Indigestie
De manoeuvres van de Koninkl. Marine
LEIDSCH DAGBLAD - Vierde Blad
Vrijdag 17 Juli 1936
LUCHTVAART.
Leed jarenlang aan
KUN/T EN LETTERE
RECHTZAKEN
De barometer stijgt ua
stormachtige dagen.
SCHEEPSVERBINDINGEN.
Iiy achtte het steeds, terecht, een vruch
teloos ondernemen, de lichtbron zelf te
schilderen.
LAND- EN TUINBOUW.
Burgerlijke Stand van Leiden
LUCHT-KARTOGRAFIE.
Kartografie, het in kaart brengen van
'11 terrein, geschiedde tot voor kort uitslui
tend door opmetingen op den grond. In
gecultiveerde streken, zooals onze Euro-
peesche landen, is dit nog wel doenlijk,
doch komt men in onze koloniën waar
op dit gebied nog zeer veel te doen valt
dan zijn aan het in kaart brengen van
terreinen groote en vaak onoverkomelijke
moeilijkheden verbonden. Men begint een
expeditie uit te rusten, schepen verkennen
de kusten en meten met zeer vernuftige en
kostbare instrumenten de hoogten der
bergen, doch meestal stoot men dan op de
moeilijkheid, dat de binnenlanden ontoe
gankelijk, of bewoond door wilde stammen
zijn, zoodat die gebieden toch onbekend
blijven.
Van Suriname weten we bijv. nog zeer
weinig en nog nimmer was het mogelijk een
juiste grenslijn tusschen ons gebied en het
naburige Brazilië vast te stellen. De uit
gestrekte bosschen, waarmede ons Suri
name is bedekt, zijn bevolkt met ons vijan
dige stammen. Het kartografeeren van dit
gebied zou dus zeer veel geld, nog meer
tijd en misschien wel menschenlevens kos
ten. zoodat de voordeelen hoogstwaar
schijnlijk niet op zullen wegen tegen de
nadeelen en men dus besluiten moest, dat
de binnenlanden van Suriname, althans
nu nog. onbekend terrein zouden blijven.
Een oplossing, die alle nadeelen tot een
minimum reduceert, is gevonden in de
luchtkartografie.
De lucht-fotografie. voor den oorlog
reeds op kleine schaal beoefend, ontwik
kelde zich sterk in de jaren 1914/18. Spe
ciale vliegtuigen vlogen op groote hoogten
over de vijandelijke linies en namen foto's
■waarop de grillige lyn der loopgraven, de
opstelling der batterijen en andere voor de
tegenpartij belangrijke wetenswaardig
heden duidelijk waarneembaar waren. Na'
den oorlog kwam de luchtfotografie in
dienst der couranten. Men maakte lucht
opnamen van belangrijke gebeurtenissen,
zooals spoorwegrampen en overstroomin
gen; groote ondernemingen lieten haar
fabriekscompexen vanuit de lucht foto
grafeeren voor reclame-doeleinden, men
maakte foto's van kasteelen en andere
gebouwen en verkocht ze als prentbrief
kaarten. Zoo kwam men al spoedig op het
Idee. om langs dezen weg kaarten te ma
ken. Deze kaarten bestaan uit een groote
reeks opnamen, waarbij steeds op dezelfde
hoogte gevlogen moet worden en 't vlieg
tuig geheel vlak moet blijven liggen, daar
anders de onderlinge verhoudingen gaan
afwijken.
Oorspronkelijk maakte men van een wil
lekeurige verkenner gebruik, doch al spoe
dig bleek, dat dit niet ging. Een verkenner
is weliswaar zeer geschikt voor het doen
van een aantal enkele opnamen, doch zoo
dra deze reeks foto's elkaar moeten opvol
gen en zelfs voor een gedeelte elkander
moeten bedekken, is een meer stabiel toe
stel noodig. Men moet met deze machine
op een constante hoogte kunnen blijven
vliegen, terwijl tevens de koersstabiliteit
van het vliegtuig groot moet zijn, zoodat
de piloot gemakkelijk een rechte baan kan
blijven vliegen. Men is er dan ook toe over
gegaan om aan vliegtuigen welke moeten
dienen voor luchtkartografie. speciale
eischen te stellen. Eenlgen tijd terug heeft
de Militaire Luchtvaart Afd. te Soesterberg
aan Koolhoven opdracht gegeven tot de
levering van een dergelijke machine, de
I K. 49.
