FARGO
De Negus heeft zijn land verlaten
Haile Selassie met zijn geheele
familie te Djiboeti aangekomen.
77ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Maandag 4 Mei 1936
Vierde Blad
No. 23343
Addis Abeba geplunderd en vernield.
Eenige Europeanen gedood.
Een vreemde, nieuwe
situatie geschapen.
(IIN/T EN LETTEREN
FINANCIEN.
KERK- EN SCH00LNIEUWS
o
EEN GEZICHT OP ADDIS ABEBA.
Onverwacht en aanvankelijk bij
kans ongeloofwaardig, vooral na de
valscbe berichten, die daaromtrent
reeds waren verspreid, heeft de Negus
met zijn gansche familie en begeleid
door eenige hoogwaardigheidsbekle
ders, zijn land verlaten en is te Dji
boeti in Fransch Somali-land gearri
veerd.
Zaterdagochtend heeft 't vertrek plaats
gevonden en gistermiddag 2 uur arriveer
de het gezelschap te Djiboeti.
Na de verklaringen van den Negus bij
zijn terugkeer in de Abessijnsche hoofd
stad, verwachtte men, dat de Negus, ook
na den val van Addis Abeba, den strijd
zou voortzetten en de rest van het leger
zou concentreeren in het Westelijke stukje
van Abessynië. Na langdurige besprekin
gen met de leden der regeering en hoof
den van stammen is echter anders beslist
en sterk is de indruk, dat de stamhoofden,
beu van den oorlog, geweigerd hebben den
verloren strijd voort te zetten.
De regccring is, met medenemen van
het archief van regeering en Negus,
naar het Westen vertrokken.
Plundering te Addis Abeba.
Nauwelijks waren de autoriteiten uit
Addis Abeba vertrokken, of het gepeupel,
dat zich meester had gemaakt van ach
tergelaten vuurwapenen en munitie, sloeg
aan het plunderen, terwijl in vele gebou
wen brand werd gesticht. Het keizerlijk
paleis, de regeeringsgebouwen en andere
woningen van vooraanstaande personen
zijn leeg geplunderd, ook die van den
Amerlkaanschen vice-consul.
Uit telegrammen, ontvangen van Bo-
dard, den Franschen gezant te Addis
Abeba, blijkt, dat een ware revolutie is
losgebarsten. De roovers bestreden en ver
moordden elkaar. Onophoudelijk hoorde
men schieten. De vreemdelingenhaters
moedigden' de vernieling aan. zoodat de
Italianen bij hun aankomst slechts puin-
hoopen zullen vinden. Er zijn talrijke
dooden en gewonden. De buitenlandsche
legaties zijn in staat van beleg gebracht
en voortdurend komen er vluchtelingen
binnen. Een goed deel van Addis Abeba is
thans vernield en de schade is aanzienlijk.
Gistermiddag begon het hevig te regenen,
maar de schietpartijen verminderden er
niet om.
De Amerikaansche gezant heeft geseind
naar het departement van buitenlandsche
zaken te Washington, dat de Amerikaan
sche. mevrouw Stadin uit Lomalinda in
Californië. tijdens het vuurgevecht in de
hoofdstad door een verdwaalden kogel is
getroffen en gedood. Zij is de echtgenoote
v?n dr. Stadin, behoorende tot de zen
ding der zevende dags-adventisten. Dr.
Bergman, van dezelfde zending, zal trach
ten het lijk te balsemen, totdat het be
graven kan worden.
Een Ethiopiër heeft een schot gelost op
or. Melly, den leider van de Britsche am
bulance in Abessynië. Dr. Melly werd in
ue long getroffen. Zijn toestand baart
rorg.
Voorts zijn nog eenige Franschen, Grie
ken en Zweden als slachtoffer gevallen.
Bet juiste aantal ls nog onbekend.
Overigens zijn de vreemdelingen blijk
baar alle in veiligheid gebracht, vooral ln
Qe Engelsche legatie, die door 250 Sikks
wordt beschermd. Met auto's hebben Fran
schen, Engelschen en Dultschers zich nog
m M stad gewaagd om de vreemdelingen,
om met zoo vlug een legatie hadden kun-
horoiken, weg te halen uit het gevaar,
er zijp thans nog slechts weinige Euro-
„£hen buiten het terrein van het Brit-
Sezantschan De uitgezonden hulp-
nSen verklaren, dat de plunderaars
j;™,.anti-Europeesche gevoelens toonen
aheen tot den aanval overgaan, wan
neer men hun bewegingen tracht te be
lemmeren. De meeste dooden, die in de
straten verspreid liggen, zijn Abessijnen,
die gedood zijn toen zij trachtten gebou
wen te plunderen, welke verdedigd wer
den. De Britsche kerk is door plunderaars
leeggehaald. Alle koptische kerken zijn
geplunderd, verscheidene zijn tot den
grond toe afgebrand.
