LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Zaterdag 12 September 1936
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
PARLEMENTAIR OVERZICHT
YISSCHERIJ-BERICHTEN
LUCHTVAART
RECHTZAKEN
PREDIKBEURTEN
VOOR ZONDAG 13 SEPTEMBER.
LEIDEN.
Doopsgez. Gem.: Voorin, halfelf. ds. ten
Cate.
Elise Wallonne: dix heures et demie, mr.
E. Mahieu, pasteur Delft.
Evang. Luth. Gem.: Voorin, halfelf, ds.
Makkink.
Geref. Kerk in H.V. (Gerecht 10): Nam.
6 uur. ds. C. Vermaat.
Rem Geref. Gem Voorm. halfelf. ds. P.
Eldering van Oegstgeest.
Ver. van Vrijz. Hervormden (Volkshuls):
Voorm. halfelf, ds. G. W. Melchers van
Keilo.
Vrije Kath. Kerk (Vreewljkstr. 19):
Voorm. halfelf. Gez. Mis.
Hooglandsche Kerk: Voorm. halfelf: ds.
Kuilman (Jeugddienst-Koorzang).
AALSMEER.
Ned. Herv. Kerk Dorp: Voorm. 10 uur,
Bs. Alkema; nam. 6 uur, ds. van der Linde.
Ned. Hen-, Kerk Oost: Voorm. 10 uur, ds.
van der Linde: nam. 6 uur. ds. Alkema.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur,
ds Knoppersen.
Doopsgez. Kerk: Voorm. 10 uur. ds. de
Lange.
Oude Veiling: Voorm. halftlen. jeugd
dienst o. 1. v. mej. H. Buis en den heer H.
Eveleens.
Chr. Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 6
uur, ds. Heerma.
AARL ANDER VEEN.
Ned. Herv Kerk: Voorm. halfelf en nam.
7 uur. ds. G. Th. Beusekom.
Geref Kerk: Voorm. halfelf en nam.
halfacht, ds. H. Moolhuizen.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Ned. Herv. Kerk (Julianastraat)Voorm.
10 uur. ds. Stehouvrer; nam. halfzeven, ds.
Schoneveld.
Hulpkerk Gouwsluis: Nam. halfzeven, ds.
Stehouvrer.
Kinderkerk „Bethel": Voorm. 10 uur, de
heer J. Zonneveld.
Ned. Herv. Kerk (Oudshoomscheweg)
Voorm. halfelf, dr. J. P. Cannegieter.
Evangelisatie (Hooftstr.): Voorm. 10 uur
ei. nam. halfzeven, de heer Dekker.
Geref. Kerk (Hooftstr.): Voorm. 10 uur
(H. A.) en nam. halfzeven (H. A. en Dankzl
ds. Hartkamp.
Chr. Geref. Kerk (v. Reedestraat)V.m.
10 uur en nam. 6 uur. ds. Molenaar van
Rotterdam.
Geref. Kerk (Raadhuisstraat): Voorm.
10 uur, ds. Mulder; nam. 6 uur, ds. Rlng-
nalda, van Zeist.
Geref. Kerk (De Ruiterstr.)Voorm. 10
uur, ds. Bosch; nam. 6 uur, ds. Mulder.
Lokaal van Mandersloostraat: Voorm.
halftien en nam. 6 uur, de heer Zwofdrink
van Ederveen.
BODEGRAVEN.
Ned Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, ds. B.
van Ginkel van Gouda; nam. halfzeven, de
heer J. Batelaan. candidaat alhier.
Geref. Kerk: Voorm. 10 uur (Voorb. H.A.)
en nam. halfzeven, ds. Dam
Geref. Gem.: Voorm. 10 uur en nam.
halfzeven, leesdienst.
Evang. Luth. Kerk: Voorm. 10 uur, ds.
C. Pel.
HILLEGOM.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5
uur, ds. Eerhard.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur,
ds. Krabbe.
Chr. Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5
uur, ds. Hendriksen.
KATWIJK-A AN-ZEE.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 6 uur,
ds. Ingwersen.
Geref. Gem. i Remisestraat)Voorm. 10
en nam. 5 uur, leesdienst.
LEIMUIDEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halfelf, de heer
Eveleens van Abbenes.
