50 PLUS
GRATIS
.f PHILIPS' nieuwe RADIO
Spanje vóór en tijdens den
burgeroorlog
Nuttige en
Practische
St. Nicolaas
Cadeaux
[flDSCH DAGBLAD - Vierde Blad
Dinsdag 1 December 1936
MARE 40 EN 44 - TEL. 1133 DROSTE. en
1 OVERHEMD EN 2 BOORDEN GEHEEL
SIPmfDSJK
50
Een Nederlander in Andalusie oordeelt
FINANCIEN
WEST-INDISCHE CHOCOLADELETTERS
HUWELIJK
OUD GOUD
Waardevolle Geschenken
anc
NIEUWE RUN 56
LEIDEN
HET LOFLIED
VAN DE PERS
Van een landgenoot, grootwerkgever,
die ln de l&atetc Jaren aan het hoofd
staat van 'n groote cultuuronder
neming ln Andaluslë en ln de ge
legenheid ls geweest een nauwkeu
rige studie te maken van land en
volksverhoudingen. ontvingen wU
onderstaande beschouwing over den
burgeroorlog ln Spanje en over het
geen daaraan vooraf ls gegaan. Vooral
omtrent de situatie ln het zwaar
beproefde land vóór dat de str(]d los
barstte. geeft do schrijver Interes
sante bijzonderheden die een beeld
helpen vormen van de oorzaken van
dezen verschrlkkelljken krijg tusechen
Spanjaard en Spanjaard.
Het voorspel.
Tot goed begrip moet vooropgezet worden
dat wij, vooral sinds Februari, in een vrij-
wel anarchistische)! janboel zaten. In iedere
provincie, ja bijna in ieder dorp bestonden
aparte voorschriften voor den arbeid, en
men wijzigde die naar allerlei plotselinge
inzichten. Men mocht niet meer zelf zijn
arbeiders uitzoeken, deze werden door het
Syndicaat (ongeveer „revolutionnaire vak-
tereeniglng") toegewezen. Men kreeg veel
ilechte arbeiders en de goede moesten lid
rorden van het syndicaat om niet te ver
hongeren. Wij hebben zelf in het dorp
brood gegeven aan vroegere arbeiders. Ook
bet aantal arbeiders werd voorgeschreven
en men kreeg er meer dan men noodig had.
Bij niet-betaling kreeg men zware boeten
oi gevangenisstraf. De arbeidstijd werd
leer verschillend bepaald. Nu eens bedroeg
die vijf uur, dan weer zeven uur per dag.
Merkwaardigerwijze werd het loon slechts
weinig verhoogd en kon men daarover on
derhandelen. Er behoorde veel „politiek"
toe om de zaken op gang te houden en
vooral moest men zorgen goede vrienden te
blijven met de leiders. Wij hadden het ge
luk dat de burgemeester een vroegere kar-
revoerder was, met wien wij op goeden voet
londen blijven. Arbeiders met een of an
deren wrok, vroeger ontslagen b.v„ namen
nu wraak op de werkgevers.
Veel werkgevers waren hun leven niet
meer zeker. (Er zijn er inderdaad, ook in
deze omgeving, eenlgen vermoord). De tal
rijke gevangenisstraffen waren ook niet
aanlokkelijk. Ik heb van een goeden vriend,
een ouden heer die hier wel komt jagen,
daarvan beschrijvingen gehad. Veel werkge
vers zaten dus in Portugal. Enkelen zaten in
Sevilla, omdat daar de persoonlijke wille
keur nog niet zoo heerschte. De zaakwaar
nemers hadden het moeilijk en beperkten
het werk zooveel mogelijk.
Ongebreidelde anarchie.
Er was groote werkloosheid eh zelfs hon
ger, en dat in een Andalusisch dorp. De
anarchie ging zoo ver dat moordenaars
straffeloos, Ja geëerd, rondliepen. In
Sevilla vielen dagelijks slachtoffers. Dit
zijn geen overdreven verhalen. Ik weet dat
van nabij. Trouwens ook de buitenlandsche
bladen hebben melding gemaakt van den
moord op Calvo Sotelo op klaarlichten dag,
ln de stad Madrid, door de Republikeinsche
Garde in volle uniform.
