De Engelsch-Amerikaansche Concessie in Abessynië Koningin Astrid's droeve dood LEIDSCH DAGBLAD Derde Blad Maandag 2 September I935 Groote verontwaardiging in Italië. Engeland en Amerika zeggen officieel niet er bij te zijn betrokken. Hoe de Koningskinderen de droeve tijding ontvingen JdJN/T IN LITTEKEN, SPREEKCEL. O F.S rCAUSCM -SOMALILAkJD ONZEkTBC GPCMS In een gepubliceerd communiqué be vestigt de regeering van Abessynië het bericht, dat zij een overeenkomst heeft ge sloten met een Amerikaansche maatschap pij, waarbij deze maatschappij de exploi tatie verkrijgt van de petroleumbronnen in een uitgebreid gebied langs Italiaansch Somaliland en Eritrea. Dit gebied omvat bijna de helft van het Abessynisch grond gebied. Het stamkapitaal der maatschappij is vastgesteld op 50 millioen dollar. Bovendien is bepaald, dat de regeering van Abessynië jaarlijks, tot de ontgin ningsinstallaties geheel gereed zijn, 3 mil lioen dollar ontvangt. De maatschappij zal van de olievelden een buisleiding ter lengte van ongeveer 500 K.M. van Geludia over Harrar naar de zee laten leggen. De kosten van het aanleggen der olie leiding worden op 15 millioen dollar ge schat. De voorbereidende werkzaamheden der geologen voor de boringen beginnen reeds over eenige weken. Een speciale correspondent van Havas meldt uit Addis Abeba, dat men in Abes- sijnsche politieke kringen verzekert, dat de onderhandelingen over de petroleum concessies reeds gedurende drie jaar ge voerd werden. Het laatst was men in on derhandeling met een Italiaan, die een Amerikaansch concern vertegenwoordigde, die zich echter met verschillende punten van het contract niet kon vereenigen. Daarop heeft men zich in verbinding ge steld met andere vertegenwoordigers, die deze onderhandelingen thans tot een goed einde hebben gevoerd. In Abessijnsche kringen verzekert men, dat de geheele zaak geen politiek karakter heeft. Het ls Addis Abeba niet bekend of de conces sionarissen met Engelsch geld werken en zoo ja, met hoeveel. Men heeft het Engel- sche gezantschap dan ook niet op de hoogte gehouden met den stand van de onderhandelingen. De Engelsche geoloog Barnum Brown heeft verklaard, dat hij in 1922 en '23 een onderzoek heeft ingesteld in het Oosten van Abessynië of er voldoende olie in den grond aanwezig was om exploitatie loonend te maken, doch dat hij daarbij niet tot bevredigende resultaten gekomen was. Dit was dan ook de conclusie van het rapport over zijn onderzoekingen aan de Anglo American Oil Company. Volgens zijn meening hebben de jongste bewegin gen een zuiver politieke beteekenis. Verder verklaarde hij dat wel potasch gevonden was. in voor den export loonen- de hoeveelheden. De „African Exploitation and Develop ment Corporationis opgericht onder de wetten van den Staat Delaware op 11 Juli j.l. met een kapitaal van 5000 shares elk ter waarde van 100 dollar nominaal. Als oprichters zijn genoemd: Arthur Britten, Edward Williams en Vincent Westrup Echter zijn de hoofdaandeelhou ders. die zij vertegenwoordigen, niet ge noemd De Engelschman Francis Rickett is in Amerika weinig bekend. De statuten machtigen de maatschappij tot het boren naar petroleumproducten en het zoeken naar edelgesteenten, goud, zil ver en asphalt. Verder mogen natuurlijke bronnen worden geëxploreerd en geëxploi teerd. De maatschappij heeft het recht, Indien zich een noodtoestand voordoet, de met de Abessynische regeering gesloten overeen komst met een termijn van negentig dagen op te zeggen. Bij onteigening van de verschillende ge bieden, waarin de maatschappij werkzaam zal zijn, heeft de regeering haar steun be loofd. De maatschappij heeft het recht, alle soorten van bitumineuse grondstoffen te explolteeren. Zij heeft ook preferentie bij het