Hoare op bezoek bij Laval.
76ste Jaargang
ZATERDAG 7 DECEMBER 1935
No. 23223
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS.
Bij den luchtaanval op Dessie is groote schade
aangericht. De Negus heeft bij den Volkenbond
geprotesteerd tegen luchtbombardementen van
burgerbevolking en hospitalen.
Heden heeft te Parijs de ontmoeting Laval-
Hoare plaats.
BUITENLAND.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
Agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
Jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
,30 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week t. 0.18
Franco per post f. 2 35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
AANGENOMEN BEROEPEN.
Onze stadgenooten. de heeren P. A H.
de Boer en J. L. Springer, theol. candida-
ten hebben de respectievelijk op hen uit-
eebrachte beroepen en toezegging van be
roep naar de Ned.-Herv. Gem. van Ber-
tenwoude (Z.-H.) en Blankenham (O.)
langenomen.
DE STADHUISBOUW.
GEMEENTEBESTUUR SOMMEERT GE
DUPEERD HUISEIGENAAR TOT
GEDEELTELIJKE SLOOPING
VAN ZIJN PAND!
Zooals wij onlangs met een welspreken-
!e foto illustreerden, zijn als gevolg van
!e werkzaamheden op het Stadhuisterrein
instige verzakkingen ontstaan in eenige
lelendendc perceelen, voornamelijk in die
an de firma F. aan de Vischmarkt en Z.
n de Maarsmanssteeg, Ook is het bekend,
iat die werkzaamheden sedert ongeveer
en maand zijn stilgelegd als gevolg van
jn conflict tusschen het gemeentebestuur
n de aanneemster, de firma Hillen en
loosen uit Amsterdam over de vraag, wie
ansprakelijk Is voor de stellig niet-onaan-
ienlijke schade, welke aan beide percee-
•n is aangericht. Door dien stilstand in
le uitvoering der werkzaamheden, heeft
ok de verzakking geen ernstiger aanzien
ekregen. althans niet nadat ongeveer vier
reken geleden de laatste stutten zijn aan-
[ebracht.
Daardoor doet het schrijven van het
sllege van B. en W. aan den heer F., dat
leze hedenmorgen ontving en waarvan
lij ons inzage verleende dubbel vreemd
Un.
B. en W .schrijven daarin om.:
..Het is ons gebleken, dht het aan U in
ilfendom toebehoorend perceel Visch-
tarkt 6 zoodanig bouwvallig is, dat het
pvaar oplevert voor de openbare veilig-
Md".
.In verband hiermede schrijven B. en W.
ia eigenaar binnen vier dagen aan
terschillënde werkzaamheden te doen uit
keren, o.a. gedeeltelijke slooping van het
khterhuis en versterking van den voor-
ffl achtergevel door middel van stempels
ra kruizen.
Zij wijzen er tenslotte op. dat voor het
tfval niet aan deze aanschrijving mocht
torden voldaan, zij bevoegd zijn van hun-
lenwege doch op kosten van den eige
naar, het noodige te doen verrichten.
Xaar onze meening gaan B. en W. nu
toch te ver Men kan toch moeilijk be
teren dat de betrokken huiseigenaar de
Woelde verzakkingen heeft veroorzaakt.
Inplaats, dat hij nu weet tot wien hij
hch moet wenden om een o.i. alleszins ge
rechtvaardigde eisch tot schadevergoeding
-c te dienen, krijgt hij te hooren, dat bin
nen vier dagen op zijn kosten zijn pand
iedeelteüjk moet worden gesloopt en niet
alleen de achter-, maar ook de v ór-
fevel moet worden versterkt.
Ook wanneer B. en W. het onderhavige
(etal volkomen juridisch willen behande
len en daarover de hoogste rechterlijke uit
braak willen uitlokken, dan nóg zou het
ju. aanbeveling verdienen de zaak met de
^trokken huiseigenaars voorloopig in \er
•tonne te regelen in afwachting van de
atere beslissing.