Geref. Kerk: Voorm. halfelf en nam.
halfvier, ds. Aalders.
NIEUWVEEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, ds.
Brink.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 7 uur
(Bed HA. en Dankz.), ds. Speelman.
Evangelisatie: Voorm. 10 en nam. 7 uur,
de heer van Scherpenzeel.
NOORDEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halfelf, de heer
Eveleens van Abbenes.
Geref. Kerk: Voorm. halfelf, ds. W van
Dijk van Zevenhoven; nam. halfacht, lees
dienst.
NOORDWIJK AAN ZEE.
Geref. Kerk in H. V. (Egbert de Groot
straat); Voorm. 10 uur. ds. C. Vermaat;
nam. 3 uur. ds. P. A. E. Sillevis Smitt.
OUDE-WETERING
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halfelf, ds.
Geerling.
Geref. Kerk: Voorm. halfelf, leesdienst;
nam. halfvier, ds. v. d. Bos.
Remonstr. Kerk: Voorm. halfelf, de heer
G. H. Medervoor van Utrecht.
RIJNSATERWOUDE.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halfelf. ds.
Wiliekens van Hoogvliet.
Chr. Geref. Kerk: Voorm. halfelf en nam.
6 uur, leesdienst.
RIJNSBURG.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien, de heer
Van Heyst; nam. 5 uur. ds. Peter.
Kerkzaal: Voorm. halftien, ds. Peter;
nam. 5 uur, de heer Van Heyst.
Geref. Kerk (Rapenburg): Voorm. half
tien en nam. 6 uur (H.A.), ds. Van der
Loo.
Geref. Kerk (Voorhouterweg)Voorm.
haltfien en nam. 6 uur (H.A), ds. Broek
stra.
Chr. Geref. Kerk: Voorm. halftien en
nam. o uur, ds. Baan
VOORSCHOTEN.
„.ÏH. IïrvE 9,Qrr' Voorm. 10 en nam. 5
ui' ds H. F ^ortgens.
GeieL Kei Joorm. 10 en nam. 5 uur,
ds. J. C. Homagers.
Geref Gem.: (Ambachtshuls): Nam 5
uur, leesdienst.
Ver. der Vrijz. Hervormden (Gymnastiek
zaal Raadhuis)Voorm, halfelf, ds. C. A.
Paap. van Bolsward.
ZEVENHOVEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halfelf, de heer
Plomp, cand. te Amsterdam.
Geref. Kerk: Voorm. halfelf, leesdienst;
nam. halfacht. ds. W. van Dijk.
Chr. Geref. Kerk (Polder): Voorm. half
elf en nam. halfacht, leesdienst.
GENERALE SYNODE DER GEREFOR
MEERDE KERKEN.
De elfde zitting.
In de gisteren te Amsterdam gehouden
elfde zitting van de Generale Synode der
Geref. Kerken heeft de voorzitter, ds. J. L.
Schouten, medegedeeld dad de commissie
die met de acht voorstellers het derde
voorstel van dr. A. D. R. Pt>lman c.a. zou
bezien, met haar werk nog niet gereed
kwam. maar een gemeenschappelijk voor
stel hoopt te doen in de zitting van Dins
dag 22 Sept. a.s.
De voorzitter deed vervolgens mededee
ling van de beslissing van dr. K. Dijk door
hem in de geheime zitting van Donderdag
middag medegedeeld, n.l. dat hij de benoe
ming tot hoogleeraar aan de TTieol. School
te Kampen heeft aangenomen, nadat in
onderling overleg met prof. dr. K. Schilder
ruiling van een vak heeft plaatsgevonden.
Dr. Schilder zal nu de geschiedenis der
philosophle doceeren en dr. Dijk neemt
van hem de Symboliek over.
De praeses uitte zijn blijdschap over
deze beslissing en sprak de hoop uit dat
de arbeid van den nieuwen hoogleeraar de
opleiding tot zegen zal zijn.
Dr. G. K. Schoep van Den Haag rap
porteerde over een voorstel van de Part.
