Hevige gevechten in het Noorden.
764lfe Jaargang
VRIJDAG 24 JANUARI 1936
No. 23261
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS.
Aan het Noordelijk front hebben zeer hevige
gevechten plaats, die nog voortduren. Beide partijen
melden successen en duizenden dooden bij de
tegenpartij.
In het Zuiden is generaal Nasiboe tusschen
Wal-Wal en Gorahei in actie gekomen tegen den
rechtervleugel van generaal Graziani om zoodoende
de troepen van Ras Desta lucht te geven.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
NIEUW/
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D cis. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakgnadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.18
Franco per post f. 2 35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.V
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
DE STADHUISBOUW.
Nadat de voorafgaande dagen tal van
voorbereidende maatregelen waren getrof
fen. heeft de gemeente gisteren een aan
vang gemaakt met het gedeeltelijk slon-
pen en stutten van de Derceelen. Maars-
manssteeg 12 en Vischmarkt 6. Het stut-
werk brengt ook inwendig een ware ra
vage te weeg zooals wii hedenmorgen
konden constateeren. De bewoner van
laatstgenoemd perceel de heer Feld heeft
tlideliik zlin zaak ondergebracht in het
belendende perceel de voormalige kleer-
makerlf van de firma van Zwieten. dat
van gemeentewege bewoonbaar is gemaakt
en vervolgens in verband met de gewij
zigde bestemming provisorisch ls inge
richt
Hedenmorgen heeft de commissie van
arbitrage, welke het conflict tusschen de
gemeente en de aanneemster zal hebben
te beslechten, den toestand ter plaatse
opgenomen.
DE NIEUWE GASTARIEVEN.
f Een algemeen streven naar toename
van het gasverbruik.
Nu als gevolg van het besluit van den
gemeenteraad in zijn zitting van Maandag
J.l. binnenkort de nieuwe gastarieven in
werking zullen treden, willen wij, teneinde
alle ongerustheid te voorkomen, niet nala
ten er nogmaals op te wijzen, dat vanwege
de directie der Stedelijke Lichtfabrieken
de uitdrukkelijke verzekering is gegeven,
dat onder de bepalingen van het nieuwe
tarief in 1936 niemand meet zal behoe
ven te betalen dan bij eenzelfde gasver
bruik in het afgeloopen jaar. Zulks geldt
óók voor de verbruikers boven 600 kub.
Meter per jaar. waarvoor de heer Eiker
bout en volkomen terecht! in de
vergadering van Maandag j.l. een lans
brak.
Zooals ook de burgemeester reeds op
merkte: er zal de grootst mogelijke soe
pelheid worden betracht, zoodat de bo
venvermelde garantie voor de volle hon
derd procent zal worden nagekomen.
Zooals reeds eerder gezegd, heeft de
nieuwe regeling uitsluitend ten doel het
gasverbruik te stimuleeren door de afne
mers ervan te overtuigen, dat de prijs per
kubieke meter daalt, naarmate hun ver
bruik toeneemt.
Binnenkort zal iedere verbruiker afzon
derlijk en schriftelijk worden ingelicht om
trent het door hem verschuldigde vast
recht, onder gelijktijdige vermelding in
welke rubriek hij krachtens zijn verbruik
in 1935 (verminderd met lO'.'o) is inge
deeld.
De directie der Lichtfabrieken zal voorts
doen wat in haar vermogen ligt om het
publiek te overtuigen van de voordeelen,
welke aan het stoken met en het koken
op gas verbonden zijn. Zoo stelt zij haar
ambtenaren te allen tijde beschikbaar
voor het verstrekken van alle gewenschte
inlichtingen aangaande het nieuwe tarief,
iets waartoe zich overigens ook de Leid-
sche gas-installateurs hebben bereid ver
klaard. Voor deze laatsten beteekent ver
hooging van den totalen gasomzet immers
een mogelijkheid tot werkverruiming, zoo
dat zij hun eigen service volgaarne onder
geschikt maken aan het gemeenschappe
lijk doel, een belang, dat indirect ook weer
dat van de geheele Leldsche burgerij is.