Er waren verschillende wetten aan
genomen die werkelijk zeer goed waren
en noodig. Maar zij werden uitgevoerd
op een wijze dat alles misliep omdat er
geen orde was. Gedeeltelijk zijn zij
doelbewust verkeerd uitgevoerd, ge
deeltelijk lag het aan de „onvolkomen
heid" der ambtenaren.
Zoo was b.v. de Reforma agrarla een wet
die ieder mensch, die niet al te conserva
tief is, zou toejuichen. Het doel was gron
den te verdeelen en toe te wijzen aan ar
beiders. De bevolking groeit snel aan, vóór
het jaar 1929 emigreerde het overschot
naar Zuid-Amerika, maar dit moest nu
binnenlands gekoloniseerd worden. Ware
dit gelukt, dan hadden wij op het land
natuurlijk geen revolutionnairen gehad. De
uitvoering geschiedde zóó dat alles misliep.
Een enkel voorbeeld. In ons dorp is groote
landhonger. Naast het doirp ligt een land
goed met rijken grond, toebehoorend aan
een socialistisch afgevaardigde van de
Cortes. Het wordt uitsluitend gebruikt als
jachtterrein. Ieder weldenkend mensch zou
een gedeelte van dit goed geparcelleerd
hebben en ln kooppacht hebben uitgegeven.
Dit gebeurde niet, terwijl de eigenaar nog
wel de prachtigste speeches in Madrid
hield. Toegewezen werd een oud wildreser
vaat op een afstand van 35 tot 50 K.M. van
het dorp. Het is geheel arme zandgrond en
voor de helft zelfs stuivend duin. Eenige
weken lang vermaakten de Jonge kerels er
zich mede daar te gaan jagen, maar nie
mand kon daar gaan ontginnen. Het goed
behoorde aan den hertog van Tarifa en de
koning heeft er, zeer sportief, gejaagd. Een
wijs bestuur zou dit goed als nationaal na
tuurpark beschermd hebben. Het is wer
kelijk een uiterst merkwaardig terrein. Men
wilde echter geen kleine boeren hebben en
men wilde vernielen wat zooveel eeuwen
lang slechts aan enkele rijke menschen ge
noegen verschaft had. De landhonger in
het dorp was intusschen zoo groot dat
velen van de stoutmoedigsten eenvoudig
naar het gemeentebosch gingen (gemeen-
schapjpelijk bezit in ouden tijd) en daar de
boomen gingen „ringen", waardoor deze
afstierven, opgeruimd moesten worden. Het
is ook ai'me grond, maar de arbeiders heb
ben met hun zware hakken gewerkt en ge
ploeterd en er bouwland van gemaakt.
Slechts vreemdelingen hoort men spreken
over de luiheid van deze menschen.
Men durfde deze „veroveraars" niet aan
omdat zij gewapend waren en dreigden te
schieten.
„Sociale" wetten.
Zoo is er een Wet op de ongevallenver
zekering der arbeiders. Voor een deel was
die noodig omdat geleidelijk inplaats van
het foedale patriarchaat de kapitalistische
werkwijze ingang vond. De verzekering is
opgedragen aan particuliere maatschap
pijen die alle concurrentie staakten en de
zaak uitvoeren op een wijze die eenvoudig
ergerlijk is. Ook voor ouderdomsverzekerlng
moet de werkgever betalen.
Allerlei sociale wetten, door schrijftafel-
geleerden opgesteld, door politici verminkt,
door ongeschikte ambtenaren toegepast,
door de Syndicaten misbruikt, hebben, al
thans ten plattelande, de toestanden ver
ergerd.
