76ste Jaargang
MAANDAG 12 AUGUSTUS 1935
No. 23123
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS.
BINNENLAND.
Koningin en Prinses
in Schotland.
Niet in de Pampa's van Zuid-Amerika
maar in de duinen van Katwijk Zee.
Nieuwe commandant van de
Zeemacht in Ned. Oost-lndië
Industrie geeft de meeste
kans op werkverschaffing.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANTt
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijns
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.1s
Franco per post f. 2 35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.I
nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD.
bezuiniging bij de ned. posterijen
Door bezuiniging bij de Ned. Posterijen
ui ingaande 1 October a.s. de stand
plaats Leiden voor postconducteurs ge-
leel worden opgeheven.
De alhier gestationeerde postconducteurs
lullen worden overgeplaatst of op wacht
geld gesteld worden.
PLANTSOEN CONCERT.
Donderdag 15 Augustus a.s. zal het ne
gende concert van den Bond van Leidsche
Harmonie- en Fanfare-Vereenigingen ge
geven worden. Dit concert wordt verzorgd
door de Harmonie-kapel „T. en D.", direc
teur de heer J. Noordanus en zal aan
vangen 8 uur precies. Stoelen zijn te huur
tegen den geringen prijs van vijf cent.
Het publiek wordt beleefd verzocht gedu
rende het concert niet te loopen. Even
tueel niet doorgaan van het concert zal
op de gewone wijze worden bekend ge
maakt.
Het programma luidt: 1. Blue Devile,
marsch, C. Williams; 2. Ouverture König
Meydas. R. Eilenberg; 3. Espana, wals,
I Waldteufel; 4. Potpourri van populaire
marschen, Adr. J. Maas; Pauze; 5. Har-
vardiana, marseh. R. G. Williams: 6. La
Poupée de Neurenberg, ouverture, A.
Idam; 7. Indian Intermezzo, Aisha. J.
Lindsay: 8. Les Cloches de Corneville, fan-
tiisie, R. Plagette; 9, Marsch Finale.
DE NIEUWE VERKEERSBORDEN.
Hier ter stede zijn ingevolge de bepa-
fcgen van de nieuwe verkeersverordening
tonde blauwe borden geplaatst, welke de
ttgangers met een pijl naar het rech-
|'z trottoir verwijzen.
j lingezien enkele van deze borden bij
|fc ingang van straten zoodanig zijn
"plaatst, dat zij vooral voor ter plaatse
Set bekenden en voor buitenlandsche
Jiitomobillsten verwarring kunnen geven,
Iheeft de k.n.a.c. aan het gemeentebe
stuur verzocht de betreffende borden een
mtal meters in die straten te willen
len verplaatsen.
EEN TOCHT PER AUTOBUS DOOR
HET TROSSACHS-GEBERGTE.
Uit St. Fillans wordt gemeld dat II. M.
Koningin Wilhelmina en Prinses Juliana
met het geheele gevolg Zaterdag met een
vijftienpersoons autobus een tocht hebben
gemaakt door het Trossachs-gebergte, een
der mooiste streken van Perthshire, o.a.
beroemd door de balladen en romans van
Sir Walter Scott.
Het gezelschap picknickte aan een der
oevers van het Lake Katrine en gebruik
te naderhand de lunch te Alfonsdco, ge
legen tegen een schilderachtige berghel
ling.
Zaterdagavond vertoefden Prinses Ju
liana en haar hofdame op uitnoodiging
van mrs. Kennard op Pitcairns House te
Dunning bij Perth, waar de Prinses voor
de eerste maal een Schotsch huiselijk
feest heeft bijgewoond. Het diner werd
n.l. gevolgd door een dansuitvoering,
waar tal van Schotsche en andere volks
dansen werden vertoond, terwijl daarna
het gezelschap zelf zich met Schotsche
gezelschapsdansen vermaakte. Prinses
Juliana toonde zeer veel belangstelling
voor de ingewikkelde en snelle figuren
der oude Schotsche Hooglanders-dansen.
DE HEER MUSSERT IN INDIË.
- In een advertentie in dit Blad geeft
let heer A. Schipper kennis van de ope-
luing van zijn nieuwe zaak „Het Zuivel-
Tiuis" aan de Hyacinthenstraat No. 28.
De heer Schipper is voor velen onzer
kers geen onbekende. Jarenlang dreef hij
|en handel in melk, boter, kaas en eieren
i de Wagenstraat.
