DE VESTIGING VAN EEN KATOEN-INDUSTRIE IN NED. INDIË Wèg die Migraine! AKKERTJES LE1DSCH DAGBLAD Derde Blad Vrijdag 23 Augustus 1935 GEMENGD NIEUWS. EEN BELANGRIJK RAPPORT VERSCHENEN THIJS IJS EN DE WOESTE VAMPYR VELDWACHTER UIT OMMEN OVERLEDEN. Tegen wielrijders proces-verbaal. De veldwachter uit Ommen, die eergis teravond door het onverantwoordelijk rij den van eenige wielrijders met zijn mo torrijwiel op den Hemweg te Amsterdam kwam te vallen, is in het Wllhelminagast- huis bezweken. De politie heeft tegen de wielrijders die dit ongeval veroorzaakt hebben, pro ces-verbaal opgemaakt. GUNSTIGE GEVOLGEN VAN DE DROOGLEGGING VAN DE ZUIDERZEE. Voor de veehouderij. Bij deze aanhoudende droogte, welke ook in niet geringe mate de graslanden teis tert. komen thans voor de veehouderij de gunstige gevolgen van de drooglegging der Zuiderzee aan het licht. Voorheen waren de boeren in die buurt gedwongen diepe kuilen te spitten ter voorziening in de drinkwaterbehoefte der dieren, welke het water, dat Indirect met de Noordzee in verbinding stond en met sterke zoutdeelen behept was, niet konden drinken. Thans Is hierin door den afsluitdijk een gunstige verandering gekomen daar het water zoet is geworden. (Vad.) DE ONTPLOFFING TE ENSCHEDE. Het slachtoffer overleden. De arbeider H Leeftlnk te Enschedé, die gisteren bij de ontploffing van een zwavelzuurvat ernstig werd gewond, is gisteren vroeg overleden. L. was gehuwd en had een dochtertje. ERNSTIG MOTORONGELUK OP DEN BETONWEG AMSTERDAM-VELSEN. Gisteravond heeft op den nieuwen be tonweg Amsterdam-Velsen, ter hoogte van het Zijkanaal F. onder de gemeente Haar- lemmerliede een ernstig motorongeluk plaats gehad In de richting Amsterdam reed de mo torrijder P. K. uit Amsterdam met als duopassagiere, zijn verloofde, de 17-jarige mej. E. H. eveneens uit Amsterdam af komstig. Van den tegenovergestelden kant kwam plotseling een met paard bespan nen boerenkar, welke door stuurloosheid dwars over den weg slingerde, tengevolge waarvan de motorrijder werd aangereden. Deze kwam op den betonnen weg terecht. De duorijdster bleek er erg aan toe te zijn. Zij had waarschijnlijk een ernstige hersenschudding bekomen. Hoewel onmid dellijk van alle kanten hulp verscheen, duurde het nog wel een half uur eer een ziekenauto en geneeskundige hulp uit IJmuiden verscheen. Zoowel de motorrij der als de duorijdster zijn naar Amster dam vervoerd, waar zij in het Binnen gasthuis zijn opgenomen. De motorrijder bleek niet zulke ernstige verwondingen bekomen te hebben. De gemeentepolitie van Halfweg die ter plaatse aanwezig was, stelde een onder zoek in en zocht naar den bestuurder van den boerenwagen, die na het ongeval direct doorgereden was, zonder zijn adres op te geven. VAN DE TWEEDE VERDIEPING VAN EEN PAKHUIS GEVALLEN. Gistermiddag is de 18-jarige arbeider E. Bakker werkzaam in een zeegraspak huis te Zaandam, van de tweede verdie ping gevallen en bewusteloos opgenomen. De jongeman, die in het gemeente-zie kenhuis in bewusteloozen toestand was opgenomen, was gisteravond nog niet bij kennis. "Hij heeft waarschijnlijk een her- schenschudding bekomen. BRANDEN. Een hevige brand heeft gisteravond te acht uur te Beesd aan de Linge gewoed. De brand brak uit in de boerderij van den landbouwer Th. Gremie en greep zoo snel om zich heen, dat binnen een half uur tijds vijf boerderijen, benevens hooi bergen en schuren in lichte laaie stonden. Aan blusschen viel niet te denken. De motorspuit van Beesd stond aanvankelijk door motorpech machteloos tegenover de vuurzee. De boerderijen werden bewoond door de landbouwers Th. Gremie. W. Gremie, G. v. Beest. J. C. Kroesen en H V. Beuse- kom. De boerderijen en voorraden waren