Synode van Gelderland die de Generale
Synode wil doen bepalen dat bij emeritee-
ring ter oorzake van ziekte de onbekwaam
heid tot de uitoefening van den dienst zal
moeten blijken uit een verklaring van twee
bevoegde deskundigen van wlen één is aan
te wijzen door den belanghebbenden predi
kant en één door den betrokken kerkeraad.
terwijl bij geschil een derde door de be
trokken classis kon aangewezen worden.
De rapporteerende commissie stelde voor
dat een arts zou worden aangewezen door
den predikant en de andere na goedkeu
ring van den kerkeraad. De Syraode ging
niet mee maar vereenigde zich nuet 36 te
gen 18 stemmen met het voorsteli-Gelder-
land.
De heer W. Roozeboom van Sc heemda
rapporteerde hierna over het rapport van
het moderamen van de vorige Generale
Synode, van Middelburg en over het rap
port van den assessor van de vorige
Synode. Het finantieel verslag van de
Synode van Middelburg wijst een totaal
cijfer aan van f. 24.044.22 en een batig
saldo van f. 395.76. Moderamen en assessor
werden van hun beheer gedechargeerd
Dezelfde bracht ook rapport uit over het
rapport van de classis Den Haag die is
aangewezen tot het uitschrijven van natio
nale bededagen Het rapport werd goed
gekeurd en de classis opnieuw voor het
uitschrijven van-bededagen aangewezen.
Over het verzoek van de altreformicrten
Kirchen Deutschlands om te willen over
wegen of aan de Duitsche theologische
studenten dezer kerken, die zich voor hun
candidaatsexamen voorbereiden toegesttaan
kan worden af en toe in de gemeenten, die
zulks wenschen een stichtelijk woord te
spreken, rapporteerde ds. F. C. Meyster.
Gezien de buitengewone omstandigheden
willigde de Synode het verzoek in.
Over het werk van het comité Grosheide-
Schouten (overvloed van werk en werk
krachten in de Geref. Kerken) rapporteer
de ouderling R. Zuidema van Goes. IDe
commissie sprak als haar oordeel uit, dat
voor dit werk geen collecte behoeft gehou
den, maar een krachtige opwekking mout
uitgaan tot de kerken dit werk te steuneli,
terwijl zij de iniatiefnemers dankbetuigt.
Na discussie waaraan deelnamen ds. El.
Meijering. prof. dr F. W. Grosheide, prol',
dr. K. Schilder, prof. dr. G Ch. Aalders ei»
ouderling J. Manni van Rotterdam, ver
eenigde de Synode zich met de conclusies,
er een vierde bijvoegend, waarin aan het
comité verzocht wordt zich bij de e.v,
grensgevallen met de deputaten naar art.
11 der Kerkenorde (hulpbehoevende kerken
en personen) te verstaan.
Vervolgens kwamen verschillende zen-l
dingszaken aan de orde.
Ds. A. Scheele van Kapelle-Biezeling
rapporteerde over de samenwerking van
zendtngsdeputaten met de zendende ker
ken van Heeg, Utrecht, Amsterdam, Delft
en Rotterdam. Na bespreking der conclu
sies. waaraan deelnamen de leden ds. W.
H. den Houting, van Hulzum en ds. W.
Breukelaar van Santpoort, werden zij aan
genomen.
Over het voorstel van de zendende kerk
van Middelburg rakende de studie tot
voorbereiding van den miss dienst en over
de herziening der Zendingsorde rappor
teerde ds. S. Idema van Winssum iGron.).
Aan de gedachtenwisseling namen deel ds.
A. Scheele, ds. A. Pos van Djokjajarta,
ds. J. L. Schouten van Amsterdam. De
Synode vereenigde zich met de voorgestel
de conclusies. Over de kerken van Batavia.
Soerabaja, Medan en Djokja rapporteerde
ds. P. Hekman van Beilen, waama prof. dr.
G. M. den Hartogh van Kampen rappor
teerde over de positie van den docent aan
de opleidingsschool in Indlë.
Hierna werd de behandeling der zen
dingszaken stopgezet en ging de Synode
uiteen tot Dinsdag 22 Sept. a.s.
PROF. DR. H. IIAGA t
Gisteren is te Zeist op 84-jarigen leeftijd
overleden prof. dr H. Haga. oud-hoog-,
leeraar aan de Rijksuniversiteit te Gro
ningen.