verlee- nen van verdere concessies bij de ontdek king van edele metalen en edelsteenen. De maatschappij is contractueel ver plicht binnen een jaar een plan op te stellen en dan binnen vijf jaar met boren te beginnen, totdat genoeg petroleum ont dekt is, om de Ethiopische behoeften te dekken en om bovendien jaarlijks twee en een half millioen ton petroleum te expor teeren. De uitvoer zal In Abessynië aan geen be lastingen en douanerechten onderhevig zijn. Zoodra een geschikte haven gevonden is, moet met den aanleg van pijpleidingen be gonnen worden. Interview met Rickett. De correspondent van „Daily Telegraph", die een onderhoud met Rickett had. bracht in herinnering, dat Mussolini nog onlangs heeft verklaard, dat hij alle rechten van het Britsche rijk zou eerbiedigen. Op de vraag, of de thans gesloten conventie on der die rechten viel. antwoordde Rickett: „Zeer zeker". De correspondent vroeg vervolgens, of ook Italië in de gelegenheid zou worden gesteld van de voordeelen der concessie te profiteeren. Hierop antwoordde de heer Rickett: „Ik heb Italië indertijd geholpen op de oliemarkten van het Nabije Oosten in Irak, en ik geloof, dat er volop gelegenheid is voor den Duce, in een gastvrij land als Abessynië, exploitatiegelegenheden te vin den, zonder tot de wapenen behoeven të grijpen". De correspondent vroeg den heer Rickett „Hoe staat de zaak nu met het Tsana- meer? Wordt er onderhandeld over een controle op den watertoevoer door den Soedan en Egypte, met medewerking van Abessynië?" Hierop antwoordde Rickett: „Dit is een kwestie tusschen Londen en Addis.Abeba, want hier staan politieke belangen op het spel Men staat op het standpunt, dat uit sluitend keizer Haile Selassie bevoegd is gezag over deze wateren uit te oefenen. Het is derhalve de taak van de Abessijnsche regeering. over dit onderwerp een overeen komst te sluiten, welke zij met het oog op 's lands toekomst het meest raadzaam acht". „Is het waar", vroeg de correspondent ten slotte, „dat u een syndicaat hebt ge vormd voor de watervoorziening van Egyp te en den Soedan?" Toen glimlachte Rickett raadselachtig en zei alleen: „Zou dat niet reusachtig zijn?" De heer Rickett had nog een andere op dracht in Abessynië, en wel uit naam van Egyptenaren van alle gezindten, die Abes synië, in geval van een oorlog, gaarne zou den willen helpen. Men gelooft, dat dit op de meest practische wijze kan geschieden, door het ten geschenke geven van vliegtui gen voor het vervoer van gewonden en van geneesmiddelen, daar de wegen van Abes synië zeer slecht zijn. Daarom is het plan opgevat, zes Douglas-vliegtuigen, met een snelheid van 320 km per uur, voor dit Roode Kruis-werk aan te bieden. Italië verontwaardigd. In Italië is natuurlijk een storm van verontwaardiging ontketend. De „Lavore Fascista" plaats het bericht onder het opschrift: „Het ware gezicht van het Engelsche imperialisme onder het volkenbondsmasker" .Een Enzelsch consortium maakt de Abessynische regee ring een concessie voor de exploitatie der bodemschatten van Abessynië afhandig", doch geeft overigens zelf geen commen taar. De „Tribune" plaats boven het bericht het opschrift: „Het gaat om petroleum en niet om den Volkenbond". Uitdrukkelijk wijst het blad erop. dat deze Engelsch-Amerikaansche overeen komst meer Engelsche dan Amerikaansch is. om niet te zeggen uitsluitend Engelsch. Door deze overeenkomst wordt vooral ook het beroemde voorstel van Eden. de haven van Zella aan Abessynië te geven, in een nieuw origineel en veelzeggend licht geplaatst. De totstandkoming van de overeen komst meer Engelsch dan Amerikaansch slag voor de Italiaansche belangen en heeft juist bil den bijzonderen toestand van het oogenbllk geheel het karakter van een vuistslag in den