Ben gedragslijn als in boven aangehaald
Wrijven tot uitdrukking komt. draagt er
pet bepaald toe bij om de gedupeerde
Huiseigenaren gerust te stellen.
Bij het ter perse gaan van dit Blad was
*h dusdanig schrijven alleen ontvangen
!c« de firma F. aan de Vischmarkt.
HET SINTERKLAASFEEST DER
SCHOOLKINDEREN.
Heil schrijft ons:
Sint Nicolaas-Intochtcommissie voelt
tch gedrongen, nu de feestelijkheden
J»r de kinderen zijn afgeloopen. haar
•Hik uit te brengen aan allen, die hebben
Medegewerkt, om dit feest zoo mooi te
™en slagen. In het bijzonder wordt hier-
Redacht aan de gaven, die haar voor
J): doel zoo gul zijn toegezegd. De com-
stsde denkt aan de N.V. „Leidsch Dag-
JW', aan de firma v.h. Gebrs. Pel en
■ui de firma Van der Kloot. Maar hoe-
jeel sympathiek meeleven ligt er in deze
fubuuervolle tijden niet verborgen in de
centen, dit zoo noode gemist kunnen
jurden en tooh vol liefde geofferd wer-
j™, Heusch. er is in de maand November
-Md gewerkt, maar steeds werd deze ar-
31" verzoet door de sympathie, die aller
«gen werd getoond. Nogmaals dus. gij
tfkers en werksters, gevers en geefsters,
en allen den hartelijken dar.k van
commissie.
O
MAATSCHAPPIJ DER NEDERLANDSCHB
LETTERKUNDE.
-chten van dr. Tielrooy en
dr. Terpstra.
Gisteravond hebben in de maandelijk-
sche ledenvergadering van de Maatschappij
der Nederlandsche Letterkunde dr. J. Tiel
rooy en dr. H. Terpstra voordrachten ge
houden.
Eerst sprak dr. Johannes Tielrooy uit
Zwolle over „Victor Hugo als religieuze
persoonlijkheid".
Victor Hugo zoo betoogde dr. Tiel
rooy is geen eigenlijk philosoof geweest.
Hij had slechts intuïties, die hij aanvulde
door kennis, verstand en verbeeldings
kracht. Intuïtie had hem b.v. de over
tuiging van het Godsbestaan, van God's
rechtvaardigheid en van de persoonlijke
onsterfelijkheid geschonken. Vóór zijn
53ste jaar als religieus denker en gevoeler
weinig oorspronkelijk, heeft hij zich
daarentegen later merkwaardige religieuze
opvattingen eigen gemaakt: op Jersey
vooral zijn deze ontstaan, tijdens de, al
daar doorgebrachte eerste jaren zijner
ballingschap. Het was zijn eerzucht, in de
plaats van den Christelijken godsdienst
een nieuwe, door hem geschapen gods
dienst van louter liefde te stellen.
Door middel van de poezie heeft hij
dezen godsdienst willen verbreiden; hij zag
nl. in de poëzie een werkzaamheid, die het
mensehdom de waarheid en den vooruit
gang moest brengen. Zeer gesterkt gevoel
de hij zich daarbij door ervaringen, tijdens
spiritistische séances opgedaan: Christus
zelf zou hem de schepping en de verbrei
ding van den nieuwen godsdienst hebben
opgedragen Spr. zette uiteen dat hier
vermoedelijk argeloos zelfbedrog in net
spel is geweest.
In „Ce que dit la Bouche d'Ombre, Dieu
en La fin de Satan" is een volledige zeei
concrete wereldbeschouwing neergelegd.
