NA HET OLYMPISCH FEEST
j BUITENL. WEEKOVERZICHT
ERVARINGEN VAN EEN HOLLANDER
IN SPANJE
|77,te Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 15 Augustus 1936
Vierde Blad
No. 23432
- En vergeet vooral niet thuis te vertellen hoe jullie het bij mij gehad hebt!
LUCHTVAART
Zestien dagen van de buitenwereld afgesloten
LAND- EN TUINBOUW.
DE SPAANSCHE FURIE EEN
BESLISSING TE BERLIJN DE
CHINEESCHE EENHEID.
Hoe steeds golft In Spanje de burger
lui zonder beslissing voort. Toch lUkt het
In oD. dat de nationalisten langzamerhand
i de meerderheid komen, al is het niet
i,jn zoodanigen aard. dat reeds van een
lfind-overwlnnlng eesproken kan worden.
joals te voorzien was. neemt de strijd ge
hield een meer moorddadiger karakter
nn en is de droeve periode aangebroken
an „oog om oog en tand om tand". Het
Tirme Spaansche land wordt wel zwaar be-
jcht voor het gebrek aan leiders, die wer-
|teliik leiding kunnen geven In moeilijke
jislandigheden!
Intusschen heeft de door Frankrijk inge
lote actie om de overige mogendheden te
inneen tot een eenheidsfront van ..niet-
nenging" ln de Spaansche affaire nog
let het gewenschte resultaat opgeleverd.
Lar Dultschland en speciaal Italië nog
Hëdenklngen hebben geopperd, Engeland
fielt zich geheel achter het Fransche
..reven geplaatst en toont zelfs eenlge on-
tevredenhe'd over het ophouden door de
uderen. maar wat ls er tege" te doen?
Jjitschland wil. alvorens toe te stemmen,
blikbaar bevrediging inzake het vermoor-
lien van een viertal Dultschers te Barce
lona en voor het in beslag nemen van een
■Dliltsch vliegtuig door de regeerlngstroe-
|tin. Het heet. dat Parlis druk op Madrid
Irelent om toe te geven en zoo dit juist is,
Izil het wel gebeuren ook! Van ernstiger
liard ziin de bedenkineen van Italië, dat
Itegeliik onder de niet-inmenging wil be-
I nekken het verbod om geld of levens-
I middelen te leveren en menschenmate-
I Haal
Dit laatste zal voor diverse landen een
I Etoote moelllikheld opleveren in Frank-
I riik eaat een groot deel van het Volksfront
licrh al te keer tegen de neutraliteit en
I zou men het liefst de regeering van Madrid
Iopenlijk: willen steunen en vandaar ook.
dat Frankrijk aan blijft dringen om voor-
lloODie alleen het ooe op het voornaamste
Inricht te houden, n.l. de levering van
I Moens en wat daarbij hoort. Rome toont
lichter geen haast en dat geeft weer ge-
I reede aanleiding voor allerlei oncontro
leerbare geruchten, waarbij het fascisme In
lalzemeenen zin wordt beschuldigd van
I deun voor de Spaansche nationalisten.
I waarbij de vraag wordt opgeworpen, wie
I den oDStand tegen Madrid financiert en
I meer dergelijke open vragen, waarop ln-
I derdaad het antwoord schuldig moet wor-
den gebleven.
Een gelukkig teeken ls echter, dat alge-
I meen wordt ingezien het gevaar voor een
I Europeeschen oorlog en dat overal de vrede
I boven alles wordt gesteld: dat geeft ons
I booD. dat de Spaansche furie niet tot ver-
dere verwikkelingen zal voeren.
Een maatregel der sovjets veroorzaakt
levenwei. begrijpelijkerwijze, deining in de
I troote politiek, n.l het vervroegen van den
[dienstplichtigen leeftijd tot 19 laar. waar-
I door het Russische leger anderhalf maal
zoo groot heet te worden en in vredestijd
zelfs tot 2 mlllioen man moet uitgroeien.
I Inderdaad, dat geeft te denken, ook eelet
I oo het Fransch-Russisch verdrag!