rug van Italië, zoowel van de zijde van den Negus, als van Engeland. De tot stand gekomen overeenkomst legt een wespennest van politieke en juri dische kwesties bloot. Wellicht ware het luist van een Gordiaanschen knoop te spreken die slechts door het zwaard door midden gehakt kan worden. In lange beschouwingen noemt het blad de sluiting van de overeenkomst een ern stige schending van de internationale ver plichtingen van Engeland Men zal hiertegen wellicht Inbrengen, dat het contract door den Negus is ge sloten met een particuliere maatschappij, die men niet met de Engelsche regeering kan vereenzelvigen. In plaats hiervan treedt echter het politieke probleem. Het blad stelt de vraag, of de regeering te Londen van deze besprekingen wist. Op deze vraag kan slechts één antwoord ge geven worden. Geen financieel consortium zou de domheid begaan, onderhandelingen te voeren over economische concessies in een land. dat spoedig tot het tooneel van een oorlog zal worden, wanneer het niet zeker is van den steun van een machtige regeering. Zelfs uitgaande van de onwaarschijnlijke veronderstelling, dat het Foreign Office niet van de onderhandelingen oo de hoogte was gesteld, lijdt het geen twijfel, dat het financieels consortium met zekerheid op een dergelijken steun kon rekenen. Maar al te dikwijls hebben de petroleum- industrieelen zich in het verleden van de diplomatieke en militaire sterkte van Engeland bediend zonder daarbij de ge heele regeering mede in de zaak te be trekken Het blad stelt voorts de vraag: „Is de Engelsche regeering besloten wegens de Abessynische petroleum in conflict met de Italiaansche regeering te geraken? De Engelsche regeering heeft reeds Engelsche kruisers naar strategisch belangrijke pun ten van het Suez-kanail. naar Port Said Haifa. Alexandrië Cyprus en Akkra ge zonden. Het blad vraagt voorts, wat de Engel sche Labour Partij, die steeds zoo oprecht gestreefd heeft naar de her-verdeeling der koloniale rijken en der grondstoffen, thans zal zeggen. Ten slotte stelt het blad de vraag of de Engelschen. die den oorlog tegen Italië tot verdediging van de internationale moraal prediken eveneens bereid zijn, voor de aandeelhouders van een petro- leummaatschappij te strijden Het ant woord op deze vragen kan niet lang op zich laten wachten. De „Glornale d'Italia" vestigt op 4 pun ten de aandacht. Ten eerste volgens de mededeelingen van de „Daily Telegraph" zou de conces sie, die de Engelsch-Amerikaansche maat schappij heeft verworven, een tweeledige schending beteekenen van de verdragen, die Engeland in 1891. 1894 en 1906 met Italië gesloten heeft. Van een schending zou sprake zijn, «enerzijds omdat monopolistische maat regelen in de verdragen uitgesloten zijn. anderzijds omdat het gebied der concessie in buitengewone mate ook die zóne van Abessynië zou omvatten, die uitdrukkelijk voor de Italiaansche belangen gereser veerd was. Ten tweede, in zijn in het Lagerhuis ge houden rede heeft de Engelsche minister van buitenlandsche zaken herhaaldelijk verzekerd, dat hij zeer wel begrip had voor de expansiebehoeften van Italië. Engelsche bladen hadden erop gewe zen. dat Italië zijn expansie-behoeften langs vreedzamen weg zou kunnen bevre digen. De .Daily Telegraph" en zijn geest verwanten moeten nu maar eens ver klaren. hoe deze in Engeland erkende Italiaansche rechten en behoeften bevre digd kunnen worden, wanneer thans ook in Abessynië Engeland zelf de laatste eco nomische mogelijkheden, die nog op de wereld overgebleven zijn, voor zichzelf buit wil maken Ten derde, de aan den Volkenbond trouwe Engelsche bladen, met de „Daily Telegraph" aan het hoofd, hadden steeds staande gehouden, dat de Engelsche re geering bij de Abessynische kwestie niet politiek