Stormrampherdenking te Borculo.
76»te Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 10 Augustus 1935
Derde Blad
No. 23122
Buitenl. Weekoverzicht.
V ACANTIE-WEER
Burgemeester Van Welie brengt dank voor de
steunverleening in moeilijke dagen.
\6©
AkUto^
•"«tl -
Die otnscltefy/Ut#
slaat tecU zekec
niet Oft. uw auto-?!
IIUSSOLINI'S GEVAARLIJK AVONTUUR
STERKE PRESSIE VAN ENGELSCHE
ZIJDE - EEN BEDREIGING IN
FRANKRIJK VOOR HET
KABINET LAVAL.
juist een week geleden hield de Vol-
lenbondsraad te Genève zijn slotverga
dering om in een tweetal resoluties vorm
en inhoud te geven aan de bemiddelings
pogingen met betrekking tot het conflict
tusschen Italië en Abessynië. En nog
dienzelfden avond openbaarde zich aller
wegen een zichtbare ontspanning bij
ellen, die met interesse en groeiende ver
ontrusting gezien hadden, hoe van Ita-
liaansche zijde het geschil als het ware
van dag tot dag meer op den spits ge
dreven werd. Sindsdien is het optimisme
eerder geslonken dan toegenomen, niet
iet minst door Mussolini's verklaring dat
i(j zich in geenerlel opzicht gebonden had
n nimmer toegezegd had vóór Septem-
er de vijandelijkheden niet te zullen
ipencn, maar tenslotte mag toch worden
geconstateerd dat de situatie op dit
mgenblik minder somber is dan een week
•eféden. Italië gaat door met het verster-
ten van zijn troepen in Oost-Afrika en
natuurlijk volgt Abessynië dit voorbeeld,
maar bij alle ageressieve optreden der
Italianen bestaat toch de hoop dat men
i den duur tot overeenstemming komen
ial. Mussolini speelt met een oorlog tegen
iet volk van den Negus (wiens waardige
loading in dit conflict voortdurend weer
opvalti een gevaarlijke rol. Italië heeft
koloniën noodig (vandaar dat het dit
avontuur begonnen is), maar het zal zich
wel tweemaal bedenken alvorens in
öegegeven omstandigheden tot den strijd
over te gaan. De oorlog tegen Abessynië
Is, zelfs volgens hooggeplaatste Italiaan-
iele officieren, allerminst bij voorbaat
reeds gewonnen, omdat het klimaat voor
de fascisten een enorme handicap zal
blijken te zijn. Daarnaast staat bovendien
de dreigend opgeheven vinger van den
Volkenbond! Mussolini kan met nadruk
verklaren zich niets van dien bond te zul
len aantrekken, tenslotte zouden de fei
ten dat wel eens kunnen logenstraffen!
Was het niet de Engelsche vertegenwoor
diger. minister Eden, die doorzette dat er
een vijfde arbiter benoemd werd bij de
iigebroken Italiaansch-Abessynlsche on
derhandelingen? Was het niet Eden, die
zh pleidooi won voor het bijeenkomen
van de conferentie van drie? En vóór
slles: was het niet opnieuw de Engelsche
minister, die waarschuwend aan Itallë's
adres verklaarde dat Engeland zich aan
-een enkele verplichting onttrekken zal,
elke door het lidmaatschap van den
-nd wordt opgelegd! Wat zal er gebeu-
als straks de Volkenbond bijeenkomt
der dat er iets bereikt is en Italië
daadwerkelijk optreden overgaat?
lOlini zal die vraag ernstig overwegen
a'net zou z'n dictatuur duur kunnen
te staan Indien hij haar voor
hzelf verkeerd beantwoordde! Enge-
«d Is reeds zoover gegaan dat het nau-
Ijjks meer terug kan' en het zal wel
kt ook geen stap meer wijken, indien
e'. vertrouwen kan op den steun van
ankrijk! Londen is stellig in dit con-
ict niet geheel belangloos en dat zal
el een der redenen zijn waarom het zoo-
-1 moeite gedaan heeft, en nog doet,
Mussolini's agressieve houding te tem-
ren. Maar dat doet ook temeer naar
e overtuiging neigen dat Engeland den
kenbond nopen zal tot sancties, in
lken vorm dan ook, indien Italië toch
den strijd zou overgaan. Mussolini is
r te groot staatsman om dat niet te
"ffen en het is deze overweging, die
rschillende bladen in het buitenland
oet schrijven dat deze gansche houding
Italië op bluf berust, die er in de
rste plaats op gebaseerd is door een
-ten mond zooveel mogelijk winst af
dwingen en ten tweede dienen moet
i een anders minder glorieuzen aftocht
e dekken.