Toevalligerwijs valt met dit besluit der
I loviets juist samen het bezoek van den
chef van het Fransche leger, generaal
Gamelln. aan Polen. Zooals bekend, waren
den laatsten tijd de Poolsch—Fransche
verhoudingen bedenkelijk verkoeld en de
Duitzch—Poolsche warmer geworden. Het
zebeuren ln Dantzlg heeft ln Polen echter
een reactie tengevolge gehad en wellicht
tracht Frankrijk daarvan thans gebruik
te maken De sovjets zouden door hun
lezeruitbrelding deze Fransche poging wel
weer eens kunnen benadeelen, want Polen
voelt zich. en dat ls te begrijpen, niet be-
oaald ..lekker" naast den Russlschen mo
loch In dit verband valt het aangekon-
diede bezoek van den chef van het Roe-
mipnsche leger aan Warschau in 't oog
Men ziet evenwel uit het bovenstaande,
dat achter de schermen in ons werelddeel
bard wordt gewerkt, al schijnt de politiek
momenteel te rusten, nu alle parlementen
mot vacantie zijn tot bet najaar en van
voorbereiding van de komende Locarno-
conierentie weinig of niets wordt gemerkt:
«n welk laatste echter de Olympische
melen ook wel niet vreemd zullen zijn.
In Dultschland heeft men immers thans
«clnig gelegenheid voor rustig nadenken!
Toch is te midden van het groote sport-
I 'estijn in de Duitsche hoofdstad een be-
lanzrijke beslisslne gevallenHitier heeft
bin vertrouwden raadsman op het terrein
der buitenlandsche politiek, ambassadeur
in bijzonderen dienst von Rlbbentrop, be
noemd tot gezant te Londen. Dat beteekent
«n opoffering van belde zliden: Hitler zal
ziin vertrouweling niet meer zoo gemakke-
'ük kunnen polsen over de vraagstukken
van den dag en von Rlbbentrop. die naast
Jzet officiee'e departement van buiten
landsche zaken onder von Neurath als het
ware een eigen departement had ingericht,
'al de leiding daarvan niet meer zoo vol
ledig kunnen voeren! Intusschen doet het
J'el uitkomen, dat de Fuehrer groot belang
hecht aan een goede verstandhouding met
vonden en daarvoor een offer wil brenRen.
von Rlbbentrop was In dit geval wel de
aangewezen persoon, want hij is persona
kzata ln Eneeland. waarmede hij immers
ook het vloot-accoord wist af te sluiten,
dat de verhouding tusschen Frankrijk en
Jnaeland een oogenblik zelfs afbreuk
dregde te zullen doen.
Lang is de benoeming ln beraad gehou
den, doch nu dan afgekomen
het Verre Oosten is een zekere ont
manning merkbaar in de JapanschChi-
üsesche betrekkingen. Ongetwijfeld moet
Jjp dit toeschrijven aan de overwinning
l?n Nanking op Kanton. Maarschalk
rsang Kai Sjek is er in geslaagd om van
<-"Vna weer een eenheid te maken, zondert
JJJJ de Kwangsi-zaak no? even uit. die
fitter niet ai te ernstig schijnt te moeten
.orden genomen Dat verandert de situatie
'pK?r<laad zeer opmerkelijk en Japan
munt bereid rekening te honden met dezen
«envaller. van het standpunt van Tokio
u\brekend. Teceliikertiid toont Japan
zich
weer toeschietelijker tegenover het
nkbeeld van een vernieuwing van het
'endschaosverdrag met Engeland, het-
Un pveneens aan h€t toenemen in kracht
1 C'iina moet worden geweten,
^soannine is derhalve ingetreden!
tn Üen de verhoudineen tusschen Japan
de sovjets vertoonen nog hetzelfde
De stad liep zoo goed als leeg en m«®
installeerde zich buiten op het veld, onder
de vijgen- en amandelboomen of ln de
boerderijen. Drie kwart der burgerij was
gevlucht: de rest bleef, met de vele katten
in de bovenstad rond de Citadel. Daar za
ten we dus op het veld.... Totdat einde
lijk na zestien lange en wel bijzonder
onpleizierige dagen de Engelsche tor
pedojager „Grenville" op de ree versoheen.
De commandant bleek bereid na een
morgen van angstige afwachting ook
alle andere vreemdelingen mee te nemen.
Den volgenden dag is ook nog een Hol-
landsoh schip gekomen, maar toen was het
te laat. Slechts de 80 Dultsch-Joodsche
emigranten, die in Ibiza een nieuw bestaan
opbouwen, bleven achter.
