Maatschappij der Ned. Letterkunde
76ste Jaargang
WOENSDAG 12 JUNI 1935
No. 23072
Officieele Kennisgevingen
De C. W. van der Hoogt-prijs niet toegekend.
Het voornaamste Nieuws1
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2S00 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f.2.35
per weet .'.r.f.0.18
Franco per post - f. 2 35 per 3 maanden -F portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD.
INSCHRIJVING VAN LEERLINGEN
VOOR DE OPENBARE SCHOLEN.
Burgemeester en Wethouders van Lei
den brengen ter algemeene kennis:
le. dat tot en met 29 Juni 1935 gele
genheid bestaat tot inschrijving van
nieuwe leerlingen, gedurende een half uur
vóór den aanvang van eiken schooltijd,
san:
a. de Jongensschool voor u.l.o. aan de
Pieterskerkstraat;
b. de Meisjesschool voor u.l.o. aan de
Breestraat;
c. de opleidingsscholen voor Gymna
sium en H.B.S. aan de Aalmarkt en
de Boommarkt;
d. de opleidingsscholen voor u.l.o. aan:
de Langebrug,
de Drie Octoberstraat,
de Vrouwenkerksteeg (Leerschool),
den Maresingel,
de Driftstraat;
e. de o.l. scholen aan:
den Zuidsingel,
de Medusastraat;
f. de Centrale school voor het 7e en 8e
leerjaar (Ingang Oude Vest);
2e. dat bij de inschrijving een geboorte
bewijs moet worden vertoond;
3e. dat de kinderen met uitzonde
ring van die waarvoor toelating tot de
u.l.o.-scholen of tot de Centrale school
wordt gevraagd voor 1 September a s.
den leeftijd van 6 Jaren moeten hebben
bereikt.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRYEN, Secretaris.
Leiden, 12 Juni 1935. 5948
INSCHRIJVING VAN LEERLINGEN VOOR
DE OPENBARE BEWAARSCHOLEN.
Burgemeester en Wethouders van Lei
den brengen ter kennis van belangheb
benden, dat aan de Openbare Bewaar
scholen in het Elisabethshof, aan de
Atjehstraat en aan de Gortestraat tot en
met den 29en Juni 1935 gelegenheid be
staat tot het doen inschrijven van leer
lingen en wel des voormiddags van kwart
vóór 9 tot half tien en uitgezonderd
Woensdags en Zaterdags des namid
dags van kwart vóór 2 tot kwart na 2 u.
De kinderen moeten op het tijdstip van
toelating den leeftijd van 4 jaar hebben
bereikt. 5947
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRYEN, Secretaris.
Leiden, 12 Juni 1935.
GEMEENTELIJKE KWEEKSCHOOL
VOOR ONDERWIJZERS EN ONDER
WIJZERESSEN TE LEIDEN.
Afdeeling A (3-jarige cursus).
I. Aangifte van leerlingen voor den nieu
wen cursus welke op 1 September aan-
tangt, schriftelijk vóór 1 Juli a.s. of mon
deling op Dinsdag 18 Juni en Donderdag
20 Juni telkens tusschen 7 en 8 uur, aan
de Kweekschool. Oude Vest 35.
De adspiranten voor het eerste leerjaar
moeten op 1 Augustus a.s. hun zestiende
jaar ingetreden zijn.
Zonder toelatingsexamen kunnen tot
het eerste leerjaar worden toegelaten:
a. de bezitters van een einddiploma eener
hoogere burgerschool met 3-jarigen cursus;
b degenen die de eerste drie leerjaren
van een hoogere burgerschool met vijf
jarigen cursus van een hoogere burger
school voor meisjes met zesjarigen cursus,
van een handelsschool met vijfjarigen
cursus, van een middelbare school voor
meisjes of van een gymnasium met gun
s':? gevolg doorlooDen hebben, blijkende
Uit hun toelating tot. de vierde klasse;
c. de bezitters van het U.L.O.-dlploma B
of het volledige diploma A.
