Nieuwe Italiaansche overwinning.
TT1** Jaargang
MAANDAG 2 MAART 1936
No. 23293
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
UITBREIDING VAN ONZEN
BERICHTENDIENST.
STADSNIEUWS.
De Italianen hebben aan het Noordelijk front
in Tembien een nieuwe overwinning behaald en
de legers van Ras Seyoem en Ras Kassa een
zware nederlaag toegebracht. De Abessijnen zijn
volledig op den terugtocht, na zware verliezen
te hebben geleden.
BUITENLAND.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D cis. per regel •voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
Ten gerieve van onze stadgenooten
(hebben wij een meer uitgebreiden berich
tendienst georganiseerd.
Voortaan zullen wij Leiden geregeld op
de hoogte houden van alle gebeurlijkheden
die zich afspelen in de wereld. Daartoe
hebben wij onze publicatie-borden, die ge
plaatst waren aan ons Bureau aan de Witte
Singel en in de zuil op het Kort Rapen
burg. nog met een tweetal uitgebreid, die
plaats hebben gevonden bij de firma's
Peltenburg, Breestraat 109 en B. de Koning,
aan de Haarlemmerstraat.
Voortaan zal men dus op genoemde vier
punten zich geregeld op de hoogte kun
nen stellen van alles, wat er plaats vindt.
De berichten zullen steeds worden ver
nieuwd.
Bovendien zullen in de kasten actueele
foto's van den dag worden opgehangen.
A. M. BIEGMAN. t
In den ouderdom van 83 jaar is te Haar
lem overleden onze oud-stadgenoot de
(heer A. M. Biegman, die gedurende vele
jaren als leeraar in het handteekenen en
boetseeren verbonden was aan de school
van het Kon. Genootschap „Mathesis
Scientiarum Genitrix" en wiens voortref
felijk onderwijs velen zich ongetwijfeld
nog met dankbaarheid herinneren.
Op grond van zijn groote verdiensten
als zoodanig, werd hem het vorige jaar
ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan
van het Genootschap het lidmaatschap
van verdienste aangeboden.
VEREENIGING GRONINGEN VOOR
LEIOEN EN OMSTREKEN.
Voor bovengenoemde Vereeniging was 't
1.1. Zaterdag de groote avond van het sei
zoen. Voor de goed gevulde Burchtzaal
bracht de Groninger tooneelclub het too-
neelstuk: Van Aarvm en Trauwm door
Jac. Kremer, voor het voetlicht. Dit stuk,
hetwelk zeer veel geestige gedeelten be
vat, werd door de diverse speelsters en
spelers vlot vertolkt, zoodat de bloemen
hulde na afloop den speelsters gebracht,
best verdiend was.
De voorzitter de heer H. A. Vriend, die
in het begin van den avond alle aanwezi
gen, w.o. vertegenwoordigers van zuster
verenigingen uit Leiden en Den Haag,
een hartelijk welkom had toegeroepen,
bracht na afloop de tooneelclub dank voor
alle moeite en kosten die zij zich in het
belang van de Groninger Vereeniging ge
troost.
Rest nog te vermelden dat een gezellig
bal volgde, waarbij de echte huiselijke fa
miliegeest, die alle avonden van de Gro
ningers kenschetst, ook nu weer aanwezig
was.
0
LEIDSCHE SPAARBANK.
Bij de Leidsche Spaarbank is in de vo
rige maand (Februari 1936) ingelegd
f. 430.379.10 en terugbetaald f. 405.734.07
159 nieuwe inleggers zijn ingeschreven en
142 boekjes werden geheel uitbetaald.
Het te goed der 18.522 inleggers, inclu
sief 1450 deelnemers aan den Afhaaldienst,
bedroeg einde Februari 1936 f 8.528.097.91.
In 5904 posten is in deze maand door
den Afhaaldienst f. 17.593.75 ontvangen.
INSTITUUT VOOR ARBEIDERS
ONTWIKKELING.
„Tusschen 14 en 17" in het
Trianon-theater.