125 vreemdelingen zaten nu dus op het
dek van den Engelschen torpedojager, een
nauwe behuizing. Maar de behandeling
Was uitmuntend! Een nacht logies op de
„Grenville" en toen lagen we voor de ree
van Valencia, waar ook een internationaal
eskader van slagschepen aanwezig was
(o.a. de Engelsche „Repulse", Fransche.
Duitsche en Itallaansche schepen). Ook was
er het Engelsche hospitaalschip de
„Maine", waarop we overgebracht werden,
In den nacht gevaren naar Barcelona en
daar in de haven gemeerd voor het haven
station, vlak naast de enorme Engelsche
kruiser .„London".
Langs de kade zagen we regeerlngstroe-
pen slenteren, maar zij zagen er vervaar
lijk uit. Het waren vertegenwoordigers van
het geweldigste „grauw", aan wie de
regeering allerhand wapens had gegeven:
zij waren tot de tanden toe gewapend
dat men zich kan voorstellen en zij waren
vergezeld van dames in roode rokken. Met
triomfantelijke, dan weer dreigende ge
zichten keken zij ln onze richting, de met
roode banden en strikken omwonden
armen opgeheven en zwaaiend. Ook waren
er tallooze „Assalto's", dit zijn storm
troepen van de regeering, waarvan er ook
eenlge Calvo Sotelo hebben vermoord: zij
liepen rond in blauwe „overalls" en hadden
een militaire pet op. Het zag er alles uit,
zooals dat bij de Fransche revolutie van
1789 het geval geweest moet zijn.
Steeds meer vluchtelingen kwamen aan
boord, zoodat we al gauw met 400 vreem
delingen waren. Hun verhalen over massa
moorden enz. waren natuurlijk dikwijls
verbijsterend, maar daarover vertel ik U
niet, omdat ik ze niet controleeren kan.
Zoo bereikten wij dan tenslotte Marseille
en hoorden later, dat Ibiza dezer dagen
weer door de regeeringstroepen overmees
terd ls. Voor den afloop der nationalisten,
waarvan wij de meesten als hoogst fat
soenlijk hebben leeren kennen, vreezen wij
het allerergste, hoewel ik daar niets over
weet.
Voor Spanje en vooral voor Ibiza, waar
van wij de bevolking tijdens ons langdurig
verblijf zoo hebben leeren waardeeren,
gaat ons deze dieptreurige toestand aan
het hart
Fransche zakenlieden, eveneens ge
vlucht, zeiden ons het ergste voor Frankrijk
te vreezen, indien de regeeringstroepen
mochten overwinnen. Ik breng U dit over.
niet om voor de een of andere groep partij
te kiezen, maar het is toch wel zeker, dat
het communisme hoogtij gaat vieren als
de Spaansche regeering de anderen ver
slaat.
In Frankrijk zélf viel het ons al op, dat
in de Parijsche Cineacs het publiek geest
driftig applaudisseerde, toen Spaansche
vrouwen met geweren in de hand op het
witte doek verschenen of toen er een zwaar
communistische propagandafilm vertoond
werd. En we zagen talloozen optrekken
naar een meeting, waarop Leon Blum zou
spreken later hoorden we, dat er 400.000
menschen zijn woord beluisterd hadden
de mannen met roode hoeden op, de vrou
wen in roode rokken.
Voor onze rust is het dus na alle
spanning, waarin wij met de andere
vreemdelingen „als één familie" geleefd
hebben goed, weer in Holland te zijn.
maar het mooie, zonnige Spanje, waar nu
helaas fel gestreden wordt en waar we
een groot medelijlen mee hebben, kunnen
we toch zoo gauw niet vergeten!
DE „KWAK" NAAR INDIË VERTROKKEN.
Hedenmoren te 6.02 uur is de ..Kwak
van Schiphol vertrokken voor den tocht
naar Indië.
Voor deze reis hebben geboekt: twee
passagiers AmsterdamCalcutta, twee Am
sterdamAllahabad, twee Amsterdam-
Bratislava en twee AtheneKarachi.
Medegenomen is 227 KG. briefpost. 1
K G. pakketpost en 130 K G vracht
DE NIEUWE K.L.IM.-TOESTELLEN.
