Rijnlands nieuwe Dieselgemaal „Mr. P. A. Pijnacker Hordijk". 76ste Jaargang ZATERDAG 22 FEBRUARI 1936 No. 23286 Commissaris der Koningin stelt het officieel in gebruik 4 De Nieuwe Eerste Nederlandsche" n.v. Het voornaamste nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 3D cis. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 .ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden f. 2.35 per week f. 0.18 Franco per post f. 2:35 per 3 maanden 4- portokosten. (voor binnenland f. 0.30 per mnd.> o— Eenige technische bijzonderheden. HET NIEUWE DIESELGEMAAL „Mr. P. A. PIJNACKER HORDIJK", BIJ GOUDA, DAT HEDEN OFFICIEEL IN GEBRUIK WERD GESTELD. In tegenwoordigheid van een groot aan tal genoodigden o.w. de Commissaris der Koningin in Zuid-Holland, jhr. mr. H. A. van Karnebeek is hedenmiddag het nieuwe Dieselgemaal van het Hoogheemraadschap van Rijnland, gelegen ten Westen van Gouda en naar den tegenwoordigen Dijk graaf „Mr. P. A. Pijnacker Hordijk" gehee- ten, op officieele wijze in gebruik gesteld. Onder de autoriteiten merkten wij ver der nog op den burgemeester van Gouda, den heer E. J. Gaarlandt, en den directeur der Gemeentewerken, den heer Bakker, van den Provincialen Waterstaat den waarnemenden hoofdingenieur ir. H. Veth en ir. W. J. de Koek van Leeuwen, en van Jiet Hoogheemraadschap van Schieland den Dijkgraaf mr. A. van der Hoeven en ir. W. N. van Nooten. Na het gezelschap te hebben welkom geheeten, sprak de Dijkgraaf van Rijn land, mr. P. A. Pijnacker Hordijk een in leidend woord ter verklaring van de be- teekenis van het nieuwe gemaal. Spr. begon met een herinnering op te halen uit het midden der 19e eeuw, toen wegens de niet sterke kaden langs de Gouwe het zeilen in de Gouwe anders dan met fok was verboden, welke toestand veranderde, toen in 1850 de eerste conces sie voor een stoombootdienst tusschen Amsterdam en Rotterdam werd verleend, spoedig door andere concessies gevolgd. Wan de talrijke klachten hierover haalde spr. er een aan, welke in 1860 door een hoofdingeland van Rijnland in dichtvorm bij Rijnland werd ingediend. Thans, aldus spr., zijn het weer scheep- vaartbelangen geweest, die de aanleiding werden voor het stichten van dit gemaal, n.l. de verbetering van den scheepvaartweg Rotterdam-Gouda-Amsterdam. Toen men in 1916 voor deze verbetering een nieuw plan ging opzetten, heeft Rijnland daarbij gewezen op de belangen van Rijnland's boezem, daarbij betrokken. Allereerst werd daarbij gedacht aan de zoo noodige ver sterking der waterinlating, daarna even eens aan een versterking van de boezem bemaling. Het Rijk en de provincie Zuid- Holland hadden er belang bij, dat te Gou- wesluis de voor de scheepvaart hinderlijke schutsluis zou kunnen vervallen om plaats te maken voor een keersluis, alleen in bui tengewone omstandigheden te sluiten. Dit kon alleen door de bemaling van den Gouwe-boezem zoo sterk te maken, dat het z.g. „maalpeil voor de Gouwe" zou kunnen vervallen en afsluiting van de Gouwe bij hooge waterstanden niet meer noodig zou 2ijn. Dit leidde tot het denkbeeld om aan èën te graven stroomkanaal naast het te graven verbindingskanaal tusschen IJsel en Gouwe een nieuw boezemgemaal te stichten, dat steeds onmiddellijk maalvaar- dig zou moeten zijn. Na veelvuldige brief wisseling met Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, waarbij aan weerszijden het goede begrip nooit ontbrak, ontstond in 1925 een regeling tusschen de provincie en Rijnland, waarbij Rijnland zich verplichtte tot stichting van een Dieselgemaal met een vermogen van 2,6 millioen M3. waterverzet per etmaal bij een opvoerhoogte van 2.15 meter. De provincie verleende Rijnland een bijdrage van f. 274.000 en verbond zich om op kosten van Rijnland een inlaatsluis en een afwateringskanaal te maken, benevens een keersluis in den IJseldijk. De noodige grond werd door de provincie kosteloos aan Rijnland in gebruik gegeven. In 1930 werd die regeling in zooverre herzien, dat Rijn land zelf zorgde voor den bouw der