Het zijn slechts veronderstellingen,
elke men thans neerschrijven kan. Italië
eemt in ieder geval deel aan de confe-
'ntie van drie en natuurlijk is de moge-
ijkheid niet uitgesloten dat daar een
odus gevonden wordt, welke de goed-
"uring van Abessynië verwerven kan.
erke pressie van de zijde van Engeland
Frankrijk kan hl dat opzicht heel wat
oen en men neemt aan dat Frankrijk
Engelsche zijde staat, alle geruchten
er geheime militaire verdragen met
talie ten spijt.
Volgende week komen de afgevaardig-
en der drie landen te Parijs bijeen. Dat
1 de inzet worden van een zeer belang
de tijdsperiode, waarin uitgemaakt
oet worden of het binnen enkele maan-
en al dan niet tot een oorlog komen zal!
Naast de moeilijkheden om den vrede
'o het buitenland te bewaren, heeft
rankrijk hitusschen ook haar innerlijke
bubbelingen. Tegen den wil in van een
terke oppositie, moet de regeering-Laval
'achten haar program door te voeren
•bet program dat dienen moet om de be-
ooting in evenwicht te brengen en den
bar.!' te redden) en die oppositie werd
oodiger en brutaler dan ooit nu een
laatselijke verkiezing te Clemont Fer-
'and een eclatante zege bracht aan het
nheidsfront van communisten en socia
listen versterkt met een deel der radi-
taal-socialisten. De ernstige ongeregeld-
eden te Brest, Toulon, Le Havre enz.
•waarvan momenteel gelukkig het einde
a zicht schijnt te zijn) waren ten deele
'en gevolg van ontevredenheid over de
aatregelen der regeering, die de loons-
atlaging, niet onmiddellijk volgens be-
olte gepaard deed gaan met een bedui
dende verlaging van de kosten voor le
vensonderhoud, huren, enz., maar in veel
'ootere mate van communistische sto-
~hj! Een te Moskou dezer dagen gehou-
:'n congres van communisten heeft aan
gespoord tot oproer, stakingen en alle
andere middelen, die er toe kunnen bij-
ÏÏJpn het gezag te ondermijnen. De
schietpartijen in Frankrijk zullen er wel
uw mee in Verband staan. Reeds werd
(jouwens gemeld dat de regeering de
aii h n daarvan in handen had! Maav
socialisten de communisten büiven
tarto cn llet radicale deel uit Herriot's
bij jj 0"der leiding van Daladier, zich
- j11 aansluit, dan staat daar een op-
1 die in werkelijkheid een meer-
T-VA RKstA
Weerbericht: Gedeeltelijk bewolkt, verdere vooruitzichten: weinig verandering
o
Vandaag is het tien jaar geleden, dat
het stadje Borculo voor een groot gedeelte
door een cycloon werd verwoest. Tien jaar
van voor- en tegenspoed zijn sedert ver-
loopen; uit de ruinen is een nieuwe, fraaie
stad herrezen, doch den rampspoedigen
dag hebben de bewoners niet vergeten.
De 10e Augustus zal in de geschiedenis
van Borculo een herdenkingsdag blijven.
Op verzoek van den burgemeester, den
heer M. van Welie was een comité ge
vormd, dat zich ten doel had gesteld de
zen dag op waardige wijze te herdenken.
De plechtigheid werd vanmorgen met
klokgelui geopend: het comité legde een
krans op de graven der slachtoffers, die
tien jaar geleden om het leven zijn ge
komen.
Toen volgde een brooduitdeeling, een
symbool van dankbaarheid voor de red
ding der stad. Na den rampspoedigen
cycloondag was een der eerste sympathieke
daden der naburige gemeente Lochem te
zorgen voor brood. Het comité wenschte
nu ook deze daad tot een symbool van
dankbaarheid voor beloonde nabuurschap
te bestempelen.
Bij loting was een bepaalde wijk dit
jaar wijk C =5- aangewezen voor de uit-
deeling. VeleTJurgers meldden zich van
morgen bij den heer Kluvers aan de
Steenstraat aan, om een brood hier
derheid beteekent. Hetgeen gevaarlijk
worden zou voor het bestaan van het
kablnet-Laval en een keerpunt zou kun
nen beteekenen in Frankrijk's ceschiede-
nis! Een snel succes van de decreten zal
het beste wapen zijn om dat gevaar te
keeren!
een symbool van dankbaarheid en vriend
schap in ontvangst te nemen.
De ochtendplechtigheid werd besloten
met een concert door de Leo-Harmonie in
de muziektent in het Cycloonpark.