Deze machine is een verdere ontwikke
ling van de bekende F. K. 48, o.a. in ge
bruik bij de K.L.M.. en eveneens een twee
motorige eendekker met hoogllggenden
vleugel. De bestuurders zitten geheel voor
in den neus van den romp, vanwaar zij 'n
volkomen vrij uitzicht hebben in de vlieg
richting, noodig om zuiver te kunnen vlie
gen. Waar de motoren in den voorrand van
den vleugel zijn gemonteerd, ter weerszij
den van den romp, ondervindt de piloot
dus geen hinder van een motor in den
rompneus. De cabine is in twee gedeelten
verdeeld. Het voorste deel is bestemd voor
de camera's, die in den vloer worden ge
monteerd en hier is dus de feitelijke werk
kamer. De operateur staat in directe ver
binding met den bestuurder en kan alle
aanwijzingen zonder moeite en snel geven.
Achter de werkkamer is de donkere kamer,
waar de belichte platen ontwikkeld kun
nen worden.
Aan het hoogteroer en richtingsroer zijn
speciale en vanuit de cockpit verstelbare
trimvlakjes aangebracht, welke de piloot
in staat stellen zuiver te trimmen gedu
rende de vlucht. Buitendien heeft men bij
de berekening alle aandacht besteed aan
de stabiliteit zoodat men de zekerheid
heeft, dat de machine onder alle omstan
digheden stabiel is, een absolute elsch voor
een vliegtuig bestemd voor de luchtkar
tografie.
De Koolhoven X F. K. 49 werd kort ge
leden in gebruik gesteld en zooals wij
reeds vernamen, en ook verschillende kee-
ren vast konden stellen, voldoet deze ma
chine uitstekend in de praktijk.
Door de aanschaffing van dit speciale
vliegtuig is de Technische Dienst der
Luchtvaart Afdeeling nog beter dan vroe
ger in staat om goede landkaarten te ver
vaardigen en waar deze Dienst ook gere
geld opdrachten uitvoert voor het Rijk,
zullen ook de burgerinstanties het groote
voordeel ondervinden van de meer geper
fectioneerde uitrusting der Militaire Lucht
vaart Afdeeling.
DE POSTVLUCHTEN.
De „Perkoetoet" is gisteren te 5.58 uur
op Schiphol geland.
HET LUCHTVAARTFEEST
TE NOORDWIJK.
Morgen begint te Noordwijk aan Zee het
luchtvaart-propagandafeest, dat duurt tot
en met Dinsdag.
Morgenmiddag wordt een tentoonstel
ling in het Casino geopend waar 8 lander.
een stand hebben ingericht, benevens alle
Kollandsche luchtvaartinstanties. Tevens
worden dien middag verschillende kunst-
vluchten uitgevoerd met een Tiger Moth
vliegtuig der N. L. S.
Dit is de wonder!i|ke
geschiedenis van een man. die jaren
lang geleden had aan branderige pijnen in maag en
slokdarm en nu plotseling van zijn pijnen werd bevrijd.
„Als apotheker kan ik U feliciteeren met de uit
nemende samenstelling der Digestif Rcnnle Pastilles.
Ik was sinds jaren een slachtoffer van spijsvcrterings-
stoornissen en overtollig maagzuur. Digestif Rennie
is tot nu toe het ecnigc middel dat mij werkelijk ver
lichting gebracht beeft en wat voor mij nog van
veel grooter belang is. deze beterschap is tot nu toe
onveranderd gebleven." D. E. N. te L.
Deze pastilles "bevatten zuur-neutraliseerende en
absorbeerende bestanddeelen. waardoor het over
tollig maagzuur, dat bijna steeds de oorzaak van
spijsverteringsstoornissen ia. wordt weggenomen.