De overledene was ridder in de Orde van
den Nederlandschen Leeuw.
Hemanus Haga werd op 24 Januari 1852
te Oldeboom geboren. Na zijn lager onder
wijs volgde hij de hoogere burgerschool en
het gymnasium te Arnhem, waarna hij zich
in 1871 als student in de faculteit der wis-
en natuurkunde liet inschrijven. Vijf jaar
later promoveerde hij tot doctor in deze
wetenschappen. Nog vóór zijn promotie,
van 18741875. was de overledene ob
servator aan de Leidsche sterrewacht,
Na zijn welgeslaagde studies te Leiden be
gaf hij zich naar Straatsburg. Aan de
universiteit aldaar was hij in 1877 assistent
in de natuurkunde. Daarop volgde een
leeraarschap in de natuurkunde aan de
hoogere burgerschool te Apeldoorn, dat hij
in 1879 verwisselde voor Delft. In 1866 werd
de Deutsche H.B.S.-leeraar benoemd tot
hoogleeraar in de natuurkunde aan de
Rijksuniversiteit te Groningen. Het hoog-
leeraarschap legde prof. Haga in 1922 neer.
Verscheidene publicaties over natuur
kundige onderwerpen zijn van zijn hand
verschenen.
Ds. T. A. BAKKER.
Morgen herdenkt ds. T. A. Bakker, em.-
predikant der Chr Geref. Kerk, wonende
te Soestdijk, den dag waarop hij vóór 40
Jaar het predikambt aanvaardde.
De jubilaris werd 4 Maart 1869 te Veen-
dam geboren en studeerde eerst aan de
Theol. School der Geref. Kerken te Kam
pen en later aan die van de Chr. Geref.
Kerk, die in 1894 in Den Haag werd ge
opend. Ds. Bakker ontving van wijlen ds.
J. Wisse te Den Haag les in de theologie
en van wijlen ds. J. v. Lingen van Rotter
dam in de literaire vakken. In 1893 werd
de jubilaris tot de theologische studiën
toegelaten en als No. 2 in het album stu-
diosorum ingeschreven; 13 Sept. 1896 aan
vaardde ds. Bakker het predikambt bij de
Chr. Geref. Gem. van 's-Gravendeel. Van
daar in 1900 naar Bunschoten, welke
standplaats in 1902 met Maassluis verwis
seld werd. In 1906 werd het beroep naar
Den Haag aangenomen en 1 Juli van dat
jaar deed ds. Bakker zijn intrede in de
Eben Haëzerkerk in de Residentie Hier
heeft hij zijn langsten diensttijd doorge
bracht. In 1923 meende hij 't beroep naar
Sliedrecht te moeten aannemen en in
den zomer van dat jaar preekte hij af
scheid. Tevoren had hij in 1921 onder
groote belangstelling in Den Haag zijn
zilveren ambtsjubileum gevierd. Slechts
kort bleef de jubilaTis in Sliedrecht, want
reeds na 1jaar vertrok hij naar IJmui-
den, om in 1933 te Assen intrede te doen.
Reeds na een jaar legde ds. Bakker zijn
bediening neer en vestigde zich metter
woon te Maartensdijk. Ds. Bakker was In
vroeger jaren in den kring der Chr. Geref.
Kerk een vooraanstaande persoonlijkheid.
Hij diende de Theol. School te Apeldoorn
eerst als curator en vervolgens vele jaren
als penningmeester. Ook was hij secr. van
het, college van depotaten voor de Bulten-
landsche Zending vanwege de Chr. Geref.
Kerk. De Part. Synode van het Midden
benoemde hem tot deputaat voor art. 49
K. O. en de classis Amsterdam tot kerkvi-
sitator. Meerdere deputaatschappen heeft
ds. Bakker bekleed'en bij herhaling werd
hij afgevaardigd naar de Generale Synode
der Chr. Geref. Kerk.
NEDERL. HANDELS-HOOGESCHOOL
TE ROTTERDAM.