Voor haar 14-daagschen kunstochtend
had de afdeeling Leiden van het Insti
tuut voor Arbeidersontwikkeling beslag
weten te leggen op de prachtige Strauss-
Fim film: „Tusschen 14 en 17", welke gis
teren voor een goed gevuld theater
draaide.
Deze Russische film behandelt op een
teere, sublieme wijze het probleem der
sexueele voorlichting van de jeugd.
Schrijnend komt in deze film tot uit
drukking, dat getheoretiseer over opvoed
kundige denkbeelden alleen, de jeugd niet
helpt, doch dat slechts de liefde van
ouders in staat zal zijn, om zooals Shaw
het uitdrukt de kloof te overbruggen,
die er bestaat tusschen hen en de kinde
ren.
Bekend gemaakt werd nog, dat de ko
mende luisterbijeenkomst een lezing met
lichtbeelden zal zijn, te geven door den
heer Ennik uit Voorburg over „Dieren
bescherming", terwijl de volgende kunst
ochtend het Haagsch Arbeiders Symphonie
Orkest brengt, dat een concert geeft
waarop o.a. Ouverture „Egmont" van L. v.
Beethoven en „Symphonie mit dem Pau-
kenschlag" van Haydn voor de pauze,
Ijierna inleiding tot de opera „Faust" van
Ctojinod en „Wiener Blut" wals van Strauss
Begeven zullen worden.
o
DE MATHESIANEN IN DE LUCHT.
Zaterdag j.l. hield bovengenoemde ver
eeniging haar jaarlijksche groote excursie.
's Morgens vertrok een vijftigtal deel
nemers in twee touringcars der Leidsche
Autoboxen-Garage, waarvan een naar
Schiphol en een naar de Droogdok-Maat
schappij te Rotterdam ging.
Toen de deelnemers te Schiphol aankwa
men stonden er reeds twee vliegtuigen ge
reed en werd onder veel enthousiasme de
reis door de lucht naar Rotterdam onder
nomen.
Op het vliegveld Waalhaven stonden de
K.L.M.-bussen klaar en werden de deel
nemers ook naar de Droogdok-Maat
schappij gevoerd, zoodat door allen teza
men de scheepsbouw en al haar onderdee-
len konden worden bezichtigd a.o. de in
aanbouw zijnde „Prinsendam" het groot
ste schip der Nederlandsche Koopvaardij
vloot. Na afloop van deze rondleiding die
ruim twee en half uur duurde, stapte de
tweede groep in de bussen van de K.L.M.
en werd naar Waalhaven gebracht, waar
ook weer twee vliegtuigen gereed stonden,
om allen naar Amsterdam te brengen. In
dezen tijd reed de eerste groep van Rot
terdam naar Amsterdam waar allen ge
zamenlijk bij de Amsterdamsche Vuilnis-
Centrale aankwamen.
Na deze bezichtigd te hebben keerde het
gezelschap voldaan naar de Sleutelstad
terug.
Op den terugweg werd eenige oogenblik-
ken verpoosd, waarbij de voorzitter de
heer G. J. J. van der Linden, den heer M.
van Zwieten de Blom, onder wiens leiding
de geheele tocht had plaats gevonden,
hartelijk dankte voor de medewerking tot
het slagen van deze buitengewone excursie.
Een daverend applaus beloonde tevens
de bestuursleden voor dezen mooien dag.
LEIDSCHE H.B.S.-VER. „EMTEGEËS".
Lezing van den heer Polak.
Zaterdag j.l. organiseerde bovengenoem
de vereeniging in de gymnastiekzaal van
de Genr. H.B.S. een lezing, waarbij mr.
Polak als spreker optrad.
Om precies 8 uur opende de voorzitter
deze bijeenkomst. Hij dankte allereerst den
directeur, dr. J. C. Schalkwijk, die den
avond met zijn tegenwoordigheid vereerde,
voor de medewerking, welke het bestuur
van hem ondervonden had, bij het tot
standkomen van dezen avond. Verder
bracht hij dank aan den heer Polak, die
dadelijk had toegestemd, toen men hem
vroeg een lezing te houden. Hierna gaf hij
het woord aan den heer Polak.
