LEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad
Maandag 30 November 1936
Sociale avond „Katholiek
Leiden".
„De vervolging der Katholieken
in onzen tijd".
Rede van den heer Henry de Greeve.
Voor den socialen avond van „Katholiek
Leiden" waarin de gevierde redenaar, de
heer Henrv de Greève. Pr, zou spreken
over „De vervolging der Katholieken in
onzen tijd", bleek buitengewone belang
stelling te bestaan. Reeds lang voor het
begin was in de groote Stadsgehoorzaal
geen plaats meer onbezet en velen moes
ten nog worden afgewezen Rond het too-
neel stonden vele vaandels en vlaggen van
R.K. vereenigingen opgesteld.
Precies op tijd opende de voorzitter van
Katholiek Leiden, de heer Kriek, de bij
eenkomst met den Chr groet: spr. heette
allen hartelijk welkom, in het bijzonder
de geestelijken, de afgevaardigden der ver-
eeniging „Katholiek den Haag" en zeer in
liet bijzonder den spreker van dezen avond
den heer' Henry de Greeve. Spr. deed me-
dedeeling dat mgr. Taskin, alsmede Deken
Homulle bericht van verhindering hadden
gezonden Het muziekgezelschap „Franz
Schweitzer" voerde onder leiding van den
heer Adolf Brunt de Pne6termarsch van
Mendelssohn uit, waarna pastoor Smitz in-
plaats van Deken Homulle het openings
woord sprak Op lofwaardige wijze werd
vervolgens door de gemengd zangvereeni-
ging „Pulchri Studio", onder leiding van
den heer Th. van Niekerk en met piano
begeleiding van den heer Kriek „Mirjam's
Siegesgesang" van Franz Schubert ge
zongen. waarin mej. de Haas zeer verdien
stelijk de solopartij vertolkte.
Hierna betrad de spreker van den avond,
de heer Henry de Greeve Fr. onder dave
rend applaus den katheder voor het eer
ste gedeelte van zijn rede over het onder
werp „De gruwel der verwoesting"-
Wanneer ik, aldus spr.. hedenavond het
woord ga voeren over de vervolging der
Katholieken in onzen tijd. dan voel ik mij
bijna geplaatst voor een onmogelijke taak.
Dit onderwerp toch is te groot om op één
avond te bespreken. Het is een chaos en
een verschrikking zonder rechtvaardigheid
wat wij in dezen tijd zien gebeuren. Spr.
vergelijkt den toestand met een man, ge
bonden op een stoel, die zijn vrouw, zijn
kind ziet martelen en vermoorden. De man
cp de stoel, heeft hij God niet gevraagd
hem de oogen te sluiten en te laten ster
ven? Wij zijn. vervolgt spr., de mannen
gebonden op den stoel. Als een doodskreet
klinkt de terreur tegen God, terwijl een
roode hand wijst naar Rusland. Kanonnen
bulderen, de eene conferentie volgt op de
andere. terwijl voltrekt zich op enkele
kilometers afstand het schandaal, dat
Christus wordt gemengd in politieke ver
wikkelingen, dat Hij wordt gehoond en
bespot. We hooren hoe de koevoet zich
vastzet onder de altaren, zien de vlammen
oplaaien uit kerken en heiligdommen aan
Christus gewijd. Wij zien ze. hen die stier
ven voor hun geloof en al zijn ze ons
vreemd, ze zijn ons lief, toch waren ze één
van ons. Wij zijn gebonden, alles kreeg zijn
bestemming. De vossen kregen hun holen-
Vóór den Zoon des menschen was geen
steen om het hoofd neer te leggen Een
boer die een paard trapt wordt beboet, een
aangevallen straatjongen wordt ontzet,
maar God wordt met kruis en al in het
\uur geworpen. Spr. wil zich voor de pauze
bepalen tot Rusland.. Godsvervolging en
Godsdienstvervolging heerschen daar. Wij
zijn niet zoo ontroerd als het zou moeten
zijn om de zonde van Godshaat. Daar
wordt God vervolgd! Als God bestaat,
roept spreker uit, en wij gelooven dat, dan
gebeurt op dit oogenblik het allerergste!