verzekerd. Gisteravond omstreeks 8 uur is brand ontstaan in de veenkoloniale boerderij van den landbouwer G. F. Wortelboer te Emmer Compascuum De brandweer van het dorp en die uit Emmen waren spoe dig ter plaatse, doch konden niet verhin deren, dat de geheele boerderij een prooi der vlammen werd. Slechts een aan de boerderij grenzend woongedeelte bleef be houden. De korenoogst ging mede in vlammen op. De oorzaak van den brand is vermoede lijk kortsluiting. De schade wordt door verzekering gedekt. DOOR EEN AUTO GEGREPEN EN GEDOOD. Gistermiddag werd het 9-jarig zoontje van den heer Mooren, portier aan heU sanatorium te Hom, die op zijn rijwiel den weg langs het sanatorium wilde over steken door een auto aangereden De jon gen was tengevolge van den hevigen schok op slag dood Lie bestuui der van de auto. de heer H. uit Blerlck, kon on danks zijn krachtig remmen een aanrij ding niet voorkomen. DE ONBEWAAKTE OVERWEG. Gisteravond omstreeks kwart voor zeven is od den onbewaakten overweg, onder de gemeente Raamsdonk een boerenwagen door een personentrein gegrepen. De landbouwersknecht J Broeders uit Raamsdonksdorp oasseerde op dien tijd met een boerenkar geladen met stroo den onbewaakten overweg ter plaatse. Op hetzelfde oogenbllk naderde perso nentrein 1283 welke om 18 08 van Lage Zwaluwe naar 's Hertogenbosch was ver trokken. Doordat Broeders zich achter een anderen boerenwagen bevond schijnt hij den naderenden trein niet te hebben op gemerkt. De wagen, welke met twee paarden was bespannen werd door de trein gegrepen. De voerman werd van den wagen geslin gerd, Het slachtoffer kwam met het hoofd op het wegdek terecht en liep een wonde aan het achterhoofd op. Per auto is hij naar een dokter te Waspik overgebracht. Zfjn toestand is niet levensgevaalUk De paarden hebben zich losgerukt en gingen op hol. Zij werden door eenige voorbijgangers gegrepen en tot staan ge bracht: de dieren hebben geen letsel op- geloopen. De boerenwagen werd totaal vernield en de brokstukken daarvan werden een 50 m. met den trein meegesleurd, voordat deze tot stilstand kon worden gebracht Ook de koplampen van de locomotief werden beschadigd. De trein had 15 minuten vertraging NR.Crt. VERDRONKEN. Gistermiddag is in de plas Klein Elf- hoeven te Reeuwijk het lijk opgehaald van den 17-jarigen T. Lanfers uit de Verl. IJssellaan te Gouda De jongen, die een toevallijder was, had zich in een kano op den plas begeven. Na eenigen tijd te hebben gevaren, is hij vermoedelijk door een toeval getroffen en de kano omgesla gen en hoewel hij een goed zwemmer was. jammerlijk verdronken. Op de plaats, waar hij gevonden werd, staat zeer wei nig water. Een rijksveldwachter heeft nog eenigen tijd tevergeefs getracht de levensgeesten op te wekken. UIT EEN AUTO GEVALLEN. Woensdagnacht keerde de heer Bel gaars, gemeente-ontvanger te Glnneken, met zijn familie van een auto-tochtje naar Belgié terug. Met den chauffeur mede zaten in de auto 10 personen, waar onder eenige kinderen. Ter hoogte van de Krabbebosschen onder Rijsbergen is een portier van de auto opengesprongen, waar door het 8-jarig zoontje van den heer B. uit de auto viel. Hoewel de toestand zich aanvankelijk niet ernstig aan liet zien, werd de jongen ter observatie in het zie kenhuis te Ginneken opgenomen. Daar is hij gisteren aan de gevolgen van den val overleden. BUITENLANDSCH GEMENGD. DOODELIJK ONGEVAL OP DE WESER. Loopbrug van pleiziervaartuig stort in het water. Bij een landing van het pleiziervaartuig „Vorwaerts" te Bremerhafen heeft zich een ernstig ongeval voorgedaan, dat, ook een menschenleven kostte. Tengevolge van de eb waren de meer- kabels van het schip slap gaan hangen en hadden het vaartuig