inlaat- sluizen en de kosten der werken, door de provincie voor Rijnland te maken, op f. 340.000 werden vastgesteld. Door een en ander heeft Rijnland zijn gelegenheid tot natuurlijke loozing, zijn waterinlating en zijn bemaling aanzienlijk versterkt. Ook bij langdurige droogte mag men nu verwachten, dat de boezem op peil blijft en dat toch nog in Katwijk natuur lijk kan worden geloosd. Het polderland, dat op de Gouwe loost, groot 6330 h.a., zal niet meer worden gehinderd door 't maal peil, waarbij de loozing moest worden ge staakt. Terwijl het oude stoomgemaal te Gouda onder gunstige omstandigheden slechts 1 millioen M3. water per etmaal verzette, zal het Dieselgemaal onder ge lijke omstandigheden 3 millioen M3. water per etmaal verzetten, een vermeerdering dus met 2 millioen M3. Om een beeld te geven van deze capaci teit, deelde spr. mede, dat, als de 3 moto ren 2 minuten werken bij een opvoerhoogte van 2 meter, de hoeveelheid uitgeslagen water gelijk is aan den inhoud van de machinehal, zijnde 3500 M3. en verder, dat de vergrooting van de bemalingscapaciteit het mogelijk maakt, een waterschijf van ruim 5 centimeters per etmaal weg te malen van den geheelen, circa 3600 ha. grooten boezem. Deze dag der opening is in de geschiedenis van Rijnland dan ook een mooie en gelukkige dag, waarvoor wij dankbaar zijn. Dit geldt ook voor de Inge landen, want de problemen van waterin lating en van boezembemaling zijn voor de naaste toekomst opgelost. Namens Dijkgraaf en hoogheemraden en namens de Vereenigde Vergadering van Rijnland dankte spr. allereerst het pro vinciaal bestuur van Zuid-Holland voor de vlotte samenwerking en de tegemoet komende houding, steeds jegens Rijnland getoond, wat ook geldt voor den provin cialen waterstaat dier provincie. Tevens bracht spr. dank aan het College van Schieland, in welk hoogheemraadschap het gemaal is gelegen, voor de betoonde mede werking. Vervolgens dankte spr. ir. B. A. Verhey van het Ingenieursbureau Dwars. Heederik en Verhey, waaraan de bouw werd toever trouwd. ir. L. Monhemius, die de adviseur was op werktuigkundig gebied, dén archi tect B. A. Buurman te Leiden, die de ad viseur was voor het architectonisch ge deelte en het gebouw ontwierp, den heer C. de Kluiver, technisch-ambtenaar van Rijnland te Gouda voor zijn medewerking en ten slotte de aannemers, zijnde de Zuid Nederlandsche Beton-maatschappij te 's-Hertogenbosch voor den onderbouw, de firma Gebrs. den Ouden voor den boven bouw en de fabriek Werkspoor voor de motoren en pompen. Ten slotte sprak spr. zijn diepgevoelden dank uit aan de hoogheemraden en hoofd ingelanden voor het met algemeene stem men genomen besluit der Vereenigde Ver gadering om het nieuwe gemaal naar hem te noemen. „Het stemt ons tot groote vreugde aldus besloot spr. dat wij den Commis saris der Koningin in de provincie Zuid- Holland in ons midden mogen zien en wij stellen het op hoogen prijs, dat Uwe Ex cellentie zich bereid heeft verklaard het nieuwe gemaal officieel te willen openen." Op het verdere verloop der openings plechtigheid komen wij Maandag nader terug. Over het nieuwe gemaal zelf en zijn be- teekenis voor Rijnland vernemen wij nog de volgende technische bijzonderheden: Voor het uitmalen van het overtollige water van Rijnland's boezem beschikt het Hoogheemraadschap over 4 bemalingsin richtingen: n.l. te Spaarndam, Halfweg, Katwijk en Gouda. Alle deze gemalen zijn schepradgemalen, aangedreven door stoom machines (Volledigheidshalve zij opge merkt, dat de stoommachine te Spaarn dam nog dit jaar zal worden vervangen door twee dieselmotoren). Van de vier bovengenoemde gemalen wordt dat de Gouda gesticht in 1856/57 thans vervangen door het nieuwe op 2 K.M. be westen Gouda gebouwde gemaal. Rijnland heeft reeds jaren den wensch gekoesterd om zijn installatie te Gouda ^te verbeteren. Toen de provincie Zuid-Hol land de verbetering der scheepvaartver binding Amsterdam-Gouda-Rotterdam ter hand nam, werd deze gelegenheid door Rijnland aangegrepen, om tot