regeeringspolitiek Nederlander krijgt Nobelprijs Dr. Colijn over de LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 13 November 1936 Vierde Blad No. 23509 Kreymborq PARLEMENTAIR OVERZICHT [foe Jaargang FAILLISSEMENTEN )emocratische landen moeten samengaan WETENSCHAPPEN RECHTZAKEN Prof. Debye te Berlijn onder scheiden wegens onderzoe kingen over de structuur der moleculen. BINNENLAND Rondrit Koningin en Prinses. De indeeling van het paleis Soestdijk. TWEEDE KAMER. Opgeheven wegens gebrek aan actief: de nalatenschap van J. W, Bakker. Wassenaar: S. J. Ie Poole. Leiden: J. W. Swaak. Leiden: E. P. J. Beumer. Alphen: D. c. van der Meer. Alphen Geëindigd door homologatie van het aan geboden accoord: J. P. Slegtenhorst. Leiden. In een onderhoud met een bijzonderen -respondent van de „Times" heeft dr. olijn, naar het „Hbld." meldt, de politiek de Nederlandsche regeering uiteenge- er evenals onlangs in de memorie antwoord op de begrooting op wij- "nde dat de gulden voorloopig nog niet éstabillseerd mag worden. Onze economische politiek aldus dr. olijn blijft ongewijzigd. Ik ontken niet it een crediet-expansie onder zekere om- ndigheden den handel en de industrie kan stimuleeren, dat zij leidt tot een ïrekkelijk snelle vermindering van het int3l werkloozen, maar ik geloof niet dat t gerechtvaardigd zou zijn dat wij trach- n verlichting te vinden van onze onmid- illijke moeilijkheden door zulk een expan- van schulden, dat zij, die na ons komen, ch gesteld zien voor de niet benijdens- jardige keuze tusschen opzegging der jtionale verplichtingen en verhooging van Üastingen tot een prohibitief peil. om te- jmoet te kunnen komen aan den natio nen schulddicnst. Daarom zal de regee- zich niet in zee begeven met een jrëssieve politiek van expansie. Het is waar, dat de vermindering van de oudwaarde van den gulden ons een beetje leer ruimte geeft om staatshulp te verlee- ■n, waar deze noodig is, maar elk plan zal r zijn verdiensten worden beoordeeld, en alleen dan worden aangenomen, indien .t economisch gerechtvaardigd is en in het «te belang van het land. Wij zijn dan ook ui plan, voort te gaan met onze politiek in aanpassing. Het prijsniveau. Bij de uitvoering van die politiek zullen een nauwlettend oog houden op het Sjsniveau, in de hoop. dit stabiel te hou- [D. Wij wenschen niet. dat het nog lager irdt en wij verwachten van onze boeren il zij de sterlingprijzen van hun produc- handhaven. opdat een grootere winst guldens verkregen zal worden dan te :en. Eu ofschoon het onvermijdelijk is, dat de rijzen van geïmporteerde goederen iets dien stijgen, na de vermindering van de idwaarde van onze valuta, zijn wij van ui, die beweging binnen zekere grenzen houden. ar zoo lang Nederland een dcmocra- :h land blijft, kunnen wij het voorbeeld de totalitaire staten niet volgen, die ichten zich te isoleeren van de fluctuaties getijden der wereldeconomie, door zich !n systeem van nationale zelfvoorziening wenschelljk en bereikbaar ideaal te Hen. Onze toekomst hangt af van den bui- tenlandschen handel, in het bijzonder dien met onze twee voornaamste klanten, Engeland en Duitschland. De natuurlijke weg naar verbetering van de Nederlandsche economische omstan digheden voert door een uitbreiding van den handel met die landen. Laagste douanetarief der wereld. Wij hebben het laagste douanetarief ter wereld. Onze solvabiliteit staat buiten twij fel. Het is waar dat wij ook een systeem van quota voor import hebben, maar wij zijn gaarne bereid een wijziging daarvan te be spreken met die landen die geneigd zijn gelijkwaardige concessies te doen. Ik wensch er nogmaals den nadruk op te leggen, dat wij bereid zijn ons volledig aan deel bij te