Groot succes der Italianen
in het Zuiden.
76ste Jaargang
DONDERDAG 23 JANUARI 1936
No. 23260
STADSNIEUWS.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
wsn 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
J10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Poetchêque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week t. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.>.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
DE OPHEFFING VAN DEN
KEURINGSDIENST VOOR WAREN.
Naar wij vernemen staat thans vast, dat
het geheele district Lelden na 1 Maart a.s.
zal worden ondergebracht bij den Keu
ringsdienst te Haarlem met uitzondering
van het gebied rondom Woerden, dat bij
Utrecht wordt ingedeeld.
VOORSTEL AAN DEN RAAD.
De Raadsleden de heeren J. H. Schiller,
Th. M. W. Bergers, E. J. Coster, J. H. A.
Manders, J. M. Vos en H. van Weizen heb
ben onderstaand voorstel aan den Raad
doen toekomen, ter behandeling bij de
Begrooting 1936:
Ondergeteekenden stellen voor, den
Opzichter van den Reinlgings- en Ont-
smettingsdlenst niet te ontslaan.
DISTRIBUTIE VAN GOEDKOOPE
GROENTEN.
De gevolgen voor tuinder en
handelaar.
Over bovengenoemd onderwerp heeft
gisteravond in de groote Nutszaal de heer
Tj. Reitsma uit Rotterdam, secretaris van
den Ned. Bond van Aardappel-, Groenten-
en Fruithandelaren gesproken voor een
aantal tuinders en handelaren uit Leiden
en omgeving.
De vergadering werd verder bijgewoond
door de raadsleden Wilbrink, Romijn, Ber
gers en Tobé door de heeren Schout en
van der Tas, respectievelijk voorzitter en
secretaris van de Leidsche Middenstands
centrale en door de heeren Simonis, dr.
Knibbe en van Appel, onderscheidenlijk
voorzitber van de afd. Kleinbedrijf, secre
taris en lid van de Kamer van Koophandel.
De vrij druk bezochte bijeenkomst werd
geopend door den voorzitter van de Leid
sche Vereeniging van Handelaren, den
heer Jac. Larnan, die in het bijzonder den
spreker en den bondspenningmeester en de
hierboven genoemde personen verwelkom
de. Spr. wees er voorts op, hoe de groen-
tenhandel een moeilijken tijd doormaakt
en uitermate bevreesd is om nog meer
klanten te verliezen.
De concurrentie in het bedrijf is groot,
zoodat iedere handelaar zich met een mi
nimale winst tevreden moet stellen.
Na ook nog de vertegenwoordigers van
de Veiiingsvereeniging en van de zuster-
afdeelingen Alphen en Noordwijk te heb
ben begroet, wees spr. er op, hoe het vorige
jaar de instelling van een levensmiddelen-
bedrijf de concurrentie nog heeft ver
scherpt. Waar moet het heen, als er nu
ook nog een overheidsbedrijf bijkomt?
De heer Reitsma, daarna het woord ver
krijgende zeide dat de distributie van goed-
koope groenten voortgesproten is uit de
noodzaak om afzetgebied te vinden voor de
groenten, waarvoor geen consumptie-
behoefte bestond.
Tuinbouwproducten, waarvoor de mini
mumprijs niet kon worden bedongen, ble
ven dientengevolge onverkocht en werden
veelal naar de mestvaalt verwezen. Niet uit
het oog moet worden verloren, dat de bin-
nenlandsche markt nooit in staat kan wor
den geacht om ook het surplus te absor-
beeren, dat onder normale omstandigheden
wordt geëxporteerd.
Uit den kring der arbeidersbeweging is
toen bij den minister aandrang uitgeoefend
om dat surplus tegen minimalen prijs ter
beschikking te stellen van de werkloozen.
De vakcentrales verzetten zich destijds er
tegen om aan die distributie het karakter
te geven van een steunverleening in na
ture, doch dit principe is door de arbei
dersbeweging thans blijkbaar over boord
geworpen.
