De groote Vee- en Zuiveltentoonstelling.
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 19 September 1935
Vierde Blad
23156
ïen grootsche demonstratie van de Hollandsche Zuivelindustrie
jSt,e Jaargang
g-
<<o.
O
Jovendien verkondigen de exposanten onze
nationalen roem met Bloemen, Groenten en Fruit.
Foto Bleuzé, Leiden.
onder In goed vertrouwen alles ln orde
gebracht was en de uitstallingen werden
voorbereid.
Ik heb zelf mogen constateeren hoe
vastberaden de leiding het roer in handen
hield en van geen wijken heeft willen
weten. De opening kon op den vooraf aan-
gekondlgden tijd doorgaan. Een eere-sa-
luut breng ik aan u allen mijne heeren
commissieleden en uwe medewerkers voor
dit kranige stuk werk, dat ge met opof
fering van uw nachtrust alleen niet ge
klaard zoudt hebben, hadt ge niet tevens
beschikt over een groot talent en een
goede dosis durf.
Ik mag niet vergeten of verzwijgen, dat
deze eerste tentoonstelling haar ontstaan
dankt aan particulier initiatief, al hebben
de verschillende betrokken gemeentedien
sten met enthousiasme aan het welslagen
medegewerkt en ik gevoel de behoefte om
namens het Gemeentebestuur onzen har-
telijken dank te betuigen aan den voor
zitter van het Comité van uitvoering, den
heer Bonda, voor zijn gelukkige gedachte,
die hij als een goed vader, na haar in het
leven geroepen te hebben, is blijven ont
wikkelen, verzorgen en tot wasdom bren
gen met een prijzenswaardig enthousias
me, zoodat nu het gebouw, dat hij zich
droomde, is opgetrokken en straks uwe
belangstelling, ik hoop ook uwe bewonde
ring zal trekken.
Dat hij niet vermocht dit alleen te vol
brengen spreekt wel vanzelf en de mede
werking van de zijde van het Gemeen
tebestuur heeft hem de volbrenging van
voor kenner en leek worden uiteengezel
aan de hand van het beste materiaal dal
vertoond kan worden. Trouwens de uitvoe
rige catalogus met voorwoorden, en ge
schiedkundige verhandelingen, een keurig
verzorgd boekje, waarover den Secretaris
mijn compliment, leert U dienaangaande
meer dan ik zou vermogen.
Een welkome gelegenheid tot het in den
aanvang vermelde initiatief bood de inge
bruikneming van de nieuwe veemarktter
reinen, die, hoewel morgen in wezen ge
schiedende, thans toch uwe aandacht
vraagt, omdat de uitstalling van het vee
die nieuwe terreinen geheel vult.
In zijn lezenswaardig artikel over de tot
standkoming van het thans uitgevoerde
veemarktplan juicht de Directeur van den
Markt- en Havendienst over de snelheid,
waarmede dit geschied is. Het is, helaas
een feit, dat een periode van drie jaren
voor de totstandkoming van een openbaar
werk, waarvan de bestektermijn loopt over
enkele maanden, kort genoemd mag wor
den. AI kan men het betreuren, dat open
bare werken zoo langzaam geboren wor
den, wij willen er ons vandaag liever over
verheugen, dat ook nuttig werk er is en,
dat het zoo goed geslaagd is. Het bureau
van Gemeentewerken heeft de uiterste
zorg en moeite er aan besteed en ijs mag
directie en staf gelukwenschen met het
bereikte resultaat. Dat ik dit van harte
doen kan, stemt mij persoonlijk tot groote
tevredenheid, omdat een moeilijkheid, die
zich bij de plannen voordeed, en die tnU
met zorg vervulde, dank zij de bijzondere
Foto Van Vliet, Lelden.
Bestuur en genoodigden bij de officleele opening; zittend v. I. n, r. de heeren mr. dr. C. E. van Strijen, Is. Leman J W
wmm - _-p- - A-Ü. -i
Bonda en prof. Bergen Staande ln dezelfde volgorde: de Bur^éfnéèster, mr. A. vair de Sande Bakhuyzen en de heeren
D. ten Gate Brcrüwer, C. Bakker, Van der Kloot, Van der Stoel, overste H&itsma Muller en de heer L. A. Mennes.
Zoo is dan vanmorgen ondanks de bijna
umpspoedig geworden tegenwerking van
Moeder Nsiuur de groote vee- en zuivel
tentoonstelling officieel en ln tegenwoor
digheid van vele autoriteiten geopend
kunnen worden.