24 Armeniërs zijn gedood bij de verde
diging van hun bedrijf.
Het centrum der stad is een puinhoop.
De onlusten, die in Addis Abeba zijn uit
gebroken hebben een echo gewekt in eeni
ge plaatsen langs de spoorlijn» Te Aoesje
is een goederentrein geplunderd, te Aisja
heeft zich een vechtpartij voorgedaan tus-
schen Ethiopiërs en Somali's.
Uit vrees, dat zich nog meer incidenten
zouden voordoen en vooral omdat zij
wenschten het station Addis Abeba vrij
te houden, hebben de autoriteiten van
Fransch Somaliland gisteravond besloten
twee compagnieën Senegaleezen naar
Addis Abeba te zenden.
Te Djiboeti.
Verscheidene autoriteiten in uniform
wachtten de aankomst van den keizerlij
ken trein uit Addis Abeba af. Een com
pagnie Senegaleezen vormde een eere-
wacht. Als gevolg van de verstikkende
hitte was de belangstelling van de zijde
der bevolking betrekkelijk gering. Eenige
minuten na 14 uur reed de trein het sta
tion binnen. De keizerin stapte het eerst
uit, gevolgd door den keizer, die bloots
hoofds was, en den kroonprins. De Negus
weigerde een verklaring af te leggen en
verzocht den Franschen autoriteiten per
soonlijk de journalisten afzijdig te hou
den. In door den gouverneur van Djiboeti
ter beschikking gestelde auto's reed het
gezelschap vervolgens naar het paleis van
den gouverneur tusschen een dubbele
haag tirailleurs. Met den trein waren te
vens ongeveer dertig Abessijnsche hove
lingen aangekomen, alsmede ras Kassa,
de minister van buitenlandsche zaken, de
kleine prins Makonnen en de prinssessen.
De Negus zag er vermoeid uit en scheen
magerder te zijn geworden. De keizerlijke
familie werd door de menigte met respect
begroet
Om 17 uur ls een tweede speciale trein,
die Zaterdag uit Addis Abeba vertrokken
ls, aangekomen. In den trein zaten de mi
litaire Zweedsche missie en verscheidene
officieren.
De Fransche autoriteiten hebben alle
maatregelen genomen om incidenten tij
dens het verblijf van den Negus te voor
komen. De gouverneur is in den loop van
den nacht uit Tadjoera gekomen, waar hij
Menelik. den kleinzoon van Lidj Jassoe
gesproken heeft, dien de Italianen volgens
zekere geruchten op den Abessijnschen
troon zouden willen zetten. Sedert Zater
dagmiddag laat zijn de telefonische en te
legrafische verbindingen met Addis Abeba
verbroken, zoodat geen rechtstreeksche
berichten meer worden ontvangen en te
genstrijdige geruchten de ronde doen.
Deze geruchten maken er onder meer
melding van, dat na het oproer een poli
tieke opstand zou zijn uitgebroken, waar
bij twee partijen tegenover elkaar zouden
zijn komen te staan, nJ. de partij van
dedjaz Ivasoe, die tijdens de afwezigheid
waarneemt, en de partij van dedjaz
van den keizer 't minister-presidentschap
Ayele.
De Negus begreep dat alles
verloren was.
De Negus heeft Abessynië verlaten, om
dat hij begreep, dat voor hem alles was
verloren. Na de nederlaag aan het Tigre-
front en de val van Dessie, welke voorna
melijk was te wijten aan den opstand van
de Raias Gallas in de provincies Yejoe en
Wollo, wilde de Negus nog den weg naar
Addis Abeba versperren. Hij kwam even
wel tot de bevinding, dat de menschen
vermoeid en gedemoraliseerd waren, de
soldaten keerden in lompen en zonder
wapenen naar Addis Abeba terug, waar zij
in de straten om een stuk brood bedelden.