Tegelijk kwam de wereldcrisis de prijzen
van olie, kurk en wijn zoodanig verlagen,
dat ieder bedrijf moest inkrimpen. Daarbij
ontbrak de juiste regeeringsleiding om de
zaken nog zoo goed mogelijk te organisee-
ren. Zoo kreeg Italië na de openstelling van
den invoer in Noord-Amerika veel en veel
meer wijn te leveren dan Spanje.
Met de Staatsmiddelen werd omge
sprongen op een fantastische wijze.
Slechts één minister heeft beproefd
daarin verbetering te brengen, n.l.
Chapaprieto. De wijze waarop de belas
tingen geïnd werden, was schandalig,
daar ls geen beter woord voor. Toch
had Calvo Sotelo onder de dictatuur
reeds een systeem ingevoerd, dat leiden
moest tot verbetering en beproefde
Chapaprieto dit nu door te voeren. Hij
bleef te kort aan het roer en had te
groot verzet van de socialisten om
eenigen invloed uit te oefenen.
Tanende export.
Voor den export bestond feitelijk geen
belangstelling, ofschoon daar veel over ge
praat ls. Op dit gebied verloor Spanje de
laatste jaren enorm veel. Ik wijs slechts op
sinaasappels die door gebrek aan juiste
organisatie van de Noordelijke markten
verdrongen werden door het Palestij nsche
product. Verder op de weigering van
Frankrijk om wijnen te koopen enz. Wat
de industrie betreft, zoo was de jjolitiek
van Barcelona daarin maatgevend en werd
de voortbrenging van allerlei stoffen elders
in den lande nooit geholpen. Op ons gebied,
boschbouw. ontstond een Wet. het Patri-
monio Forestal, waarbij belangrijke som
men werden toegestaan voor bebossching.
In den aanvang leek het erop dat daardoor
werkelijk bosch zou ontstaan, maar gelei
delijk bleek het ons dat men meer en meer
er toe overhelde deze gelden te verbrui
ken aan een onzinnig systeem van Staats
bemoeiing, waarbij de groote portie aan
ambtenarij verbruikt zou worden. En dat
is in Spanje nog heel wat erger dan elders.
Kortom, op papier en in woorden
hebben vele regeeringen sinds 1931, de
prachtigste dingen gebracht in wer
kelijkheid hebben zij de zaken zoo ge
leid dat er in den aanvang van dit jaar
feitelijk een toestand van anarchie
heerschte, waarin plaatselijk de leiders
van de syndicaten beproefden een
richting aan te geven. De toestand
werd door alle zaken mensch en wan
hopig geacht.
De werkstaking.
Na verschillende onderhandelingen tus-
schen de politieke leiders der marxistische
partijen, waarbij aanvankelijk nogal on-
eenigheid heerschte, werd ten slotte, na
zeer talrijke plaatselijke stakingen, de al-
gemeene werkstaking voor alle bedrijven en
voor geheel Spanje gelast en bepaald op 29
Juli. Van goed ingelichte zijde hadden wij
de informatie dat de regeering die zich tock
al niet zuiver voelde na de „merkwaardige"
verkiezing van Februari, het besluit zou
nemen zich meer naar rechte te wenden,
dat men de staking zou baas worden en dat
daarna een sterke leiding zou optreden. Het
is nadien wel gebleken, dat die staking veel
beter georganiseerd was dan men ver
moedde en dat zij de inleiding zou zijn tot
de anarcho-syndicalistische revolutie. Deze
heeft met de communistische gemeen, dat
eerst alles en allen die tot de vroegere bur
gerlijke cultuur behooren, verwoest worden.
Bij de idealistische beschouwingen over de
verdere verwerkelijking eener proletarische
samenleving is er verschil, maar dat lijkt
mij meer een academische kwestie.
Nadat Calvo Sotelo vermoord was en men
wel gezien had dat het politieke spel van
Gil Robles, zelfs bij een groote rechtsche
meerderheid geen regeering kon vormen
die Spanje uit het moeras zou helpen, is
het duidelijk dat er menschen waren die er
geen heil van verwachtten om die alge-
meene staking af te wachten om dan te
vertrouwen op het beleid van een Azana.