Tot de voornaamste kenmerken er van
behooren de volgende inzichten: het kwade
is door God zelf gewild, het kan door de
vrijheid overwonnen worden; de mensch
is vrij; eenmaal zal alle schuld gedelgd
worden; God is zonder grenzen en heeft
toch een „ik"; de laatste werkelijkheid
kan geen stof zijn; alles, ook het oogen-
schijnüjk levenlcoze, is bezield
Na voorlezing en besoreking var een
aantal passages uit genoemde drie gedich
ten. betoogde spr., dat z.i. van den invloed,
dien de Kabbala op deze poëzie geoefend
zou hebben, wel eens te hoog wordt op
gegeven
's Dichters wereldbeschouwing acht hij
in vele opzichten oorspronkelijk, hetgeen
echter niet wil zeggen, dat hij de waarde
er van over het geheel zeer groot acht;
Hugo's verbeeldingskracht heeft hem te
veel parten gespeeldoverigens is het pro
bleem van het kwade, dat er het centrum
van uitmaakt, immers niet voor oplossing
vatbaar Spr. prees het dan ook in Victor
Hugo, dat deze zelf dikwijls aan zijn leer
getwijfeld heeft; hij bestreed in dit ver
band de meening van hen, die in Hugo
een mysticus zien De poëzie waartoe
Hugo's opvattingen aanleiding zijn ge-
wrest, is echter volgens spr. op vele plaat
sen van hooge orde en deze dichter kan
met recht „une grande ame" worden ge
noemd.
Vervolgens sprak dr. H. Terpstra uit
Hilversum over „De vroegste Chineesche
handel van onze voorouders".
Een der voornaamste doeleinden van de
Oost-Indische Compagnie aldus de heer
Terpstra was het verkrijgen van den
handel op China; zijde en porselein waren
hier de twee artikelen, waar het vooral om
te doen was thee wordt pas van betee-
kenis in de tweede helft der XVIIe eeuw.
De verschillende pogingen echter, ten deele
reeds vóór de stichting van de Compagnie
ondernomen, om dezen voordeeligen han
del in China zelf te vestigen, strandden op
den onwil der inwoners, vreemdelingen in
hun land toe te laten. Toch behoefde men
hierom niet van dezen handel af te zien.
Van Neck was, na een mislukte poging in
China, in 1601 geankerd voor Patani. ge
legen aan de Oostkust van 't schiereiland
van Malaka, en deze stad, die stond onder
de weinig merkbare souvereiniteit van den
koning van Siam. werd voor een twintig
tal jaren onze voornaamste inkcopplaats
van chineesche artikelen.
Dc Chineezen kwamen daar namelijk
jaarlijks in den tijd van Februari tot Mei
met hun jonken, en dreven er een leven-
digen handel. De Hollandsche factorij
houders in Patani nu trachtten zooveel
mogelijk van de ladingen der jonken op te
koopen; ze sloten ook voorkoop met de
Chineezen betreffende leveranties voor een
volgend jaar en verstrekten hierbij, onder
behoorlijke borgstelling, dikwijls een voor
schot aan de Chineezen, soms zelfs alge-
heele vooruitbetaling. De zijde, die in Pa
tani werd ingekocht, was voor een groot
deel „rouwe" d.i. ruwe zijde, waarvoor in
Amsterdam destijds een zeer levendige
markt bestond. Maar ook kocht men in
Patani zijden stoffen, „zijdelakenen" ge
noemd, waaronder bijv. armosijnen, damas
ten, satijnen, ja zelfs fluweelen worden
gerekend. Daar de zijdehandel zeer veel
kennis van zaken vereischte, zoo bij het
onderscheiden der kwaliteiten en bij de
verpakking, werden soms door de Com
pagnie speciale zijdekenners uitgezonden.
Verder werden groote hoeveelheden porse
lein in Patani ingekocht, zooals schotels,
koppen, kommen, potten, kannen, fles-
schen, keiken. wijnpinten en zoutvaatjes.
Naast deze beide producten betrok men
van de Chineezen vooral suiker en gember.
Op den duur verloor Patani voor ons
zijn beteekenis: De Engelschen traden er
sedert 1612 als concurrenten op en verder
stonden de Chineezen bloot aan willekeur
en hooge tollen van den kant der inlan
ders. Coen besloot daarom in 1621 tot
opheffing van het kantoor. Cornelis Reijer-
sen wist hierna door zijn vlootexpeditie
onze vestiging op Pehoe (in de Pesca
dores. bij Chinal te bewerken; door den
beslisten tegenstand van de Chineezen
echter voelde men zich in 1624 genoopt
Pehoe weer te verlaten en zich ten Oosten
daarvan op Formosa te vestigen, dat biina
veertig jaren het terrein van onzen Chi-
neeschen handel is gebleven.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Rijksuniversiteit Leiden.