Spreker begon zijn lezing over „De prac-
tijk van het recht" met de opmerking, dat
hij het moeilijk vond een lezing over 't
recht te houden voor een leekenpubliek,
zoodat dit toch geboeid wordt.
Hij hield hierna een theoretische inlei
ding op het onderwerp van zijn lezing. Hij
verdeelde het recht in verschillende groe
pen, o.a. godsdienstig-, moreel-, fatsoens-
en wettig recht. Spreker behandelde ver
der de langzame evolutie van de recht
spraak en toonde met talrijke interessante
voorbeelden aan, dat recht en wet maar
al te dikwijls met elkaar in strijd zijn.
In het tweede gedeelte van zijn lezing
behandelde de heer Polak de moeilijkheden
waarmede jonge advocaten te kampen
hebben, en besprak verschillende interes
sante „gevallen". Met talrijke voorbeelden
illustreerde spreker zijn rede. Een luid ap
plaus na afloop bewees wel, hoezeer deze
lezing üi den smaak was gevallen.
De voorzitter dankte hierna den heer
Polak nogmaals en overhandigde hem als
blijk van waardeering een boekwerk.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
De vlootconferentie.
De „Sunday Express" meldt uit Berlijn,
dat Hitier na een bijeenkomst van ver
schillende leiders op vloot- en politiek ge
bied zijn goedkeuring heeft gehecht aan
een bilateraal addendum op het Engelsch
Duitsche vlootverdrag, waarvan de wer
king parallel zou moeten loopen met het
accoord. dat eventueel te Londen tot stand
zou komen.
De marine-medewerker van de „Sunday
Times" gelooft, dat het addendum, hoe
wel het geheel zal blijven binnen het
kwantitatieve kader van 1935 dat de
handhaving beoogt van een verhouding
van 35 tusschen de Duitsche en Brit-
sche marine aan Duitschland de erken
ning zal garandeeren door Engeland van
zekere kwantitatieve correcties, overeen
komstig de eventueele besluiten van de
vlootconferentie, en waarschijnlijk de ver
hooging tot 35.000 ton van de maximum
tonnage zijner kruisers.
De „People" verwacht, dat Eden zal
trachten te komen" tót een vier-mogend-
heden pact tusschen Engeland. Frankrijk,
Duitschland en Sovjet-Rusland. „Een der
gelijk accoord", schrijft het blad. „zou
een kalmeering van de atmosfeer in Euro-
peesche diplomatieke kringen tengevolge
hebben en den weg effenen voor een
Engelsch-Duitsch luchtpact".
De „Daily Telegraph" en de „Morning
Post" verwachten, dat de Sovjet-Unie zich
zal aansluiten bij de eventueele besluiten
van de vlootconferentie, in den vorm van
een bilateraal accoord met Engeland ge
lijk aan dat. hetwelk Duitschland op het
oogenblik bereid is met Londen te sluiten.
„Te oordeelen naar het Duitsche ant
woord", zoo schrijft de „Morning Post" zal
men het sluiten van een bilateraal En-
gelsch-Russisch vlootpact kunnen voor
stellen. Het lijdt geen twijfel of de snelle
uitbreiding van de Sovjet-Russische ma
rine heeft in Duitschland eenige ongerust
heid teweeggebracht."
„Ik ben in staat te verklaren," aldus
de medewerker van de „Daily Telegraph",
dat de Sovjet-Unie reeds den wensch te
kennen heeft gegeven, een bilatoraal
vlootpact met Engeland te onderteeke
nen".
Nader vernemen wij dat de heer G.
J. Jonk, chef der Drukkerij J. J. Groen en
Zoon, op 4 Maart, den herdenkingsdag,
waarop hij voor 40 jaren in dienst trad
bij genoemde firma, daar niet aanwezig
zal zijn.