De Negus ondervond zulke moeilijkhe
den bij het formeeren van troepen om
den weg haar Addis Abeba te versperren,
dat hij besloot naar de hoofdstad terug
te keeren. In de provincie Salale ten
Noorden van Addis Abeba werd de Negus
zelfs herhaaldelijk met geweerschoten ont
vangen. Na zijn terugkeer in de hoofd
stad namen de zaken een zoo ernstige
wending dat hij besloot zijn familie naar
Djiboeti te zenden en aangezien voor hem
zelf het gevaar vermeerderde, zonder hes
land hiermede te helpen, besloot hij even
eens te vertrekken, tezamen met dedjas
Agazoe de Fitaorari Berroe, Guetta en
Herroei, minister van buitenlandsche za
ken. ras Kassa, ras Guetatsjoe, dedjas
Haile Selassie, de oom van den Negus Ba-
latsjo, Atto Lorenzo en ras Hailoe, die se
dert het verraad van 1930 gevangen werd
gehouden.
In een ministerraad, welke werd gehou
den, is gratie verleend aan ras Hailoe.
Waar de Negus dagenlang
verborgen was.
De oorlogscorrespondent van het Duit-
sche Nieuwsbureau seint: Naar eerst thans
bekend wordt, heeft de Negus zich in de
dagen voor zijn laatste bezoek aan Addis
Abeba verborgen gehouden in een kloos
ter op enkele kilometers ten zuiden van
Sokota, dus ln het door de Italianen reeds
lang bezette gebied, nadat hij aan de hem
achtervolgende Galla-stammen ontkomen
was.
Italiaansche verkenners waren er in ge
slaagd deze schuilplaats te ontdekken en
Italiaansche vliegtuigen begonnen, toen de
Negus met een klein gevolg Addis Abeba
trachtte te bereiken, de achtervolging.
Desondanks slaagde de keizer, die zeer
vertrouwd is met de bijzonderheden van
het terrein en met de plaatselijke om
standigheden er in, door, wanneer gevaar
dreigde terstond een veilige schuilplaats
op te zoeken, in verscheidene nachtelijke
DE UITGEWEKEN NEGUS,
marschen de hoofdstad te bereiken. Hier
riep hij allereerst den seniorenraad bijeen
en deze zou besloten hebben tot het uiter
ste weerstand te bieden. De vlucht van
de keizerlijke familie bewijst echter, dat
men tenslotte een verder bloedvergieten
doelloos achtte.
Waarheen gaat de Negus?
Waarheen de Negus zich zal begeven, is
nog onbekend. Het heette aanvankelijk,
dat de keizer zich had ingescheept op een
Engelsch orlogsschlp er liggen te Dji
boeti de torpebootjager „Diana" en een of
of twee torpedobooten doch dit is nog
niet geschied. Of hij naar Palestina zal
gaan, naar Engeland
Van officieele zij-de wordt verklaard,
dat geen definitieve mededeelingen zijn
ontvangen over de plannen van den Negus
en dat deze plannen deels afhankelijk zijn
van zijn eigen wenschen, deels van de op
vattingen der Fransche regeering. De Brit
sche en Fransche regeeringen hebben een
gedachtenwisseling geopend.
De onverwachte situatie.
Dc vlucht van den Negus heeft een
onverwachte situatie geschapen. Af
stand heeft dc keizer niet gedaan, zoo
als een Engelsch blad meldde, zoodat
hij rechtens (de jure) keizer blijft,
maar in werkelijkheid (de facto) is
hij thans een heerschcr zonder land,
die alleen nog maar langs dipioma-
tieken weg iets kan doen.
En dat pleegt gewoonlijk niet veel te
zijnl
Eden was Zaterdag en Zondag druk in
conferenties gewikkeld. Toch heeft hij
Zaterdagavond nog gesproken te Laming-
ton, waar hij oa. zeide:
Wij hebben onze rol gespeeld niet ter
wille van imperialistische belangen of uit
zelfzuchtige overwegingen, maar omdat wij
als leden van den Volkenbond en onder
teekenaars van het pact een plicht had
den, te zamen met alle andere leden van
den Volkenbond. Welke ook de lessen zijn
der zeven laatste maanden, wij moeten be
reid zijn om ze te leeren en er de vruchten
van te plukken in een geest van realisme,
door vast voor oogen te houden, hetgeen
het gestadige doel blijft der Britsche bui
tenlandsche politiek, n.l. het behoud van
den vrede. Dit is alles, wat ik zal zeggen
over de internationale politiek.
De Fransche bladen geven als hun mee
ning te kennen, dat de tegenstand der
Abessijnen verdwenen ls en dat het einde
van den oorlog in zicht is. Hoe men de
daad van den Negus ook kwalificeert, zegt
de' „Petit Parisien", hij staat gelijk met
een .abdicatie de facto". De Italiaansche
troepen hebben nog slechts gedemorali
seerde benden voor zich, zonder leider,
zonder samenhang, en men kan derhalve
rustig zeggen, dat Badoglio zijn taak met
succes heeft volbracht.