Tot lector in de technische natuurkunde
aan de Ned. Handels-Hoogeschool is be
noemd de heer dr. A. C. S. van Heel te
Delft
Dr. van Heel is sinds 1925 te Delft hoofd
assistent voor natuurkunde aan de Tech
nische Hoogeschool en geeft sedert 1927
aldaar als privaat-docent colleges over
Technische Optica. Sinds 1935 is hij te
vens directeur van de Nederlandsche
Stichting voor Technische Optica, welke
zich ten doel stelt eenerzijds de opleiding
te bevorderen van hen die In het optische
vak werkzaam zijn anderzijds de moge
lijkheden voor het verrichten van tech-
r.lsch-optische onderzoekingen te begun
stigen. Dr. van Heel werd den 17den Juli
1899 te Patl (Java) geboren.
Ds. A. J. WARTENA.
Morgen herdenkt ds A. J. Wartena, Ned.
Herv. predikant te Zevenaar, zijn 40-
jarig ambtsjubileum.
De jubilaris werd 11 April 1872 te Does
burg, waar zijn vader predikant was, ge
boren. Hij bezocht het gymnasium te
Amersfoort en te Gouda, waar hij in 1891
eindexamen deed. Hij studeerde vervolgens
aan de Universiteit te Utrecht, werd in
1896 candidaat en deed 13 Sept. van dat
jaar zijn intrede in zijn eerste gemeente
te Bredevoort, waar zijn vader hem be
vestigde. In 1902 vertrok hij naar Steen
deren om 30 Aug. 1903 in zijn tegenwoor
dige gemeente intrede te doen. In al de2e
gemeenten mocht zijn vader hem bevesti
gen. In 1908 richtte de jubilaris de zen-
dingsvereeniging in de classis Zutphen der
Ned. Herv. Kerk op, waarvan hij eerst
penningmeester en daarna tot '33 voor
zitter is geweest. Namens deze vereeniging
had hij sinds 1912 zitting in het hoofdbe
stuur der Ned. Zendingvoreeniging. Van
19141933 was hij lid en gedurende 16
jaar voorzitter van het classicaal bestuur
van Zutphen. Thans is hij nog praetor van
den ring Doesburg en lid van het hoofd
bestuur van de vereeniging ..Kerk èn
Vrede". Het Prov. Kerkbestuur van Gel
derland heeft den jubilaris op zijn verzoek
met ingang van 1 Oct. as. eervol ontslag
verleend
VEREEN. VAN CHRIST. ONDERWIJZERS.
Het hoofdbestuur van de Ver. v. Christ.
Omderwijzers en Onderwijzeressen in Ne
derland en de Overzeesche Gewesten heeft
in de vacature, die in 1937 in zijn midden
zal ontstaan door de periodieke aftreding
vail den voorzitter, den heer G Melma,
directeur van de Chr. Kweekschool te Gro
ningen, een alph. drietal opgemaakt, be
staande uit de heeren dr. K. Huizinga, di
recteur van de Chr. Kweekschool te Mid-
delbyrrg; C. Kleyweg. leeraar aan den
Klokkenberg te Nijmegen, en drs. H.Schilp,
directeur van de Chr. Kweekschool te
Leiden.
DE POSTVLUCHTEN.
Hedenmorgen te zes uur is het K.L.M.-
vlirg1.ir.ig ..Perkoetoet" van Schiphol naar
Indië vertrokken.
Zes passagiers bevinden zich aan boord.
1 Amsterdam—Semarang, 2 Amsterdam
Jodpur. 1 Amsterdam - Karachi en 1
Amsterdam—Cairo. Verder heeft 1 passa
gier geboekt voor BratislavaCalcutta.
Het toestel vervoert 48 K.G. goederen,
253 K.Gr briefpost en 9 K.G. pakketpost.
EERSTE KAMER.
INTERPELLATIE INZAKE DE
STEUNVERLEENING - R.-K.
MOTIE AANGENOMEN, DOCH
DE REGEERING ZAL ER
GEEN GEVOLG AAN GEVEN.
Het debat over de steunverleening heeft
nog een vrij langen staart gekregen.
Daarbij is men (en kan het anders?) In
herhaalde herhalingen vervallen.
De heer De Bruyn zat al dadelijk vol
met grieven en heeft met de nu wel be
kende argumenten de voorgenomen ver
beteringen verdedigd, doch de verslechte
ringen zooals hij ze zag bestreden.