Wanneer dit overtollig maagzuur er niet meer is.
kan indigestie niet meer optreden. Bovendien be-
vatten Digestif Rennie Pastilles bestanddeelen. die
overmatig gas in de maag wegnemen en fermenten,
die de spijsvertering krachtig bevorderen.
Digestif Rennie Pastilles zijn prettig en
gemakkelijk te nemen Iedere pastille is
apart verpakt. Digestif Rennie Pastilles
zijn verkrijgbaar bij alle apothekers
en erkende drogisten A 35 cent per
pakje en r 1.05 per groot pak, om-
retbe'asting inbegrepen.
Imp. Rowntree Handels Mij., Heerengr. 209, A'dam.
beits 1. dngez. Med.)
MODELLEN-DEMONSTRATIE OP
„MAALDRIFT".
Morgen te half drie zal de Leidsche
Jeugd-Luchtvaart-Club ln samenwerking
met de Bawako vliegtuigmodellen-fabriek
een demonstratie houden op het voor
malige vliegveld .Maaldrift".
POOLSCH VLIEGTUIG IN ZEE GESTORT.
Drie inzittenden Tcrdronken.
In de nabijheid van Gdynia Is gisteren
een Poolsch vliegtuig ln zee gestort.
De drie inzittenden, generaal Orlicz-
Dreszer, inspecteur van de Poolsche mili
taire luchtvaart, ko.lonel Loph en de piloot
Lagewski zijn allen verdronken. Hun lijken
konden reeds geborgen worden.
De verongelukte generaal Orlicz-Dreszer
was eerst enkele dagen geleden tot In
specteur van de Poolsche militaire lucht
vaart benoemd. Sedert vele jaren was hij
voorzitter van de Poolsche maritieme en
koloniale liga en stond bekend als een
van de bekwaamste Poolsche officieren.
De catastrofe had plaats tusschen de
zeebadplaats Zoppot en de Poolsche bad
plaats Adlerhorst, op slechts enkele hon
derden meters van het strand.
De Danzlgsche plezierboot „Falke" snelde
onmiddellijk te hulp en sleepte het ver
ongelukte vliegtuig, waarvan nog slechts
de staart boven water uitstak, naar de
pier van Adlershorst Daar konden de in
zittenden helaas nog slechts als lijken ge
borgen worden.
Voorzoover kon worden vastgesteld, zou
het ongeluk aan een motordefect zijn toe
te schrijven.
ARBEIDERS - VLIEG SPORTG ROEP.
In een gisteravond te Amsterdam gehou
den vergadering onder leiding van het
bestuur van den Nederlandschen Arbeiders-
sportbond is besloten tot oprichting van een
vllegsnort-afdeel'ng. Verscheidene tiental
len leden traden tot deze arbeidersvereeni-
ging tot beoefening van de vliegsport toe.
Tot voorzitter werd gekozen de heer L. Alt
hof. tot secretaris mr Th. Eskens van
Eeghenstraat 103. Amsterdam Z.
FOKKER T. 4 NAAR INDIE.
Van de nieuwe serie Fokker T 4 vliegtui
gen, welke door de Nederlandsche vlieg-
tuigenfabriek in opdracht van de Konink
lijke Marine voor den dienst in Neder -
landsch-Indië wordt gebouwd, zijn reeds
enkele machines overgenomen.
Met de verscheping dezer toestellen wordt
thans een aanvang gemaakt en het eerste
T, 4 vliegtuig van deze serie wordt morgen
aan boord van het sa. Poelau Bras van de
Maatschappij Nederland gebracht.
Dit type T. 4 ls een gewijzigde uitvoering
van de reeds in Indië ln gebruik zijnde
Fokker-bommenwerpers op drijvers.
NOTARIS VOOR HET GERECHTSHOF
TE LEEUWARDEN.