Het gebeuren wordt door de Noord-
Italiaansctie bladen voorgesteld als het
einde van den Abessijnschen veldtocht.
De Negus, zoo schrijft de „Gazetta del
Popoio", in Turijn, krijgt wegens zijn hou
ding tegenover Italië het lot, dat hij ver
dient. De oorlog is ten einde met de vol
ledige overwinning van Italië en de vol
ledige nederlaag van Abessynië. Daar
moeten allen nota van nemen. Een herle
ving van dep oorlog in Abessynjë zal niet
mogelijk zijn. daar Italië het land zal
ontwapenen en in het bijzonder een waak
zaam oog zal houden op de verbindings
wegen met de naburige koloniale gebieden.
Het ls intusschen mogelijk, dat de oorlog
van Afrika naar Europa overslaat. Om
dat tot stand te brengen zou voldoende
zijn de sancties te verscherpen of ook
slechts op het tegenwoordige niveau te
laten.
Maar overigens wordt nog niets defini
tiefs aangekondigd. Dit verwacht men
heden
De zitting van dc Italiaansche
Kamer die heden zal plaats vinden en
waarop de afgevaardigden in de fas
cistische uniform zullen verschijnen,
zal per radio worden uitgezonden.
Hierin ziet men een bevestiging van
de verwachting, dat Mussolini belang
rijke verklaringen zal afleggen. Giste
ren zijn op alle belangrijke punten in
de hoofdstad luidsprekers geplaatst
om de verzamelde fascisten in de ge-
gelcgenhcid te stellen de woorden van
den Duce aan te hooren.
Amerika's minister Huil heeft geweigerd
een verklaring af te leggen aangaande de
houding, die de Amerikaansche gezant te
Addis Abeba zal aannemen, nadat de stad
door de Italianen bezet zal zijn. In het
feit, dat de gezant eenige dagen geleden
zijn geloofsbrieven heeft overhandigd, ziet
men een aanwijzing voor de waarschijnlijk
heid, dat de Amerikaansche regeering
Abessynië als souvereinen staat blijft er
kennen en dat de leer der niet-erkenning
van gebieden, door geweld veroverd,
vroeger door Stimson toegepast in de
Mantsjoerijsche kwestie, een der grondbe
ginselen blijft der Amerikaansche buiten
landsche politiek.
Van 't oorlogsfront.
De voornaamste Italiaansche colonne,
welke oprukte naar Addis Abeba, heeft
tijdelijk den opmarsch moeten staken, aan
gezien eerst de genie en de werklieden de
wegen, welke van het hoogland naar de
hoofdstad leiden, moesten verbeteren. Een
aantal bruggen moesten worden geslagen
en bochten moesten worden verbeterd.
Dit is Intusschen geschied en de Italiaan
sche voorhoeden naderen thans de hoofd
stad en de bezetting wordt nog heden ver
wacht.
De oorlogscorrespondent van het Duit-
sche nieuwsbureau seint, dat de buiten
landsche gezantschappen in Addis Abeba
het Italiaansche oppercommando zelfs een
dringend telegram hebben doen toekomen,
waarin zij verzoeken de hoofdstad zoo snel
mogelijk te bezetten.
Het Italiaansche opper-commando heeft
in verband daarmede alle maatregelen ge
nomen om het oprukken der auto-colonne,
welke met ontzaglijke terreinmoeilijkheden
te kampen heeft, te bespoedigen. Gister
morgen hadden 1600 auto's den pas Ter-
maber overschreden. Vliegtuigen dragen
zorg voor de levensmiddelenvoqrziening der
colonne. De Askari-colonne bevindt zich
reeds dicht in de nabijheid van de hoofd
stad. In Asmara maakt men zich gereed
groote vreugde-betoogingen te houden in
verband met de definitieve overwinning.
Volgens ontvangen berichten rukt generaal
Grazianl nu snel verder naar Harrar op.
waarmede de systematische bezetting en
penetratie van geheel Abessynië een aan
vang neemt,
FURTWAENGLER MET VERLOF.
De Fuehrer en Rijkskanselier Hitier
heeft dr. Wilhelm Furtwaengler op diens
verzoek voor eenigen tijd als dirigent in
Duitschland verlof verleend. Furtwaengler
die zich aan persoonlijken arbeid zal wij
den, zal behalve tijdens de Festspiele te
Bayreuth in den komenden winter ner
gens dirigeeren. Na afloop van het a.s.
seizoen zal hij- zijn werkzaamheden ln
binnen- en buitenland hervatten.