Zijn betoog culmineerde in een lange mo
tie, die vrijwel hetzelfde beoogde als de
beide moties, reeds door den heer De la
Bella ingediend, en die de afschaffing van
den huurtoeslag wilde opschorten, totdat
door andere maatregelen de huurverlaging
bereikt zou zijn. De heer Nlvard des
heeren De Bruyns partijgenoot sprak
ongeveer in gelijken geest, althans wat
den huurbijslag betreft. Hij verweet den
Minister, dat deze zich te voren niet vol
doende de gevolgen van zijn maatregel
had gerealiseerd, en niet met de gemeen
ten overleg had gepleegd. In de afschaf
fing van den bijslag zag hij een bescher
ming van krotwoningen. Doch de heer Van
Embden. al achtte hij het beleid des Mi
nisters niet in alle opzichten gelukkig,
vond toch den maatregel inzake den huur
bijslag economisch gerechtvaardigd; voor
opschorting tot huurverlaging was be
reikt voelde hij echter wel iets. Prof. Die
penhorst verklaarde zich tegen alle moties
en stelde zich tot taak, te wijzen op de
belangen der hulseigenaren; hij wenschte
een omschrijving van wat onder onrede
lijke huurverlaging wordt verstaan
Nog enkele andere sprekers hebben het
woord gevoerd, en tenslotte heeft minister
Sllngenberg nogmaals zijn maatregelen
verdedigd.
Hij betoogde wel degelijk te voren over
leg te hebben gepleegd, o.a. met de Ver
eeniging van Nederlandsche Gemeenten.
Intusschen erkende hij, door enkele op
merkingen overtuigd te zijn, dat de stan-
daardloonen niet geheel juist zijn geregeld
en daarom wilde hij dit deel der maat
regelen nog wel eens nader overwegen.
Doch inzake de algemeene hoofdpunten
bleef de Minister op zijn standpunt staan.
Ook van uitstel wilde hij niet weten. Hij
herhaalde, dat in ruime mate verduur
zaamde groenten ter beschikking zullen
worden gesteld van de werkloozen, en dat
reeds een aanvang is gemaakt met de dis
tributie van 4 millioen blikjes vleesch
tegen zeer lagen prijs. Overigens beloofde
de Minister, dat hij verschillende bezwa
ren nog eens ernstig zal overwegen. En
hij deed de mededeellng, dat, ter gelegen
heid der verloving van Prinses Juliana,
aan alle gesteunde werkloozen een extra-
uitkeerlng van f2.50 zal worden gedaan.
Mocht één der moties worden aangenomen
aldus de Minister dan zal de Régee-
ring er toch geen uitvoering aan geven.
In weerwil van deze stellige mededeellng
nam de Kamer toch één der moties aan.
Want nadat de eerste motie-De la Bella
(handhaving van den huurbijslag) met 30
tegen li stemmen was verworpen (alleen
de sociaal-democraten en de nationaal-
sociallst van Vessem stemden vóór), en de
tweede was ingetrokken, werd de boven
vermelde motie-De Bruyn. waarin o.a. om
uitstel der afschaffing van den huurbijslag
werd gevraagd, met 25 tegen 16 stemmen
aangenomen. Vóór deze motie stemden de
katholieken, de socialisten, de vrijzinnig
democraten, behalve de heer Otten, en de
nationaal-sociaiist Van Vessem
Door de reeds vermelde verklaring des
Ministers zal deze aanneming zonder prac-
tisch gevolg blijven.
HAGENAAR.
DE HARINGVISSCHERIJ.
(Van onzen Visscherij-medewerker).
Maandag was er een flink aantal
schepen aan de markt. Toch was er in het
algemeen meer haring verwacht en de
vangsten bleken lang niet voor ieder ruim
geweest te zijn. Er waren verschillende
schepen, wier reis uit was met nog geen
20 last haring; daarentegen waren er ook
gelukkigen, die in korten tijd een flinke
lading hadden bemachtigd. Enkele sche
pen hadden groote vangsten van 200
kantjes en meer gedaan, zelfs was er één
schip, dat in een schot 300 kantjes gevan
gen had; deze vangst was voor hem zelf
te veel. zoodat men een gedeelte van de
vangst aan een ander schip moest over
doen.