versterking der bemalings- en inlaatgelegenheid te Gouda over te gaan. De door de provincie Zuid-Holland en door Rijnland in de laatste jaren in de 1 omgeving van Gouda aangelegde werken zijn dan ook in onderlinge samenwerking tot stand gekomen en vormen tot op zekere hoogte één onverbrekelijk geheel. De provincie Zuid-Holland is bezig aan j ae uitvoering van werken, ten doel heb- I bende den vaarweg AmsterdamGouda— i Rotterdam in te richten voor het verkeer met schepen van 2000 ton. In verband daarmede is tusschen de oude Gouwe en den Usel een nieuwe, breede vaarweg ge- graven buiten de stad Gouda om, en is de oude Gouwe verdiept en waar noo dig verbreed. In dit kanaal is een nieuwe, groote schutsluis gebouwd en men is momenteel doende, de bruggen te Bos koop en Waddinxveen te vernieuwen. In een afzonderlijk stroomkanaal, tus schen den bovengenoemden nieuw ge- maakten vaarweg en den IJsel, is door Rijnland een nieuw gemaal gebouwd, het welk den naam draagt van den huidigen dijkgraaf van Rijnland. Dit gemaal heeft niet slechts een be langrijk grooter vermogen dan het oude door een stoommachine aangedreven scheprad-gemaal, het is 'ook van een ge heel ander, moderner type. Het nieuwe gemaal bevat drie afzonder lijke agregaten, elk bestaande uit een cen- trifugaalpopm, aangedreven door een 6- cylinder dieselmotor van 460 P.K. Bij een opvoerhoogte van 2,15 M. kunnen de pom pen te zamen 1800 kub. water per minuut verzetten. De maximale opbrengst bij kleinere opvoerhoogte bedraagt circa 2300 kub. M. per minuut. Daar bij een IJsel- vloed van 2,40 M. plus N.A.P. nog 1260 kub. M. water kan worden uitgemalen, zal men thans in staat zijn, onder nagenoeg alle omstandigheden den Gouweboezem te be- heerschen. Verwacht wordt dan ook, dat de Gouwe voortaan nog slechts in zeer buitengewone weersomstandigheden en dus bij hooge uitzondering het „maalpeil" zal bereiken en dat het wellicht mogelijk zal zijn, in de naaste toekomst de in Rijn land's Algemeene Keur voorkomende be palingen betreffende het maalpeil op de Gouwe af te schaffen, hetgeen zoowel voor de scheepvaart als voor de op de Gouwe uitslaande polders een groot voordeel zou zijn. Onder het gemaal door zijn drie ruime inlaatsluizen gebouwd, waardoor in droge perioden, meer zoet water dan tot nu toe het geval geweest is, op Rijnland's boezem zal kunnen worden ingelaten, hetgeen de handhaving van het meest gewenschte zomerpeil, de verversching van het boe zemwater alsook de vermindering van het zoutgehalte zeer ten goede zal komen. De krooshekken en de schuiven der in laatsluizen en perskanalen worden elec- trisch bewogen. Het machtige bouwwerk rust op een kolossale „doos" van gewapend beton, ge dragen door 812 in de bekende Goudsche veen en slappe klei geslagen gewapend be tonnen palen. De vloer van de machine kamer ligt 9,M. boven den onderkant van de op de palen rustende betonnen plaat en de palen reiken tot 11,50 M. be neden den onderkant van die plaat. Tot slot zij nog vermeld, dat het gemaal ender de directie van het Ingenieurs- Bureau Dwars, Heederik en Verhey te Amersfoort is gebouwd, de motoren en pompen geleverd zijn door Werkspoor en het architectonisch gedeelte door den Leidschen architect B. Buurman werd ver zorgd. EXPERIMENTEELE VOORDRACHT SHANKARA. A.s. Dinsdag geeft de bekende telepaath Shankara in de Stadszaal één enkele expe- rimenteele voordracht. Shankara is de schuilnaam voor een Duitsch criminoloog, die vóór het huidige régime verbonden was aan de Berlijnsche politie en ook reeds eerder (in 1927) ons land bezocht. Momenteel heeft hij een groote tournée door Scandinavië achter den rug en een geheel dossier persbeoordeelingen en aan bevelingen, ook van mannen der weten schap, legt getuigenis af van zijn kunnen. Shankara is tevens een psycholoog, die sterk ageert tegen de praktijken van som mige spiritisten, waarzeggers, telepathen, enz. Zoo geeft hij een volledige verklaring van de experimenten van wijlen Hanussen, ook hier ter stede bekend. Voorts zal