Een schepsel vergrijpt zich aan zijn God
en Schepper! Er is geen sprake van een
moord op den keizer of czaar. het gaat niet
over verlies van koloniën, het gaat niet
ever crisiskleinigheden, geen koning wordt
afgezet, er is geproclameerd een vervolging
tegen God! Protest is hier instinct, recht
uit de natuur, daarom niet alleen recht,
maar plicht. Spr. noemt het werk der Le
ninisten super verwaandheid en super
dwaasheid. God vervolgen is 'n even dwaze
politiek, als het dooden van een vogel, om
dat hij zingt, een moeder te geeselen om
dat zij. haar kind omhelst, de natuur te
straffen omdat zij aan haar roeping be
antwoord. Godsdienst is natuurbehoefte.
piicht, honger en dorst tegelijk.
Eisch is alle wapens, alle gezag. Zelfs
het gezag van God- Daarom is de tegen
stelling van God en den Sovjetstaat ab
soluut. Niet tegen, naast, boven, onder
Go-1 maar zij neemt de plaats van God in.
Het wezen van het communisme is God te
bestrijden, die zijn ideëen bedreigt. SpT. ci
teert de 13e paragraaf van het communis
tisch program: „Alle leden van de com
munistische partij zijn verplicht daadwer
kelijk mede te werken aan de uitroeiing
van den Godsdienst eet." Ook de midde
len. welke worden toegepast, zijn absoluut.
Voornamen van heiligen worden veran
derd in namen van Bolsjewistenleiders etc.
Het vleesch is gemobiliseerd tegen den
geest. Zij fokken in den mensch het dier
om daarmee het geestelijke te vermelen.
Wat is er overgebleven, zoo waag spr.,
van het gezin? Volgens Lenin is revolutie
onmogelijk zoolang het gezin bestaat.
Daarom moet het worden vernietigd. Om
de wouw te hebben moet zij weg van de
huwelijke haard. Wij protesteeren uit naam
van den eigen vader en de eigen moeder!
Het is als een hel Het kruisbeeld is ver
vangen door een standbeeld voor Judas!
De Zondag, de dag des Heeren is verval
len. Spr zou een eindelooze opsomming
van goddeloosheden kunnen brengen. Hun
spot is niet menschelijk, zelfs niet onmen-
scheliik, als van den satan. Een schande
:s het hoe in caricatuur de Liefde Gods
en voorstellingen uit de Evangeliën wor
den voorgesteld. Ze ontheiligen niet al
leen, ze bezoedelen het Onzerzijds zullen
wij daarvoor eerherstel brengen met een
volmaakte acte van Liefde. Spr. eindigt 't
eerste deel van zijn rede met een verhaal
over de martelaren onder bisschoppen en
priesters in de laatste 18 jaren.
In het tweede deel van zijn rede behan
delde sp-eker voornamelijk het gebeuren in
Spanje, Duitschland en Mexico Spr wil
hier niet uitvoerig gaan behandelen de
lange lijst van gruwelen in Spanje die bijna
dagelijks in de bladen te lezen zijn.
In Duitschland is het een kapitale ver
gissing van den heer Rosenberg, die de
mentaliteit van de katholieken Priesters
niet begrepen heeft. Hij meent, aldus spr,
dat wij hem dankbaar moeten zijn, omdat
ons leven gespaard is. De priesters hebben
niet aan hun leven gedacht. Hoevelen zijn
omgekomen in de concentratiekampen?
Hoevelen voor hun leven gekraakt? Zij zou
den den heer Rosenberg dankbaar geweest
zijn, als hij Duitschland gelaten liad en
hen de kinderen had gelaten om hun de
catichismus te leeren. Gaat het om God,
ïoept spr. uit, wij zijn bereid om tegen den
I muur te gaan staan. Ik zweer het, het is
inlet anders! (applaus).
Men heeft zoogenaamd het commmunis-
me tegen gehouden, maar het effect is het
zelfde Godloosheid. Het oude geloof hééft
afgedaan, een nieuw geloof moet komen,
terug naar het Duitsche heidendom dat als
[het hoogste goed wordt beschouwd.
Het is een iange reeks plagerijeijn van
priesters, bisschoppen en kardinalen, maai
de naam van den grooten kardinaal Faul-
haber zal nog schitteren als aan de namen
der z.g. wereldhervormers n-let meer zal
worden gedacht.
In Spanje wordt ons verweten, dat de
kerk de schuld is van deze toestanden. Spr.
heeft daarin twee belanrijke gezichtspun
ten. „Wat de kerk in het verleden in SDanje
deed en wat de kerk wel deed". Spr
geeft een opsomming van een lange reeks
van voor Spanje belangrijke zaken. w.o. het
stichten van 14 hulzen voor Melaatschen.
waarin door kloosterlingen 15.000 melaat-
sghen werden verpleegd, hospitalen en
krankzinnigen gestichten, etc. etc.
