deze vereeniging geniet, de be
langstelling voor deze uitvoering grooter
geweest zou zijn. Deze viel echter sterk te
gen: de zaal was nog niet voor de helft
gevuld
Intusschen heeft men zich hierdoor niet
laten teleurstellen en naar beste vermo
gen een vertolking gegeven van de cantate
..Erlkünigs Tochter" van den Deen Niels
W. Gade, die wij in lang niet hoorden maar
wellicht ook juist daarom met des te meer
genoegen beluisterden. Koren, zoowel als
-soli zijn dankbaar en bezitten de sfeer, die
treffend past bij deze romantische sago,
met haar waarschuwende moraal tot, slot.
Poëtisch bijv is het vrouwenkoor in No. 6.
waarin de elfen met. haar zang Oluf trach
ten over te halen bij de dochter van den
elfenkoning te blijven. Indrukwekkend is
o.m. ook de morgenzang, waarop dan het
meer dramatisch bewogen tafereel volgt,
waarin Oluf met angstige spanning wordt
afgewacht door zijn moeder en hoe hij dan
van de overval der elfen vertelt en van den
eenigen gast, dien hii medebracht de Dood
Menig koortje heeft mooie, lieflijke en
welsprekende détails. Geschreven ten tijden
der romantiek-vereer ine door een begaafd,
zij het niet oorspronkelijk componist, biedt
dit werkje veel melodieuse en met gevoel
geschreven muziek, waaraan vroegere ge
slachten hun vreugde hebben beleefd, maar
die toch ook voor het heden allerminst
.afgezongen" is. Vooral voor zangkoren
van het niveau van .Hallelujah" is de
keuze hiervan een juiste te noemen.
Oneer de als altijd voortvarende direc
tie van mej. Leening heeft men er een al
leszins bevredigende vertolking in de Duit-
sche taal van gegeven, waarbij wij dikwijls
door een aangenamen klank getroffen
werden- Het ledental is verminderd, maar
daarom des te meer hulde aan de getrou
wen, die zich met merkbare overgave in
spanden, om de uitvoering zoo goed mo
gelijk te doen slagen.
Een duidelijker uitspraak, meer bewo
genheid in de voordracht, een sterker weer
gave van de muzikale fijnheid of drama
tiek: het zijn allemaal factoren die pas
na zeer intense en langdurige studie vol
komen kunnen slagen. Men mag al blij
zijn, wanneer de koortjes zuiver en zonder
vergissing gezongen worden, want er; zijn
BINNENLAND.
H. M. de Koningin heeft in de Groote Kerk
te Den Haag den stand der werkzaam
heden bezichtigd.
(Binnenland. 3de Blad).
Twee moedige machinisten gehuldigd te
Groningen (Binnenland. 3de Blad).
De Fransche oud-minister Flandin sprak
in Den Haag over economisch en poli
tiek liberalisme (2de Blad).
De gevolgen van den storm (Gemengd, 4e
Blad en Laatste Berichten, 1ste Blad).
BUITENLAND.
Nog geen schot in Spanje (3e en le Blad)
Eden over het Duitsch-Japansch accoord.
(Buitenland, 1ste Blad).
President Roosevelt te Bnenos Aires.
(Buitailand, le Blad)".
Het Cristal Palace te Londen door brand
geheel vernield (3de Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
meerdere moeilijke momenten en inzetten.
Dit was stellig het geval: de bedoelingen
van de dirigente werden meermalen uit
stekend verwezenlijkt. Wij mogen daarbij
onze erkentelijkheid uiten voor het feit,
dat mej. Leening deze compositie uit de
„oude doos" heeft opgehaald.
Solisten waren de dames: Annie de
ZeeuwSlicrendrecht (sopraan) en Mien
Schubad (alt), die haar partijen loffelijk
hebben voorgedragen. Zangtechnisch zou
er wel het een en ander zijn aan te mer
ken. De stemmen kunnen bijv. nog vrijer
klinken, maar daar het hier een jubileum
concert geldt, willen wij niet te critisch
zijn. De dames droegen stellig bij tot het
welslacen. evenals de heer Hulsbos, die
ondanks een aangekondigde zware ver
koudheid. de rol van Oluf dank zij voor
zichtigheid en technisch begrip kranig
heeft gezongen. Een speciaal compliment
komt hein hiervoor toe. Mevr- Mien Schip-
pprsVerver zorgde voor de gebruikelijke
betrouwbare begeleiding.
Na de pauze zong onze jeugdige plaats
genoot. de tenor Chr. v. d. Kwast, eenige
bekende aria's uit Puccini's „Tosca" cn
..Bohème" en behaalde daarmee veel suc
ces. Hij bevindt zich dank zij goede
leiding op den goeden weg. Zijn aange
naam getimbreerd orgaan een „echte"
tenorstem! is reeds zoodanig geschoold,
dat het bij voortgaande ernstige studie
zeker op gezonde wijze tot groote rijpheid
ontwikkelen kan. Komen daarbij nog
meerdere muzikale en geestelijke groei,
dan zal deze jeugdige zanger zeker in de
toekomst nog van zich laten spreken. Zijn
optreden getuigde van veel vooruitgang die
nauwlettende aandacht verdiende.
Nadat door het kindferkoor een serie ern
stige en geestige liedjes was gezongen
voorafgegaan door een waarlijk begripvolle
declamatie der versjes, telkens dooi een
ander kind volde tenslotte een alles
zins geslaagde vertolking van Psalm 123,
van Fr. Wüllner. door solokwartet, gem-
koor en begeleiding die een mooi einde
vormde van dezen jubileumsavond. Wij
willen niet eindigen, alvorens een compli
ment te maken aan mej. Leening. die ook
de jongens en meisjes zoo uitstekend op
leidt voor het groote doel: n.l. op den
duur lid te worden van het koor der vol
wassenen. dat zeker, getuige de prestaties
van dezen avond, weer uitbreiding ver
dient.
Het concert werd geopend door den
godsdienstleeraar, den heer Joh. de Groot,
terwijl ds. Joh. W. Groot Enzerink voor een
passende sluiting zorgdroeg.
Mej- Leening en de beide damessolisten
zijn met een schat van bloemen gehuldigd!
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het candidaatsexamen
Indisch Recht de hoeren J. D. Rempt (Rot
terdam) en F. R. J. Jansen (Den Haag) en
voor het doctoraal examen geneeskunde de
heeren W. M. Rijnberg (Oud-Vossemeer)
(cum laude) en A. A. Schoen (Den Haag).
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving:
Van Lith's Aannemersbedrijf, Leidsche-
weg 489, Voorschoten. Eggenaar: 35r. van
I4th, Voorschoten.