geïnteresseerd was. De Engelsche houding is volgens hen alleen door hooge idealen bepaald Ten vierde, Mussolini heeft in zijn te Bolzano afgelegde verklaring er opnieuw uitdrukkelijk op gewezen, dat het fas cistische Italië alle imperialistische be langen van Engeland zou eerbiedigen. Mussolini heeft het oog gehad op de reeds bestaande Engelsche belangen. Hij heeft echter geen blanco-wissel onderteekend. Vernomen wordt, dat Mussolini een offi cieel rapport omtrent het contract af wacht. Een woordvoerder der Italiaan sche regeering bevestigt echter, dat de concessie in geen geval zal worden erkend. Mussolini zal zijn bezwaren baseeren op de drie overeenkomsten, welke door Italië en Groot-Brittannië in 1891, 1984 en 1906 zijn gesloten. Engeland zegt van niets te weten. De Engelsche regeering heeft een offi cieel communiqué gepubliceerd met be trekking tot de berichten aangaande het verleenen van een concessie voor de ex ploitatie van petroleum en mineralen in Abessynië. Zij zegt daarin, dat de Engelsche regee ring tot nu toe geen enkele bevestiging van dit bericht heeft ontvangen, doch dat zij het noodig heeft geacht, den Britschen ge zant te Addis Abeba ervan in kennis te stellen, dat dergelijke concessies ongetwij feld op grond van artikel twee van 't drie- mogendhedenverdrag van 1906 het onder werp van besprekingen zouden moeten uitmaken tusschen de Engelsche, Fran- sche en Italiaansche regeeringen. Onder deze omstandigheden is de En gelsche gezant te Addis Abeba dan ook gemachtigd, den keizer van Abessjmië er- Het Belgische hof heeft den rouw aan vaard voor zes maanden. Sedert Zaterdagavond weten de twee oudste kinderen van Koning Leopold en Koningin Astrid. het bijna 8-jarige prin sesje Josephine Charlotte, en de vijfjarige prins Boudewijn, welk vreeselijk onheil hun ouders heeft getroffen. Koning Leopold had eerst het Inzicht te kennen gegeven zelf zijn kindertjes van den tragischen dood van hun moeder op de hoogte te brengen, maar toen hij het oogenblik gekomen achtte om zich van dezen allertreurlgsten plicht te kwijten, begaven hem de noodige krachten. De Jonge, zeer geschokte vorst, verzocht dan ook de gravin du Roy de Bllcquy, hofdame van Koningin Astrid, het prinsesje en het prinsje op deze droeve tijding voor te be reiden. Met veel voorzorgen vertelde de gravin aan de moederloos geworden kinder tjes. dat hun vader en moeder een verre reis hadden ondernomen, dat er reizen zijn, waarvan men niet altijd en soms in het geheel niet meer terugkomt en dat zij hun geliefd moedertje helaas niet meer zouden terugzien. Prinses Josephine Charlotte begreep het eerst wat de gravin bedoelde en barstte in tranen uit. Prins Boudewijn keek eeni- gen tijd verwonderd zijn weenend zusje aan, begreep toen op zijn beurt wat er was geschied en vroeg weenend naar zijn moe dertje. Eenige oogenblikken later verscheen de Koning en drukte langdurig zijn kinderen aan het hart. Honderdduizenden hebben Zaterdag en gisteren nog gedefileerd langs de baar, waarop Koningin Astrid's stoffelijk over schot rust. Koninklijke gasten. De „N.R.Crt." meldt nog: Naar iemand uit de hofhouding ons mededeelde was het weerzien van Koning Leopold en van Koningin-moeder, Elisa beth, die sedert maanden, in Italië vertoef de en aldaar laving van haar zielesmart en genezing van haar ondermijnd gestel hoopte te vinden, hartverscheurend Zon der één woord te spreken viel Koningin Elisabeth, snikkend, in de armen van haar, in de hal van het paleis te Laeken, samen met zijn broeder, prins Karei, graaf van Vlaanderen, wachtenden zoon. Prinses Marie José en prins Karei, zelf diep be wogen, spanden zich in om moeder en zoon, op dezelfde plaats waar, anderhalf jaar geleden, het verminkte lijk van Koning