Volgens spr. was een dergelijke distribu
tie volmaakt overbodig. Wanneer de bin-
nenlandsche markt geen afzetgebied kan
vinden voor groenten, welke een fractie
meer dan de minimumprijs opbrengen, dan
is er ook geen afzetgebied voor de z.g.
doorgedraaide groenten. Immers de handel
is reeds lang gewend genoegen te nemen
met een heel klein winstje. Ware het voor
deel voor de werkloozen aanmerkelijk groo-
ter dan het nadeel, dat daardoor aan den
handel wordt toegebracht, dan zouden de
handelaren krachtens him burgerschap in
dezen maatregel moeten berusten, maar
ook dat is volgens spr. niet het geval. De
eenige verandering schuilt voor hen in het
feit, dat zij uitgeschakeld worden als vrije
consument en worden verwezen naar het
distributielokaal. Bovendien wat heeft een
werkiooze aan 3 K.G. groenten voor 9 ct„
wanneer hem toch de ingrediënten ont
breken om een behoorlijk middagmaal te
bereiden?
Spr. misgunt den werkloozen geenszins
een goedkoop maal groenten, maar hij is
er van overtuigd, dat zij er niet mee zijn
gebaat, terwijl de handel, die toch reeds
voo) 907n aan den rand van d»n afgrond
staat, opnieuw wordt benadeeld Verschil
lende handelaren, die zich nog juisr staande
konden houden, zijn reeds door deze dis
tributie ten val gebracht.
Bovendien is de voorstelling onjuist als
Door de bezetting van Neghelli hebben de Italianen in het
Zuiden den Abessijnen een zwaren slag toegebracht.
De Duce heeft generaal Graziani gelukgewenscht met zijn
fraaie overwinning.
De commissie van achttien te Genève heeft besloten een
commissie te vormen uit alle landen, die petroleum leveren of
transporteeren om een onderzoek in te stellen naar de mogelijk
heid van een petroleum-embargo. Volgende week zal deze
commissie bijeenkomen.
zou de organisatie de gemeente geen geld
kosten. De praktijk elders wijst dat uit.
Ook de marge van een halve cent tusschen
in- en verkoopsprijs is niet voldoende om
de kosten te dekken. Dordrecht legde daar
aan in vier maanden tijds f. 13UÜ ten koste,
terwijl het Rijk r.og f. 754 moest bijpassen.
Deze cijfers klemmen nog meer, wanneer
men weet, dat slechts 15"/o der werkloo
zen van deze distributie gebruik maakte.
De kwaliteit is tenslotte nog van dien
aard, dat ook een werkiooze liever een
kleinigheid meer betaalt en koopt bij den
Vlijen handel, die hem altijd coulant heeft
behandeld.
Spr. is niet bang, dat deze Hstributie
een groote vlucht zal nemen, maar dit
systeem bergt het groote gevaar in zich,
dat de minimum-prijs zal worden verhoogd
en een groot aantal kleinhandelaren den
strijd om liet bestaan zal moeten opgeven.
De handelaren hebben in sani? werking
met de drie middenstandsvereenigingen den
regeeringscommissaris voorgesteld den
werkloozen tegen overlegging van een bon
de groenten eveneens tegen den prijs van
3 et. per K.G. te verstrekken
De Ned. Groenten- en Fruitcentrale en
de gemeentebesturen, die de kosten van
distributie daardoor zou besparen, zou dan
den kleinhandel een geringen toeslag kun
nen geven. Maar dat wilde de Centrale niet.
Spr. besloot met een klemmend beroep
tot de aanwezige autoriteiten om hun
krachtige medewerking te verleenen ten
einde de invoering van een systeem te ver
hinderen, dat funest is voor den klein
handel en dat de werkloozen nog dieper
omlaag moet drukken.
De Leidsche kleinhandel, aldus eindigde
spr. geeft de plechtige verzekering, dat hij
zijn volledige medewerking zal verleenen
om op andere en uiterst coulante wijze aan
de werkloozen goedkoope groenten te ver
strekken.