Op 13 Sept. 1911 kwam de groote slag. Op
Idien dag hief het kabiet het Godsdienst
onderwijs op de scholen op. Scholieren, die
jdat onderricht wenschten, moesten extra
betalen en een examen meer doen: Een
groot deel was daarvoor te arm.
Overal weerklinkt de kreet „waar is de
pastoor, de novice, de seminaristen, allen
die in afwachting waren van de vervulling
van hun ideaal. God te dienen in Eeuwig
heid. Zij zijn evenals de oude pastoor die
zijn brevier heeft stuk gebeten, vermoord!
Maar. daar zijn zij weer, de groote
martelaren de bekenden en onbekenden
waarvoor wij monumenten mogen oprich
ten, waaronder met groote let
ters geschreven .Heilige onbekende marte
laar, bidt voor ons". Wat ook geschiede de
kerk van Christus blijft de Bruid van
Christus zonder rimpel en.zonder vlek be
halve de purperen wonde en de bloedvlek.
Hoe mooi ware het geweest als wij dezen
avond haddn kunnen besluiten met een Te
Deum. Nu moeten wij eindigen met schan
de. 18 jaar lang heeft in de wereld de stem
van den Godlooze gedomineerd. De pro
paganda voor den Godlooze is vrij kunnen
doorgaan om de wereld te bederven. Wij
hebben het hoofd geschud, maar we heb
ben, aldus spr. niet één uur slapeloos gele
gen omdat het geloof werd uitgeroeid. God
werd weggewerkt uit de harten der kinde
ren. Christus Koning, verjaagd in Rusland,
als niet Ariër verbannen uit Duitschland,
gehoond in Mexico, in Spanje over de
grens gezet!
Velen zijn er ook, die uit haat. niet tegen
God. maar tegen anderen, tegen hun
naasten, de vlam zouden leggen in het
heiligdom, dieirr brandelooze haat zou
den grijpen haar den gezalfden des Hee
ren. Troosten wij ons. aldus spr met het
gebed voor Gods kerk. opdat wij God met
een vrij gemoed mogen dienen.
Dient den Heer met vreeze, zoo eindigde
spreker en huldigt Hem met siddering,
anders zal de Heer in toorn ontbranden en
gij zult vergaan van den rechten weg.
Na deze rede werd dcor Graalleden in
spreekkoor „de Koningin van de Vrede"
uitgevoerd, waarna den voorzitter allen die
aan het welslagen van den avond hadden
medegewerkt, in het bijzonder den redenaar
dank zegde. Ten s'otte werd door alle aan
wezigen het lied „Roomsche Blijdschap"
gezongen.
SINT NICOLAAS IN DE SLEUTELSTAD.
HERHALINGSOEFENINGEN.
Öe dienstplichtigen der lichtingen 1930
en 1932, voor het 4e regiment infanterie,
aan wie uitstel van opkomst in 1936 voor
herhalingsoefeningen is verleend, komen
als volgt daarvoor hier ter stede onder de
wapenen: de onderofficieren-administra
teur 8 Februari, de overige onderofficieren
4 Februari, de korporaals en soldaten 14
Februari 1937 (dit geldt niet voor de dienst
plichtigen, die de herhalingsoefeningen vol
brengen bij een oefenings detachement voor
de school voor reserve-officieren der infan
terie).
Ten aanzien van de lichting 1931 van het
6e regiment veldartillerie is de opkomst als
volgt bepaald: op 3 Mei in Den Haag de
dienstplichtigen, afkomstig van de cava
lerie, die bestemd waren voor paarden-
oppasser of paardenverzorger; op 24 Juni
in Den Haag de dienstplichtigen afkomstig
ó&n de treinafdeeling der le artilleriebri
gade, die niet bestemd waren voor paar-
denoppasser of paardenverzorger; op 11 Oc
tober in Leiden de dienstplichtigen, afkom
stig van de onbereden artillerie; de overige
dienstplichtigen komen allen in Leiden en
wel de beredenen op 9 September en de
onberedenen in 3 groepen, resp. op 6 Sep
tember, 9 September en 11 October; voor
de Israëlieten geldt als opkomstdatum
18 Mei.
Van de lichting 1933 van het 6e regiment
veldartillerie komen de dienstplichtigen,
afkomstig van de treinafdeeling der le
artilleriebrigade in Den Haag, een deel op
24 Juni en de anderen op 19 Augustus: in
Lelden komen van de bereden dienstplich
tigen op 18 Mei 1/4 gedeetle, op 8 Juni 1/2
en op 29 November 1/4 gedeelte en van de
onberedenen op 18 Mei 1/8, op 8 Juni 1/2,
op 9 September 1/4 en op 29 November
1/8 gedeelte.