De organisatie verliep ook bijna tè mooi,
tan alle zijden, zoowel van overheids
wege als van den kant der belangheb
bende kringen, in casu de exposanten on-
dervond het tentoonstellingsbestuur alle
medewerking, welke men zich slechts kan
wenschen.
Totdat de fatale Dinsdag kwam, waar
op een fatale Zuid-Westerstorm in enkele
uren tljds een groot gedeelte vernielde
van hetgeen na maandenlangen moei-
lamen arbeid met Hollandsche degelijk
heid was voorbereid.
Als een lijkwade lagen daar de groote
witte tentzeilen over de gedeeltelijk inge
lichte stands en de aanhoudende storm
maakte voorloopig wederopbouw onmoge
lijk.
Goede raad scheen duur- Het was Lei
den's eerste burger, mr. A. van de Sande
Bakhuyzen, die met een edel gebaar het
tentoonstellingsbestuur de reddende hand
toestak en de geheele Schuttersveldschool
tot zijn beschikking stelde. Deze daad
leed de even gedoofde energie weer op
laaien. Bestuur en exposanten verdubbel
den hun krachten om alles toch op tijd
Bereed te hebben. Gemeentewerken ver
leende op onbekrompen wijze steun door
personeel voor de vernielde bestrating
beschikbaar te stellen; de Plantsoenen-
Wenst tooverde kleurige bloemperken te
voorschijn op verschillende plaatsen van
het tentoonstellingsterrein; het bestuur,
onder aapvoering van de heeren Bonda,
Ijeman, Mennes en v. d. Kloot, bleef dag
en nacht in de Weer en dank zij aller
energiek willen en voortreffelijke samen
werking kon vanmorgen, ondanks de
overmacht der natuurkrachten, tegelyk
Bet de veetentoonstelling ook de zuivel-
expositie worden geopend.
De officieele opening.
Deze plechtigheid vond plaats ln de
bovenzaal der sociëteit „Amicitia", waarbij
o.a. tegenwoordig waren de burgemeester
van Leiden, mr. A. v. d. Sande Bakhuyzen,
de wethouders, de heeren Splinter,
Verwey en van Stralen, de gemeente
secretaris mr. dr. van Strijen, de burge
meesters van Oegstgeest, Leiderdorp,
Warmond en Wassenaar, de oud-burge
meester van Leiden, jhr, de Gijselaar, de
oud-weth. de heer Goslinga, prof. dr. H. C.
L. E. Berger, namens den directeur-gene
taal voor den Landbouw en tevens in zijn
kwaliteit van directeur van het Vee-
artsenijkundig Staatstoezicht, de heer Bi-
mond. voorzitter van den C.B.T.B-, den
here H. C. Vermaat, voorzitter der Ver.
voor Hoofdambtenaren bij hat Markt
wezen, de heer C. W- Kampschöer. voorz.
van den R.K. Boeren- en Tuiiidersbond,
de heer J. Barendse, regeeringscommissa-
1a voor den tuinbouw, het bestuur der
Leidsche Middenstandscentrale, der Leid-
sche Winkelweek-Commissie, verschillen
de hoofden van gemeentediensten, de
Prnizoenscommandant, overste Haitsma
Muiier, het dagelijksch bestuur der Ka
mer van Koophandel en vele anderen.
Zij allen werden door den voorzitter van
bet tentoonstellingsbestuur, den beer J-
Bonda, hartelijk welkom geheeten.
Welkomstwoord van den heer
J. W. Bonda.
De vraag, aldus vervolgde spr.. dringt
ïeh allereerst naar voren: Hoe is deze
tentoonstelling ontstaan?
Toen in 1911, nu 24 jaar geleden, de
laatst gehouden landbouwtentoonstelling
dooi den storm werd vernield, is de moed
ec blijkbaar uitgegaan en heeft men zich
van experimenten op dit terrein ont
houden.
Totdat in 1931 op initiatief van eenige
veehouders hier tier plaatse werd opge
richt de Vereenlging van Varkensfokkers
en -Mesters, met het doel de crlsismoel-
lijkheden ln de varkensmesterij gezamen
lijk het hoofd te bieden en de vraag
stukken op dat gebied te trachten op te
lossen.
Als één der middelen om dat doel te
bereiken, heeft deze Vereehiging in 1933
op bescheiden voet een Varkensfokdag
georganiseerd en ln 1934 werd op ruimere
schaal een demonstratie- en verkoopdag
van Fok- en Mestvarkens gehouden.