Men zal moeten toegeven, dat er moed
l'oor noodig is, om in deze tijdsomstandig
heden een nieuwe zaak te openen. De
■keurig Ingerichte nieuwe winkel van den
lieer Schipper voorziet echter zeker ineen
behoefte. Wij wenschen den ondernemer
lieel succes toe.
I Het pand, dat geheel op zich zelf staat,
|L gebouwd door den aannemer C. Koppe
|te Alphen-aan-den-Rijn, terwijl het schil-
Ifawerk is verzorgd door onzen stadge
noot Joh. J. L. Koet.
Eerste-luitenant A. P. J. Berger, van
|«n staf der infanterie en gedetacheerd
Pli het 4e regiment infanterie alhier, is
■overgeplaatst bij het 19e regiment van het
lvapen te Arnhem.
De houding van den Gouv.-Gencraal
Het -lid van de Tweede Kamer ir. Al-
barda heeft de volgende vragen gericht
aan den Minister van Koloniën:
1. Heeft de Minister, nadat bekend was
geworden, dat de heer ir, Mussert, die in
zijn hoedanigheid van leider der Natio-
naal-Socialistische beweging Ned. Indié
ging bezoeken en met dat bezoek geen
ander doel had dan de behartiging van
de belangen dier op vernietiging onzer
democratische staatsinstellingen gerichte
bewegine, door den Gouverneur-Generaal
in een bijzondere audiëntie zou worden
ontvangen, ook aanleiding gevonden den
Gouverneur-Generaal eenige meening te
dezer zake kenbaar te maken, en zoo ja,
welke?
2. Is de Minister niet van oordeel, dat
én door de wijze, waarop die audiëntie is
verleend èn door het daarbij verhandel
de. alsmede door den ophef, die daarvan,
zooals te voorzien was, door de nationaal-
socialistische beweging is gemaakt, de
Gouverneur-Generaal in een positie is ge
komen, die hij als vertegenwoordiger der
Koningin in Ned. Indië had moeten ver
mijden?
3. Keurt de Minister goed, dat. terwijl
vergaderingen van onderscheidene in-
heemsche vereenigingen vallen onder het
beperkt vergaderrecht en de inheemsche
volksbeweging aan allerlei beperkende
bepalingen is onderworpen, den heer Mus
sert gelegenheid is gegeven in een aan
tal besloten vergaderingen het woord te
voeren, zonder dat daarop de bijzondere
bepalingen van politietoezicht enz. toe
gepast werden?
Foto Vooys.
^r®'e lustrumviering van het Gemeente-Kampeerterrein te Kr.twijk/Zee men
die gemeente is op schitterende wijze gevierd. - Eierbcven het vol-
neger-orkest, waarvan echter slechts één 'n „echtt" neger was! Deze
life'"t werkte krachtig mede. evenals die van een groep Tyrolers, om de vroo-
- beraming nog meer te verhoogen! Dc- uitvoering van de revue „Ons eerste
lustrum" werd door een 1000- tal toeschouwers bijgewoond.
DE BENOEMING VAN KOLONEL
H. FERWERDA ALS ZOODANIG
TE VERWACHTEN.
ijverige
muziek
Een onderhoud met den a.s.
vlootvoogd.
Naar wij vernemen heeft de Minister
van Defensie den kapitein ter zee H. Fer-
werda aangezegd, zich voor te bereiden
voor de functie van Commandant van de
Zeemacht in Nederlandsch Oost-lndië, als
opvolger van den huidigen functionaris,
den vice-admiraal M. H. van Duim, wiens
verband als zoodanig officieel per 1 Fe
bruari a.s. afloopt.
De nieuwe commandant van de zee
macht in Ned. Oost Indië, die tot 29 Aug.
a.s. het commando over Hr. Ms. Vlieg
kamp „De Kooy" voert, waarna hij ver
vangen wordt door den kapitein ter zee
K. van Aller, werd, na zijn militaire op
leiding op het Koninklijk Instituut te Den
Helder genoten te hebben, 16 September
1906 tot adelborst der 1ste klasse aange
steld; twee jaren later was hij luitenant
ter zee der 2e klasse. Op 1 Januari 1919
volgde zijn benoeming tot luitenant ter
zee der 1ste klasse: 26 Januari 1929 kreeg
hij de titulatuur van Overste en op 30
April 1933 had zijn promotie tot kolonel
plaats.
Naar aanleiding van zijn a.s. benoeming
hebben wij den a.s. vlootvoogd om een
onderhoud gevraagd. Vriendelijk en voor
komend werden wij op zijn werkkamer
op het vliegkamp „De Kooy" ontvangen.