Naar aanleiding van het feit. dat de
K.L.M, over zal gaan tot de aanschaffling
van een aantal nieuwe Douglas-machines
vernemen wti. dat deze toestellen behooren
tot de nieuwste types, welke in de fabrie
ken van Douglas te Santa Monica gebouwd
worden. Het ziin de DC 3 en de DST (Dou
glas super transport!. Een uiterlijk verschil
tusschen deze beide types is er niet. De DC
3 heeft evenwel plaatsruimte voor 21 pas
sagiers, die dan zooals bil de DC 2. welke
de K.L.M. in gebruik heeft, achter elkaar
gezeten ziin. terwijl de DST ruimte aan 14
passagiers biedt, verdeeld over 7 apparte
menten. zooals de Fokker F 36 is ingericht
met 8 appartementen, eik voor 4 passa
giers. In de DST kan de steward 's avonds
de gezellige kajuiten gemakkelijk voor
slaapgelegenheid inrichten, zoodat het
yliegtuig des nachts veertien slapende pas
sagiers mee kan dragen.
Ook is er een buffet aan boord, twee
waschgeleeenheden en aparte kleedkamers,
een voor de dames en een voor de heeren.
De DST en de DC 3 ziin uitgerust met
2 Wright cyclone g 2 motoren, die het
vliegtuig op 2130 meter een maximale
snelheid kunnen geven van 343 K.M. per
uur. terwijl de kruissnelheid oo 3050 M.
290 K.M. per uur bedraagt. Het vliegtuig
heeft een plafond van 7300 meter en een
plafond van 2300 meter, wanneer slechts
een motor is Ingeschakeld
De overige afmetingen ziin: spanwijdte
29 meter, lengte 20 meter en hoogte 4.55
meter terwiil het leege toestel 6900 K G.
weegt. Met de nieuwe types van Douglas
wordt reeds gevlogen door de American
Air Lines, terwijl ook andere groote lucht-
verkeersmaatschaoDljen. zooals de Trans
Western Aviation Co. (T.W.A.) en de
United Air Lines.
beeld, toonen zelfs neiging zich toe te
sDitsen
Maar het Oosten blijft voorloopig nog
onberekenbaar
Telkens blijkt, hoeveel Hollanders in
Spanje vertoefden.... Zij komen nog
steeds gevlucht uit 't land. dat nu in vuur
en vlam staat, en deelen hun ervaringen
mede.
Nu hebben wij gesproken met iemand uit
onze onmiddellijke omgeving, die dezer da
gen uit Spanje kwam en er eenige maan
den voor vacantie vertoefd had. Ik logeer
de op Ibiza, het zuidelijkste eilandje van
de Balearen, zoo zeide hij ons. Mijn vrouw
en ik zaten er rustig en vredig met vele
andere vreemdelingen van allerlei nationa
liteit. Niets deed den opstand vermoeden:
deze werd inderdaad wel in het najaar
verwacht, maar zeker is men natuurlijk
daarvan nooit. De u bekende moord op
Calvo Sotelo verhaastte de gebeurtenissen:
door de radio werden wij op de hoogte ge
houden en in één nacht was het ook op
Ibiza gebeurd. De regeering d.w.z. de bur
gemeester werd afgezet door den kapi
tein van de infanterie, die in de Citadel in
de bovenstad van het kleine plaatsje van
ongeveer 6000 inwoners huisde. Dit deed hij
op last van zijn commandant te Palma. De
andere autoriteiten van het plaatsje lie
pen onmiddellijk met hem mee, het ging
dus aanvankelijk nogal gemoedelijk, uiter
lijk althans.
Eerst wilde de kapitein de zaken even
afwachten: zien, of de nationalisten, dan
wel de regeering ging winnen. Maar ten
slotte achtte hij het tooh raadzamer den
burgemeester naar de gevangenis over te
brengen en hij stelde diens voorganger in
diens plaats.
Iedereen was eigenlijk te Ibiza op de
hand van de nationalisten, zoo ook de
commandant van de Guardia Civil. On
middellijk gelastten zij de mobilisatie; drie
lichtingen werden opgeroepen en zoo zagen
wij ook den Nederlandschen vice-consul
een Spanjaard al gauw op een hoek van
de straat op schildwacht staan. De „anar
chisten" club werd onmiddellijk gesloten
en de leden werden in arrest gesteld. Nie
mand is echter een haar gekrenkt, maar
het was toch een nacht vol opwinding.