Het feit zal namelijk in intiemen kring
worden herdacht ten huize van zijn di
recteur, alwaar des namiddags van 34'/2
uur gelegenheid zal zijn den jubilaris ge
luk te wenschen.
Na gehouden besprekingen tusschen
de besturen van de Leidsche Chr. Oranje
vereniging en de Oranjegarde, beide al
hier, is besloten, dat. op 30 April a.s. de
herdenking van den verjaardag van
H.K.H. Prinses Juliana zal geschieden
door middel van dien propaganda-avon-d
der Oranje-Garde en dat daardoor de ge
wone jaarlijksche avond der L. C. O. V.
komt te vervallen.
BELGIË.
Bezoek van minister Beek - Rapport
der Commissie van Defensie.
De Poolsche minister van buitenl. za
ken Beck, is gisteravond te Brussel gear
riveerd.
Aan het station werd het gezelschap
verwelkomd door den Belgischen minister
president Van Zeeland en verschillende
hoogwaardigheidsbekleeders zoomede door
afgevaardigden van Belgisch-Poolsche or
ganisaties.
Het bezoek van minister Beek aan Brus
sel zal drie dagen duren. Koning Leopold
zal den Poolschen staatsman Woensdag
ontvangen.
Aanleiding voor dit bezoek is de sluiting
van het nieuwe handelsverdrag tusschen
Polen en België, dat onlangs te Warschau
Met ingang van heden is de melk
prijs met 1 ct. verlaagd en op 10 ct. ge
bracht.
Hedenmorgen is een aanvang ge
maakt met het sloopen van de voormalige
Sint Petruskerk aan de Langebrug, waar
de nieuwe brandweerkazerne zal worden
gebouwd.
Uit de aanwezigheid van den heer
A. M. de Blauw bij het afscheid van den
heer J. Hirschig hebben wij blijkbaar ten
onrechte geconcludeerd, dat de bij die ge
legenheid in gebruik genomen geluidsin
stallatie vervaardigd zou zijn door den
dienst van Gemeentewerken. De ware ma
kers van het geluidsscherm zijn de jeug
dige werkloozen uit het Leidsche Volks
huis, die te werk gingen volgens het plan
van den directeur der H.B.S., dr. J. C.
Schalkwijk.
In de Stedelijke Werkinrichting wa
ren opgenomen:
Maandag 24 Febr. 53 volw. personen
Dinsdag 25 Febr. 54
Woensdag 26 Febr. 55
Donderdag 27 Febr. 56
Vrijdag 28 Febr. 57
Zaterdag 29 Febr. 57
werd geparafeerd en dat vandaag door
Beck en Van Zeeland zal worden getee-
kend.
n
In het namens de commissie voor De
fensie uitgebrachte rapport verklaart de
rapporteur Burlet:
Inderdaad heeft Duitschland de gede
militariseerde zone niet door gewone troe
pen bezet. Het Rijk onderhoudt in deze
zone echter:
1. In kazernes ondergebrachte politie-
troepen, die geschat worden op 30.000
man. De tusschen Duitschland en de ge
allieerden getroffen regelingen, die na het
verdrag tot stand kwamen, voorzagen in
ten hoogste 8.440 in kazernes onderge
brachte manschappen voor de staatspo
litie.
2. Verschillende half-militaire formaties
waarvan het zeer moeilijk is het juiste
cijfer vast te stellen.
3. Contingenten van den Arbeidsdienst
die permanent gedurende zes maanden in
kampen worden ondergebracht.
Burlet zeide verder, dat de generale staf
zich reeds gedurende meer dan een jaar
heeft beziggehouden met maatregelen, die
een Duitschen inval over Hollandsch
grondgebied zouden kunnen verhinderen.
DUITSCHLAND.
De Leipziger Messe geopend.
Rijksminister Goebbels heeft gisteren de
Leipziger Messe geopendmet een rede,
waarin hij o.a. zeide:
Bijna achttien jaar zijn voorbij gegaan
sinds het einde van den wereldoorlog, die
bijna alle volken aan den rand van den
afgrond bracht en het raderwerk van het
internationale economische leven bijna ge
heel tot stilstand bracht.