Voor het gerechtshof te Leeuwarden
stond in hooger beroeD terecht de 66-1arige
oud-notaris A F. voorheen te Langeweer.
thans te Apeldoorn, die door de Leeuwar
der rechtbank wegens verduistering van
f. 4000 en f. 2300 was veroordeeld tot een
iaar gevangenisstraf.
Verdachte voerde te ziiner verdediging
aan geen opzet tot verduistering te hebben
gehad terwii' zijn verdediger, mr. Beek
huis erop wees dat er ook geen aanleidin
gen waren tot de daad van verdachte daar
deze in die iaren volkomen liqu'de was.
De orocureiH-generaai e:«ehte hpvestlzlng
van het vonnis van de rechtbank daar z.i
de opzet volkomen is vast komen te staan.
Uitspraak 30 Juli
IN DE LAKENHAL.
Teekenlngen en etsen van wijlen
W. H. van der Nat.
Nu ik er mij toe zet, om eenige notities
neer te schrijven, herinner ik mij, dat wij
vandaag juist 7 jaren geleden geschaard
stonden om de groeve van Willem van dêr
Nat. 15 Juli 1929! Ruim twee jaren vroe
ger hadden we het stoffelijk hulsel van
zijn grooten vriend Floris Verster aan den
schoot der aarde toevertrouwd. Na hem
volgde die andere vriend, de vurige en
thousiasteling Willem C. Brouwer. Dit alles
bedenkend slaat de weemoed om 't hart.
Drie Leidsche jongens, drie Leidsche
kunstenaars, die aan ons volk hebben be
hoord. Drie mannen op wie wij trotsch
mogen zijn, omdat zij, hoe verschillend
ook, het hunne bijdroegen om het kleine
volk groot te maken in alles, waarin een
klein volk groot kan zijn. De dood, de on
verbiddelijke ls gekomen en heeft ze ons
ontnomen. Doch wat hij ons niet kon ont-
rooven, dat is de geest die uit hun werken
spreekt, dat ls de schoonheid, die blijft
als levend bezit.
Doch wij leven snel. De Indrukken van
gisteren worden snel door die van het
heden vervaagd. En zoo ls het goed, dat
ze soms opnieuw tot helderheid worden
gebracht en dat we ons weer levendig her
inneren wat we verloren.
De tentoonstelling van teekeningen en
etsen van W. H. van der Nat is daartoe
wel een gereede aanleiding. We hebben in
dertijd in het „Leidsch Dagblad" en uit
voeriger in de „Nieuwe Gids" het levens
werk van Van der Nat besproken. Daar
van behoeft geen woord te worden terug
genomen.
Thans zien we slechts één zijde van die
werkzaamheid, n.l. een keuze uit zijn dier-
teekeningen. die evenwel een der beste en
meest karakteristieke kanten van zijn kun
nen demonstreeren.
Het is gewenscht, u eerst even te her
inneren aan het technisch meesterschap
waarmee deze teekeningen op papier zijn
gezet. Schapen, gelten, konijnen, hoenders,
eenden, ze zijn alle met enkele rake en
gevoelige contourlijnen geteekend. Ze zijn
door middel van een vlotte arceering, soms
met kleurkrijt, wat aangezet. Het zijn voor
een deel schetsen en studiebladen, vóórstu
dies voor grootere werken, hetzij tee-
kening of in olieverf.
Doch ze zijn overtuigend en spreken
evenzeer aan als een schilderij, waarop
uren is gezwoegd.
Deze vlotte teekenkunst heett Van der
Nat gedurende de jaren van zijn kunste
naarschap steeds weten op te voeren. Nim
mer ging hij uit zonder schetsboek. Zoodra
de scherp observeerende oogen Iets zagen,
dat hem aantrok, kwam het schetsboek
te voorschijn en de vaste hand zette met
een paar vlugge krabbels 't voqrwerp van
belangstelling op papier.