zooveel speelruimte gegeven, dat de loopbrug naar de kade in het water viel. Met de loopbrug vielen vijf passagiers, die juist aan boord wilden gaan, in de Weser. Hoewel de bemanning den drenke lingen terstond reddingsgordels toewierp en ook voorbijgangers aan de redding deel namen, slaagde men er slechts in vier per sonen te bergen. De 61-jarige onderwijzer Mertens wordt nog vermist Aangenomen moet worden, dat hij verdronken is. De politie is onmiddellijk met het dreg gen naar het lijk begonnen, doch is er nog niet in geslaagd het stoffelijk overschot te bergen. SLAAPZIEKTE IN JAPAN. Reeds 200 personen aangetast; tot dusver 85 slachtoffers. In West-Japan en tot ver in den omtrek van Kobe zijn ongeveer 200 personen dooi de slaapziekte aangetast, die plotseling is uitgebroken en zich zeer snel uitbreidde. Tos dusver heeft de epidemie reeds 85 slachtoffers geelscht. ERNSTIG TRAMONGELUK IN RUSLAND Bij een tramongeluk te Tafanrog aan de Zee van Azof zijn 29 personen gewond en vijf gedood. Het ongeluk is te wijten aan een slecht functioneeren van de remmen. DE BIJZETTING VAN WILL ROGERS. In tegenwoordigheid van een groot aan tal op den voorgrond tredende figuren uit litteraire, politieke en kunstenaarskringen, benevens een menigte van naar schatting 35.000 belangstellenden zijn gisteren te Los Angeles de herdenkingsdiensten ge houden voor Will Rogers. Terwijl de zan ger Lawrence Tlbbet het gezang: Naerer my God to Thee. zong en Rupert Hughes de grafrede uitsprak werd het stoffelijk overschot van Will Rogers in den graf- keider neergelaten. Om 2 uur des middags werd in geheel Californië een stilte van één minuut in acht genomen ter eere van de nagedach tenis van Rogers en Wiley Post terwijl in 12.000 bioscopen in het geheele land het witte doek voor den tijd van twee minuten donker bleef Van 2 uur tot 2.30 zwegen alle radiozenders in het land. Te New York steven 35 vliegtuigen van leger en vloot en particulieren op met rouw-wimpels als vorm van hulde aan Post en Rogers Vroe gere kameraden van den omgekomen piloot bestuurden de toestellen. ONGELUK IN VLIEGTUIGFABRIEK IN ROEMENIE. Naar uit Brasov iRoemenlël wordt ge meld is aldaar een loods van een vlieg tuigfabriek Ingestort, waardoor een veer tigtal arbeiders bedolven werden. Tot nu toe zijn zes lijken en zestien gewonden geborgen. Er is nog niets bekend van het lot van de overige arbeiders, die onder de pulnen van de loods bedolven zijn. De oorzaak van de ramp is niet bekend. Onmiddellijk ls men begonnen met het oprulmlngswerk De ingenieur, onder wiens leiding de loods ls gebouwd, ls ge arresteerd. COMMUNISTEN GETEERD EN GEVEERD. Volksgericht te Santa Rosa. Te Santa Rosa (Californië I heeft een menigte van ongeveer 300 gemaskerde per sonen in den nacht van Woensdag op Donderdag met vrachtauto's een groote Jacht gehouden op communisten die had den getracht onder de hopplukkers onrust te zaaien. Er werden twee communisten geteerd en met veeren bedekt, drie anderen werden hardhandig afgestraft. Een der communisten die later werd ge teerd. werd met behulp van traangas uit zün boerderij verdreven, nadat hij een tijdlang met geweerschoten tegenstand had geboden. De communisten moesten ten slotte aan het hoofd van een stoet van ongeveer 50 auto's onder het hoongeroep der bevolking door de Amerikaansche straten loopen en werden gedwongen de Amerikaansche vlag te kussen. DE INSTORTING TE BERLIJN. Nog geen spoor van de vermisten. Ondanks alle pogingen is het nog niet gelukt de te Berlijn bedolven arbeiders te benaderen Of het nog gelukken zal hen levend te bergen is een vraag, welke thans doer niemand kan worden beantwoord. Het lot van de verongelukten hangt af van de