Het nuttig effect daarvan en de door
velen getoonde groote belangstelling daar
voor, hebben ten volle bewezen, van hoe
groot belang en hoe noodzakelijk derge
lijke dagen zijn.
Toen dan ook voor dit jaar de plannen
overwogen werden en nadat met den di
recteur van den Markt- en Havendienst
overleg gepleegd was, werd besloten te
trachten er een Veetentoonstelling van te
maken, in verband met de feestelijke in
gebruikneming van het nieuwe Veemarkt
terrein.
Besprekingen werden gevoerd, verschil
lende personen en organisaties aange
zocht tot medewerking, met als resultaat,
dat een voorloopig Comité werd gevormd.
De Commissie is toen vol goeden moed
gegaan naar het Gemeentebestuur en dit
zag in onze plannen een gewichtig stads
belang. Leiden hielp onbekrompen en onze
Commissie besloot, door te zetten.
Spr. memoreerde dan den storm van
Dinsdag j.l. en de prachtige oplossing,
welke de burgemeester vond voor de daar
door ontstane moeilijkheden.
Een vraag, die het in belangrijkheid
van de eerste zeker wint, is deze:
Wat is nu het doel van deze Tentoon
stelling?
Onze boeren zitten in moeilijkheden.
Verplichtingen worden hun opgelegd en
zij zitten aan handen en voeten gebonden
aan allerlei wettelijke maatregelen. Dooi
de contingenteeringen zit de boer met zijn
producten (en dat is in deze streken spek,
zuivel, groenten, fruit en bloemen) verle
gen. Hij is aangewezen op den export.
Het verbruik van kaas in ons land geeft
geen reden tot klagen, maar 't melkver-
bruik is te gering, terwijl nog te weinig
Nederlanders doordrongen blijken te zijn
van de groote waarde van onze Neder-
landsche Boerenboter; van ons gezondste
fruit: druiven; van ons eerste vitaminen-
product: de tomaat.
Het onvoldoende gebruik van deze pro
ducten hier in 't binnenland is geen re
clame voor 't buitenlandsch verbruik.
Nudaarin moet verandering komei}.
Het binnenlandsch verbruik moet de
hoogte in.
Ons eigen land, ons eigen volk moet
zjjn voordeel zien in 't meerdere gebruik
van zuivel, groenten en fruit.
Want nog altijd geldt de waarheid van
de leus:
„Helpt de boeren.
Dan helpt ge uzelf!"
Tenslotte dankte spr. den burgeijieesJjer
nogmaals voor al zijn persoonlijke be
moeienissen, voor al de hulp, voor al het
werk dat hij voor deze Tentoonstelling
heeft gedaan.
Aanvaardt de verzekering, ajdus eindig
de spr., dat uw krachtdadige hulp een
aangename herinnering zal blijven. (Ap
plaus).
Vervolgens was het woord aan den bur
gemeester tot het houden van de eigen
lijke openingsrede.
Openingsrede van den burgemeester.
Deze sprak ongeveer als volgt:
Het verheugt het Gemeentebestuur ten
zeerste, dat gij door uwe tegenwoordig
heid blijk hebt willen geven van uwe be
langstelling in deze voor mijn gemeente
zoo gewichtige gebeurtenissen, de opening
van de Vee- en Zuiveltentoonstelling, de
ingebruikneming van de nieuwe markt
terreinen en den aanvang van een daar
bij zich aansluitende winkelweek. Het zijn
vooral de twee eerstgenoemden die ons de
eer van uw bezoek bezorgen en, ik durf
het vertrouwensvol zeggen, dit ook ver
dienen, hoezeer ik ook van harte gaarne
opwek tot een bezoek aan de keurig ver
zorgde étalages der winkels en vooral van
de daarachter gelegen lokalen.
Ten aanzien van de tentoonstelling
moet lk bekennen, da£ Leiden, door in
zooveel jaren niets van dien aard te on
dernemen, zich aan nalatigheid heeft
schuldig gemaakt. Onze centrale ligging
in een zoo bij uitstek aan veeteelt en zui
velbereiding gewijde streek legt ons de
verplichting op om eenerzljds 'n gelegen
heid te scheppen, waar als het ware een
gemeenschappelijke reclame gemaakt kan
worden door de resultaten van deze be
drijven aan anderen te toonen en ander
zijds om hen hierheen te lokken, die aan
onze landbouwers wat nieuws te bieden
hebben, want voor landbouwende streken
hebben tentoonstellingen nog niets van
hun nuttigheid ingeboet. Ik hoop dan
ook dat deze eerste proeve een succes
moge worden en dat wij in de resultaten
een aanwijzing en aanmoediging mogen
vinden om op geregelde tijden hier een
dergelijk schouwspel te organiseeren.