Bevorderd tot doctor in de Letteren en
Wijsbegeerte, op proefschrift getiteld:
Solomos et l'Italie", de heer J. Branden
burg, geboren te Rotterdam.
Geslaagd voor het doctoraal examen
Chineesch-Japansche taal- en letterkunde
de heer C. C. Krieger (Oegstgeestien
voor het doctoraal examen Indisch Recht
de heer Soemardi (Leiden) en mej. E. J.
M A. Hens (Den Haag).
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving: Chemigrafische
Kunstinrichting Neerlandia. (Onderdeel
der N.V. Maatschappij tot exploitatie van
Cliché-fabrieken.) (Filiaal). St. Aagten
straat 24. Leiden, hoofdzetel: Nieuwe Mol
straat 26a—b: 28. Den Haag.
Beheerder filiaal: J. G, Akkerman. Lei
den.
Wijzigingen: Chemigrafische Kunstin
richting „Neerlandia", St. Aagtenstraat 24,
Leiden clichéfabriek.
Bovengenoemde zaak is opgenomen in de
N.V. Maatschappij tot exploitatie van
Cliché-fabrieken.
Gebr. Gevers Leuven, Veurscheweg 19 c.
Voorschoten, verwerking van plastische
materialen.
De mede-eigenaar jhr. A. J. Gevers
Leuven is uitgetreden. Het bedrijf wordt
voortgezet onder den ouden naam, in een
vennootschap onder firma.
Vennooten: Jhr. J. H. Gevers Leuven,
Voorschoten en C. H Gerlings, Voorscho
ten. (Huwelijksche Voorwaarden).
DOODELIJK ONGELUK.
De 66-jarige H. C, Geest alhier is giste
ren door een auto onder de gemeente
Woerden aangereden. Zwaar gewond is de
man bij een landbouwer binnengedragen.
Dr. v. d. Giesen, die den toestand hoogst
zorgwekkend achtte, liet het slachtoffer
naar het R.K. ziekenhuis overbrengen
waar hij spoedig na aankomst is overleden.
Prof. dr. J. Huizinga alhier zal op
Zaterdag 11 Juli te Rotterdam een rede
uitspreken ter herdenking van den sterf
dag van Erasmus.
•N ZELZAME VISCH TENTOONGESTELD.
Gedurende eenige dagen wordt hier ter
stede op een zolderschuit, liggende in de
Turfmarkt, een merkwaardige visch ten
toongesteld, die levend op het strand nabij
IJmuiden aanspoelde en door eenige man
nen werd afgemaakt. Het enorme dier is
ruim vijf meter lang en weegt circa 650
K.G. Het is een z.g. pseudorca. die tot-
dusverre nimmer op onze kusten is aan
getroffen en een gevaarlijk roofdier. Een
tweede, kleiner exemplaar is afgestaan
aan het Rijksmuseum voor Natuurlijke
Historie alhier.
UIT HET POLITIERAPPORT.
Hedenmorgen is de 40-jarige P O.,
werkzaam op het terrein der Stedelijke
Lichtfabrieken, met een kruiwagen van
een ruim anderhalven meter hoogen oprit
gevallen. Aangezien hij over pijn in den
rug klaagde, is hij door den E. H. D. naar
het Diaconesser.huis overgebracht.
Vanmorgen omstreeks halfnegen is het
9-jarig zoontje van den heer I„ dat uit de
Kanaalstraat kwam loopen en op een
drafje achter een tram langs den Hooge
Rijndijk wilde oversteken, aangereden door
een personenauto bestuurd door den heer
M. C uit Katwijk-aan-Zee.
Het ventje kreeg een lichte hersenschud
ding en is door den E. H. D. naar het Aca
demisch Ziekenhuis vervoerd. De politie
onderzoekt de schuldvraag.