Albert werd binnengedragen, troostende woorden toe te spreken. Ook het betreden van de doodenkamer in het palels te Brussel door de Koningin moeder en prinses Marie José, samen met Koning Leopold en prins Karei, moet een pathetisch oogenblik zijn geweest. Niemann mocht de vorstelijke personen bij de jonee doode Koningin volgen. Lang bleven Koningin Elisabeth en prinses Marle Jo<? naast het wit zijden bed waarop Konlnein Astrid. als een doode fee, tot Maandae avond nog zal rusten, geknield in gebed verzonken. Toen Koning Leopold de kamer verliet liepen de bittere tranen hem nog van wangen. de Verder is de Prins van Beieren, een jongere broer van Koningin Elisabeth te Brussel gearriveerd. De Hertogin van Vendome, geboren prinses Henriette van België, zuster van wijlen Koning Albert kwam Zaterdagmid. dag. Veertien leden van de koninklijke faml. lie van Zweden en Denemarken worden heden te Brussel verwacht. Zij zullen de reis van Malmö en Kopenhagen tot Brus- sel per vliegtuig maken. Het vliegtnie blijft tot Woensdag te Brussel. Voorts is het niet, zooals gemeld werd de prins van Wales, maar wel de hertog van York, die de Britsche koninklijke familie te Brussel zal vertegenwoordigen De prins, vergezeld van 'n adjudant, heeft het inzicht, indien het weer niet al te ongunstig is, heden per vliegtuig naar Brussel te komen. Men zal zich herinneren, dat de hertoe van York slechts eenige weken geleden de Brusselsche tentoonstelling bezocht en samen met Koning Leopold en Koningin Astrid deelnam aan een schitterend nacht feest. georganiseerd in het paviljoen van Groot-Brittanje. De prins danste toen herhaaldelijk met de Belgische koningin. Alfons XIII, de voormalige koning van Spanje, die thans in Oostenrijk verblijft heeft bij het vernemen van den vreeslij ken dood van koningin Astrid, de markie. zin de Vlllalobar, echtgenoote van den ge wezen Spaansch ambassadeur te Brussel verzocht in zijn naam een krans te bezorg gen op het Koninklijk Paleis te Brussel waar het stoffelijk overschot van de over leden Koningin rust. Vergezeld van den prins de Ligne heeft markiezin de Villa- lobar Zaterdag in de chapelle ardente een krans neergelegd met de Spaansche kleu ren en het opschrift: „Alfons XIII". Uit Parijs wordt officieel bericht, dat d( president van de Fransche republiek bij d( begrafenis van Koningin Astrid vertegen' woordigd zal zijn door den heer Laroche, ambassadeur van Frankrijk te Brussel ei de Fransche regeering door minister va: staat Louis Marin en den minister ra> Justitie Berard. De Fransche delegatie vertrekt heden uit Parijs. De uitvaart op morgen zal zoowel da A.V.R.O. als K.R.O. worden uitgezonden. van in kennis te stellen, dat de Engelsche regeering. voor zoover het haar aangaat, den keizer moet aanraden de concessies in te trekken. Er wordt voorts op gewezen, dat noch officieel, noch officieus eenige steun is verleend door de Britsche regeering bij de tot standkoming der overeenkomst van de ..African Exploitation and Development- Company" met dc regeering van Abes synië. De Britsche regeering heeft reeds bij verschillende gelegenheden uiteenge zet geen economische belangen in Abës- synië te hebben, behalve in de buurt van het Tsanameer. Bovendien wenscht de Britsche regee ring geen enkelen stap te doen, welke de tot standkoming van eenige overeenkomst tusschen Italië en Abessynië in den weg zou kunnen staan. De Britsche regeering was dan ook be reid een later tijdstip af te wachten om de belangen in Egypte en den Soedan te behartigen en het verleenen van steun bij de totstandkoming van de concessie be hoort dan ook tot het laatste, waartoe de Britsche regeering zich bereid zou kunnen verklaren. Ook Amerika steunt niet. De Amerikaansche regeering