dragen aan de tot stand bren ging van die „economische demobilisatie" waarover de Fransehe minister-president Blum gesproken heeft. „De democratie als politiek systeem", zoo besloot minister-president Colijn, „onder gaat thans haar ernstigste beproeving. Overal worden haar principleele grondstel lingen aangevallen door de zij aan zij gaan de machten van fascisme en communisme. Het ligt niet op onzen weg die landen te becritiseeren, die een politiek systeem heb ben aangenomen, dat verschilt van het onze. maar het komt mij voor, dat zij onder ons, die nog steeds gelooven aan de waarde van de democratie, zoo veel gemeen heb ben, dat het voor ons gemakkelijk moet zijn onze cultureele, financieele, economische en politieke contacten en betrekkingen te verbreiden, om wederzijds ons gemeen schappelijk erfdeel te versterken en te be veiligen. In die richting ligt de redding van alles wat wij lief hebben". De „Times" teekent hierbij aan dat er goede reden is om te gelooven dat de Ne derlandsche regeering binnen korten tijd zal toetreden tot de FranschBritsch Amerikaansche monetaire overeenkomst. Het schijnt dat onderhandelingen daarover in het laatste stadium zijn gekomen. In Nederlandsche officieele kringen staat men openlijk sceptisch tegenover de overeen komst als instrument voor verlaging van de douanetariefmuren maar men is aan den anderen kant van meening dat elk plan, hoe vaag het ook moge zijn, dat ook maar het minste schijntje hoop biedt voor ontdooiing van de bevroren kanalen van den handel, steun verdient. Bovendien redeneert men. dat Nederland gemakkelijker met zijn wissel-egalisatie fonds zal kunnen werken, als het zich aan sluit bij de Fransehe. Britsche en Ameri- gaansche regeering, daar dit de overeen komstige goudbewegingen tusschen de lan den die er lid van zijn, vergemakkelijkt. Het wissel-egalisatielonds heeft de laat ste weken voornamelijk gediend ter voor koming dat het geld ver zou stijgen boven het tegenwoordige waardepeil. in verband met de groote vraag naar Nederlandsch geld. Er heeft in Nederland niet, zooals in Zwitserland, een gropfe terugkeer van ka pitaal plaats gehad. lvi Het geld dat naar Nederland kwam, was voornamelijk van Britsche afkomst. De Britsche beleggers namen blijkbaar het standpunt in, dat de prijzen van de Neder- landsche staatsfondsen en aandeelen in bin- nenlandsche en koloniale bedrijven, te laag waren, in verhouding tot de prijzen van ge lijkstaande fondsen in andere landen. Zoo bezien bood de Amsterdamsche beurs een geschikte gelegenheid voor voordeelige geldbelegging. In de laatste weken zijn groote portefeuilles obligaties en aandee len omgegaan. DE KANKERBESTRIJDING. De Japansche professor dr. Kakoeisji Ando, van de Keio-universiteit maakt er aanspraak op een doeltreffend middel tot genezing van kanker te hebben gevonden. Sedert Januari j.l. heeft hij op zijn me thode volledige genezingen tot stand ge bracht in 128 gevallen, naar wordt gemeld. HAARLEMSCHE RECHTBANK. Terecht stond de 29-.iariee L. van P. uit xtddorD. thans gedetineerd In het Huls i Bewaring te Haarlem, wien verduiste- ie en diefstal ten laste was gelegd. Verdachte had od 22 en 24 Spetember ten deele van den rijwielhandelaar S. v. G. rijwiel en een bakfiets ontvreemd, die in bruikleen had en vervolgens op 24 t. te Hillegom een rijwiel ontvreemd. Een 48-jarige rijwielhandelaar had een te gekocht van een zekeren v. V. die haar er van verd. had ontvangen. De bak te had verd. verkocht aan een koopman Haarlemmermeer voor f. 14. Een andere lts. door verd. gestolen had hij aan een tezetene uit Haarlem verkocht. Verdachte bekende. Hii is reeds eerder Jt den strafrechter in aanraking geweest. De Officier van