Ten bewijze hoe scherp hij zag moge het
volgende dienen, dat te aardig ls, om niet
even te vermelden. Vele jaren geleden
heeft hij als teekenaar medegewerkt aan
de „Groene". Het was hem dan niet altijd
mogelijk van leidende politieke figuren
een teekening of caricatuur te maken en
meestal mochten de slachtoffers dit ook
vooraf niet weten. Dan klampte hij on
der een of ander voorwendsel zoo'n mijn
heer aan op straat of ergens anders en
begon een gesprek over een of ander dat
meestal slechts een paar minuten duurde.
Doch tijdens dat korte onderhoud keek hy
zijn object doordringend aan. En nauwe-
ïyks had deze zich omgewend, of op de
witte manchet werden met een fyn pot
loodje onmiddellyk de trekken vastgelegd.
En dan was gewoonlijk de politieke bons
niet weinig verwonderd, wanneer hy een
paar dagen later zyn portret of caricatuur
ln de „Groene" zag, geteekend door
„Soranus".
Met welgevallen kon hy over „die leuke
tyd" praten al wist hy dat zyn grootste
sympathie elders lag. De gewichtigheid en
de dwaasheid der menschcn mocht hem
bcelen, sterker boeide hem de dierenwe
reld. Het gedierte in de wei, een kippen
familie in haar domme bedryvigheid. een
dartelende eendenfamilie, en dan vooral
het jonge goedje, b.v. kuikens en jonge
eendjes, weinig meer dan uiterst beweeg
lijke plokjes dons.
„Ik houd van alles wat leeft" placht hy
te zeggen, „vooral van wat heel jor.g ls
en nooit rust".
Dat jonge goedje waarvan de houding
van één moment hem zoo boeide, had zijn
belangstelling en met een enkele lyn en
een paar krassen wist hij zoo'n duikelend,
springend of pikkend „donsbolletje" neer
te zetten.
De techniek van het teekenen was voor
hem slechts middel, zooals het schryven
dat ls voor den auteur en de kennis van
het notenschrift voor den musicus. Hy had
het noodig om er zyn kunstenaars-aan
drift, zyn liefdé voor het leven mee te
kunnen uiten. Nooit was het teekenen
hem een uitsluitend vlrtuooze bezig
heid. Het moest ergens toe dienen.
Men voelt aan ai de teekeningen in de
Lakenhal tentoongesteld, dat de techniek
slechts een dienstbare rol vervult.
Beschouw die liggende konüntjes (1),
die studies van gehoornde Drentsche scha-
oen (21 en zoo verder de geheele serie
langs de wanden. Het is alles de weergave
van levende realiteit, niet in de eerste
plaats om de vormen, doch om het leven.
Vorm en leven zyn één. Het ls alles meer
dan de realiteit van het oogenbllk. Wy
ontdekken de ..veelvuldige genuanceerdheid
van het leven. Kijk maar naar die kip
pen op stok. die zitten te dommelen naar
den aard der kippen, doch elk op eigen
wyze, terwjjl enkele dom-elgenwys voor
zich heen turen en half wakend toezicht
schijnen te houden. Byzonder interessant
zyn de verschillende stal-interieurs. Men
moet ze kennen, die Drentsche of Brabant-
sche schaapskooien in hun ruwe rustieke
architectuur, waarby alle binten en bal
ken en planken zoo'n beetje tegen elkaar
schünen te hangen. En daarin drommen
dc schapen samen. Het kudde-Instinct
schynt ze te binden tot een domme be
rustende tevredenheid. En toch is geen
enkele van die koppen aan de andere ge
lijk. Het was juist de kracht van Van der
Nat, om elk dier van de kudde nog iets
eigens te geven. Dat bereikt men ten slotte
slechts door scherpe waarneming en liefde
volle studies Men lette ook eens op den
lichtval ln zoo'n stal, hetzij door een luik,
dcor de kieren van een deur, hetzij door
een stallantaarn, waarvan de eigeniyke
lichtbron, de vlam. steeds verborgen blyft.