L. D.-BESTELLERSVER. A. V. K.
„EENDRACHT IS KRACHT".
Zaterdag j.l. vierde deze vereeniging
haar zevende lustrum. De voorzitter opende
met een kort woord dezen feestavond,
waaraan medewerking werd verleend dooi
de gymnastlekvereeniging „Excelsior" en
het cabaretgezelschap „Oké" welke beide
veel succes oogstten.
Da heer l'Eclusé ontving een fraaie pla
quette uit erkentelijkheid voor dp buiten
gewone prestaties van „Excelsior".
Met een gezellig bal onder leiding van
den heer de Graaf werd deze zeer geslaag
de avond gesloten.
Feestelijke intocht van den „echten"
Sinterklaas.
Het alom gesignaleerde verschijnsel der
overproductie heeft zich helaas ook ge
openbaard onder het genus der Sinterkla
zen, zeer tot schade van de geweldige dosis
romantiek, welke zich in onze eigen jeugd
rondom de figuur van den „goeden man
uit Spanje" placht af te spelen.
Lang voordat in vroeger jaren een-zich-
zelf-respecteerende-Sinterklaas eraan zou
denken om de Spaansche grenzen te over
schrijden. hielden dit jaar al diverse ambts
broeders hun min of meer f eestelij ken in
tocht in de Sleutelstad. Het wordt den
ouders en opvoeders van tegenwoordig aldus
wel heel moeilijk gemaakt om de heden-
daagsche jeugd haar geloof in den Spaan-
schen heilige te doèn bewaren!
Dank zij het initiatief van eenige voor
aanstaande personen uit de kringen Van
het lager onderwijs, bestaat er in onze stad
sedert eenige jaren een commissie, welke
er naar streeft de figuur van deri eerbled-
waardlgen grijsaard te verheffen uit de
sfeer der zakelijke reclame en weef te
plaatsen op het voetstuk, waarop zij krach
tens eeuwenoude traditie trouwens volko
men recht heeft.
Die Sinterklaas onzer helaas sedert
lang vervlogen droomen heeft Zaterdag
middag ten aanschouwe van 600 kleuters,
allen behoorende tot de laagste klasse der
Leidsche openbare scholen, zijn „joyeuse
rentrée" binnen Leiden's veste gemaakt en
hij deed zulks op de oude beproefde wijze
„per stoomboot uit Spanje".
Om 2 uur zou de Sint aan de Lakenhal
arriveeren, maar natuurlijk was reeds lang
voor dat tijdstip een talrijke schare aan
den Oude Singel aanwezig om den heiligen
kindervriend het welkom toe te roepen Het
muziekkorps van het 6de regiment veldar
tillerie onder leiding van den heer Bolder-
dijk zorgde er voor, dat zulks in vrij melo
dieuze vorm geschiedde middels tal van
aardige Sinterklaasliedjes, waarvan de
tekst minder aan verandering schijnt bloot
te staan dan de eerbied jegens hem, wlen
ze gelden.
Door de gezellige stemming langs de
wallekant bemerkte eigenlijk niemand, dat
het tijdstip van aankomst reeds verstreken
was, toen de boot goed en wel in zicht
kwam.
De kapitein van de boot weigerde even
wel om mede te deeWn of die vertraging
was ontstaan tengevolge van de onlusten
in Spanje dan wei dat de brugwachter van
de Haven- of Pauwbrug daaraan debet was.
Hoe het ook zij: de Sint was er en niet
alleen hij, maar ook Zwarte Piet, zwarter
dan ooit en, ter opluistering, met niet min
der dan drie herauten, die luid trompet
geschal de aankomst verkondigden.
Luide toegejuicht door 600 enthousiaste
kinderkelen en minzaam terugwuivend,
stapte Sint Nicolaas aan wal, besteeg zijn
prachtig zwart ros (de vroegere schimmel
is helaas gestorven) en reed naar de
Gehoorzaal, waar hij achter de deuren der
receptiekamer onzichtbaar werd voor het
kinderlijk oog.