op deze séance aanwezig zijn de wereldkam pioen schaken, dr. Max Eu we, die zich bereid heeft verklaard een ingewikkeld schaakprobleem samen te stellen, dat Shankara langs telepathischen weg zal trachten op te lossen. In A'dam, waar Shankara dit experiment voor het eerst ten uitvoer bracht, loste hij het eveneens door dr. Euwe samengestelde probleem in 3 minuten op. terwijl volgens de bereke ning van dr. Euwe een goed schaker daar voor 40 minuten noodig zou hebben gehad. De wereldkampioen zal thans een nóg moeilijker probleem ontwerpen. Ongetwijfeld wacht ons dus Dinsdag een interessante avond. RECLAME. 9124 Wij mogen ons noemen de oudste en grootste nationale instelling in Nederland voor vrijwillige ongevallen-verzekering. Bijkanfoor Leiden, Breesfraat IGa IM. N O O M E N DE NOOD VAN DE PROTESTANTSCHE KERK IN OOSTENRIJK. Lezing van ds. E. G. Meier. In het wijkgebouw Levendaal sprak gis teravond ds. E. G. Meier uit Mödling bij Weenen over „De nood van de Protestant- sche Kerk van Oostenrijk". Bij verhinde ring van ds. Locher leidde prof. Böhl, lid van het Comité tot hulp aan. het Pro testantisme in Oostenrijk, ds. Meier met een enkel woord in. Hierna sprak ds. Meier wiens rede door den heer Oberman ver taald werd, over de vele vervolgingen, welke de protestanten in Oostenrijk van Roomsch-Katholieke zijde ondervinden. In tegenstelling met Zwitserland nemen de R.K. in Oostenrijk een overheerschende positie in. Ook oefenen zij grooten invloed op de regeering uit. Zoo wisten zij b.v. te bewerkstelligen, dat een ongebruikt schoollokaal om hygiënische redenen niet ter beschikking werd gesteld van de pro testanten om er hun godsdienstoefenin gen te houden. Met groote ontroering ver telde spr., hoe hij, omdat hij bij de in wijding van een kerkgebouw der evange- lischen in Mitteldorf het woord had ge voerd, vijftig dagen gevangenisstraf had gekregen. De architect kreeg bij deze ge- iegenheid negen maanden. Ondanks deze tegenwerking neemt het protestantisme hand over hand toe. In dit verband wees ds. Meier op de groote verantwoordelijk heid, die wij t. o. v. het protestantisme hebben. Spr. eindigde met een dringend beroep op het protestantisme om dit ook in Oostenrijk verder te helpen verbreiden. Prof. Böhl sloot, nadat ds. Meier een Oostenrijksch gebed had uitgesproken, op de gebruikelijke wijze. NED. CHR. BOND VAN PERSONEEL IN PUBLIEREN DIENST. Jaarvergadering. Onder leiding van den afdeelingsvoor- zitter, den heer W. Veerman, werd in ge bouw Prediker de jaarvergadering gehou den van de afd. Leiden van den Ned. Chr. Bond van Personeel in Publieken Dienst. De secretaris de heer W. P. E. Broers, bracht verslag uit van de werkzaamheden van het bestuur en de afdeeling in 1935. Uit dit jaarverslag bleek o.m, dat het ledental vrij stabiel is. Het jaar werd be gonnen met 111 leden en beëindigd met 110. Zeven ledenvergaderingen werden gehouden, die goed bezocht waren. Een belangrijk deel van het verslag was voorts gewijd aan de loonbesprekingen, welke in dat jaar hadden plaatsgevonden. Het jaarverslag van den penningmees ter. den heer J. J. Kuivenhoven vermeld de een batig saldo van ruim f. 29. Bij de bestuursverkiezing werd de heer H. Passchier als tweede voorzittel' herko zen, terwijl In de plaats van de heeren Broers en Kuivenhoven, die zich niet meer beschikbaar stelde, gekozen werden de heeren A. v. d. Mey en W. Bouman. Beiden namen hun benoeming aan. Het verdere gedeelte van den avond werd in beslag genomen door verschillen de besprekingen, o.a. die van de vergade ringen van het Georg. Overleg met be trekking tot de voorstellen van loonsver laging voor het Gemeentepersoneel. Te ruim half elf werd de vergadering na dankzegging gesloten. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Nieuwe inschrijving: A. J. Vogelezang, Anna Paulownastr. 