Ge weet allen welke geweldige tegen
slag dit goede werk 1.1. Dinsdag te verdu
ren kreeg. Het reeds zoo goed als afge
werkte en gedeeltelijk ingerichte deel der
tentoonstelling werd een prooi van een
van die verraderlijke Septemberstormen,
die ditmaal in ongekende hevigheid zich
wierp op eenige weerloóze tenten, waar-
De burgemeester (x) bewondert den kampioen der vette ossen. Eigenaresse Coop.
„De Volharding" te Den Haag.
zijn taak mogelijk gemaakt en verlicht.
Van de gemeentediensten, die daartoe
ln het geweer geroepen zijn noem ik voor
eerst natuurlijk den Markt- en Haven
dienst, wiens directeur, de heer Mennes
zich met zeker niet minder geestdrift, met
zijn ons bekende degelijkheid en met zijn
groote vakkennis gegeven heeft aan de
verwezenlijking van het denkbeeld, hem
zoo sympathiek, omdat het strekt de
Leidsche veemarkt te helpen in zijn bloei.
De dienst van Gemeentewerken heeft op
zeer lofwaardige wijze zijn onmisbare hulp
verleend door te zorgen dat het markt
terrein tijdig gereed was. Ook het ongeluk
dat ons eergisteren, een oogenblik over
rompelde, heeft gemaakt dat op den
Directeur van Gemeentewerken, de atdee-
ltng Onderwijs en verscheidene andere
diensten een beroep om hulp is moeten
worden gedaan. Zij zijn geen van allen in
gebreke gebleven en hebben opnieuw ge-j
toond, dat in nijpende omstandigheden op
hen ten volle te rekenen valt.
Verder dank ik allen die in meerdere of
mindere mate in welke hoedanigheid ook
tot het welslagen het hunne hebben bij
gedragen. Hen allen bij name te noemen
zou niet gaan, evenmin als het mogelijk
zou zijn een overzicht te geven van den
geheelen omvang van hetgeen vertoond zal
worden. Ik geloof te mogen zeggen, dat alle
zijden van de beide takken van volkswel
vaart die hier belicht worden, volledig
toewijding van den ingenieur Boogerd, op
gelukkige wijze is opgelost. In het oor
spronkelijke plan was de molen „de Valk"
wel is waar niet naar den slooper verwe
zen, maar dan toch ten aanzien van da
verhevenheid waarop hij prijkt zoo beknot,
dat het aanzien alle charme dreigde te
verliezen. De Leidenaars hebben zich nu
kunnen overtuigen, dat het operatief in
grijpen in dit stukje stadsschoon met zoo
veel voorzichtigheid en kunstvaardigheid
is geschied, dat de aanblik noch door de
molenbrug noch door den langs den voet
van den molen getrokken weg, geschaad is.
Uit de geschiedenis van dit werk is u
bekend, dat de veemarkt thans gebouwd
is op een terrein, dat voor grooten ver
keersweg bestemd is. Financiëele overwe
gingen weerhielden er ons van om het
groote marktplan ten uitvoer to brengen.
Dat de gemeente Leiden toch een belang
rijk bedrag voteerde van het scheppen van
een toestand, hoewel die tijdelijk moet
zijn, vloeit alleen daaruit voort, dat wij het
marktbelang zoo hoog aanslaan.
Leidens centrale ligging maakt het als
vanzelf tot een marktplaats. Dat het dit
ook door haar geheele geschiedenis ge
weest is daarvan getuigen de vele straat
namen, die aan de daar vroeger gehouden
markten herinneren. Garenmarkt, Turf
markt, Boommarkt, Bloemmarkt, Kaas
markt, Hooimarkt, Aalmarkt. Vischmaikt,
Botermarkt, Lammermarkt, Vaxkcnsmarkt,
Foto Van Vliet, Leiden.
Een overzicht van den pr&chtigen groenten-, fruit- en blocmenstand van de Coöp.
glaa&pmjjen van de tentoonstelling yoijnt.
VeUingsvereenlglag, welke een der