De kinderschaar mitsgaders het begelei
dende onderwijzend personeel en de ouders,
die de balcons bevolkten, werden verwel
komd door den voorzitter der Intochtcom
missie, den heer J. W. Harting. die in het'
bijzonder wethouder van Stralen en het
raadslid Vos begroette en er voorts op wees,
dat de actie van het comité geenszins be
oogt de viering van het Sint Nicol^hsfeest
te verplaatsen van het huisgezin naar de
school, doch de symbolische beteekenis er
van op den voorgrond wil brengen. Dank
bracht spr. verder aan de firma's Pel en
v. d. Kloot en de Coöp. „Vooruit", die ge
schenken beschikbaar stelden en voorts aan
allen, die op eenigerlel wijze bijdroegen tot
het welslagen van dit kinderfestijn.
Daarna verdween deze spreker van het
tooneel om plaats te maken voor den heer
L. W. Beumer, die de leiding op zich nam
van den massa-kinderzang en op de tonen
van het lied „kom maar binnen. Sint Nico
laas. met uw knecht" deed de Sint tenslotte
zijn intrede in de zaal.
De Sint opperde de veronderstelling, dat
er hier uitsluitend „zoete" kinderen zouden
zijn en vermaande de Jeugd ook in de toe
komst nooit stout te zijn, waarop het
auditorium prompt met een „Ja Sinter
klaas" en een „nee Sinterklaas" ant
woordde.
Een enkeling werd de emotie te mach
tig en liet groote waterlanders over zijn
wangen rollen, maar de overgroote meer
derheid hield er blijkbaar een gerust ge
weten op na en greep met groote vrijmoe
digheid. naar des Sipt's witte en Piet's
zwarte hand. Vier hummels zongen afzon
derlijk een liedje en zagen hun moed be
loond in den vorm van een extra-versna
pering.
Natuurlijk werden ook de overige 596
kinderen op diverse lekkernijen onthaald,
terwijl de vertooning van een aantal films
van de Amsterdamsche schoolbioscoop het
geluk op dezen genotvollen middag vervol
maakte. Aldus zagen allen, die aan den
intocht 1936 hun medewerking verleenden,
hun moeite en zorgen dubbel en dwars be
loond door 600 stralende kindergezichten.
Is er voor hen een grootere voldoening
denkbaar?
Alle met ons aanwezige ouderen zullen
gaarne instemmen met een volmondig
„neen"!
en het Nieuwe Tooneel inschreven, onze
plannen wijzigen.
Een speciaal woord van dank bracht de
voorzitter aan de band van den heer Ho-
fenk. die op aangename wijze de pauzes
tusschen de verschillende bedrijven vulde
en na afloop van het tooneelstuk tot een
dansje noodde. Tenslotte dankte spr. de
dames, die een aardige bloemenversiering
hadden aangeboden
Hierna was de beurt aan „De nieuwe
typiste", een kostelijk blijspel van O. Hus-
man. De Leidsche Dilettantenclub heeft
met dit stuk met zijn vele verwikkelingen
en alleraardigste vondsten veel eer inge
legd.
Alle medespelenden hebben zich onder
leiding van den heer A. de Water op lof
waardige wijze van hun taak gekweten.
Vooral het spel van mej. B. Blom en den
heer D. Fuchs trok de aandacht. Toen het
doek voor de laatste maal was gevallen,
volgde een grootsche huldiging van het
jubileerende gezelschap. Allereerst werden
de medespelende dames in de bloemetjes
gezet, terwijl ook de heer Jan Doove, die
als gast medespeelde een kleine attentie
en een waardeerend woord voor zijn spel
in ontvangst had te nemen.
Namens de damesleden van de Dilettan
tenclub bood mevr. J. C. LegetNieboer
het bestuur een mand bloemen en den
penningmeester, den heer De Water, een
envéloppe met inhoud aan. een attentie,
waarvoor de heer Simons in buitengewoon
hartelijke bewoordingen dankte.
Hierna volgde een reeks van sprekers, die
allen hun felicitaties vergezeld deden gaan
van stoffelijke blijken-van medeleven met
de 55-Jarlge.
Achtereenvolgens werd het woord ge
voerd namens de directie van „Zomerlust",
het Nieuwe Tooneel, het Leidsche Tooneel-
gezelschap, T. I. G., O. B. K. en D. O. S.
Een welgemeend slotwoord van den voor
zitter en een langdurig applaus der aan
wezigen besloot het officieele gedeelte van
dezen avond, waarop de Dilettantenclub
met groot genoegen kan terugzien.
ALG. NED. TYPOGRAFENBOND.
LEIDSCHE DILETTANTENCLUB.
„De nieuwe typiste".
In de groote concertzaal van „Zomer
lust" heeft de Leidsche Dilettantenclub
Zaterdagavond ter gelegenheid van haar
55-jarig bestaan een groote uitvoering ge
geven.