Immers, het is voldoende bekend welk een
belangrijk onderdeel van de gemeentelijke
Inkomsten wordt gevormd door de win
sten, welke onze Lichtfabrieken afwerpen.
Voorts zijn plannen in voorbereiding om
uitbreiding te geven aan de reeds bestaan
de voorlichting in den vorm van kookles
sen, terwijl ten slotte aan vereenigingen
e.d. op aanvrage gaarne gelegenheid
wordt gegeven tot het bezichtigen van de
gasfabriek en de electrische centrale.
Uit alles blijkt de vaste wil der directie
om door het voeren van een zuiver zake
lijke politiek en het verleenen van de
grootst mogelijke „service" den achteruit
gang in het gasverbruik, welke zich de
laatste anderhalf jaar heeft geopenbaard,
tot staan te brengen en. zoo mogelijk, om
te zetten in een toename.
DE WERKZAAMHEDEN NABIJ DE
JAN VAN HOUTBRUG.
Naar wit vernemen zal het monument
nabii de Jan van Houtkade als gevolg van
den thans in uitvoering ziinden bouw van
het zuideliik rioolgemaal, circa tien meter
achterwaarts worden verplaatst. De voor
ste punt van het plantsoentje zal tevens
komen te vervallen waardoor een betere
verbinding wordt verkregen van de Geere-
gracht met de Jan van Houtbrug en den
Lammenschansweg.
In de Korevaarstraat >s men momen
teel druk bezig om een dieoriool te le^een
teneinde een aanfluiting te verkrijgen
van het Levendaal od het stamriool ter-
wüi door de Geeregracht een persleiding
wordt gelegd, welke loopt van het zuideliik
naar het noordelijk rioolgemaal.
o
NED. CHR. VROUWENBOND.
Christelijke strooiningen in de schilder
kunst.
De afd. Leiden van den Ned. Chr. Vrou
wenbond had gisteravond een samenkomst,
die zeer goed bezocht was, belegd in de
Muziekschool der Mij. voor Toonkunst.
De presidente, Mej. van Loo, heette al
len hartelijk welkom om dan direct het
woord te geven aan den heer A. Ingwersen,
architect te Amsterdam, die zou spreken
over „Christelijke stroomingen in de schil
derkunst".
De heer Ingwersen, wiens lezing met
lichtbeelden werd verduidelijkt, wees er in
zijn inleiding op, dat Holland zich o. m.
heeft leeren kennen door zijn schilder
kunst. In musea in het gansche buitenland
zal men altijd Hollandsche meesters aan
treffen.
Nadrukkelijk zette spr. uiteen, dat wij
een schilderij niet in de allereerste plaats
om zijn onderwerp zullen beoordeelen,
maar zullen letten op het scheppen van
sfeer en kleuren-harmonie.
De schilderkunst vanaf de 17e eeuw tot
op heden besprekende, stond spr. achter
eenvolgens stil bij de historische, religieuze
en de anecdotische school, waaruit ten
slotte als reactie voortvloeide het schil
deren van griezelige afbeeldingen.
Een nieuw geluid in de schilderkunst
wordt waargenomen in 1870. Bosboom,
Maris. Mauve en Jozef Israels (Haagsche
School) brachten in hun werken ruimte,
kleur, atmosfeer. Zij zagen wat eeuwig was,
verdiepten zich niet in détails, schilderden
de worsteling tusschen licht en duisternis.
Zij waren het die Holland weer wakker
schudden en den Jan Salie-geest kapot
sloegen. Zij wilden geen atelier-schilders
zijn, doch gingen de natuur in. Jozef
Israels was de impressionist bij uitnemend
heid.
In het tweede gedeelte van zijn lezing
behandelde de heer Ingwersen de Amster-
damsche school (Breitner en Is. Israels)
waar de sfeer van bewogenheid aan den
dag treedt.