Er volgde op dit betoog een langdurig
applaus. Verschilitr.de aanwezigen betuig
den daarna hun instemming met het ge
sprokene.
Alleen de heer van Vliet voorz tfcr der
Leidsche veiling, hoewel ook een tegen
stander van gemeentelijke distributie,
sprak als zijn meening uit, dat de gevolgen
daarvan voor den handel niet zoo fur est
zuilen zijn als de heer Reitsma meende.
Laatstgenoemde gaf nog eenige toelich
tingen en sprak er zijn teleurstelling over
uit, dat geen enkel raadslid aanwezig was
van de partij (en), die in deze gemeente
distributie van goedkoope groenten voor
staan.
De heer van Vliet merkte nog op, dat
de distributie z.i. alleen bedoeld is voor die
werkloozen, die anders in het geheel geen
groenten zouden consumeeren. Niettemin
gelooft spr. ook. dat aan een distributie in
Leiden geen behoefte bestaat.
De voorzitter sloot hierna de vergadering
met dank aan den spreker en de aan
wezigen voor de opkomst.
LEZING OVER DE LEITZ-PRODUCTEN.
In een der zalen van „De Turk" hield de
heer L. A. Dupré, directeur van de N.V.
Fototechnische groothandel „Odin" te
Nijmegen, tevens vertegenwoordiger van
E. Leitz Optische Werke te Wetzlar, een
lezing voor de leden van de Leidsche
Amateurfotografen vereeniging en vele
andere genoodigden, over de Leitz pro
ducten en wel speciaal over de Leica-pre-
cisie camera- Aan de hand van een groot
aantal lantaarnplaatjes zette spr. aller
eerst de groote voordeelen die de Leica
biedt, zooals de ingebouwde afstandmeter,
de eenvoudige bediening en de geringe
kosten van films ontwikkelen enz., uiteen.
Vervolgens toonde spr- een aantal plaatjes
die een beeld gaven van de groote nauw
keurigheid waarmede een product als een
camera dient te worden behandeld, alvo
rens het in den handel wordt gebracht.
Daarna werden Leica-fbto's met de meest
uiteenloopende onderwerpen geprojec
teerd. Aan de hand van deze foto's werden
allereerst de goede eigenschappen van het
toestel besproken en tevens werd op de
technische fouten der foto's gewezen.
De heer ir. Overeinder. voorz. van de
Leidsche Amateur Fotografenvereeniging
sprak namens alle aanwezigen een har
telijk woord van dank tot den heer Dupré,
voor dezen leerzamen avond.
ZENDINGSAVOND.
Vans ege de Zendingscommissie in de
Geref. Kerk.
In de Gereformeerde Kerk aan de Hee
rengracht was gisteravond een samenkomst
belegd, welke geheel in het teeken van de
zending stond.
Namens de zendingscommissie heette de
heer Van Melse. bij afwezigheid van den
voorzitter, den heer Hemmes, allen harte
lijk welkom.
Als eerste spreker voerde mej. dr. J, G.
Hörchner. missionair arts te Djokja, het
woord, die veie ervaringen vertelde van
haar verblijf en medischën arbeid op Mid
den Java en in h'èt bijzonder van Solo en
omgeving.
In het begin van haar lezing gaf spr. een
indruk van het zendingsziekenhuis te Solo,
één der acht ziekenhuizen op Midden-
Java der Gereformeerde Kerken en in 1912
geopend. Het personeel van dit ziekenhuis
waar het Javaansch als voertaal geldt, be
staat uit vier artsen en vier Europeesche
verpleegsters en wordt verder aangevuld
met Javaansohe krachten, zoowel meisjes
als jongens.
Rondom het zendingsziekenhuis liggen
in een straal van ongeveer dertig kilometer,
hulphospitaien verspreid.
Met nadruk wees dr. Hörchner er op dat
iedereen in het zendingsziekenhuis ver
pleegd kan worden. Momenteel wordt 80 a
90"kosteloos geholpen en verpleegd. Dat
dit veel geld vraagt spreekt vanzelf.