heeft ver klaard dat zij zich om plannen van parti culieren niet kan bekommeren maar al leen erop zal letten dat de Amerikaansche belangen in het buitenland niet worden achtergesteld of minder worden beschermd dan die van andere volken. In politieke kringen gelooft men intusschen. dat de Amerikaansche regeering deze belange loosheid niet lang zal volhouden en zich weldra zal gaan interesseeren wanneer de overeenkomst werkelijk zal worden nage komen en belangrijke bestellingen daaruit zouden volgen. Minister Huil verklaarde aan de jour nalisten, dat er geen enkele mogelijkheid bestaat, dat de regeering der Vereenigde Staten als gevolg van de concessie-verlee ning bij het ItaliaanschAbessynisch conflict betrokken wordt. In antwoord op een vraag of het niet de gewoonte van de Amerikaansche concerns was, het ministerie van Buitenlandsche Zaken te raadplegen alvorens zoo groote transactie in den vreemde aan te gaan, verklaarde minister Huil, dat dit onder de regeering van Roosevelt niet het geval was WEEKBLADEN. De „Wereldkroniek" van deze week geelt bijzonderheden betreffende de gevangenis te Malang op Java. Voorts over de Struis vogelfarms te Los Angeles. K. W. L. Be- zemer schrijft een artikel over vliegtuigen die nimmer vlogen, een en ander verlucht met verscheidene foto's. Diplomaticus betoogt in de „Haagsche Post", dat Frankrijk op een keerpunt staat Emil Ludwig wijdt eenige kolommen aan den onlangs overleden pacifist Helmuth von Gerlach. Johan Fabricius is thans bij de Alfoeren aangeland en schrijft over zijn bevinding. Verder bevat het blad, zooala steeds, tal van andere lezenswaardige ar tikelen. MODDERPOELEN TE KATWIJK ZEE. Naar aanleiding van de overstroomin gen, die tengevolge van de hevige onwe- ders, gepaard gaande met zware regens, plaats vonden in het centrum van Katwijk aan Zee (Boulevard Louwestraat en de Bestevaerstraat i vestigen eenige badgas ten uit de bedreigde omgeving er de aan dacht op, dat de veel te nauwe rioleerlng aldaar, de toegevoerde watermassa niet lozen kan. zoodat de straten in zeer kor ten tijd in een kwalijkriekende modder- zee worden herschapen Zij hoorden, dat zulks bij elke stortbui voorkomt en zij vra gen zich af, waarom aan deze onhoud- baren wantoestand, die sinds Jaren duurt, niet paal en perk gesteld wordt, bijv. door een noodriool naar het strand. Er zal h.l. door den gemeente-architect wel iets op te vinden zijn, om hierin verbetering te brengen. MIJ. OCEAAN. POLYDORUS, Java n. Amsterdam, 31 Aug. te Penang. HOLLAND—AMERIKA LIJN DAMSTERDIJK, R.dam n. Pacific Kust, 30 Aug. te Willemstad. ROTTERDAM, 30 Aug. van New York naar Halifax. KON. NED. STOOMBOOT MIJ. EUTERPE. 31 Aug. van Amst. n. Bordeauï AMAZONE. 31 Aug. v. Amst. n. Kopenh. PLUTO. 31 Aug. v. Amst. n. Gothenburg. TELAMON, 30 Aug. van Lissabon n. Amst. VENEZUELA, 29 Aug. van Curacao naar Puerto Cabello. SILVER-JAVA-PACIFIC LIJN. KOTA INTEN, 30 Aug. v. Calcutta naar Sabang. o DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN. EMMAPLEIN, Lulea n. R.dam, pass. 31 Aug Holtenau. FRIESLAND, 31 Aug. van Kotka n. Rdam SCHIELAND. 30 Aug. v. de Tyne te Rouaau St. ANNALAND, 31 Aug. van de Tyne naar Hamburg. ZEELAND, 30 Aug. van de Tyne n. Stettm, MIRACH, Onega n. Birkenhead, pass. Aug. Kaap Wrath. STOLWIJK, 30 Aug. v. Sluiskil te Venetie TELA, n. Archangel, pass. 30 Aug. Noord- MAGDALA, 30 Aug. van Port Said naar Pauillac. ALBIREO, 30 Aug. van Garston te Barrl PARKHAVEN, 28 Aug. van Santos naar Antwerpen. TARA. 31 Aug. van Vlissingen naar M°D' te video. LAUWERZEE, sleepboot. 30 Aug. v. K.dao te Hamburg, met de lichter Neerland" op sleeptouw. BATAVIER VIII, 30 Aug. van Bordeaux n. Rotterdam. 30

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1935 | | pagina 12