Na nog even bij de ultra-moderne rich
ting in de schilderkunst (futurisme) te
hebben stilgestaan gaf spr. nog een be
schouwing van het gebed en de kruis
afneming. In het gebed van Toorop b.v.
merken wij een hartstochtelijk begeeren
op; bij de kruisafneming van Rembrandt
innige teederheid. Beiden werden g'.dre-
ven door hun religieuze gevoelens. Ware
adoratie wordt in hun werk gevonden.
Spr. eindigde zijn interessante lezing,
met aan te toonen, dat het godsdienstig
element in de schilderkunst vaak een voor
name rol heeft gespeeld.
Bij monde van de presidente werd de
heer Ingwersen bsdankt voor zijn uiteen
zetting, waarna sluiting op de gebruikelijke
wijze volgde.
VERKEERSBEVEILIGINGEN OP DEN
RIJKSWEG LEIDEN—UTRECHT.
In antwoord op een betreffend verzoek
ontving de K.N A.C. van den Hoofdinge
nieur-Directeur van den Rijkswaterstaat
bericht, dat bii de daarvoor in aanmerking
komende bochten en opritten van bruggen
in den Rijksweg Leiden—Utrechtsche grens
asverkeersstreepen zullen worden aange
bracht.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving:
Firma Langkamp (Beperkende Bepa
lingen), Molenstraat 20, Noordwijk; han
del en reparatie-inrichting van motor- en
andere rijwielen enz. Vennooten J. Camp-
huis en J. W. de Lange, Noordwijk.
Wijzigingen:
N V. Kalktabriek „Rijnland", Noordwyk-
scheweg. Katwijk aan Zee, Hornerpolder.
De procuratie van H. Schaap is ingetrok
ken Procuratie verleend aan A. Ouwe
hand, Katwijk aan Zee. (Beperkende Be
palingen).
Naamlooze Vennootschap A. Dorsman s
Boekhandel en Stoomdrukkerij, Voorstraat
51/57, Noordwijk.
Uittred"nd directeur A. Dorsman. Noord
wijk. Uittr. comm. L. Graaf van Limburg
Stirum van Noordwijk, W. L. Benschop en
J. N. Dorsman. Nieuwe directeur J. Chr.
Schmidt, Noordwijk-Binnen. Nieuwe com
missaris A. Dorsman, Noordwijk.
LEIDSCHE KUNSTVEREENIGING.
Tentoonstelling van ceramiek van
Chris Lanooy.
In het Stedelijk Museum „de Lakenhal"
is hedenmiddag, wederom onder de aus
piciën der Leidsche Kunstvereeniglng, een
tentoonstelling geopend, ditmaal van ce
ramiek van Chris Lanooy.
De voorzitter der L. K. V.. mr. J. Slagter
sprak, zooals gebruikelijk, een kort ope
ningswoord. waaraan het volgende is ont
leend:
Spr. meent te weten, dat Lanooy de eer
ste pottenbakker in ons land is, di,e gelijk
Japansche pottenbakkers al lang geleden
gedaan hadden, de figuratieve versiering
van ceramiek vaarwel zei en het effect
uitsluitend zocht in de kleuren en tinten
en de eigenaardige gevolgen van 't bloot
stellen van glazuren aan het vuur van den
oven. In de figuratieve versiering van het
aardewerk heeft in ons land Colenbrander
baanbrekend werk verricht, maar Lanooy
is de meester geworden en gebleven van
de ceramiek, waaruit de figuratie ls ver
talmen. Wij vinden dat nu heel gewoon,
omdat wij alle kunsthandels vol zien staan
van dergelijk aardewerk, maar de op
merkzame beschouwer zal daarin groot
verschil in kwaliteit zien en zal steeds
weer in het goede werkstuk het wonder
beleven van de materialisatie der ontroe
ring van een kunstenaar. Hij zal ook ont
waren, hoe zeer dergelijke ceramiek vol
maakter kan zijn dan die met een figura
tieve versiering. Wij kennen ze allen, die
vazen b.v. met een versiering van natura
listische of gestyleerde bloemen. Altijd
vloekt die twee-dimensionale versiering
met het drie-dimensionale voorwerp.