Alvorens met de opvoering van het too
neelstuk „De nieuwe typiste" werd begon
nen, sprak de voorzitter, de heer F. Simons
een welkomstwoord.
De slechte tijden, zoo zeide spr., geven
geenerlei reden om feest te vieren, doch
vanavond willen we nu eens niet aan cri
sis en andere narigheden denken, doch
uitsluitend aan het jubileum van onze ver
eeniging. Speciaal werden door spr. ver
welkomd de afgevaardigden van de zuster-
vereeniglngen en het eerelid, den heer Ei
kerbout. Groote dank, zoo vervolgde de
heer Simons, zijn we verschuldigd aan
onze donateurs voor den steun, welke ons
ook nu weer in staat heeft gesteld een
tooneelultvoering te geven. Aanvankelijk
hadden we het plan een plaatselijk too-
neelconcours te organiseeren. Helaas moes
te we, daar slechts de tooneelvereenigln-
gen D.O.S., het Leidsche Tooneelgezebqhap
Filmochtend van de afd. Leiden.
Gistermorgen werd voor de leden van de
Leidsche afdeeling van den Alg. Ned. Typo
grafenbond in het Luxor-Theater een film
voorstelling gegeven, waarvoor zeer groote
belangstelling bestond.
De bijeenkomst werd geopend door den
voorzitter den heer J. A. N. den Tonkelaar
die de leden aanspoorde ten opzichte van
de propaganda grootere activiteit aan den
dag te leggen.
Hierna werd een geluidsfilm vertoond
van het werk der Alnetybo-clubs. Door deze
film kreeg men een duidelijk beeld van het
werk, dat door deze studieclubs wordt ver
richt.
Nadat een teekenfilmpje was gedraaid
zong de heer Pierre Lassance een aantal
liederen, welke een buitengewoon groot
succes oogstten.
Alvorens gepauzeerd werd, hield het
hoofdbestuurslid, de heer A. P. Gouwentak
een vijf-minuten-speech. Op hs-t onlangs
te Scheveningen gehouden congres, zoo
zeide spr., werd een motie aangenomen,
waarin de wettsch te kennen werd gegeven
alom propagahdabljeenkomsten te beleg
gen. Deze filmvoorstelling is het gevolg van
de uitvoering van dezen wensch.
Spr. heeft den laatsten tijd onder de leden
een zekere moedeloosheid geconstateerd.
Waarom echter deze neerslachtigheid?
Vroeger waren de toestanden buitenge
woon slecht. Verschillende voorbeelden hier
van werden door spr. aangehaald.
Wat is er sinds 1906 niet veranderd! We
hebben de C.A.O. gekregen, waarin in den
loop der jaren nog tal van verbeteringen
zijn aangebracht.
Helaas zijn we den laatsten tijd weer wat
achteruit gegaan, doch dit was onvermijde
lijk; overal zien we teruggang en het is te
begrijpen, dat ook wij iets hebben moeten
loslaten. Spr. is er van overtuigd, dat be
tere tijden spoedig zullen aanbreken.
De A.N.T.B. dient dan paraat te zijn en
op de leden rust de taak het bestuur in zijn
strijd te steunen.
Tenslotte werd de fraaie film „Schuld en
boete" vertoond
De bijeenkomst werd cok bijgewoond door
leden der Amsterdamsche jeugdclub.
SYMPOSIUM OVER HET INSTINKT.
BEGRIP.
L.K.V. „EIGEN FOK".
De bekroningen.
De uitslag der bekroningen van de natio
nale tentoonstelling van bovengenoemde
vereeniging luidt als volgt:
Haaskleur, W. v. d. Starre, 1ste prijs met
eereprljs; konijngrijs, P. v Vintges, le pr.
met eerepr.: geel, H. Schelling, le pr. met
eereprljs; witte, H. v. d. Starre, le pr. met
2 eerepr.; Lotharlngers, zw.b. V., A Brui
nes, le pr. met 1ste eerepr.; idem R„ A. v.
Doezum, le pr. met le eerepr.; idem, J.
de Bruyn, le pr. met 1ste eerepr.; Fran-
sche Hangooren, Nulle, le pr. met le eere-
prijs; Groot Zilver, W C. R de Roo. 1ste
pr. met 1ste eerepr.; Groot Chincille, ram,
W Oosterveen, le pr. met le eerepr.; Groot
Chlncilla, voedster, Brandwijk, le pr. met
Ie eerepr.; Witte Weeners, Gebr. v. Giezen,
le pr. met le eerepr.; Papillons, zw.b., H. v.