omstandigheid of voldoende holle ruimte in de schacht aanwezig is. Tot nog toe heeft men geen spoor van de bedolven personen gevonden. Men heeft in het midden van het inge storte gedeelte een schacht loodrecht naar beneden gegraven tot op den bodem van de tunnel. De bedoeling ls thans om van hieruit ln belde richtingen gangen te gra ven. om te probeeren op die wijze bij de slachtoffers te geraken. Een belangrijk onderdeel van het werk ls ook het op richten van een wand aan de oostzijde van de tunnel, om het gevaar van verdere in stortingen te bezweren. Men slaagde er gisteren in den loop van den ochtend in een onder stroom staanden kabel van de electrlclteitswerken uit te graven. DE BRAND OP DE BERLIJNSCHE RADIOTENTOONSTELLING. Op den ochtend na den brand ln de radiotentoonstelling te Berlijn heeft men onder de pulnhoopen een lijk gevonden, waarvan pas gisteren de Identiteit kon worden vastgesteld. Het slachtoffer ls waarschijnlijk de ingenieur van de AI.G. Georg Schmidt Aangezien reeds den dag na den brand bleek, dat het andere slacht offer Ingenieur Kessler van Telefunken was, en Dinsdagochtend Inmiddels een der gewonden ln het ziekenhuis is overleden, bedraagt het totaal aantal slachtoffers van den brand drie. RECLAME. 9157 Als de dag voor U verloren lijkt, als alles U hindert i licht, reuken geluld, dan werken als 'n wondei Volgens recept van Apotheker Dumont AKKER.CACHETS GEADVISEERD WORDT TOT VESTIGING VAN EEN PROEFBEDRIJF OVER TE GAAN Verschenen is een zgn. „Résumé-Rap port" van de Commissle-Menko, officieel genaamd De Textielcommissle, omtrent het door haar op Java verrichte vestigingson- derzoek voor een textielindustrie. Het eigenlijke rapport, het uitgebreide zooge naamde Rels-rapport der commissie, voor namelijk verzameld door Prof. Wlssellnk en uitgewerkt op het Economisch Insti tuut voor de Textielindustrie aan de Ne- derlandsche Handels-Hoogeschool kan om voor de hand liggende redenen niet wor den gepubliceerd. Het onderzoek en de voorbereidingen tot een proefbedrijf voor de textielindustrie in Nederlandsch-Indië hebben langer geduurd dan verwacht was. In het kort kan men den langeren duur terug voeren op het streven om belangrijke fouten, elders ge maakt, in Indië niet te herhalen. Deze fou ten komen, globaal genomen, hierop neer: 1. In Amerika heeft men bij de vestiging van een katoenindustrie in het Zuiden zich ettelijke malen technisch vastgewerkt door een onvoldoend vestiglngsonderzoek. De plaats, waar men, overhaast tewerk gaan de, mechanische bedrijven stichtte, bleek bij een volledig uitgroeien der nijverheid ongeschikt voor de noodzakelijk wordende additioneele chemische textielbedrijven, als bleekerijen, ververijen, drukkerijen enz. 2. In Nederland zijn, wat de katoenin dustrie betreft, groote economische fouten gemaakt, ten eerste door het scheppen van ten teveel aan productie-capaciteit en ten tweede door een gebrek aan samenwer king, hetgeen zich uitte in een destructieve onderlinge en een niet bereiken der voor de industrie-als-geheel beschouwd grootst mogelijke efficiency en daarmede de laagst mogelijke productiekosten. De eerste, technische fout kon alleen vermeden worden door een zeer grondig vestigingsonderzoek. De tweede, economi sche fout, moet van de zijde der onderne mers eener industrie voorkomen worden door te zorgen voor een breede collectieve basis, hoewel in laatste instantie alleen maatregelen der Nederlandsch-Indische regeering en o.a een doelmatige hantee ring der Bedrijf sreglementeerings-Ordon- nantle een ongewenschten loop van zaken kunnen verhinderen Prof. Wisselink, die in Juni 1931 in zijn inaugurale rede te Rotterdam de moge lijkheden van een katoenindustrie in