19, Leiden. Loodgieter. Eigenaar: A. J. Vogele zang, Leiden. Wijzigingen Naamlooze Vennootschap Foumituren- handel v.h. Manus Turksma, Haarlemmer straat 155/157, Leiden. Nieuwe waarnemend directeur: I. Sealtiel, Den Haag. Naamlooze VermootschaD „Ster" Wasch- machinehandel (filiaal), L, Pieterskerk- koorsteeg. Hoofdzetel: Kruisweg 12, Bergen Het filiaal te Lelden is opgeheven. C. F. Meerpoel, Brc-straat 171. Leiden. Naaimachinehandel. Bijv. uitgeoefend bedr. engros handel in huishoudnaaimachines en handel in speciaal machines voor fabrieken. Het filiaal te Katwijk aan Zee is opgeheven. Eig. C. F. A. M. Meerpoel (Huwelijksohe Voorwaarden). Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD. BINNENLAND. De Leidsche begrootïng afgehandeld en aangenomen. (3e Blad). Rijnlijnd's nienwe Dieselgemaal „Mr. P. A. Pijnacker Hordijk", ten Westen van Gouda, is heden officieel in gebruik ge steld. (3e Blad). Het dienstbodenvraagstuk; de volgende week begint de inschrijving voor de Leid sche opleiding. (4e Blad). De versnelde bruggenbouw; memorie van antwoord aan de Tweede Kamer. (3e Blad). Ons parlementair overzicht. (3e Blad). Nachtelijke overval op een veekoopman; van f.900 beroofd. (Laatste Berichten, le Blad). BUITENLAND. De Vereenigde Staten tegen Europeescho kwesties ter Vlootconferentie. (Buitenland le Blad». Incidenten in de Fransche Kamer. (Bui tenland, le Blad). Verdere vorderingen der Italianen ten Z. van Makalle. (3e Blad). Amnestie in Spanje afgekondigd. (Bui tenland, le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN, EERSTE BLAD. CHR. HIST. JONGERENGROEP. De heer Valkenburg over het Nationaal Socialisme. Onder leiding van den voorzitter, den heer Groot Enzerink hield de Chr. Hist. Jungerengroep in Gebouw Prediker een bijeenkomst waarin de heer J. Valkenburg van Rijswijk sprak over het Nationaal Socialisme. De voorzitter heette allen hartelijk wel kom, waarna hij" een korte uiteenzetting gaf van Lucas 16 en enkele mededeelingen deed over de oprichting van een ring Lei den van C. H. Jongerengroepen. De heer Valkenburg, die hierna het woord verkreeg, begon met er op te wij zen, dat er zeer veel aandacht wordt ge schonken aan de N.S.B., een betrekkelijk nieuwe beweging. De groote aanhang, die deze beweging heeft, vindt wel zijn oor zaak in het tijdperk van economische el lende waarin wij leven. Wij dienen er ech ter rekening mede te houden, dat niet al leen de N.S.B. maar ook andere partijen een verbetering in het materieele leven, wenschen. Voortgaande toonde spr. aan, dat voor ons christenen het innerlijke we zen van de N.S.B. onaanvaardbaar is. De kerk wordt bij haar niet als fundament gebruikt. Zij is bij haar alleen maar een nuttig middel. Zoodoende krijgen wij niet allereerst een onderworpenheid aan de geboden Gods, maar aan den Staat. Het gevolg hiervan is geestelijke tyrannie en het opzettelijk verstompen van het gees telijk volksleven. Wij daarentegen, aldus spr., willen ons zelf zijn, een vrij volk. En dit kan alleen dan, wanneer wij een christelijk volk zijn, want de gebondenheid aan Gods Woord geeft ons de vrijheid. Spr. eindigde met er op te wijzen, dat wij ons beginsel zullen moeten beleven. Ean aangename discussie volgde op deze lezing, waarna sluiting op de gebruikelijke wijze. FACULTEITSBESTUREN. Het bestuur van de Juridische Faculteit van Leidsche Studenten heeft zich, vol gens het Leidsch Universiteitsblad, voor 1936/'37 als volgt samengesteld: E. W. de Jonge, praeses; W. L. Schorer, ab-actis; J. Berlage, quaestor; C. H. G. M. Zondag, assessor I; Mej. W. Wagner, as sessor Ila. Het bestuur der litteraire faculteit ziet er als volgt uit: A. E. Cohen, praeses: mej. S. M. Kuenen, ab-actis; W. den Boer, quaestor: mej. E. P. Dietz, assessor I en mej. O. B. v. d. Maessen, assessor II. ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd: voor het economisch docto raal e\a:nen Indologie de heer H. Cohen iDen blaag/; voor het candidaats examen Klassieke Letteren de heer G. E. J. Moo- ren (Rotterdam) en voor het doctoraal examen Klassieke Letteren mej. H. A. L. B. Quarles van Ufford, Breda (cum laude).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1936 | | pagina 1