Als verdacht van oplichting tot een
waarde van ongeveer f. 50 is door de
politie aangehouden de 28-jarige H. M.
alhier.
CONCERT „ROYAL WELSH LADIES"
CHOIR".
Het over de wereld bekende .Royal
Welsh Ladies' Choir" zal a.s. week een
laatste tournee door ons land maken en
Woensdag a.s. een concert geven in de
Remonstrantsche kerk. Dit koor staat
onder leiding van de 77-jarige dirigente
Madame Clara Novello Davies en be
haalde groote successen o.a. in Engeland
Amerika. Het is de eer te beurt gevallen
te mogen zingen voor de Engelsche
Koninklijke familie op Windsor Castle.
Deze tournee wordt geheel gehouden ten
dienste van den vrede en staat onder :!c
auspiciën van de „Verecniging voor In
ternationale Vriendschap en Wereldvrede".
Het koor bestaat uit 33 zangeressen.
Sedert geruimen tijd heerscht onder
de paarden van het 6e regiment veld
artillerie alhier een besmettelijke ziekte,
welke zich ook onder de paarden in andere
garnizoensplaatsen heeft voorgedaan De
ziekte heeft geen kwaadaardig verloop,
doch de dieren moeten op stal blijven en
kunnen geen dienst doen. In de laatste
dagen was de ziekte in zooverre bedwon
gen, dat het mogelijk was de paarden, ge
leid aan den teugel, een poosje te laten
rondstappen.
Tot hoofd der fröbelschool aan de
begin Januari 1936 te openen Haanstra-
school aan de Leliestraat is benoemd mej.
•I Bakker, thans onderwijzeres, plaatsver
vangend hoofd, aan de fröbelschool aan
het Rapenburg alhier.
PE ALGEMEENE TOESTAND.
De vlootconfercntie.
Alle deelnemers aan de Londenschc
vlootconferentie zijn te Londen gearri
veerd. De conferentie wordt Maandag
morgen half elf in de Locarno-zaal van
het departement van buitenl. zaken door
Baldwin geopend
De Fransche regeering heeft den on
derteekenaars van het vlootverdrag van
Washington medegedeeld, dat op 22 Oct.
op de werf te Brest, de kiel gelegd is voor
het eerste pantserschip van 35 000 ton.
Het tweede pantserschip van deze af
meting zal op stapel worden gezet, zoodra
het verdrag van Washington afloopt, het
geen op 1 Jan. 1936 het. geval is
Over vloot-ontwapening gesproken!
De voorbereidende scheepvaartconfe
rentie, waaraan is deelgenomen door 16
zeevarende staten, die in totaal beschik
ken over vier vijfden van de wereld-
koopvaardijtonnage, heeft haar arbeid be
sloten met de uitwerking van een rapport,
waarin in hoofdzaak de meeningsver-
schillen, die aan den dag zijn gekomen,
worden aangegeven. Volgens dit rapport
is de internationale regeling van den ar
beidstijd en het vaststellen van mini-
mumcijfers voor de sterkte der bemanning
op koopvaardijschepen vooral door de
Britsche reeders afgewezen, althans in
dien niet tegelijkertijd een nieuwe rege
ling der !oon"n tot stand komt.
Znowri de Fransche reeders als dc ver
tegenwoordigers der Fransche regeering
spraken zich uit voor een internationale
overeenkomst Inzake den arbeidstijd in
de koopvaardij.
BINNENLAND.
Hoe er bezuinigd wordt bij de Spoor
wegen. (3e Blad).
Dreigen er weer moeilijkheden tusschen
kabinet en parlement? (Binnenland, 4e
Blad).
Dr. Kortenhorst uit Duitschland ver
bannen. (Binnenland. 4e Blad).
De Tweede Kamer over de industrialisa
tie. (Binnenland, 4e Blad).
Inval bij een bank te Amsterdam; de
directeur gearresteerd. (3e Blad).