Lunteren, le pr. met le eerepr.; idem, bl.
bont, Molhoef, le pr. met le eerepr.; idem
Madagascar, Molhief, le pr. met le eerepr.;
Havana, R. Stoof, le pr. met le eerepr.;
Alaska, W. du Clon, le pr. met 1 eerepr.;
Gouwenaar, H. v. d. Stam, le pr. met le
eerepr.; Zilvervos, mej. de Vries, le pr m.
1 eerepr.; Bleu, Zeveren, R„ W. P. Slegten-
horst, le pr. met 1 eerepr.; idem., v., C.
Roos Jzn„ le pr. met 1 eerepr.; Thurin-
gers, E. Bonman, le pr. met 1 eerepr.; klein
Chincilla, mej. Verwer Rubingh, le pr met
1 eerepr.: Black and Tan. M. J. Kaak, le
pr met 1 eerepr idem, M. J. Kaak, 1 pr.
met 1 eerepr.; Hollanders, zw. bont, P. J v.
d Hulst, le pr met eerepr.; Zilvers, licht
Blauw, C. Belt, le pr. met eerepr.; Klein
zilver, geel, W. Tollenaar, le pr. met eere-
prijs: Rus Brandneus, M. Kleyn, le pr. m
eerepr.; Pool, ram, C. Castelein, le pr. met
eerepr.; idem, voedster, Nulle, le pr. met
eereprljs. Tevens voor de nieuwe creatie
Blauwe Pool, J. B„ Otten, le pr. met 2 eere-
Priizen.
Bekers werden uitgereikt aan: P Vint
ges a. d. Haaskleur: A Brumes a d. Lo-
tharincers; T. Brandwijk a. d. Groot Chin
cilla; R. Stoof. a. d. Havana's; M. J Kaak
a. d. Bleu und Tan; P. J. Hulst a. d Hol
landers; J. otten a. d. Polen.
Vanwege de Prof. Dr. Jan van der Hoevtn.
stichting.
In het Zaterdagmiddag voortgezet^ I
symposium over het instinktbegrip voerde!
na dr. J. D. Bierens de Haan, wiens rede
wij Zaterdag nog konden publiceeren, dr
Konrad Lorenz uit Altenberg in Oostenrijk I
het woord, die sprak over „Die Begriffs-
bildung des Instinktes", waarbij hij op-
merkte het met dr. Bierens de Haan meer
eens te zijn dan hij gedacht had, daar het
verschil hoofdzakelijk ligt in de gebruikte
termen. Wat de voorgaande spreker in
stinkt noemt, noemt hij „angeborene Erb-
koordination", het omvat bijv. het vluchten
bij gevaar, het gaan naar gebied vangroo-
ter zuurstofgehalte bij waterdieren enz.
Deze Erbkoordinatlonen kunnen door er
varing niet geïnfluenceerd worden en zijn
geen voorloopers van onder invloed van
ervaring staande handelingen. Wel is een
groote invloed merkbaar van dén toestand
van het dier. Bij sterke behoefte loopt de
handeling af bij zeer onvolkomen situaties,
bij zwakke impuls is een volkomen aan het
schema beantwoordende situatie noodig.
Een groot verschil is er tusschen „doel-
strevend" gedrag en gedrag op grond van
Erbkoordlnation. Slechts het laatste wl! dr.
Lorenz instinkthandelingen noemen.
Tal van lagere dieren hebben nog geen
instinkt, zooals bijv. de Amoebe, waarbij
we nog geen op een doel gerichte hande
lingen kunnen aantoonen. Bij hoogere
dieren moeten veel handelingen als „tro-
pismen" worden opgevat, zooals bijv. hei
zich instellen op een bewegende prooi bij
een kikker.
Nadat spr. zijn opvatting met enkele
voorbeelden heeft toegelicht, geeft hij ten
slotte zijn definitie: Die Instinkthandlung
ist der Ablauf einer als subjebtives Zweck
Angestrebten Erbkoordination.
Als derde spreker voerde dr. Werner
Fischel uit Munster ih Westfalen 't woord
voor een korte mededeellng over Das In-
stinktproblem und die prlmitiven GedScht.
nisleistungen.
Dr. Fischel Wjjst op een nieuwe moge
lijkheid, n.l. het afleiden van de instinkt,
handeling uit herinneringen aan een be
wegingsvorm en aan een doel. Proeven met
slakken en aardwormen bewezen, dat een
van het centrale zenuwstelsel uitgaande
en een perifere herinnering mogelijk zijn.