Het was een prachtige Augustusmorgen en
de ramen, die op het groote, vlakke vlieg
terrein uitzien, stonden wagenwijd open.
Een oorverdoovend lawaai van proef-
draaiende motoren drong zich naar bin
nen. hetgeen het verstaan van het ge
sproken woord bijwijlen moeilijk maakte.
„Daar zit ik nu al 5 jaar in", zoo opent
de kolonel lachend het gesprek, „en ik
ben er dus al wat aan gewend".
„Wanneer vertrekt u naar Indië", ko
lonel?"
„Dat is nog niet definitief vastgesteld,
maar het vertrek vindt vermoedelijk be
gin Februari plaats".
„Dus is ook uw benoeming tot Schout
bij Nacht spoedig te verwachten?"
„Dat zal wel, maar ook daarvan is nog
niets definitiefs bekend. Overigens is aan
de functie van Commandant van de Zee
macht onverbrekelijk de rang van min
stens Schout bij Nacht verbonden. Ik zal
het dus wel vóór mijn vertrek naar de
tropen worden. Het is aan het Departe
ment van Defensie, dat ik mij voor mijn
nieuwe post moet voorbereiden, maar
voor dien vertrek ik eerst nog voor en
kele weken naar de Vereenigde Staten
voor het uitvoeren van een vliegopdracht.
Op onze vraag of hij, eenmaal com
mandant der zeemacht zijnde, reorgani
satieplannen of principieele veranderin
gen van de vloot in Indië op het oog had,
antwoordde de kolonel:
„Wat betreft het materieel hebben we
er vóór alles prijs op te stellen, dat het
zoo groot mogelijke bedrijfszekerheid
biedt. Hieraan zit vast, dat we nooit het
allernieuwste zullen hebben, doch altijd
materieel, dat reeds bewezen heeft in de
practijk goed bruikbaar te zijn. Een vloot
kan alleen geoefend zijn als ze veel vaart.
Zoo is het ook met den vliegdienst: deze
kan alleen goed zijn, ais er veel gevlogen
wordt. Op intensieve oefening moet de
geheele marine-organisatie ingesteld zijn!
De wal-organisatie moet niet grooter
zijn dan hoog noodig is, daarentegen
moeten de stafbureaux behoorlijk bezet
zijn, zoodat men zich daar ook werkelijk
aan de oorlogsvoorbereiding kan wijden".
Via een vraag, of hij gaarne naar Indië
ging en die beantwoord werd met: „Ik
ga er nu voor den 5en keer heen en met
genoegen", kwamen wij tot de jaren, die
de kolonel bij den vliegdienst gediend
heeft.
„Dat zijn er 5 geweest, eerst in Indié
ongeveer 2■/- jaar en hier ook zoo'n tijd.
Van 1919'21 ben ik naar de Krijgs
school geweest, van 1921'24 was ik ge
detacheerd bij den Marinestaf en in dat
laatste jaar werd ik eerste officier op
Hr. Ms. „Zeven Provinciën". In 1925 werd
ik commandant van de oude jagers-divi
sie In 1926 werd een aanvang gemaakt
n:et den aanbouw van de nieuwe jagers,
aan het hoofd van welker divisie (be
staande uit Hr. Ms. „De Ruyter" (tegen
woordig „Van Ghent", „Evertsen", „Piet
Hein" en „Kortenaer") ik in '28 naar Indië
ging. Na eenigen tijd aldaar het comman
do over deze divisie gevoerd te hebben,
werd ik overgeplaatst naar den vlieg
dienst. Het ging me toendertijd zeer aan
bet hart. dat ik van de booten af moest.
Doch ik moest en zou naar den M.L.D."
„Waarom ging u dat zoo zeer aan 't
hart? Vanwege het nieuwe materiaal?"
„Neen, omdat ik tenslotte als zeeofficier
in dienst gekomen ben, en niet als vlie
ger".
„Overigens moet ik erkennen, dat de
5 jaren, die ik bij den vliegdienst geweest
ben, een zeer aangename periode ge
weest is. Ik zal daarvan veel profijt
hebben, omdat de taak van den Marine
Luchtvaart Dienst bij de verdediging van
Indië voortdurend belangrijker en groo
ter is geworden.
REDE VAN MINISTER GELISSEN.
Bij zijn bezoek aan Maastricht heeft
minister Gelissen Zaterdag een rede ge
houden, waarin hij zeide dat thans ieder
een in ons land overtuigd is dat naar
werkgelegenheid moet worden gezocht.