ROOD.
Woensdag 6 Mei geeft het Ver. R'd.
Hofstad-Tooneel, dir. Cor van der Lugt
Melsert onder auspiciën van de afd. Lei
den Van het Ned. Tooneelverbond, in den
den van het Ned. Tooneelverbond. gelijk
bekend, ln den Schouwburg alhier de
eerste voorstelling van Rood, een fijn
Fransch, mondain geestig blijspel in drie
bedrijven van Henri Duvernois, welk stuk
door pers en publiek enthousiast ontvan
gen is.
Annie v. d. Lugt Melsertv. Ees speelt
de hoofdrol, bijgestaan door Mimi Boes-
nach, Caroline van Dommelen, Theo
Frenkel, Anton Roemer, Jan v. d. Linden,
Eduard Palmers e.a.
Leden van de afd. Leiden van het Ned.
Tooneelverbond hebben bij deze voorstel
ling vrijen toegang, terwijl houders van
abonnementskaarten belangrijke reductie
genieten.
NIEUWE UITGAVEN.
Van de Ruttens Bierbrouwerij „de
Zwarte Ruiter" N.V. ontvingen wij een
folder getiteld: „Een veilige gids op reis",
een reclam'ewerkje voor cafétarla's.
MAANDBLADEN.
Jan van Dongen Jr. goeeft ln het R.K.
Bouwblad een toelichting bij een enkele
en een dubbele woning te Apeldoorn. G.
Feenstra schrijft over Een Gemeen
schapsoord. Verder worden de studie
dagen der A. K. K. V. te Huybergen aan
een bespreking onderworpen.
TIJDSCHRIFTEN.
Het Haagsch Maandblad publiceert:
Massakolonisatie of permanente steun?
door C. D. Lutke Meyer; Sociale perspec
tieven bij Corporatieve ordening, door M.
R. J. Brinkgreve; Het Groothertogdom
Luxemburg, zijn grondwet en zijn Volks
vertegenwoordiging. door dr. S. S. Sme
ding; De vernietiging van den Amerikaan-
schen Bizon, door dr. A. N. J. den Hollan
der; Nóg een faillissement: het tooneel
in Nederland, door Eduard Veterman;
Casanova in Holland, door dr. ing. L. G.
Stokvis en Een Hollandsch-Engelsch Vis-
scherijconflict ln de zeventiende eeuw
door dr. J. J. Tesch.
voor: lager kosten
langer levensduur
sneller transport
302S
meer winst.
CIngez. Med.)
NEDERLANDSCHE KABELFABRIEK.
In de Zaterdag gehouden alg. jaarver
gadering van de Nederl. Kabelfabriek te
Delft werden de jaarstukken goedgekeurd
en werd het dividend vastgesteld op
16 pet.
MAATSCHAPPIJ ZIEKENHUIS- 1
VERPLEGING GOUDA.
Aan het verslag over 1935 van de N.V.
Eerste Nederlandsche Maatschappij voor
ziekenhuisverpleging (m.v.z.) Gouda wordt
het volgende ontleend:
De finantieele resultaten stelden niet
teleur. De na afschrijvingen resteerende
nettowinst bedraagt, met inbegrip van
f. 677.88 onverdeeld winstsaldo van 1934,
in totaal f. 54.386.08.
De directie stelt voor een bedrag van
f. 35.000 aan de reserve toe te voegen,
waarna deze tot f. 160.000 stijgt en
f. 16.982.13 aan te wenden tot verhooging
van de reserve geldbelegging, waarr.a deze
reserve f. 45.000 bedraagt.
Daarnevens wordt voorgesteld aan aan
deelhouders een dividend van 5 pet. uit te
keeren.
PREDIKBEURTEN.
VOOR DINSDAG 5 MEI.
KATWIJK-AAN-ZEE.
Geref. Gem. (Remisestraat): Nam. 8
uur, ds. van Dijke van Nieuw-Beyerland.
NOORDWIJK-AAN-ZEE.
Geref. Bond (Julianaweg 27): Nam. 8
uur, ds. Pop van Monster.
ZOETERMEER.
Geref. Gem.: Nam. 7 uur, de heer W.
van Leeuwen van Schoonrewoerd.
NED. HERV. KERK.
Bedankt: voor Bruinisse G. H. J. Mars
man te Urk.
Viertal te Groningen (vac. J. J. Knap
Czn) J. P. C. E. Eerhard (Hillegom). A. W.
M. Odé (Koudekerk). J. Schoneveld (Al
phen aan den Rijn), G. J. Streeder (Lei
derdorp)