Indië besprak, en aandrong op een uitgebreid vestigingsonderzoek, stelde zich reeds toen op een collectlviteits-basis Even later hadden, onder voorzitterschap van den heer Joan Gelderman reeds inleidenae be sprekingen plaats om tot een zoogenaamd Centraal plan te komen. Geheel onafhan kelijk hiervan kwam de heer Sigm. Menko N. Jzn., ondervoorzitter van het Econo misch Instituut voor de Textielindustrie, iE.I.T. i in 1932 na een studiereis ln Ne derlandsch-Indië tot de zeer positieve mee ning, dat alleen een plan op collectieve basis kans van slagen had en dat een be vordering hiervan het beste kon geschie den door het E. I, T. De beide plannen werden daarop aan hangig gemaakt bij het E. I. T. aan de Ne- derlandsche Handels Hoogeschool te Rot terdam en, na gecombineerd te zijn, uitge werkt als het zoogenaamd Centraal Plan. In 1932 werd in verband hiermede opge richt de „Combinatie van Nederlandsche Textielfabrieken tot eventueele vestiging van katoenfabrieken in Nederlandsch-In dië" waarvan deel uitmaakten de vol gende ondernemingen: H P. Geldeman en Zonen N.V.. Oldenzaal; N. J. Menko N.V., Enschede: N.V. P. F. van Vllsslngen en Co's Katoenfabrieken, Helmond; Kon. Weef- goederenfabriek v.h. C. T. Stork en Co. N.V., Hengelo (O.) De combinatie ging voor eigen rekening eerst het vestigingsonderzoek verrichten. Hiertoe zond zij in overleg met het Mi nisterie van Koloniën een commissie van 8. Thijs was eerst nog door den slag verdoofd en van zijn weerkracht gansch beroofd; weerloos ls hij in des vampyrs greep, terwijl hij van den heelen toestand niets begreep. Doch het mon ster is nog niet tevree; hij neemt Thijs op en voert hem mee hij kan hem zeer gemak'lijk aan zijn broekje dragen en vliegt weer op met snelle vleugelslagen. Waar gaat dat toch naar toe? Heusch, Ik beloof je, dat ik heel 't verhaal nog doel vier leden uit, bestaande uit de heeren Sigm Menko N.Jzn., voorzitter, H. Ekker P. Fentener van Vllsslngen Pzn., en prol' dr. J. Wlssellnk. Deze commissie, offlcieei de textielcommissle genoemd, doch ln de industrie beter bekend als dc Commissie- Menko, vertoefde van einde Mei tot einde Juli 1934 op Java. Einde 1933 bezocht bo- vendien de heer Joan Gelderman, die het Résumé-Rapport mede onderteekent, Jave Men heeft zich bij dit onderzoek en eg bij de uitwerking der plannen geheel ge. steld op de basis van het industrialisatie, memorandum van Prof. Wisselink. late grootendeels gepubliceerd in de Economi sche Statistische Berichten en het Eco nomisch Weekblad voor Nederlandsch- Indië iMei 1933), onder den titel „Het vraagstuk der katoenindustrie in NederL- Indië". De conclusie van dit memorandum was, dat wilde men geen noodelooze risico'; loopen en aan de andere zijde, bij sla gen, het tempo der lndustrieele ontwik keling niet noodeloos vertraging hebben, de vestiging in drie phasen moest ge- achteden. waarvan een betrekkelijk klein proefbedrijf de eerste was. De kosten van dit kleine proefbedrijf beliepen echter toch reeds ongeveer f. 500.000. Hoewel het dus alleen om dit proefbe drijf ging, heeft de Commissie-Menko bij alt onderzoek de vestigingsvoorwaarden beoordeeld naar den, bij een eventueel slagen der Industrialisatie, uiteindelijk te bereiken toestand. In het kort gezegd be- teekent dit (derde phaseeen volgroeide katoenindustrie met ongeveer 3 00.000 spindels, ongeveer 10.000 weefgetouwen en eenige groote flnlshing-bedrijven. Reke ning moest gehouden worden met alle ves- t.gingsfactoren, o.a. het aantal arbeids krachten. het loonpeil en de arbelds-el- flclency, de benoodigde hoeveelheid kracht en kosten hiervan, alsmede water voor technische doeleinden. Speciaal de hoeveelheid en de hoedanig heid van het