A'b van Hr. Ms. „Gelderland", 16 Juli
Gisteravond hebben wy voor de tweede
maal op de reede van Vllsslngen het an
ker uitgeworpen, daartoe genoodzaakt
door het. stormachtige weer. De leiding
oordeelde toen het uitzenden van een sloep
naar den wal. met de post aan boord, niet
verantwoord. Vanochtend om 6 uur ls er
een sloep gestreken en ls de verbinding
met den 'jjal tot stand gebracht waardoor
de expedite van onze „letteren" verzorgd
Is. Sinds vanochtend stygt de barometer
tot groote verbazing van de officieren, die
niet kunnen begrypen, dat deze manoeu
vres by goed weer zouden kunnen eindigen
Manoeuvres met een kalme zee: dat ls nog
nooit gebeurd. In welk jaargetyde de oefe
ningen ook gehouden worden, het weer zal
altyd tegenwerken. In dezen geest hoort
men hier dikwyis spreken. Gisteren was
wevkelUk de zwaarste dag, dien wy tot, nog
toe gedurende deze week hebben medege
maakt..
De ras-zeelui hebben hun hart opgehaald
aan het „aardige stormpje" zoo sprak gis
teravond een jong zeeofficier, met wien ik
np het dek een praatje maakte. „Natuur
lijk zyn wy na een week varen wel b'.y
weer eens op een comfortabele manier aan
land te leven, maar dat moet toch niet te
lang duren, want dan trekt ons hart toch
naar zee". En zoo gaat het den meesten
hier aan boord: op zee (eigenlyk is het
in zee. kyk maar eens in het scheepsjour
naal) gevoelen zy zich thuis. Dit blykt uit
alles en vooral uit hun grappen en ver
halen, die 's avonds in de longroom de
ronde doen.
De oefeningen.
Vandaag beleven wy de „nadeining" van
gisteren. Dat komt hierop neer. dat de
schuit nog vrij aardig schommelt en de
niet-zeewaardlgen als dronken Heden over
het dek loopen. Overigens is het byna den
geheelen dag mooi en zonnig weer geweest
Vanochtend vroeg stoomden wy langs
de Belgische kust en zagen Ostende, Zee-
brugge. Knocke en Le Zoute liggen. Er zyn
drie manieren om van de VHsslngsche
reede op zee uit te komen. Hr. Ms. „Gel
derland" koos de Wielingen als vaargeul
en bereikte omstreeks 12 uur het licht
schip Noord-Hinder, tegeiyk met de Her
tog Hendrik en de beide G- en Z-booten,
die langs een andere geul zee hebben ge
kozen. De formatie van het roode ver
band was dus om twaalf uur aangenomen,
waarna de oefeningen van heden een aan
vang konden nemen.
Dc zee, die vanochtend een lichtgroene
tint vertoonde, was omstreeks het middag
uur diepblauw gekleurd, zooals op een ste
reotiepe prentbriefkaart van een Ita-
liaansch meer, AanvankeUjk was de lucht
zwaar bewolkt. Later klaarde het op en
toen eenmaal de zon was doorgebroken,
trokken dc wolken weg en werd de lucht
blauw. De algemeene opzet van de oefe
ningen van hedenmiddag is het forceeren
van het zeegat van de Westerschelde door
het roode verband.
Blauw, dat bygevolg, met de verdediging
van do drie vaargeulen, (Oostgat, Deurlo
en Wielingen) die van zee naar de reede
van Vllsslngen voeren, belast ls, bestaat
uit de Friso, de Douwe, Aukes en de Hydra
die pantserbooten voorstellen, een divisie
mynenveger, drie militaire kustwachtDos-
fen en twee landmachtbatteryen (Dis
hoek en Vllsslngen). Eet» rood mynenveld
bevindt zich tusschen de bruiboel van
Thornton bank en het lichtschip Wande
laar en dient om het uitloopen van blauw
te bemoeilijken. De tegenparty heeft de
toegangswegen van Vlissingen met mijnen
afgesloten. Rood ls althans van deze ver
onderstelling uitgegaan.