Justitie mr. Paardekoo- Overman eischte 1 jaar gevangenis- laf met aftrek van voorarrest. Vonnis 26 November. HAARLEMSCHE POLITIERECHTER. Voor den Politierechter moest terecht "an v. D. uit Katwijk. De dagvaarding Code ambtsbelemmering. De Officier van Justitie mr. Overman araekooper en de Politierechter mr Top ven alvorens eisch en vonnis te wijzen aaak schorsen om de stukken terug te 'den naar den rechter-commissaris voor ■t inwinnen van 'n reclasseeringsrapport. DE NIJENRODEZAAK. Verdediger vraagt vrijspraak. (Vervolg van gisteren). de pauze zette de verdediger van ™es gisteren zijn pleidooi in de Nijen- "Mezaak voort. Spr. komt tot de conclusie dat het oewijs van Onnes' schuld valt of staat met het verwerpen of aanvaarden van aornng's verklaring, doch op dergelijke ■erklaringen mag geen veroordeeling w'gen. Wanneer men de psyche van hoofdgetuige goed vat, zooals de "ehtbank dat heeft gedaan, zal men vrij moeten spreken. '(friÜi?3 bet woord aan den tweeden Jet van den kasteelheer, mr. Kap- S„. ®an der Coppello. BnHut? °P den uitstekenden naam. die Teren in de zakenwereld had. '"mover de figuur van Onnes zet plei ter den persoon van Koning. Vervolgens liet spr. alle feiten die in dc rechtzitting waren besproken, de revue passeeren. Pi. acht volkomen bewezen, dat O. onschuldig is en dat Koning als de werkelijke dader moet worden aange merkt. Ik. kom. aldus pl„ tot het hof met een verzoek: „Geeft u dezen verdachte niet slechts een vrijspraak, doch een vrijspraak, vervat ln duidelijke en re- hablliteerende woorden." De zitting is geschorst tot hedenochtend 10 uur. Mr. Muller Massis zal dan het juridische gedeelte van zijn betoog houden. i 2130 (lngez. Med.) Aan den Nederlandschen geleerde, prof. Peter Debye. hoogleeraar te Berlijn, is de Nobelprijs 1936 voor scheikunde toegekend wegens zijn onderzoekingen over de struc tuur der moleculen. Prof. Peter Joseph Willem Debye is Lim burger van geboorte en thans 52 jaar oud. In 1910 werd hij lector aan de universiteit van München. Het volgende jaar werd hij hoogleeraar aan de universiteit van Zürich, welk ambt hij in 1912 verwisselde voor het hoogleeraarschap te Utrecht. In 1914 trok prof. Debye naar Göttingen, vanwaar hij in 1919 weer naar Zürich ging om er aan de technische hoogeschool te doceeren. In middels had hij zich te Leipzig gevestigd, waar hij in 1917 benoemd was tot hoog leeraar in de natuurkunde aan de univer siteit. Hier werd hij ook directeur van het natuurkundig instituut en redacteur van het „Physikalische Zeitschrift" Van Leip zig is prof. Debye naar Berlijn gegaan, waar hem thans aan het ..Kaiser Wilhelm Institut für Physik" te BerlijnDahlem de hoogste wetenschappelijke onderschei ding is ten deel gevallen. Zijn wetenschappelijke onderzoe- kmgen bewogen zich in het grensge bied van de natuurkunde en de schei kunde. Hij stelde theorieën op over de soortelijke warmte, over de electroly- tische constanten en over sterke elec- trolyten. Prof. Debye heeft zijn grootste kracht gevonden in het opstellen van bruikbare theorieën voor uiterst ingewikkelde vraag stukken. zooals de eigenschappen van stoffen-vraagstukken, welke te ingewikkeld zfjn om een strenge oplossing ervan te geven, doch waaruit hij het essentieele weet te haien en weer te geven. In het voorjaar van 1936 verwierf de jongste winnaar van den Nobelprijs voor de scheikunde de Lorentz-medaille van de Koninklijke Academie van Wetenschappen. Buitenlanders onderscheiden. De Nobelprijs voor litteratuur is toege kend aan den Amerikaan O'Neil. O'Neil werd in 1888 te New-York ge boren. Hij is in Engelsche litteratuur kringen zeer bekend. Van zijn hand zijn talrijke romans en tooneelstukken ver