water of Juister gezegd de combinatie van beide in de etndphasc, heeft zeer veel moeilijkheden opgeleverd Ook de afvoer van afvalwater is ln Neder- landsch-Indlë met het oog op het feit, dat practlsch alle rivieren voor bevloeling vin rijstvelden dienen, en dat er in het alge meen schaarschte aan bouwland en lm gatlewater heerscht, zeer moeilijk. Mem daardoor voor groot-bedrijven, die eves tueel bleeken, verven en drukken, aange wezen op den benedenloop van rivieren;/ op de kust. Bij dit zeer moeilijke onderzoek, waarbij zoowel in Nederlandsch-Indië als in Ne derland proeven moesten worden geno men, meende commissie geen risico's te mogen nemen. Het in derde phase te ln- vesteeren bedrag, is nl. zeer groot - waarschijnlijk meer dan 20 millloen gul-; den om niet te spreken van de groote sociale verantwoordelijkheid vooral tegen over de lnheemsche arbeidskrachten. Een in derde phase mislukte vestiging betee- kent zoo goed als zeker een totale econo mische en sociale ontwrichting van het betreffende district. Per slot van rekening is dit vraagstuk, hoewel moeilijk, niet onoplosbaar gebleken. Ook de overige technische moeilijkheden, die zich bij een vestiging van textielbedrij ven ln de tropen voordoen, wilden de com missie niet onoverkomelijk voorkomen, noch zuiver technisch beschouwd, noch wat den Invloed op den kostprijs aangaat De arbelds-efflciency op Java blijft ech ter een vrij onberekenbare factor Volgens de onderteekenaars laat deze factor reeds nu niet veel reden tot optimisme als men een vergelijkende kostenraming opmaakt voor Japan en Nederlandsch-Indië. De loondalingen der laatste jaren in Japan, gepaard aan een nog steeds stijgende ai- beids-efficiency, hebben sedert 1931 bet geheele aspect in ongunstlgen zin beïn vloed. Alleen een arbeidsproef gedurende eenige Jaren in een proefbedrijf, kan om trent de arbeids-efflclency van den Ja vaan voldoende gegevens verschaffen om er een vergelijkende kostprijsberekening voor het uitelndelijkgedachte grootbedrijl op te kunnen baseeren. Op verschillende motieven komt de commissie dan tot het advies om tot ves tiging van een proefbedrijf over te gaan. De Commissle-Menko heeft gemeend zooveel mogelijk alle direct en indirect be langhebbenden bij den afzet van weefsels bij haar plan te moeten Interesseeren. Dan toch loopt men. afgezien van den Invloed ten goede door het Nederlandsch-IndlscM gouvernement uit te oefenen, de minste kans op onafhankelijke vestigingen en daarmede op de economische fout, die men hier vermijden wil. Een groot aantal bin- nenlandsche wevers en spinners, hebben aan de tot standkoming van het P'an medegewerkt Een belangrijk percentage van het door de industrie gefourneerde ka pitaal-gedeelte ls afkomstig van typlacnc home-market ondernemingen, diezoogoen als niet naar Indië exporteerden. Het aanub deelnemers uit de Nederlandsche katoen industrie bedraagt 30. Wat de Indische banken, importeurs- en scheepvaartkringen betreft, ook hier n®* men alle belangrijke lichamen deel. De langstelling was hier groot en hoewel en* keieondernemingen ook hier belangen tegenstellingen meenden te zien en a'„ eerst overbrugd moesten worden. verl'e,Crt de onderhandelingen naar wensch. Na®- de groote banken nemen zeven importnu i- zen deel, terwijl ook de Koninklijke Pak® vaart Maatschappij, de Stoomvaart M: „Nederland" en de Rotterdamsche bio. tot de aanstaande aandeelhouders ben Men zal nu zooveel mogelijk voortgang maken met de voorbereiding va" proefbedrijf. Omtrent de plaats van tiging werden nog geen mededeeuns verstrekt. Waarschijnlijk zullen hier trent binnenkort nadere berichten vow

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1935 | | pagina 10