Maar ook kan ceramiek als deze van
Lanooy volmaakter zijn, omdat elke ver-
sieringsvorm, elk ornament den potten
bakker hindert in het weergeven van zijn
droomen. Men kan deze kunst wellicht 't
beste vergelijken met de muziek. Ook de
muziek geeft geen werkelijkheid weer; zij
omschrijft niets, maar roept op, richt zich
niet tot het verstand, maar tot den geest,
blijft ongrijpbaar en tot op zekere hoogte
onverklaarbaar. Ook de kleuren en tinten
en overvloeiingen van substanties in deze
ceramiek zijn ongrijpbaar; ook zij om
schrijven niets en roepen alleen maar
droomen op of herinneringen aan na
tuurbeelden. Maar daarvan geven zij dan
ook de diepste essentie. Er zijn potten of
schotels, die men „herfst" zou kunnen
noemen of „zomer", „lente" of „winter",
stukken die herinneren aan den bodem
van een bosch, aan het water van een
beek, een besneeuwd land, aan mist of
ijzel. Vaak zijn deze beelden en stemmin
gen uit de natuur vollediger geuit in deze
ceramiek dan in de schilderijen van be
roemde meesters.
Wie zoo ceramiek maakt als Lanooy,
stort er zijn heele ziel in met al zijn ont
roeringen, al zijn droomen, al zijn verlan
gens en met de oneindig groote schat van
alles, wat een kunstenaar in de natuur
ervaart. Daarom zijn wij zoo gelukkig,
deze kunst, die even onstoffelijk is ais de-
muziek, te toonen, deze kunst, die ons
weer leert hoe betrekkelijk slechts de
waarde is van het weegbare en het meet
bare.
Op de tentoonstelling zelve komen wij
nader terug.
o
INSTITUUT PONT.
Deze maand slaagden te Den Haag voor
het examen Machineschrijven: de dames
Herta Goldscheider, Dany Raphael en de
heer Pluym Mentz, allen uit Oegstgeest;
mej. Selis uit Noordwijk en mej. v. d.
Hoeve, alhier.
Voor Stenografie (130 lettergr.) slaag
den: de dames Gr. Bauman uit Oegst
geest en Coba Velthorst uit Voorschoten.
Het diploma Boekhouden, afgenomen
door de „Vereen, van Leeraren" behaalde
de heer S. Anes, alhier.
Allen zijn leerlingen van het Instituut
Pont, Breèstraat 89a.
MILITARIA.
Kapitein J. P. Brasser van den zeneralen
staf der artillerie is met inzanz van 15
Februari a s. benoemd tot majoor bii het
6e reziment veldartillerie alhier. De majoor
V. E. Wilmay van 6 RVA. wordt met in
zanz van d»nzelf''"n datum overzeclaatst
bii den Gensralan staf
De res'erve 2e luitenants W. Lazers en C.
Pclak. belden van 6 R.V.A zijn met in
zanz van 1 Maart benoemd tot reserve-
eerste luitenant.
TTEDERENAVOND MERIEL ST. CLAIR.
Meriel St. Clair.
Bij haar eerste optreden in Holland
wachtte de ons onbekende Engelsche zan
geres Meriel St. Clair een volle zaal. Doch
ons land heeft de roep critisch te zijn,
r'ëeel en onopgesmukt van oordeel. Daar
enboven zijn wij gewend sterren van eerste
grootte te mogen beluisteren, die meestal
eerst hier komen, wanneer zij hun reputa
tie elders hebben gevestigd.
Wie in vertrouwen op zijn goed gesternte
en de welwillendheid der critici zich bloot
stelt aan de degelijke maat, waarmee hier
gemeten wordt, zal dan ook wel eens te
leurgesteld de terugreis aanvaarden. Is de
provincie doorgaans nog gul met haar
appreciatie, de groote steden, waar zooveel
meer gehoord wordt, zijn onbarmhartiger.