Een cardinaal punt in den aanval van
rood was het passeeren van het onder
commando Zeeland staande fort Dishoeck
zonder blootgesteld te worden aan een
aanval van dc daar opgestelde batterij. Een
der Z-booten heeft, toen de kust van Wal
cheren ln het zicht kwam, een nevelgor-
dyn gelegd, voor de plaats, waar de bat-^
tery is opgesteld. De doeltreffendheid van'
dezen maatregel ls op het oogenblik nog
niet te beoordeelen. De commandant der
marine, schout-by-nacht Kruys heeft
langs radiograflschen weg den comman
dant. van de batterij Dishoeck om rapport
gevraagd
Nu alle gegevens binnen zyn, is bekend
geworden, dat blauw stelling had genomen
bij den verkenningstoren van de Deurlo en
or ln geslaagd ls met behulp van nevel-
schermen Vlissingen te bereiken. Vooraf
gegaan door torpedobooten met paravanes
heeft de roode scheepsmacht getracht de
Wielingen te forceeren. Het is één van de
roode torpedobooten inderdaad gelukt een
nevelscherm voor de battery van het. fort
Dishoeck te leggen. Een blauwe pantser
boot heeft succes gehad met. een aanval
op de roode torpedoboot en deze vernie
tigd. Roode kruisers hebben toen dc blau
we pantserboot vernietigd. De Hertog Hen
drik is volkomen vernietigd by het pas
seeren van de door blauw opgeworpen mij-
nenversperrlng. De Gelderland werd by
deze gelegenheid zwaar beschadigd en
heeft de onderneming toen stop gezet.
Morgenochtend vroeg gaan wij terug
naar het lichtschip Noord Hinder. Van
nacht blijven wij op de reede van Vlis
singen.
De navolgende schepen zyn morgen
radio-telegrafisch te bereiken via het kust-
station Scheveningen-Radlo:
Aagtekerk, Alchiba, Almkerk, Alphacca,
Alpherat, Baloeran, Bloemfontein, Bosch
fontein, Colombia. Costa Rica, Crijnssen,
Dempo. Grootekerk, Hoogkerk, Indrapoera,
Jagersfontein, Johan van Oldenbarnevelt,
Maasdam, Marnix van St. Aldegonde,
Meerkerk, Poelau Laut, Randfonteln. Rot
terdam H.A.L., Sibajak, Simon Bolivar,
Slamat: Statendam; Streefkerk, Tarakan,
Veendam, Venezuela, Volenóam.
Behalve bovengenoemde passagierssche
pen zyn de meeste Nederlandsche vracht
schepen via Scheveningen-Radio te be
i-eiken.
Telegrammen worden aangenomen door
alle telegraafkantoren en door Radio-
Holland.
Een waarlijk goed automobilist
maakt van zijn claxon slechts
-en matig gebruik.
Ik denk ook aan die groote teekeningen
van schapen op de heide, waarby de kud
de veel meer als massa nog is opgevat,
terwijl de herder er als eenzame figuur
bovenuit ryst. En welk een ruimte, welk
een wydheid zit er in deze teekeningen.
Zy zyn vol stemming, dank zy de wijze
waarop hy het licht weet te concentree-
ren en weer te doen uitvloeien en verva
gen, zoodat het als bindend medium de
compositie nog versterkt. Het ls alles rea
liteit, doch zyn romantische geaardheid,
niet vry van zekeren weemoed, heft de
realiteit op in de sfeer van den droom.
Zoo krygt de werkelykheid een dieperen
gloed en is wyder van strekking dan het
toevallig verbeelde op zich zelf bezit. En
zoo teekent of schildert de kunstenaar ten
slotte zijn eigen aandoeningen en is elke
verbeelding een uiting van zyn wezen, zyn
liefde, zyn begrip.
Wy zouden verschillende teekeningen
breedvoerig kunnen bespreken, zooals b.v.
die trotsche teekening van Ram en Ooi,
die niet zonder symboliek is als we op
merken dat de lichtbundels van de onder
gegane zon waaiervormig boven de dleren-
koppen uitstralen.