N.V. ZUID-HOLLANDSCHE BIER
BROUWERIJ.
Onder voorzitterschap van mr. R. J. H.
Patijn is gistermiddag in hotel Central te
den Haag een buitengewone algemeens
vergadering van houders van preferente
en gewone aandeelen in de Zuid-Holland-
sche Bierbrouwerij te 's-Gravenhage ge
houden. Aan de orde was een voorstel van
directie en commissarissen tot afschrijving
van kapitaal en tot afstand van cumula-
tierecht en achterstallig dividend en in
verband daarmede wijziging van de statu
ten der vennootschap Daar de vergade
ring niet gerechtigd was tot het nemen
van besluiten, aangezien het statutair
voorgeschreven quorum niet aanwezig was,
werd besloten over 4 weken een nieuwe
vergadering te beleggen. Ook in de verga
dering van obligatiehouders konden geen
besluiten worden genomen-
SURSÉANCE
VAN DER ELST EN MATTHES
De civiele kamer van de rechtbank te
Amsterdam heeft vandaag de surséance
van betaling der firma van der Eist en
Matthes voor den tijd van ll/i jaar, in
gaande 3 Nov. 1936. verlengd.
n l Él II r n DEMI III If BOTERLETTERS en STAVEN f. 1.10 per 5 ons. - BOTER SPECULAAS en SPECULAASPOPPEN 70 ets. per 5 ons.
DillK@!DdKKSnj Li Ki PLULIIiIV MARSEPAIN, eigen fabrikaat, f.1.— per 5 ons. - MELK- en CHOC. LETTERS van DROSTE Chocolade f. 1.—p. 5 ons.
Groote sorteering HAMMEN, HARTEN en ZALMSTAARTEN in diverse prijzen.
Bezorging te Voorschoten, Wassenaar,
Oegstgeest en Leiderdorp. 3116
Wendt U voor een serieus huwelijk tot een bonafide, inter
nationaal georiënteerd huwelijksbureau met jarenlange erva
ring. Behandeling en afwikkeling streng discreet. Onze bemid
deling is niet alleen plaatselijk, maar wij hebben onze relaties
ook over het geheele land, Nederl.-Indië, West-Indië en Zuid-
Afrika. Alle gewenschte inl. vrijblijvend. Bureau „SUCCOUR",
De Carpentierstr. 3, Tel. 170754, Den Haag. Kantooruren 99.
WAsscHeniu
WITTESINGEl 14
LEIDEN
LES. NV
TELEFOON 1035
GficJdj?. Gpdee0Ui% IQvof&y Qf+vzo&d
Om U tevens van de steeds nog niet overtroffen
berispelijke aflevering onzer Afdeeling
NEERENFIJNGOED te overtuigen, behandelen
vanaf 1 Dec. buiten 'n proefwasch tegen hal-
Prijs nog 1 OVERHEMD en 2 BOORDEN
QEHEEL GRATIS. 3105
hen, die alléén een proefwasch fij'ngoed bij
0115 laten behandelen, geldt de reductie van
'OORDEN 7 CENTS OVERHEMDEN 25 CENTS
wordt door ons met 20
VERHOOGING INGEKOCHT.
Profiteert dus Wij betalen
f. 12.10 voor een gouden tientje
H. J. VAN AMERONGEN
Haarlemmerstraat no. 233.
2283
VOOR MATIGEN PRIJS.
VOOR DE DAMES
Ech-t Barnsteen sieraden (merk
S.B.MJ, Halssnoeren, Armban
den, Ringen, Broches, enz.
VOORNAAM - ALTIJD MODE.
VOOR DE HEEREN
Een echt Barnsteen Sigaren of
Sigarettenpijpje in fijn leder
étui, vanaf f. 2.10 of een
VAMOS, de beste aansteker die
er ooit ls gemaakt
Roxy 75 ets. - Splendy f. 1.75.
Grootste keuze bij: 3069
DEKKER - STEENSTRAAT 57.
Wij brengen een
mooie keuze -
TELEF 1244 .GIRO 4502Ö
2686
Bi) vonnis van de Rechtbank
te 's-Gravenhage van 26 Nov.