Vanmiddag opende de oud-burgemeester
van Borculo, jhr. ir. R. R. L. de Muralt
het stormrampmuseum, dat ondergebracht
is in een lokaal van het Spaarbankgebouw
aan de Spoorstraat.
Tal van foto's geven een duidelijk beeld
van de verschrikkingen van den cycloon;
voorts zien we in de vitrines teekeningen
van Jo Spier, Ramaekers, P. v. d. Hem en
Monntckendam, die ieder op eigen wijze
hun vislo van het verwoeste stadje geven;
dan zijn er weerkaartjes en luchtfoto's,
kranten uit binnen- en buitenland, rap
porten van de verschillende diensten, die
hulp verleenden en de proclamatie van
den burgemeester en zijn brief aan de
legeering, waarin hij van de ramp ken
nis gaf.
Een kostbaar stuk is de mededeeling
van 13 Augustus, waarin de bevolking
wordt gerustgesteld betreffende den we
deropbouw. Een stuk van een omgebogen
lichtmast, het weggewaaide haantje van
den toren en vele andere voorwerpen il-
lustreeren den ontzettenden kracht van
den storm.
Ook het zg. „schandbord" heeft een
plaatsje gevonden in dit alleszins beziens
waardige Museum.
Vele autoriteiten uit Borculo en de om
liggende gemeenten woonden de ope
ning bij.
Na de opening hield de burgemeester
van Borculo, de heer M. van Welie, een
door de Vara uitgezonden, rede. waarin
hij het Nederlandsche Volk dankte voor
den stroom van liefdegaven, die dadelijk
na de ramp geschonken zijn.
Indien men zich den deerniswaardigen
toestand Indenkt, aldus spreker, waarin
de woningen en straten binnen een kwar
tier tijds door de cycloon waren vervormd
zult u begrijpen, hoe moeilijk het was
de eerste redding en verbetering aan te
brengen.
Het is een groot voorrecht voor Bor
culo geweest op dat moment als hoofd
der gemeente te hebben een man, die met
krachtige hand leiding wist te geven en
de juiste maatregelen wist te treffen voor
hulp en steun aan de bevolking. Na afloop
van de windhoos, welke om ongeveer 7
uur 's avonds inviel, werden telegrammen
en berichten opgesteld door den burge
meester De Muralt. bestemd voor de re
geering in Den Haag, het Provinciaal be
stuur te Arnhem en meerdere tauurtge-
meenten. De medewerking, welke aan
stonds van de buurtgemeenten werd ont
vangen, verdient onzen bijzonderen lof.
Behalve dat drie dooden te betreuren
waren, hadden ongeveer tweehonderd
menschen verwondingen van meer of
minder ernstigen aard bekomen.
De burgemeester van Lochem, de heer
Wittewaal, had 0111 drie uur 's nachts alle
Lochemsche bakkers aan het werk gezet
om brood voor Borculo te bakken. Des
ochtends om 7 uur kwam de Lochemsche
Gemeentearchitect, de heer Wessel, met
een vrachtauto met duizend brooden te
Borculo. Hij voerde bovendien een tank
wagen met drinkwater mee, daar het wa
terleidinggebouw van Borculo was inge
stort. In den loop van dienzelfden och
tend kwam een detachement genietroe
pen onder den kapitein Wynoldy Daniels
uit Utrecht. Deze militairen hebben
prachtig werk verricht in onze stad.
De eerste broodvoorziening door de stad
Lochem is hier als een dergelijke groote
daad van piëteit gevoeld, dat de herin
nering daaraan zal blijven bestaan door
haar op dezen herinneringsdag en vol
gende als symbool te behouden.
De belangstelling, welke de geteisterd*
gebieden in het Oosten van Noord-Bra
bant, Gelderland en Overijssel en het
stadje Borculo In het bijzonder van de
zijde van het publiek in eigen land, bui
tenland en overzeesche gewesten heeft
mogen ondervinden, is overweldigend ge
weest.
Daags na de ramp kwam de particulier
secretaris van H. M. de Koningin zich op
de hoogte stellen van den toestand en
twee dagen later ontving Borculo het zeer
hoog gewaardeerde bezoek van onze Vor
stin en Hare Koninklijke Dochter. Tij
dens de ochtenduren schreden Koningin
Wilhelmina en Prinses Juliana langs de
puinhopen van onze stad, diep begaan
met het lot der arme menschen, aan wie
zij vele woorden van troost en bemoedi
ging toevoegden. Tijdens de middaguren
begaven de Koninklijke bezoeksters zich
naar de ziekeninrichtingen te Lochem,
Zutphen en Deventer, waarheen de zwaar
gekwetsten ter verdere behandeling wa
ren overgebracht. Deze Koninklijke be
langstelling in het smartelijk lot, dat toen
aan onze inwoners was opgelegd, zal als
een schoone bladzijde in de geschiedenis
van onze stad blijven voortleven; de be
staande aanhankelijkheid tot ons Oran
jehuis werd daardoor aanmerkelijk ver
sterkt. Wijlen H. M. de Koningin Moeder
betuigde haar deelneming aan den com
missaris der Koningin over de verwoes
ting in zijn provincie. De beide Vorstin
nen schonken aanzienlijke bedragen voor
leniging van den nood. Wijlen Zijne Ko
ninklijke Hoogheid, de Prins der Neder
landen bezocht eveneens Borculo in zijn
verwoesten staat, welk bezoek hoogelijk
werd gewaardeerd.