De toestand is zóó, dat sommigen in
ongebruikte rijkdommen bijna stikken,
terwijl de anderen in armoede omkomen.
Door het dictaat van Versailles is een
basis geschapen voor een wereldorde, die
spot met elk gezond verstand en met
iedere ervaring en daarom de ergste ge
volgen moest hebben. De geheele wereld
raakte tenslotte verstrikt in een schulden
systeem, waaruit de volkeren zich slechts
konden los maken door de schuldbetaling
te staken.
De ongelijkmatige verdeeling der grond
stoffen zou op zich zelf nog met zoozeer
een probleem van wereldpolitiek en wereld
economie zijn, indien een gezond ruilver
keer mogelijk zou zijn. Dat is helaas niet
het geval.
Voor de aan grondstoffen arme landen
is de invoer van grondstoffen onafschei
delijk verbonden met den uitvoer van
fabrikaten. Hoe kan deze normale buiten-
landsche handel, waar alle landen voor
deel van hebben, evenwel gedijen, wan
neer bij de overige handels- en douane-
politieke moeilijkheden nog de voortdu
rende wijzigingen komen in den maatstaf
der valutaberekening?
In 1935 viel 60 °/o van den Duitschen
buitenlandschen handel binnen de clea-
ring-overeenkomsten, ongeveer 20 viel
binnen het compensatieverkeer, terwijl
slechts 20 °/o in contanten werd ontvangen.
Het Duitsche vernuft en de Duitsche
wilskracht hebben het bestaan tal van
natuurlijke grondstoffen te vervangen
door gelijkwaardige of zelfs superieure
kunstmatige stoffen. Het logische gevolg
van de uitvinding van kunstmatige pro
ducten is, dat de natuurlijke grondstoffen
overbodig worden en geen afzet meer
vinden. Reeds thans blijkt, aldus Dr. Goeb
bels. dat de rijk met natuurlijke grond
stoffen gezegende landen in toenemende
mate met hun rijkdommen blijven zitten
en met meer de noodige afzetgebieden
vinden.
Duitschland kan, volgens Dr. Goebbels,
deze ontwikkeling nog steeds met kalmte
tegemoet zien. Wij zullen al onze behoeften
weten te dekken. Hoe lang het ook 2al
duren, het zal ons ten slotte gelukken.
Er is een betalingsverkeer op stabielen
grondslag noodig. De onhoudbare schul
den uit den wereldoorlog en de onzinnige
schulddictaten moeten worden ingetrokken
en de mogelijkheid moet worden gescha
pen goede waren voor goed geld te koopen.
FRANKRIJK.
Buitengewone vergadering der
vakvereenigingen.
Te Toulouse vindt vandaag een buiten
gewone vergadering der Fransche vakver
eenigingen plaats, waarop de aaneenslui
ting der socialistische en communistische
vakvereenigingen, waartoe eenige maan
den geleden reeds in beginsel is besloten,
plechtig bekrachtigd wordt. De nieuwe
bond, die den naam van den socialisti-
sdhen bond „C.G.T." overneemt, omvat
ongeveer 1.300.000 leden.
ITALIË.
Voor groote gezinnen.
Bij decreet is op de begrooting voor
1936 een crediet van 42 millioen lire uit
getrokken ten behoeve van de toekenning
van premies bij huwelijken en kinder
rijkdom van staatsbeambten.
BINNENLAND.
De terugkeer van Koningin en Prinses.
(4de Blad).
Nieuwe rapporten over de Nederland
sche ambulance in Abessynië (4de Blad).
Verlaging der pensioenen ingaande 1
Juli (4de Blad).
De nieuwe vestigingswet spoedig te
wachten (Binnenland, 4de Blad).
Berginstorting te Geulhem; persoonlijke
ongelukken kwamen niet voor
(Gemengd, 4de Blad).