1936 is wegens gebrek aan
baten opgeheven het faillis
sement van ARIE VAN DUIJ-
VENBODE, Noordeinde no. 11,
Katwijk aan Zee. 3989
De curatrice:
Mr. M. T. MOOLENBURGH.
Ncordwijk. Lindenplein 1.
30 November 1936.
HAAOSCHE POST
Moet»mattt afslam-focilitcit Philips
komt «er* exfra-waordeering too voor
d« technisch» voortvorendhoid, waar
mee dit nieuwste snufje dor radio-
het komende seizoen
is toegepast.
MAASBODE. 17 September
Met deze serie is onze nation aio
radio-industrie er dit jaar in goslaagd,
een topprestatie te leveren en wet
tigt het op acoustisch gebied ver
kregen resultaat in ellc opzicht de
aanduiding dezer reeks toestellen als
de „S/mphonische Serie"
HET VOLK3 September
de meest verrassende, zelfs ver
bluffende nieuwigheid de auto
matische afstemming te eenon-
male onmogelijk om verkeerd af te
stemmen
KATH. RADIOGIDS, 5 September
zulke verrassende vondsten
zéér opmerkelijke verbeteringen
hoogst vernuftig met deze ene
wonderknop kan de toestelgebruiker
zelf op uiterst eenvoudige wijze een
compromis sluiten tussen geluids
sterkte, selectiviteit en geluidskwa
liteit aesthetisch zeer verzorgde
least vele andere puntenwelke
ons voor dit apparaat enthousiast
hebben gemaakt weergave*
kwaliteit het offer-voornaamste
men moet zelf gaan horen!
NIEUWE ROTT. CRT., 29 Augustus"
het summum wat de goede
weergeving betreft monoknop-
bediening prachtig staaltje van
mechaniek opklapbare stations-
schaal: de oplossina voor het pro-
bleem der schaalafïezing: zichtbare
afstemming werkt zonder eenige
traagheid zoo mooi is de radio-
muziek nog nooit geweest.
RADIO EXPRES, A September
wij kunnen uit eigen srvanng
bevestigen, dat de daarin toegepaste
laagfregusntc tegenkoppeling in com
binatie met de nieuwe luidsprekers
(allo met permanente magneet] ie
in een nieuwe klasse van weergave-
kwaliteit plaatst
„RADIO TO-DAY"
op de Radio-Show te Londen
waren nieuwe Europeesche toestel
constructies te zien, die van groot
belang zijn voor de Amerikaansche
toestelfabrikantenrichting
gevend voor de komende productie
in Amorikd
(Het bovenstaande had betrekking op de
daarop volgende beschrijving van de nieuwe
Philips' toestellen)
RADIOBODE, 28 Augustus
Philips' „Symphonische Serie".
Bij wien zou bij het zien van deze
fraaie creaties niet de begeerte op
komen één ervan te- bezitten
Met deze serie is onze nationale
ra„dio-industfie er in geslaagd een
topprestatie te leveren.
TELEGRAAF, 4 September
Verfraaid uiterlijk, betere geluids
weergave en belangrijke technische
verbeteringen groote sprong
voorwaarts, welke bij de nieuwste
Philips'-crpparaten te constateereo
valt. Monoknop waardoor de ge
bruiker het. geluid naar eigen smaak
„mengen" kan verbluffende me
chanische constructie kathode-
straal-indicator summum van
practische afstemming
ALGEMEEN HANDELSBLAD, 8 Sept.
een wonderlijke sensatie mo
noknop» knappe vondst uiterst
betrouwbare en snelle optische af-
steminrichting even verrassend als
monoknopalle voormelde nieuwig
heden even zoovele verbeteringen
vol en natuurlijk geluid waar
lijk voorbeeldig ontvang-toesteW
EN HONDERDEN ANDERE SCHITTERENDE BEOORDEELINGEN
IN PRIJZEN VANAF F. 89.-
3039
u
3—4