Daar zaten we dan.Afgesloten op ons
eilandje van de wereld, zonder eenig com
municatiemiddel! Geen post of courant,
geen booten, die aanlegden, niets.... Le
vend in één zenuwachtige spanning, zes
tien dagen lang. De radio was verboden,
zoodat ook die het zwijgen was opgelegd..
Al met al dus een enerveerend experiment,
dat men zelfs in den grooten oorlog niet
heeft meegemaakt.
U begrijpt: het was een ellendige boel.
De vreemdelingen, alsook de Spanjaarden
waren weldra van alle geldmiddelen ver
stoken, zij hoorden niets van hun familie
en met den dag werd men ongeruster over
allerlei zaken.
Daarbij kwam. dat de voorraden brood
koren. suiker, koffie enz. met den dag ver
minderden: vooral was er na 14 dagen
groot gebrek aan benzine, zoodat er haast
geen auto meer over het ongeveer 35 KM.
lange eiland meer mocht rijden.
De wildste geruchten deden telkens de
ronde, maar zeker iets weten deed nie
mand. zoodat de opwinding en de nervosi
teit eigenlijk steeds grooter werden.
Intusschen moet ik U nog zeggen, dat
tenminste de Franschen met de Belgen en
Zwitsers na een week door een Fransch
oorlogsschip werden afgehaald: de com
mandant van de infanterie had een tele
gram verzonden naar den Franschen
consul te Palma, met deze hulpverleening
als gevolg. Mijn telegram aan den Neder
landschen consul te Palma. om de Johan
van Oldenbarneveldt, die op 31 Juli daar
zou langs komen, ook aan te zenden, bleef
echter helaas onbeantwoord.
Toevallig werd op een dag in het nabu
rige St. Antonio een radiobericht uit
Duitschland opgevangen, dat een Hol-
landsch schip Ibiza zou aandoen. Den vol
genden dag stonden wij met tallooze
andere vreemdelingen aan de kade. maar
er kwam helaas nietsIn de plaats
daarvan wel een regeeringsvliegtuig. dat
biljetten rondstrooide, waarin de stad be
dreigd werd met onmiddellijke algeheele
destructie, als ze zich niet terstond overgaf.
U begrijpt: de opwinding steeg ten top,
temeer omdat de nationalisten er natuur
lijk niet aan daohten, dit bevel oo te
volgen.
OOGST VERNIETIGD DOOR DEN REGEN
De heer Weitkamp vraagt steun voor
Gramsbergen en Hardenberg.
De heer Weitkamp heeft de volgende
schriftelijke vragen gesteld aan den minis
ter van landbouw en visscherij:
1. Is het den minister bekend, dat onder
de gemeenten Gramsbergen, Stad- en
Ambt-Hardenberg, tengevolge vaal wolk
breukachtige regens, tal van haver en
aardappelakkers overstroomd zijn, waar
door het gewas volkomen is vernietigd?
2. Zoo ja. is dan de minister bereid toe
te staan, dat den gedupeerden landbou
wers, allen tot den kleinen boerenstand
behoorende, eenlge tegemoetkoming in de
geleden schade worde verleend, althans
hun de z/g. teeltpremie voor de aardappe
len worde 'kwijtgescholden?
ACTIE TEGEN DE KAL VERTEELT-
BEPERKING.
Gisteren is te Leeuwarden een vergade
ring gehouden van afgevaardigden van het
comité van actie tegen de regeling van de
bestaande kalverteeltbeperking. Besloten
werd in een telegram aan den minister
van landbouw en visscherij bittere teleur
stelling uit te spreken, omdat ZJSxc. geen
antwoord geeft op de gezonden adressen.
De vergadering achtte met het oog op de
concurrentiemogehjkheid van het Nederl.
veebedrijf tegenover het buitenlandsche,
Iedere beperking uit den booze en achtte
voorts met het oog op de concurrentie
mogehjkheid van het beperkte Nederland-
sche bedrijf de eenzijdige beperking in
hooge mate onrechtvaardig. Op grond van
art. 4 van de grondwet eischt het comité
gelijke rechten voor de veehouders bij de
uitvoering van de crisismaatregelen en wijst
het de bevoorrechting der stamboek- en
t.b.c.-vrije bedrijven af. omdat het meent
gerechtigd te zijn als eigenaars van niet-
stamboek- en ntet-t.b.c.-vrlje bedrijven ook
boventallige kalveren aan te fokken.