schenen. De Nobelprijs voor natuurkunde is toe gekend aan de hoogleeraren Hess van de universiteit te Innsbrück en David Ander son van het Californische Instituut voor Technologie. Door de omgeving van Apeldoorn. H. M. de Koningin en H, K. H. Prinses Juliana maakten gistermiddag in een met vier paarden bespannen open calèche een rondrit in de omgeving van Apeldoorn. Tegen vier uur keerden de Koningin en de Prinses op het paleis 't Loo terug. Omtrent de bewoning van het paleis Soestdijk deelt men ons van wélingelichte zijde mede, dat het middenste gedeelte het hoofdgebouw van het paleis zal worden ingericht voor het verblijf van H. M. de Koningin, terwijl de linkervleu gel aan de zijde van Baarn bestemd is voor het Prinselijk paar. De rechter vleugel zal worden bewoond door de hof dames en andere leden van de hofhou ding. Men is thans bezig, het geheele paleis van electrisch licht te voorzien, terwijl de bestaande centrale verwarmingsinstallatie wordt vernieuwd en uitgebreid. EENIGE VERMINDERING VAN HET AANTAL WERKLOOZEN IN DE GROOTE STEDEN DES LANDS. Het centraal bureau voor de statistiek verstrekt ln afwachting van het meer uitvoerig maandoverzicht nopens de werk loosheid in het geheele land reeds thans de navolgende cijfers betreffende de aan tallen geheel werkloozen. die op het einde van October 1936 bij de gemeentelijke arbeidsbeurzen in zeven gemeenten boven de 100.000 inwoners als werkzoekende waren ingeschreven. Aantal werkloozen einde Oct. 1936 Sept. 1936 Amsterdam 56.097 57.964 Rotterdam 54.228 55.449 's-Gravenhage 25.081 25.433 Utrecht 11.575 11.722 Haarlem 6.914 6.769 Groningen 5.005 5.182 Eindhoven 4.845 4.986 Totaal 163.745 167.505 Zooals uit bovenstaande cijfers blijkt, daalde het aantal werkloozen te Amster dam (met 1.8867), Rotterdam (1.221), 's-Gravenhage (352), Utrecht (147), Gro ningen (177) en Eindhoven (141), terwijl het te Haarlem steeg (met 145), een totale vermindering in de 7 gemeenten dus van 3.760. Opgemerkt zij dat deze vermindering meer beteekenis krijgt als men daartegen over stelt de stijging van het aantal werk loozen in overeenkomstige maanden van 1935 met 4.046 en van 1934 met 5.598. Deze stijging had plaats- in alle 7 gemeenten, met dien verstande dat in Groningen het aantal werkloozen van September op October 1935 eenigszins daalde. GEDENKTEEKEN VOOR DE NIEUWE MOERDIJKBRUG. Ter bevordering van de totstandkoming van het besluit tot den bouw van de nieuwe Moerdijkbrug hebben de kamers van koop handel en fabrieken te Breda, Delft, Dordrecht, Eindhoven, 's-Gravenhage, 's-Hertogenbosch, R'dam, Tiiburg, Venlo, Vlaardingen en Waalwijk, waarbij zich later ook nog gevoegd heeft de kamer te Middelburg, zich in 1931 tot een comité van actie aaneengesloten en sedert dien hebben zij het belang van deze overbrug ging meer dan eens bij de regeering en de Tweede Kamer bepleit. Bovendien hebben zij. toen in 1934 een aanvang werd gemaakt met de werkzaam heden voor deze brug, de beteekenis van dit feit nog eens onderstreept door het organiseeren van een excursie naar den Moerdijk, waaraan een groot aantal autori teiten deelnam. Teneinde uiting te geven aan de erken telijkheid van het bedrijfsleven voor de totstandkoming van deze overbrugging hebben bovengenoemde kamers besloten, in verband met de openstelling van deze brug voor het verkeer, het rijk een gedenkteeken aan te bieden, dat de nauwere aaneenslui ting van de door het Hollandsch Diep ge scheiden deelen van ons land syboliseert. Het wordt, gekeerd naar den rijweg, aan gebracht op het midden van de brug aan de westelijke zijde tusschen de opgaande stijlen van de middelste overspanningen. Aan den beeldhouwer F. J. van Hall te Amsterdam