Door de groote vangsten was er nog al
wat Steurharing, doch hiervoor bestond
goede vraag. De prijzen voor Volleharing
en Maatjes konden zich goed handhaven.
De haring is in het algemeen zeer groot
van stuk en er moet thans gezocht wor
den naar kleine haring; dit is wel eigen
aardig, daar meeestentljds het omgekeerde
het geval is. In de Steurharingprijzen
kwam het verschil ln stukstal ook duidelijk
tot uitdrukking; voor kleinere haring werd
ongeveer een gulden meer betaald dan
voor grootere.
De export gaat thans geregeld zijn gang
hoewel het met de vraag wel wat beter
kon zijn. Amerika trekt nog niet veel, doch
dit is binnenkort ook te verwachten. Valt
er nu echter eens een stillere week ln, dan
kan men voor Rusland pakken; de volgen
de week zullen de tweede tienduizend
valen geleverd moeten worden en tegen
het einde van de maand een zelfde kwan
tum.
DE TREILVISSCHERU.
De vischprijzen waren over de geheele
linie goed te noemen. De besommingen
van stoomtreilers en van loggers waren
dan ook op een enkele uitzondering na be
vredigend.
Er worden regelmatig nog enkele stoom-
treilers uitgerust; hieruit krijgt men wel
den indruk dat het met dezen tak van
bedrijf wat beter gaat.
De aanvoeren van versche haring waren
evenals de vorige week zeer ruim. De
PROEFPROCES VAN EEN MOBILISATIE
INVALIDE.
Een belangrijke principieele kwestie.
Voor den Hoogen Raad zijn gisteren de
pleidooien gehouden in het proefproces
dat door den heer P. de Boer, voorzitter
van den Bond van Mobilisatie-invaliden te
Drachten, tegen den Staat aanhangig
gemaakt.
De Haagsche rechtbank verklaarde hem
niet ontvankelijk op grond van verjaring,
terwijl ln hooger beroep het Gerechtshof
de vordering eveneens nlet-ontvankelijk
verklaarde, omdat de verhouding van ml
licien tot militaire overheid zuiver publiek
rechtelijk is.
Voor de Boer werd gepleit door mr. J.
Thieme en voor den Staat door den lands
advocaat Jhr. mr. G. W. van der Does.
Mr. Thieme gaf eerst een overzicht van
de feiten en deelde mede, dat de Boer bij
de keuring voor den militairen dienst kern
gezond was. Toen hij in Februari 1915 naar
Amersfoort werd opgeroepen, werd hij ge
legerd op den vloer van een oude chambree
waar alles tochtte, zoodat spoedig 'n groot
deel der militairen ziek werd. Na eenige
weken vertrok de troep naar een tenten
kamp op de Leusdensche heide. Hier sloten
de tenten niet goed en de militairen ston
den bloot aan sneeuw, koude en regen,
waarvan het gevolg was, dat van de 200
manschappen er 60 ziek werden. Daar er
slechts 1 militaire dokter aanwezig was,
werden de zieken verwaarloosd en het
scheelde niet veel, of er waren relletjes
uitgebroken.
Ook de Boer was ziek geworden en leed
aan tuberculose. Toen hij dan ook in het
najaar van 1915 een paar dagen verlof had
stuurde zijn huisdokter hem naar bed,
zoodat hij niet tijdig van verlof terug was.
Hiervoor werd hij disciplinair gestraft,
maar na een brief van zijn dokter werd
deze straf weer ongedaan gemaakt. Men
hield hem echter in dienst, totdat hij ein
delijk op 15 Nov. 1916, na eenige bloedspu
wingen te hebben gehad, voor allen mili
tairen dienst werd afgekeurd. Ook toen
werd hij echter nog in dienst gehouden,
tot 16 December, gedurende welken tijd
men hem zelfs ln een open boot over de
Schelde vervoerde.
Nadien is de Boer 6 jaar bedlegerig ge
weest. Wel ontvangt hij een geldelijke on
dersteuning, maar deze is niet voldoende.
De toestand, waarin de Boer thans ver
keert, is volgens pleiter een gevolg van
ernstige nalatigheden en tekortkomingen
van ambtenaren van de Staat, zoodat hij
recht op pesloen heeft.