De pers ging voor met een algemeen
beroep le doen op de liefdadigheid van
het Nederlandsche volk.
Deze krachtige stimulans van de pers
heeft, zooals later is gebleken, op aan
zienlijke wijze bijgedragen tot het finan
cieel succes. Een woord van hartgrondige
appreciatie gaat op dezen dag dan ook
van ons uit aan de geheele Nederland
sche pers en aan vele buitenlandsche
bladen.
Nadat de groote steden waren voorge
gaan. werden in nagenoeg alle gemeenten
van ons land comité's ingesteld, die de
taak op zich namen om gelden te verkrij
gen voor herstel van de verwoeste gebie
den. De cycloon van Augustus 1925 deed
een hoos van milddadigheid door de har
ten der Nederlanders van de geheele
wereld gaan.
Ook de belangstelling van het buiten
land met de bevolking der verwoeste stre
ken overtrof elke verwachting. In de
hoofd- en tal van andere steden van de
landen in West-Europa, in Zuid-Afrika
en in meerdere steden van Noord-Amerika
werden tal van gelegenheden georgani
seerd om geldinzamelingen te houden ten
bate van de getroffenen om speciaal voor
Borculo.
Mede zij de steun, aldus spr, ontvangen
uit onze overzeesche gewesten, hier nog
eens afzonderlijk gereleveerd.
Op hoogen prijs heeft de bevolking der
geteisterde streken gesteld den wensch
van H.M. de Koningin om hare verjaardag
op 31 Augustus 1925 zonder kosten onop
gemerkt te laten voorbijgaan en de gelden
anders besteed tot viering van dien dag
thans te bestemmen voor leniging van den
nood der slachtoffers. Deze verjaardag van
onze Koningin is een weldadigheidsdag
bij uitnemendheid geweest, waarvoor het
mij vergund zij aan onze Landsvrouwe de
eerbiedige hulde van onze bevolking over
te brengen.
Onmiddellijk na de ramp waren door
burgemeester de Muralt uit de burgerij:
onderscheidene commissiën ingesteld om
het normale leven weer op gang te bren
gen.
Het bouwbureau begon reeds een week
na de ramp zijn werk.
Zoo was door burgemeester de Muralt
met groote vastberadenheid en overleg
alles in gang gesteld voor Borculo's herstel
tot groote geruststelling en voldoening van
de bevolking, die deze krachtige en be
kwame leiding ten zeerste apprecieerde
en daarvoor dezen burgervader nog heden
ten dage een dankbaar hart toedraagt.
Door den Minister van Binnenlandsche
Zaken en Landbouw jhr. mr. de Geer werd
daartoe met medewerking van tal van
vooraanstaande personen uit den lande
,.het Nationaal Steuncomité Stormramo"
in het leven geroepen. De vereischte een
heid van handelen kwam door dit Comité
tot uitvoering onder leiding van het Dage-
lijksch Bestuur, bestaande uit de heeren;
jhr. Roëll, voorzitter, dr. Josephus Jitta,
secretaris, van Ogtrop, penningmeester en
de Commissarissen der Koningin in de
provinciën Gelderland en Noord-Brabant,
De wederopbouw van Borculo is in hoofd
zaak onder leiding van het Provinciaal
bouwbureau tot stand gekomen. Van het
prachtige werk door de Woningstichting
Borculo middels zijn bouwbureau verricht,
kan men zich overtuigen bii een bezoek
aan onze herbouwde stad. Op dezen dag
is het ons een behoefte aldus eindigde
spr. woorden van groote waardeering
en dank uit te spreken aan den heer
Baron van Heemstra, Commissaris der
Koningin, voor zijn initiatief en bekwame
leiding en de maatregelen, die hebben ge
leid tot de schoonc wederopbouw van
onze stad en bovendien aan hen, die den
Commissaris daarbij hebben terzijde ge
staan.
werken °nSf1 vetsleten,
r o* de° ltd overigens
1 niet-