is, nadat de minister van waterstaat zijn goedkeuring aan de plan nen had gehecht, opdracht tot het ver vaardigen van het gedenkteeken verstrekt. DE KOLENPRIJZEN. Op de vragen van den heer Wijnkoop in verband met de huisbrandkolenvoorzie- ning, betreffende het tegengaan van prijs stijging voor deze brandstoffen en ophef fing der contingenteering van Engelsche en Belgische huisbrandkolen heeft minister Gelissen geantwoord, dat. evenals, zulks telkenjare het geval pleegt te zijn, ook dit jaar gedurende de maanden September- October, waarin vele verbruikers een win tervoorraad brandstoffen plegen op te slaan, niet alle bestellingen voor bepaalde soorten huisbrand-kolen door de Limburg- sche mijnen terstond konden worden uit gevoerd. Deze vertraging in de aflevering moet worden beschouwd als een seizoenverschijn sel, hetwelk verband houdt met de bij het invallen van den winter plotseling stijgende vraag naar de meest gangbare soorten huisbrandkolen. De ervaring heeft even wel geleerd, dat de achterstand in de maanden November en December als regel ten volle wordt ingehaald. In verband met het bovenstaande acht de minister thans geen bijzondere maat regelen noodzakelijk. Zijn bevoegdheid om de invoermogelijkheid te verruimen is ten deze voldoende. Ook maatregelen tegen stijging der brandstoffenprijzen zijn naast de wet van 30 September 1936, houdende tijdelijke maatregelen tot het tegengaan van prijsopdrijving, overbodig. ALGEMEEN DEBAT OVER DE STAATSBEGROOTING. Op de beide voorafgaande dagen waren op één na alle grootere fracties aan het woord geweest. De eene, die nog restte de anti-revo lutionaire liet zich gisteren hooren. Dat haar leider, de heer Schouten, zich over het algemeen met het beleid van het kabinet kon vereenigen, lag voor de hand: de anti-revolutionairen hebben dat beleid altijd gesteund en doen het ook nu. Zoo bepaalde hij zich tot opmerkingen over ver schillende onderwerpen, doch vroeg duide lijk mededeelingen omtrent de militaire politiek van het kabinet. Hoe stelt dit zich voor, dat ons volk straks bij de stembus over de versterking onzer weermacht zal kunnen oordeelen? De regeering acht ver dere versterking noodig, welnu aldus de heer Schouten dan moet ze die voor stellen en de zaak niet verschuiven tot na de verkiezingen, dat is dus practisch tot 1938. Het geldt hier een zaak van primaire orde, die spoedige voorziening eischt. Op dit punt bleek de heer Schouten het dus met vorige sprekers eens. Hij heeft gelijk zijn gewoonte is de politiek der sociaal-democraten krachtig bestreden. Wat de staatkundige constellatie en voor uitzichten betreft, deelde hij mede, dat een politieke samenwerking, waarbij ook de sociaal-democraten zijn begrepen, voor de anti-revolutionairen uitgesloten is. Daarvoor zijn de verschillen tusschen de sociaal-de mocratie en de anti-revolutionaire politiek (principieel, economie, financieel, staatkun dig) te groot. Op medewerking der anti revolutionairen aan een kabinet, waarin sociaal-democraten zijn opgenomen, is niet te rekenen. Verleden en heden der sociaal democraten staan daartoe in den weg. Deze verklaringen van den heer Schouten lieten aan duidelijkheid niets te wenschen over: de anti-revolutionairen wenschen onder geen voorwaarde met de socialisten samen te werken. Zij erkemaen, dat er zich veranderingen onder de sociaal-democraten voltrekken, maar het is nog niet duidelijk, of dit werke lijk principieele of tactische veranderingen, zijn. Als groote principieele verschilpunten noemde de heer Schouten: het historisch materialisme, de klassenstrijd en de werk stakingen. Zoolang op deze fundamenteele punten de socialisten niet anders worden, is reeds-daardoor