Onjuist noemde pleiter voorts de stelling,
dat op militair gebied de belangen van den
Staat altijd gaan boven lndlvidueele belan
gen. Dit moge Juist zijn in tijd van oorlog
en gedurende de eerste dagen eener mo
bilisatie, in het onderhavige geval zeer ze
ker niet. Er was bovendien geen enkel be
lang voor den Staat om de Boer ln dienst
te houden.
Eveneens onjuist achtte pleiter het ver
weer dat de Boer. nu hij den steun inge
volge de wettelijke regeling, waarbij een
bedrag voor de mobilisatie-slachtoffers is
uitgetrokken, heeft aanvaard, geen andere
vordering meer zou hebben.
Jhr. mr. van der Does constateerde in de
eersete plaats, dat de gestelde feiten on
juist zijn. en dat de lichamelijke achter
uitgang van de Boer geenszins een gevolg
is van den dienst.
Voorts betoogde pleiter, dat de gestie van
den Staat met zijn leger in tijd van oorlog
of oorloggsevaar een overheidsgestle bij
uitstek, en dat het wezen van de landsver
dediging is: opoffering van leven en ge
zondheid van militairen voor door het le
gerbestuur te bereiken doeleinden.
De thans behandelde principieele kwestie
is daarom zoo belangrijk, omdat de elschen
de partij die gestie der militaire autoritei
ten in tijd van oorlog en oorlogsgevaar wu
brengen onder controle van den rechter.
Deze gestie wordt echter niet beheerscht
door het burgerlijk recht, doch komt uit
sluitend aan de militaire autoriteiten toe.
Wij bevinden ons hier, aldus pleiter, op
het gebied der krijgswetenschap en op dit
terrein kan de rechter niet worden ge
maakt. tot een super-deskundige om te be-
oordeelen een bepaalde handeling der mi
litaire autoriteiten in tijd van oorlog of
oorlogsgevaar. En oorlogsgevaar was in het
onderhavige geval bij de toen bestaande
mobilisatie zeer zeker aanwezig. Daarom
staat dan ook niet aan den rechter ter be
oordeeling de vraag, of het bijvoorbeeld
noodig was, om den eischer in een open
boot over de Schelde te vervoeren, of hem
in de open lucht te doen slapen. Dat zijn
kwesties der krijgswetenschap, welke aan
het beleid der militaire autoriteiten moe
ten worden overgelaten zoodat op dit ter
rein de rechter geen rechtsnormen vindt,
en evenmin vergelijkingsnormen voor net
ln acht nemen der zorgvuldigheid in net
maatschappelijk verkeer, aangezien oe
Staat hier een zuivere overheidsfunctie
uitoefende, waarbij hij niet aan dat maat
schappelijk verkeer deelneemt.
De eischende partij beroept er zich voorts
op, dat er nog is een subjectief recht op
behoud van het lijf, gezondheid en eigen
dom. doch na betoogd te hebben, dat in
breuk op eens anders subjectief recht daar
op alleen kan geschieden door opzet
handelen in strijd met de zorgvuldigheid
volgens het voorgaande te dezer zake bui
ten beschouwing gelaten en te beDDei
geconstateerd, dat eischer ln zijn dagvaar
ding geen opzet om hem schade toe te
brengen in zijn gezondheid stelt en even
min stelt, dat de Staat wettelijke voor
schriften zou hebben overtreden, verdeoig-
de pleiter daarenboven de stelling, waar'
van trouwens alle militaire wetten en
reglementen uitgaan, dat een militair in
tijd van oorlog of oorlogsgevaar een sub
jectief recht op behoud van leven of ge
zondheid heeft.
Pleiter kwam tenslotte tot de ednclaf'
dat de eischende partij terecht in naai
vordering niet ontvankelijk is verinaarm
De procureur-generaal zal op 25 oep
tember conclusie nemen.
groote vangsten moeten het echter goe
maken, want de prijzen zijn niet ai w-
hoog. tusschen twee en drie gulden pe
kist. Daar de aanvoeren voor directen ai«
ln verschen toestand te groot zijn. w0£.„'
er groote partijen haring Ingezouten.
haring is een groote concurrent vaorn"
drijfnetharing in het bijzonder op de o
glsche markt.
2-3