Dit diene niet om de charmante zangeres
van gisteravond te ontmoedigen, waar er
in haar zang toch veel goeds te constatee
ren viel. Maar wie alléén een gansche
avond vullen wil, moet véél pijlen op zijn
boog hebben en in ieder genre wat bijzon
ders kunnen brengen. Hiertoe is een groote
veelzijdigheid noodig, technisch en geeste
lijk, een affiniteit met de componisten, die
zij vertolkt.
De mogelijkheden van deze mezzo zijn
zeker te beperkt, om ware bevrediging te
geven, of een diepen indruk achter te laten.
Toch kan ook wel het een en ander op
haar debet geschreven worden.
Haar sympathieke zang doet uiterst be
schaafd aan, er is een duidelijke uitspraak,
ook van het Fransch en Duitsch, er is rust
in houding en gebaar, een volkomen zui
verheid en een prijzenswaardig legato. En
waai- de luchtig-vriendelijke intentie
domineert, is voordracht zoowel als toon-
geving van een weldadige, ongecompli
ceerde bekoring (sweet).
De inzet met de Sohubertliederen (lm
Frühling, Schw-anengesang, Liebesbot-
schaft), deed het allerbeste verwachten,
was inderdaad véélbelovend. Daar was de
toongeving nog het stralendst, maar later
kwam het euvel der „wilde lucht", waar
door het timbre verzwakt, soms geheel uit
dooft en het niet volkomen „staan" der
stem toch steeds meer naar voren. Daaren
boven was een druk in het lage register bij
het forte sterk merkbaar.
Maar wat de hoofdzaak was: dit zingen
werd niet door een innerlijke vlam gedra
gen, het bleef te veel aan de oppervlakte.
Een lied van Brahms als „Der Tod. das ist
die kühle Naoht", verlangt toch een veel
diepere wezensrijpheid, dan hier tot uiting
kwam, de liederen van Debussy misten de
teeder-droomerige mystiek, waaraan mede
schuldig was het dikwijls te luide en te
snelle accompagnement van den begeleider
Gerald Moore, die overigens een technisch
knap pianist bleek te zijn, doch de transpa
rante sfeer niet benaderen kon. Het geestig
speelsche genre van Ravel lag de zangeres
weer beter: vooral het „D'Anne jouant de
l'espinette" riep een charmante stemming
op. Aan alles was te merken, dat Meriel
St. Clair zich serieus had voorbereid en
met groote toewijding bezield was.
Na de pauze kregen wij nog een cyclus
van vier ons niet bekende lyrische liedren
van den Fin Yrjö Kilpinen. die aangenaam
geschreven zijn en gemakkelijk in 't oor
liggen en met veel aandacht ontvangen
werden. Voor het „Wie vieles ist dein Wort
geworden" mist de zangeres evenwel de
diepe dramatiek, die daaraan ten grond
slag ligt.
Met een keur van typische Engelsche
liederen, waarvan het karakteristieke
"Come sing and dance" van Herbert
Howelis, gebaseerd op een „old Christmas
Carol" bovenal opviel, werd besoten. Ook
hier veel allerliefste indrukken, maar bij
gemis aan een sterk fond, konden toch de
beste bedoelingen niet verwezenlijkt wor
den naar de eischen, die een waarlijk hoog
niveau stelt. Het recital bleef to eentonig,
te weinig persoonlijk, om ons een climax
te schenken of in vervoering te brengen.
Er was telkenmale een vriendelijk ge
stemd applaus, er waren enkele fraaie
bloemstukken en een Engelsdh toegiftje,
dat wat zoetelijk aandeed, maar misschien
Juist daarvoor hevig insloeg.
BINNENLAND.
Zorgelijke bedrijfstoestand bij de Kon*
Ned. Stoomboot-Maatschappij. (Binnen
land, 3e Blad).
De bouw van Poolsche duikbooten in ons
land; een opdracht van f.5 millioen voor
onze werven. (Binnenland, 3e Blad).