De laatste zou men spierhertnnering kun
nen noemen. Hierdoor verklaart men de
vrij gemakkelijke richtingsdressuur. De
spieren hebben a. h. w. herinnering aan
bepaalde contracties. Dit zou men ook bi]
spieren van hoogere, gewervelde dieren
kunnen bereiken. Waren deze herinnerin
gen erfelijk, dan is hiermee veel van het
Instinkt-probleem verklaard. Op deze wijze
zouden dus instinktleve en primitieve, aan
geleerde handelingen niet tegenover el
kaar staan, maar zou de eene categorie
uit de andere voortkomen.
Behalve de sprekers waren verschillende
bekende onderzoekers op het terrein van
het instinkt-probleem. aanwezig. Onder hen
moeten genoemd worden prof. Verlalne
(Luik), A. F. J. Portielje (Artis). dr. K.
Kuiper (Rotterdam), dr. Kluyver, dr. N.
Tinbergen.
VEREENIGING VAN MATHESIANEN.
Voordracht van den heer Strasser.
De heer E. E. Strasser. B.N.A. medewer
ker van wijlen dr. H. P. Berlage. heelt
Zaterdag op uitnoodiging van de V.V.M. een
voordracht gehouden over „Het Nieuwe
Gemeentemuseum in Den Haag", welke
werd verduidelijkt met lichtbeelden en de
bouwfilm.
Na door den voorzitter der vereeniging
begroet en aan de toehoorders voorgesteld
te zijn. begon de heer Strasser ziin lezinE
Het moment van oprichting van uwe ver
eeniging, aldus de spreker, valt in een iaar
van zware zorg en beproeving en het Is
daarom een bilzonder teeken dat juist toen
in u de behoefte leefde om u aaneen te
sluiten ter verrijking van de bedreigde cul
tuur. ter aanmoediging van bouwen en of-
bouwen tegen den geest van vernietiging in.
En het was ook niet louter toeval, dat na
de beëindiging van den wereldoorlog het
Haagsche gemeentebestuur tot het oprich
ten van een tempel der kunst besloot. Het
hier aanwezige inzicht en de behoefte o®
een blijvend monument te doen verrijzen
ter behuizing van de hoogste waarden, die
een volk doorbrengt, deed de oomerkinz
van eenige mopperaars teniet die de mo
gelijkheid bot verwezenlijking slechts willen
zien in het feit dat juist de afschuwelijke
strijd onzer buren ons in de gelegenheid
gesteld zou hebben, deze plannen uit te
voeren. Ditzelfde gemeentebestuur heet-
jaren later niet geaarzeld zijn goedkeuring
aan de lang voorbereide plannen te hech
ten toen de benoodigde middelen aanwezi?
waren.
Hierop volgde met ondersteuning van
lichtbeelden een algemeene beschrijvin'
van het nieuwe gemeentemuseum, de orga
nlsatie van den platten grond, voorts ai®
bijzonderheden van verlichting, verwarmins
ventilatie, benoodigde vochtigheidsgraad w
de diverse ruimten en de beveiliging. Hf'
spreekt vanzelf dat de spreker zich langw
ophield bi! de uiteenzetting over de dag-
verlichtingen, de bUverllchting en de avona-
verlichting.
De spreker besloot zijn uiteenzettingen
met de opmerking dat de na de pauze
vol
gende film natuurlijk slechts een amateur
film was met alle fouten, welke aan een
dergelijk maaksel verbonden ziin.
Nadat de uit vier deelen bestaande li1®'
eindigende met de openingsplechtigheid van
het museum vertoont was. besloot de sokj
ker ziin betoog met de navolgende woorden-
Ik heb getracht u uiteen te zetten aoe
dit nieuwe gebouw ontstaat en van
welke
bijzondere technische Inrichtingen het voejy
zien is. Ik herhaal nog eens dat de iTC"'[
tect voor dit huis de grootst moseliike een
voud en bescheidenheid gezocht heeft c®
daarentegen de tentoongestelde kunstvoo^
werpen des te meer tot hun recht te law®
komen. Ik herhaal nog eens da hi!I uw
zocht naar een effect van romarltlson
schoonheidsaandoening en dat. hem aiu
voor den geest stond, het devies: Bouw
ts dienen!
De voorzitter dankte den spreker voor L.
interessante uiteenzettingen en het
dachtig luisterende en kijkende auditor®
ondersteunde deze dankbetuiging met war
applaus. j