Men moet daarbij een onderscheid ma
ken tusschen werkverschaffing en werk
verruiming. Openbare werken leiden niet
tot blijvende werkverruiming; verstandige
industrialiseering doet dit wel. Vandaar
dat men de oprichting van industrieën
overwegen en bevorderen moet: wat in
kleineren kring beproefd werd, kan nu in
grooteren kring in het belang van het
dierbare vaderland worden verricht.
Waarom nu geeft industrie de meeste
kans op werkverschaffing' Onze han
delsbalans is passief voor 300 millioen. Spr.
is er van overtuigd dat ondenkbaar is, dat
wij alle industrieele producten, die wij in
voeren, zelf kunnen maken, maar toch wel
een deel daarvan. Dit is ook noodig met
het oog op den kapitaaldienst, die hoe
langer hoe meer riskant wordt. Ook onze
scheepvaart wordt hoe langer hoe meer
bedreigd. Zoo uit Rotterdam als uit de
Tweede Kamer werd den minister met
nadruk het advies gegeven: houdt toch
onze scheepvaart in stand. Mede tot be
houd van onzen handel. Op heden is van
onzen eens zoo buitengewoon omvang
rijken goederenhandel al niet zoo heel
veel meer over. De totale hoeveelheid is
thans 14°/o geringer dan in 1914. We die
nen dus onze uiterste krachten in te
spannen, teneinde voor de 350.000 werk-
loozen weer werkgelegenheid te vinden.
Daarvoor is noodig verlaging van ons peil
van kosten en lasten. Op dit fundament
moet gepoogd worden een nieuwe wel
vaart op te bouwen; in de industrie ge
schiedt de aanpassing langs natuurlijken
weg.
Het feit, dat in het eerste half jaar van
dit jaar ruim 20 millioen gulden meer
industrieproducten werden uitgevoerd dan
in het betreffende tijdperk van 1934, wijst
er op. dat onze industrie geleidelijk weer
„konkurrenzfahig" wordt.
Wat wil nu de regeering? Er komt een
economisch - technische exploratiedienst
aan het departement. Eerst inventarisee
ren, eerst documentatie. Daarna exploree-
ren. Hiermede wordt niet het terrein van
de particuliere onderneming betreden.
Want er is verschil tusschen exploratie en
particuliere onderneming. Zooals een in
dustrieel eens tot prof. Gelissen zeide:
noem mij een goed industrieel object en
ik zal er terstond aan beginnen.
Het is de bedoeling het particuliere ini
tiatief te stimuleeren. Den minister is in
zijn practijk van dre maanden al geble
ken dat verschillende bedrijven in Neder
land behoefte hebben aan crediet voor
reorganisatie, uitbreiding en overbrugging
van financieele moeilijkheden. In verband
met de laatste zal de op te richten maat
schappij voor credietverscihaffing aan de
nijverheid belangrijk werk kunnen ver
richten. Een dergelijke maatschappij, die
credieten zal verstrekken, welke de Ne-
aerlandsche banken niet kunnen geven en
die in deze tijden toch wel verantwoord
zijn, moet uitstekend geoutilleerd worden.
Zij zal moeten steunen op de provinciale
of op andere instituten die menschen,
toestanden en mogelijkheden in eigen ge
bied door geregeld contact kennen en in
staat zijn op prijs te stellen adviezen te
geven.
De minister meende opheffing van de
Limburgsche industriebank in overweging
te moeten geven nu er een nationale
maatschappij voor credietverleening komt.
Wel zal deze de adviezen van het instituut
noodig hebben. Industrie-politiek moet
naar het inzicht van minister Gelissen
arm in arm gaan met de te voeren han
delspolitiek. Bestaande instituten zijn op
het departement gekomen om te over
leggen en dat niet in een provincie iets
gebeurt dat niet in het nationaal belang
te aohten is. Er zal dan ook komen een
band tusschen de instituten onder voor
zitterschap van den minister. Nu het eeno
land met het andere ruilt zooals vroeger
industrleelen zulks deden moet men wel
nieuwe ruilmethoden toepassen. Men kan
in een tuin niet enkel zaaien en poten,
men moet ook snoeien en wieden.
Daarom zal een wet worden ingediend
waarbij oprichting en uitbreiding van een
bestaande industrie zal komen onder toe
zicht van de regeering.
Men zie daarin geen breideling van het
particulier initiatief waarvan de minister
van economische zaken de eminente
waarde erkent. Maar het is noodig om ver
spilling van ons nationale vermogen aan
industriekapitaal te voorkomen.