Aljechin staat gunstig in de 27ste partij
tegen Euwe. (Sport, 4e Blad).
De litterator Frans Ercns, 78 jaar oud,
te Houthem-St. Gerlach overleden. (Kunst
en Letteren, 4e Blad).
Op den weg HypolitushoefDen Oever
zijn vier personen gedood bij een auto
botsing; eenige anderen werden gewond.
(Laatste Berichten, le Blad).
BUITENLAND.
Het bombardement van Dessie. Protest
van den Negus te Geneve. (3e Blad).
Hoare bij Laval op bezoek, (le Blad).
Nieuwe overwinning van Laval in de
Fransche Kamer. (Buitenl., le Blad).
Rede van Goering te Hamburg. (Buiten
land, le Blad).
ZIE VOORTS
EERSTE BLAD.
LAATSTE BERICHTEN,
DUITSCHLAND.
Rede van Goering te Hamburg.
Weer een deviczenproces.
Rijksminister Goering heeft gisteravond
in de Hanseatenhalie te Hamburg een rede
gehouden, waarin hij o.a. sprak over de
wederbewapening van Duitschland in ver
band met den internationalen toestand.
Er kon geen veiligheid van het Rijk be
staan. zoo lang het volk zijn vrijheid niet
had. verklaarde Goering. Vrijheid en eer
zijn twee onafscheidelijke begrippen.
Duitschland heeft niet bewapend om mili
taire parades te houden of om militairis-
tische gevoelens te kweeken. en ook niet
om andere volken te onderdrukken, doch
om den wereldvrede te dienen. Een weer
loos volk kan zijn nabuurvolken ertoe in
de verleiding brengen, dingen te doen. die
in strijd zijn met het begrip vrede.
Duitschland heeft in het Europeesche con
cert een plaats ingenomen, waardoor het
geen vredesklanken kon laten hooren.
Bovendien zijn er hardhoorige partners,
die slechts door het gebulder der kanonnen
uit hun slaap gewekt kunnen worden. Door
zijn bewapening kan Duitschland in het
internationale concert weer volgens zijn
waardigheid gehoord worden. Men kan
bovendien niet weten, of en hoe de span
ningen. die thans in Europa heerschen,
zich zullen ontladen. Indien het onweer
losbarst, moet er een staatsbestuur zijn,
dat kan verhinderen, dat het op Duitschen
bodem vernieling zal brengen.
In verband hiermede wees Goering op
de noodzakelijkheid van grondstoffen en
de schaarschte van sommige levensmidde
len. die hij weet aan de hamsteraars en
winstmakers uit de huidige conjunctuur.
Hij deed een beroep op de boeren om de
voedselvoorziening veilig te stellen.
Tenslotte laakte hi.i den kerkstrijd en
het optreden der kerkelijke oppositie en
bepleitte Goering nauwkeurige toepassing
van de jongste rassenwetgeving.
De speciale rechtbank te Eerlijn heelt
uitspraak gedaan in een deviczenproces
tegen vijf leden der orde van de Barm
hartige Broeders uit Trier.
De voornaamste beklaagde. Ferdinand
Hoffmann is wegens verraad der Duitsche
volkshuishouding en voortgezette deviezen-
overtredingen veroordeeld tot 5 jaar
tuchthuisstraf. 5 jaar verlies van eer en
een boete van 141.030 R.M. Dc gcneraal-
oversto August Wolff is wegens voortge
zette overtreding der deviezenvoorschriften
veroordeeld tot 2'/- iaar gevangenisstraf en
een boete van 15.000 R.M. Beiden zijn ge
meenschappelijk aansprakelijk voor een
bedrag van J 00.030 R.M.
De prior Michael "Uhiel werd wegens aan
zetting tpt begnn-tMng veroordeeld tot
n •^n-nise)-afde beid" 'ee-
kenb-ord"- Me'gr en Saue" wegens bo-
gunstigin- tot 4 mnendcn. die door het
voorarrest als ondergaan gelden. Ook bij
de andere veroordeelden wordt het voor
arrest afgelgokken.