Uitvoerig belichtte spr. de zendingstaak
die dank zij de medische zending, wordt
volbracht. Door middel van het hospitaal
worden velen tot het evangelie van Chris
tus gebracht. De medische zending mag
zich dan ook niet uitsluitend instellen op
sociaal werk.
Nadat nog vastgesteld was, dat angst en
wantrouwen plaats maken voor vertrouwen
in het zendingsziekenhuis, dat zelfs door de
intellectueele Javanen als een groote zegen
wordt beschouwd eindigde spr. met een
opwekking de medische zending te geden
ken, waarop .God eens Zijn wasdom zal
schenken.
Over „Onze verantwoordelijkheid tegen
over Indië en de zending" sprak ds. J. Ver-
kuyl van Laren.
Indië en de zending wil spr. het liefst
in nauw verband zien samengebracht.
Indië en zending hooren bij elkaar. Als
Hollanders zijn wij verantwoordelijkheid
aan Indië verschuldigd. Indië is onze
naaste. Vele eeuwen lang heeft het Neder -
landsche volk deze verantwoordelijkheid
volgens spr. niet gevoeld. Drie eeuwen lang
heeft de zedelijke norm zoo goed als niet
bestaan. Een economisch-politiek imperia
lisme werd in Indië gevonden. De tegen
stelling Inlander-Europeaan wordt heden
ten dage weer op de spits gedreven.
Als een groot tekort teekende spr. het.
aan, dat zoo heel weinig belangstelling voor
de Oostersche cultuur aan den dag wordt
gelegd. Men weet wel iets van de Nederland
omringende landen, maar van het eigen
Indië vaak heel weinig. Boeken van Gandhl
en Kagawa b.v. vinden hier vele lezers;
maar wanneer worden boeken gelezen van
de groote Indische leiders? Voor 90"/n kent
men ze niet!
Onze offerbereidheid, dienstwilligheid en
verantwoordelijkheid t.o.v. Indië dienen wij
ons weer bewust te worden.
Sprekende over de zending, zeide spr.
dat de zendingstaak onze voornaamste
plicht in Indië is. Het Indische volk zullen
wij dienen tot zijn eeuwig heil. Wij zullen
het het evangelie geven.
Ondanks het feit dat al veel voor de zen
ding gedaan wordt, moest spr. het als zeer
bedroevend zien, dat nog te weinig be
langstelling en medeleven voor de zending
in Nederland wordt gevonden. Met warmte
wekte spr. tenslotte op de zending te steu
nen, dit geeft aan ons geloofsleven wereld
perspectief en is een in dienst stellen bij
Jezus Christus,
Aan het einde van den dienst werd een
collecte voor de zending gehouden, waarna
ds. Verkuyl in dankgebed voorging.
J. STAMPERIUS t
J. Stamperius.
Op bijna 78-jarigen leeftijd is in den af-
geloopen nacht te Zeist overleden de heer
J. Stamperius, een van de groote mannen
op onderwijsgebied.
Den 8sten April 1858 werd de overledene
te Wilhelminadorp bij Goes geboren. Hij
doorliep daar de dorpsschool en werd ver
volgens Kweekeling aan de Rijkskweek
school voor onderwijzers te Haarlem.
Na voltooiing van zijn studies aldaar,
trad hij op 1 Juni 1878 als onderwijzer in
functie te Aalsmeer. Na het behalen van
de acte voor hoofdonderwijzer werd hij
leeraar aan een onderwijsinrichting te
Haarlem om op 25-jarigen leeftijd be
noemd te worden tot hoofd eener school te
Amsterdam.
Deze betrekking heeft hij 20 jaar ver
vuld tot hij in 1903 wegens gezondheids
redenen ontslag nam. Een verblijf in Tyrol
bracht herstel en eerst vestigde hij zich
metterwoon te Baarn en later te Hilversum
en tenslotte in Zeist.