Inaugureele rede van prof. dr. D. Nauta,
te Amsterdam. (Kerk en School, 4e Blad).
Te Den Haag is, 92 jaar oud, overleden
de gep. luit.-generaal P. J. von Stein Cal-
lenfels, oud-commandant van het 6e Regi
ment Veldartillerie. (Laatste Berichten, le
Blad).
BUITENLAND.
Rond de Engelsche troonwisseling. (3e
Blad en Tel. le Blad).
Sarraut werkt snel om te trachten de
Fransche crisis op te heffen. (Buitenland,
3e Blad en Tel. le Blad).
Hevige gevechten aan het Noordelijk
front met groote verliezen aan weerszijden.
(3e en le Blad).
Het geschil tusschen Uruguay en de
sovjets voor den Volkenbondsraad. (Bui
tenland, 3e Blad en Tel. le Blad).
Spanningen in Egypte. (Buitenland, 3é
Blad en Tel. le Blad).
Een verklaring van Huil inzake Amerika's
neutraliteit. (3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN,
EERSTE BLAD.
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
VER. ROTTERD. HOFSTAD-TOONEEL.
Do-mi-sol-do, blijspel in 3 be
drijven van Paul Geraldy.
Na zijn „Aimer" (in ons land gespeeld
onder den titel Hélène) is Geraldy zich
steeds meer gaan bewegen in de richting
van het losse „boulevard-tooneel". Hij
bracht daarvoor mede enkel^ eigenschap
pen, die zich daarvoor bij uitstek leenen:
een geweldige dosis gemakkelijkheid, een
geestige dialoog samen te stellen en groote
spotlust in inslaande paradoxen. Handeling
eigenlijk, het alpha en omega voor tooneel,
laat hem koud! Getuigt daarvan zijn „Als
ik wilde niet minder het gisteravond
hier gegeven stuk onder den titel „Do-mi-
sold-do". Drie bedrijven lang hoort men
over zich heengaan een klaterstroom van
praten, praten en nog eens praten. Nu en
dan geestig, het zij direct erkend, doch actie
van eenige beteekenis blijft verre. Para
doxen als „men houdt het meest van
elkaar, als men niet meer van elkaar
houdt", zijn aan de orde van den dag. Het
geheel doet ons eenigszins denken aan de
„spinazie-theorie": „Ik houd niet van spi
nazie en daar ben ik blij om, want als ik
er van hield, dan zou ik er van eten en
dat doe ik niet graag, want ik houd er niet
van."
Het gegeven is bovendien niet erg ,.mo-
raal-versterkend"! Feitelijk wordt er. zij
het railleerend, de stelling in verdedigd,
dat een vrouw noodig heeft: een echtge
noot en een amant, terwijl de man zich
daartegenover dan dezelfde vrijheid mag
veroorjoven!
Dit wordt gedemonstreerd in een tooneel-
stuk van 4 personen, gezwegen van een ge
dienstige, een combinatie, waarop Geraldy
bepaald verzot is. Een echtpaar verkeert
in de omstandigheden van genoemden stel
regel. Hij heeft de gescheiden vrouw, zij
den gescheiden man van een vroeger ge
huwd paar. Een oogenblik schijnt het echt
paar- te zullen scheiden om een nieuw hu
welijk aan te gaan, doch de stelregel be
slist: alles blijft bij het oude: alleen de
gescheidenen zullen gaan hertrouwen, dat
is beter voor alle partijen.
De vertolking was perfect. Licht en losjes,
zooals het Fransche stuk dat eischt en
bovendien werd een behoorlijke vaart be
reikt. Piet Bron en Fie Carelsen waren de
gehuwden. Dirk Verbeek en Vera Bondam
da gescheidf-nen. Zij wisten ieder voor zich
een juiste typeering te vinden voor de hun
toegedachte karaklers, doch gaven daar
naast nauwsluitend samenspel.
De schouwburg was matig bezet, doch
gul met applaus.