HET „NIEUWE" TARIEF VAN
INVOERRECHTEN.
De wet is afgekondigd.
In het Staatsblad is Zaterdag afgekon
digd de wet van 28 Juni 1935, tot vast
stelling van een nieuw tarief van invoer
rechten.
BINNENLAND
De controle op de crisis-organisaties; een
regeeringsnota aan de Tweede Kamer.
(2e Blad).
Rede van minister Gelissen te Maas
tricht; de industrie geeft de meeste kans
op werkverschaffing. (Binnenland. Ie Bi.).
Kolonel H. Ferwerda zal worden benoemd
tot commandant der zeemacht in Indië.
(Binnenland, le Blad).
BUITENLAND
Hitler over de toekomst van het natio-
naal-socialisme. (Buitenland, le Blad).
Naar bestuursorganisatie in Frankrijk?
(Buitenland, le Blad).
Opzienbarende aanslag op een Japansch
generaal. (Tel. le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN,
EERSTE BLAD.
DE HANDEL MET RUSLAND.
Vragen van Kamerlid De Visser.
Het Tweede-Kamerlid, de heer De Vis
ser, heeft den minister van Buitenland
sche Zaken gevraagd:
Heeft de Regeering er kennis van ge
nomen, dat sinds de officieele erkenning
van de Socialistische Sovjet Republieken
door België, laatstgenoemd land reeds vele
orders zag geplaatst ten bedrage van
verscheiden tienduizenden millioenen Bel
gische francs door of vanwege de Sovjet-
regeering?
Vindt de regeering het niet gewenscht,
in verband met de uiterst moeilijke om
standigheden waarin ook hier te lande
industrie-, landbouw- en exportbedrijven
verkeeren en den ontstellenden omvang
der werkloosheid, welke hiervan het ge
volg is, pogingen aan te wenden, welke
kunnen leiden tot vergrooting van de
productie en verhooging van den export?
Is de regeering bereid maatregelen te
treffen, welke kunnen leiden tot verle
vendiging van de handelsbetrekkingen,
mede door de officieele erkenning van de
Unie der Socialistische Sovjet-republie
ken?
DRUKTE BIJ DE SPOORWEGEN.
Onze spoorwegmedewerker schrijft:
Zaterdag en ook gisteren is het bij de
Ned. Spoorwegen bijzonder druk geweest.
Er heerschte op de verschillende stations
weer de ouderwetsche drukte van vroegere
jaren. Vooral in Utrecht, Den Haag en
Amsterdam was het geweldig druk op de
perrons en niettegenstaande de vele voor
treinen waren alle treinen overvol. Door
het drukke rijwielvervoer ontstond stag
natie in den treinenloop zoodat vele trei
nen met veel vertraging aankwamen. Se
dert de daling van de prijzen der verschil
lende plaatsbewijzen is het reizigersvervoer
belangrijk toegenomen.
HYPOTHECAIRE CREDITEUREN EN
DEBITEUREN.
Het Tweede Kamerlid de heer Van der
W7eijden heeft de volgende vragen gericht
tot den Minister van Koloniën, voorzitter
van den Raad van Ministers:
I. Is het de Regeering bekend, dat er
groote onrust heerscht bij de hypothe
caire debiteuren, nu de behandeling der
beide ingediende wetsontwerpen n.l. het
land'oouwcrisishypotheek-ontwerp en het
wetsontwerp tot verlaging van sommige
vaste lasten en huren voor onbepaalden
tijd is uitgesteld?
II. Weet de Regeering, dat er groote
ontstemming heerscht, omdat de Regee
ring bij monde van den Minister-Presi
dent in zijn gehouden radiorede er zich
toe heeft bepaald, de hypothecaire credi
teuren aan te manen eerst de behande
ling van de beide ingediende wetsontwer-
oen af te wachten, zojider echter maat
regelen te nemen, om minder nauwgezette
of onwillige crediteuren den pas af te
snijden zich in dit tijdsverloop door exe
cutie nog veilig te stellen?
III. Is de Regeering ook niet van oor
deel, dat in een of andere vorm een exe
cutie beperkende maatregel onverwijld
dient te worden ingevoerd, om noodeloos
slachtoffers te voorkomen?
UIT NED. OOST-INDIË.
WIJZIGING POSITIEREGELING
VOLKSRAAD.
BATAVIA, 10 Aug. (Aneta) Binnen
kort is wederom een wijziging in de posi
tieregeling van den Volksraad te verwach
ten, waartoe dezer dagen een ontwerp bij
den Volksraad zal worden ingediend.