Echter de heer Stamperius heeft na zijn
herstel de schoolwereld niet vaarwel ge
zegd. In 1906 werd hij benoemd tot school
opziener in net arrondissement Rhenen en
in 1909 in het arrondissement Amersfoort.
Heeft dus de heer Stamperius alle ran
gen op onderwijsgebied doorloopen, toch
liggen zijn groote verdiensten elders, al
grensden ook die aan de schoolwereld. Het
was omstreeks 1888 dat het eerste nummer
verscheen van zijn „Nieuwe bibliotheek
voor de jeugd", die een ommekeer bracht
in de richting der kinderboeken. Zelf heeft
hij de bibliotheek verrijkt met vele deeltjes
gezonde kinderlectuur.
Echter buiten deze bibliotheek gaf de
heer Stamperius nog vele andere boeiende
lectuur. We noemen slechts „Frans Naere-
bout" den menschenredder, die aan dat
boek zijn standbeeld heeft te danken. Wie
kent voorts niet ..Het Veerhuis aan de Oos-
terschelde". .De mantel der marketent
ster" en veie anderen.
Verder ontvloden aan zijn vruchtbare
pen series lees-, taal- en rekenboeken. Ook
was hij medewerker aan verschillende tijd
schriften. Hij werkte o.a. mede aan het
„Paedagogisch tijdschrift" en schreef pae-
dagogische artikelen in „Het Kind", „Op
de Hoogte" enz.
In Amsterdam is hij de groote stuw
kracht geweest tot stichting van de Ver
eeniging voor den .Volkszang" en vele ja
ren is hij de ijverige penningmeester ge
weest van het „Wezenfonds" van het Ned.
Onderwijzersgenootschap.
Met den heer Stamperius is een groot
paedagoog en kindervriend heengegaan.
JAARVERGADERING DER
VEREENIGING „OUD-LEIDEN".
Gistermiddag werd in „In den Vergulden
Turk" de jaarvergadering van boven
genoemde vereeniging gehouden. De ver
gadering werd geopend door den vlce-
voorzitter dr. Veröurgt.
Het jaarverslag van den secretaris ver
meldde o.a .een gehouden lezing door jhr.
Beelaerts van Blokland over de Sociëteit
Minerva", een ontvangen bezoek van de
ver. „Oud-Haarlem", een gehouden excur
sie voornamelijk ter propageering van het
lidmaatschap der Vereeniging onder de
leden van 't L.S.C. en verleenden gelede-
iijken steun voor 't behouden of verbete
ren van Leidsch stadsschoon.
Het jaarverslag van den penningmees
ter velmeldde een klein batig saldo en
werd onder dank goedgekeurd, evenals
dat van den secretaris Prof. Knappert,
die intusschen de leiding der vergadering
had overgenomen, stelde de bestuursver
kiezing aan de orde, waarbij het zittend
bestuur bij acclamatie werd herkozen.
Hierna volgde sluiting van de leden
vergadering.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Opheffing:
Wed. L. van Egmond en Zonen, Rijns
burg, Hofstraat 30. Schippersbedrijf, riet
en bollendek en mesthandel.
Wijziging
J. de Groot, Oegstgeest, Burg. Terweeweg
47. Melkslijterij. Vestiging filiaal: Oegst
geest, Rijngeesterstraatweg 29, dd. Jan.
1934.
BINNENLAND.
Prinses Juliana opent de nieuwe mid&
techn. school te Leeuwarden. (Binnenland,
3e Blad).
Minister Oud over het onderwijsconflicfc
tusschen regeering en parlement. (3eBl.)#
Met de Nederlandsche ambulance to
Addis Abeba. (3e Blad).
De plechtige crematie van het stoffelijk
overschot van ir. R. J. Verwijs, directeur
van het Kon. Genootschap M. S. G.
(Laatste Berichten, le Blad).
Overleden is de paedagoog en schrijver
van kinderboeken J. Stamperius, 78 j. oifd
(le Blad).
De wereldjamboree der padvinders wordt
te Bloemendaal gehouden. (Binnenland, 3e
Blad).