BUITENLAND.
De Italianen hebben Ras Seyoem en
Kas Kassa een zware nederlaag toege
bracht (2de en 1ste Blad).
De Poolsche minister Beek te Brussel
(Buitenland, 1ste Blad).
Nieuwe wending ter Vlootconferentie.
(Buitenland, 1ste Blad).
Wordt in Japan een krachtige regeering.
gevormd? (Buitenland, 1ste Blad).
Radio-rede van koning Edward VIII
(Buitenland, le Blad).
De jeugd tegen den oorlog. Conferentie
te Brussel (Buitenland, 1ste Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN,
EERSTE BLAD.
ENGELAND.
Eerste radiorede van Koning Edward.
Koning Edward VIII heeft gistermiddag
zijn eerste radiorede uitgesproken sinds
zijn troonsbestijging.
Na hulde te hebben gebracht aan wijlen
zijn vader en na begroetingswoorden te
hebben gericht tot de prinsen en het volk
van Indië, zeide de koning: Koningin
Mary, mijn familie en ikzelf hebben groo
ten steun gehad in de betuigingen van
ernstige deelneming welke uit alle deelen
der wereld tot ons zijn gekomen. Wij zul
len de sympathiebetuigingen, welke wij
van duizenden personen hebben mogen
ontvangen, niet alleen uit het Britsche
rijk, doch ook uit den vreemde, nooit ver
geten. Het is ons buitengewoon aange
naam te weten, hoezeer de groote politiek
van mijn vader werd gewaardeerd. Op mij
rust de taak zijn werk voort te zetten. Ik
ben bij de meesten uwer bekend als prins
van Wales, dat wil zeggen, als de man. die
gedurende den oorlog en daarna de gele
eenheid heeft gehad in contact te komen
met de volken van bijna alle landen der
aarde en hen te leeren kennen. Hoewel
ik tot u spreek als koning, ben ik nog
steeds dezelfde, en mijn voortdurend
streven zal er op gericht zijn, voort te gaan
met het welzijn van mijn medemenschen
te bevorderen.
Dat de toekomst vrede en een goed we
derzij dsch begrip moge brengen over de
geheele wereld en welvaart en geluk aan
het Britsche volk, en dat wij ons onze
erfenis waardig mogen betoonen.
In 'n rede te Birmingham heeft Sir Austen
Chamberlain nogmaals met de defen
sieplannen der regeering zijn volledige in
stemming betuigd. Hij zeide dat iedereen
overtuigd was, dat Engeland geen oor
logszuchtige bedoelingen had. want het
had ontwapend in de hoop, dat het ge
geven voorbeeld door andere groote na
ties zou gevolgd worden, maar die ver
wachting was door allerlei omstandighe
den niet in vervulling gegaan. Zijn mee
ning was, dat het niet langer veilig voor
Engeland was, om zijn verdedigingsmid
delen te verwaarloozen in een tijd dat alle
andere staten aan 't herbewapenen of 't
uitbreiden van hun bewapening waren
gegaan. En -tenslotte had Engeland er
zelfs niet het recht toe om langer onvol
doende gewapend te blijven, want de ver
plichtingen die het op zich had genomen
ter verdediging van de collectieve veilig
heid warén evenzeer verplichtingen je
gens andere volkeren om hun gemeen
schappelijke veiligheid te helpen waar
borgen.
GRIEKENLAND.
De Troonrede.
In de hedenmorgen ter gelegenheid van
de opening van het parlement uitgespro
ken troonrede wees de koning er in het
bijzonder op, dat Griekenland trouw zou
biijven aan de tot dusver gevolgde buiten-
iandsohe politiek en aan het Balkanpact.
De koning was vol lof over het nut en
de doeltreffendheid van dit pact.
Hij deed dringend een beroep op de
vaderlandsliefde der afgevaardigden op
dat het land een krachtige en stabiele
regeering wordt gegeven zoodat Grieken
land naar den normalen politieke,
toestand terug kan keeren.