samenwerking uitgesloten. In den loop zijner rede heeft de spreker zich uitgesproken tegen fascisme en com munisme. De keus gaat niet tusschen beide. Er is nog een derde. En daaromtrent be staat verschil. Maar principes moeten lei ding geven. Daarom gaat de voorkeur der anti-revolutionairen uit naar een kabinet op den grondslag van positief-christelijke beginselen. Er is tusschen de aanhangers daarvan genoeg overeenstemming, volgens den heer Schouten, ofschoon hij ander zijds toegaf, dat die overeenstemming niet meebrengt eensgezindheid op alle concrete punten. Zulke concrete verschilpunten zijn er echter zoo betoogde hij in alle par tijen. De strekking van dit deel zijner rede wees dus heen naar principieelen voorkeur voor het herstel der rechtsche coalitie. Geconstateerd moet worden, dat de ten- denz van de redevoeringen der rechtsche leiders duidelijk gericht is op nieuwe recht sche samenwerking, al beseffen zij dat daaromtrent pas na de stembus kan wor den beslist. Krachtig riep de heer Schouten uit, dat een negatief front tegen de dicta tuur ongewenscht is; het verzet tegen haar moet niet op den grondslag staan der demo cratie, maar op dien der positief-christe lijke beginselen. En toen waren, om te spreken, nog de kleine groepen en de eenling-fracties aan de beurt: de heer van Houten voor de christen democraten, de heer Kersten voor de staatkundig-gereformeerden, de heer Arts voor de katholiek-democraten, de heer Sneevliet voor de revolutionair-socialisten, de heer Duys alleen voor zich zelf. De heer Teulings heeft financieele be schouwingen gehouden; de heer van Hou ten bestreed bij voorbaat een nieuwe recht sche coalitie en verklaarde de nooden van het oogenblik uit de zonde van het kapi talisme. gelijk de heer Kersten de afwij king van de rechte leer der vaderen het groote euvel acht. En wat te zeggen van de rede van den heer Duys? Hij sprak bij deze begrootings-debatten enkel en alleen over zijn persoonlijke aangelegenheid: de wijze waarop hij door zijn partij is behandeld en de vraag, waarom hij niet is afgetreden, toen jrij haar verliet. Zijn antwoord op deze vraag luidt. dat. indien werkelijk de partij hem had veroordeeld, en dan met kennis neming van alle stukken, hij zou zijn heen gegaan, maar nu dit niet het geval is, blijft hij zitten. De opmerking moet ons echter van het hart, dat het hem dan ook blijkbaar alleen om dat blijven-zitten te doen is, want zijn in razend-snel tempo voorgelezen spech legde van 'n ernstige deel neming aan 's lands zaken geen getuigenis af, en had met de begrooting niets te ma ken. Het wil ons overigens voorkomen, dat de heer Duys vroeger met hart en ziel en met onstuimige geestdrift heeft meegedaan aan allerlei dingen, welke hij thans in zijn partij afkeurt. En wanneer men van hem verlangd heeft, dat hij zou aftreden, was dit niet omdat hij op sommige punten „be keerd" is, maar omdat hij de partij moest verlaten, aan welke hij zijn mandaat dankte. HAGENAAR. OVERZICHT VAN DE INGEVOLGE DE INVALIDITEITSWET EN DE OUDER DOMSWET 1919 TOEGESTANE RENTEN. Op 1 October 1936 werden 34407 wedu- wenrenten en 13899 weezenrenten krach tens de invaliditeitswet genoten terwijl od genoemden datum krachtens art. 373 dier wet 116646 Dersonen in het genot waren, van een als vrucht hunner verzekering verkregen ouderdomsrente van drie gulden Der week. Voorts genoten 51729 nersonen een inva- liditeitsrente als bedoeld in art. 71 dier wet. Krachtens art. 24 der ouderdomswet 1919 waren od voreneenoemden datum 122170 Dersonen ln het genot eener als vrucht hun ner verzekering verkregen ouderdomsrente van drie gulden oer week.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1936 | | pagina 13