De verduistering van f. 137.000 te Haar
lem; verdachte veroordeeld tot 2 jaar met
aftrek van preventief. (Rechtzaken, 2e Bl.)
BUITENLAND.
Heden wordt het stoffelijk overschot
van Koning George V naar Londen over
gebracht en opgebaard in Westminster
Hall. (3e Blad en Tel. le Blad).
Het Fransche kabinet Laval is afgetre
den. Een moeilijke crisis. (3e Blad en Tel.
le Blad).
Succes der Italianen in het Zuiden. (3e
en le Blad).
Een commissie wordt ingesteld tot on
derzoek van de mogelijkheid van een pe
troleum-embargo. (3e Blad).
Eden over een hulp-verleening in de
Middellandsche Zee. (3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN,
EERSTE BLAD.
K. J. M. V. ST. PETER KANIS.
De jaarvergadering.
Gisteravond hield de K.J.M.V. in het
„Eigen Huis" haar jaarvergadering. De
voorzitter, de heer J. Coster, opende den
avond met den groet der Katholieke Jon
geren en heette allen welkom. Nadat de
notulen van de laatste en voorlaatste
vergadering onveranderd waren goedge
keurd. behandelde de secretaris enkele in
gekomen stukken van huishoud elij ken
aard. Het woord was daarna aan den heer
Geyer, die het jaarverslag van den secre
taris voorlas, waarna de voorzitter hem
voor dit welverzorgd verslag dank zegde.
Het jaarverslag van den penningmeester
werd eveneens door den heer Geyer voor
gelezen De K.J.M.V. sloot dit jaar af met
een batig saldo van f. 25.88l/s. Bij de ver
kiezing van een voorzitter werd de heer
J. Coster herkozen, terwijl bij de verkie
zing van vier bestuursleden de heeren O.
Bayer en H. Vreeburg herkozen en wegens
het aftreden van de heeren v. Dijk en
Bots de heeren J. v. Dam en C. Morsch
gekozen werden. De „Eigen Huis" commis
sie werd als volgt samengesteld: J. Geyer,
B. v. Cleef en F. Molkenboer. Hierna werd
de Sport- en Ontspanningscommissie be
noemd, welke zal bestaan uit de heeren
Jansen, v. Ommen, Verberg, Dingjan en
v. Engelen. Vervolgens werden enkele me-
dedeelingen gedaan over de a.s. Lustrum
viering, welke zal worden geopend op 28
Januari met een Triduum te houden door
kapelaan W Hessing. De moderator spoor
de alle leden aan niet alleen het feeste
lijke, maar ook het kerkelijke gedeelte van
het lustrum bij te wonen. Het oprichten
van een handeldrijvende en werknemende
K.J.M.V. groep werd besproken en aange
houden. De begrooting 1936, welke vervol
gens werd voorgelezen, gaf aanleiding tot
eenig debat. Na enkele wijzigingen werd
de begrooting met 1 stem tegen goedge
keurd. Na een geanimeerde rondvraag
sloot de voorzitter de vergadering op de
gebruikelijke wijze.
Het dagelijksch bestuur voor 1936 zal
bestaan uit de heeren J. Coster, voorzitter;
M. Geyer. secretaris en J. v. Dam, pen
ningmeester.
BIOSCOOPMIDDAG IN .TRIANON".
De afdeeling Leiden van den Bond van
Hotelpersoneel in Nederland organiseerde
gistermiddag een biosccopmiddag voor de
vrouwen en kinderen van nare afdeeling.
Dit was haar mogelijk gemaakt door de
welwillendheid van resp. de directie van
het „Trianon Theater" en de Coöperatie
„Vooruit". Dat er genoten is spreekt van
zelf. In de pauze, toen d- M-ee geserveerd
werd. kwam dit tot uit 'oen de voorzit
ter van net feestcomité van bovengenoem
de afdeeling zijn dank bracht aan de milde
gevers De stralende kindergezichten vorm
den voor de gevers een belooning op zich
zelf.