Ik zou u kunnen wyzen op de geestige
teekening van tolletmakende eenden, die
ln allerlei houdingen op het leven zyn be
trapt; op het stille leed en de aandoenlyke
verschijning van het zieke geitje; op de
gulzige eenden die ln een trog hun maal-
tyd vinden. Welk een humor zit er soms
ln die dieren; met welk een eeriyke trouw
hartigheid zijn ze geteekend.
En dat geldt evenzeer van de vele etsen.
Ook hierin is die zuiverheid en aandacht
van opvatting, een intense toewyding en
liefde. Doch men moet het nu zelf maar
eens gaan zien en er de verdiende belang
stelling aan wyden.
Het is misschien niet ondienstig even
op te merken dat deze tentoonstelling
toegankelijk is voor allen die op de ge
wone wijze het museum bezoeken. Er wordt
dus geen aparte toegangsprys gevraagd.
DE NOOD IN DEN TUINBOUW.
Crltieke toéstand in de Noord-
Hollandschc centra.
De tuinbouw in Zuid-Holland in het al
gemeen kan zich ten opzichte van den
uiterst slechten toestand, waarin zich de
Noorderbuur bevindt nog betrekkeiyk be
voorrecht achten.
Van tijd tot tyd worden noodkreten ver
nomen. welke verre van ongegrond blijken
te zyn. Zooals ook elders, zyn in Noord-
Holland de veilingen de centra van de cul-
tuurstreken, en in de Noordelykc gewes
ten treft men den bekenden „Vierbond"
aan. Deze vierbond is een trust van de
vier grootste veilingen in West-Fricsiana.
Deze vierbond kan cijfers laten zien, welke
een bedroevende getuigenis afieggen van
het tempo waarin de omzet-indexen ge
daald zgin. Beschouwen wy alleen de laat
ste 6 a 7 crisisjaren, dan moeten wy een
teruggang ln omzet constateeren van
f. 1.600.000.tot f. 449.000.In vergeiy-
king met 1929 is de toestand dus nog dlep-
treurig, hoewel het ln 1933 nog iets lager
was. De omzet bedroeg toen n.l. f. 313.000,
waaraan men ziet dat er wel eenige ople
ving te besppuren is; reden tot optimisme
is er echter in de verste verte niet.
Er is ln Noord-Holland een tuinbouw
centrum, dat in hevige mate door de cri
sis is aangetast, en midden in. dat centrum
ligt Warmenhuteen, het bekende koolcen-
tium. Een bedroevender aanblik kan geen
ander tuinderscentrum bieden, waar het
betreft de gevolgen der crisis, die in War-
menhuizen zoo diep ingevreten heeft.
Hoewel wy ln dc eeuw der specialisatie
leven, is er aan den toeleg op een of ander
artikel een gevaariykc zyde verbonden.
Ook ln Warmenhuizen heeft men alles op
een kaart gezet. De dubbeltreurige om
standigheid was wel dat juist het artikel
kool de eerste zondebok der beschermende
maatregelen van Duitschland was. En dat
in een centrum waar niet anders dan kool
werd geteeld, en men zich bovendien niet
met andere artikelen had beziggehouden.
Tegenover deze laatste situatie kan men
in het Westland een minder ongunstige
werkwyze waarnemen. Heeft een tuinder
al een artikel, waarvoor hij speciaal ge
ïnteresseerd is, dan nog kan hij tal van
andere producten met succes tot groei
brengen. De ongelukkige tuinder in
Noord-Holland echter kan nergens heen,
en heeft niets anders te doen dan wach
ten. En slechts weinigen weten, wat wach
ten voor een tuinder be teekent
ONDERTROUWD:
A. J. de Wekker jm. 31 j. en A, G. Wolfs
'jd. 31 j. - Th. Ch. v. d. Broek jm. 26 j.
en E. C. A. Tydeman jd. 21 j. G. J. J.
d. Linden jm. 25 j. en G. Collee Jd. 24 j.
R. Walther jm. en A. A. Groot Enze-
rink jd.
OVERLEDEN:
M. C. Karstens, d. 42 j. F. C. Bernard-
Weijers, wede. 87 j. E. Reurekas, z. 2 m.
C. D. Kort, d. 43 j.
2-4