Bovendien kunnen in de eerste klasse
geplaatst worden zij. die met gunstig ge
volg een toelatingsexamen hebben afge
legd, waaruit blijkt, dat zij de kennis en
de ontwikkeling hebben van de onder a.
o en c genoemden.
II Zij, die nog geen Kweekschool be
zochten kunnen tot het tweede leeriaar
worden toegelaten na een voldoend toe
latingsexamen waaruit blijkt, dat zij de
kennis en de ontwikkeling bezitten, welke
jo den voorgaanden studietijd volgens het
leerplan van de kweekschool moeten ziin
verkregen.
Voor zoover er plaatsen beschikbaar zijn.
Worden zonder examen tot het tweede
leerjaar toegelaten de bezitters van het
einddiploma eener H B S. met 5- of s Ari
sen cursus van een gymnasium of van
een middelbare school voor meisje1 met
5-iarieen cursus of van een hoogere han
delsschool met tweejarigen cursus, welke
aansluit aan een hoogere burgerschool
«et drie- of vijfjarigen cursus.
DE VERKEERSWEEK.
Niet ontmoedigd door de minder gun
stige weersomstandigheden van den eer
sten dag, werd heden voortgegaan met
de „Veilig-Verkeer-propaganda". De stre
pen op het wegdek, die in den vroegen
Dinsdagmorgen met vaardige hand op het
wegdek waren geverfd om den wegge
bruikers te zeggen, waar zij behooren te
rijden of zich op te stellen, waren nog
vlugger verdwenen dan ze waren aange
bracht. De regen was de eerste uren de
spelbreker. Echter werden de strepen an
dermaal aangebracht, laten we hopen
voor langer duur.
Voortgegaan werd door bereidwillige
dames met verkoop en verspreiding van
verkeersvlaggetjes en ander propaganda
materiaal aan de kiosken Rijnsburgerweg
en Haagweg. De motorpolitie reikte in
twee dagen meer dan 3000 Verkeerscou-
ranten uit en verrichte voortdurend tech
nische controle.
Donderdag staat in het teeken van:
„Veilig autoverkeer".
Zorgt er voor. bestuurders van motor
rijtuigen, dat de technische inrichting
van uw motorrijwiel, auto, of ander mo
torrijtuig in orde is. Bedenkt dat het
'lebben van één deugdelijke rem onvol
doende is. Laat ook uw stuurinrichting
deskundig controleeren.
In 't bijzonder bestuurders van vracht
auto's. rijdt niet op afgesleten gladde
banden, of met onleesbare nummerplaten,
die beroest of bemodderd zijn.
Bedenkt dat te Lelden een maximum
snelheid bestaat maar dat van nog groo-
ter beteekenis is de regel, dat ge uw snel
heid beheerscht, d w z. dat ge op een glad
wegdek, of op een weg met veel zijwegen,
enz. uw snelheid moet verminderen, ten
einde elk oogenblik, als de omstandighe
den dit noodig maken, tijdig en veilig uw
wagen tot stilstand te kunnen brengen.
Geeft geen onnoodige geiuidsignalcn;
wanneer het noodig is, geeft ze dan kort.
Geeft bij elke richtingverandering, ook
naar rechts een teeken, tijdig en duidelijk.
Rijdt een tram niet aan de linkerzijde
voorbij als ge daardoor op de linkerweg
helft komt. Doe het ook niet rechts, als
de tram stilstaat voor het uit- of inlaten
van passagiers tenzij ter plaatse een
tramheuvel ligt.
NED. VEREENIGING VAN HUISVROUWEN
De heer Kwint spreekt over
„Veilig Verkeer".
Orde is een van de eerste begrippen, die
wij huisvrouwen moeten kermen, aldus
mevr van Gilse, toen zij gisteravond de
bijeenkomst van de Ned. vereeniging van
huisvrouwen, afd. Leiden, met een korte
inleiding opende. En aangezien orde en
„Veilig Verkeer" nauw verwante begrippen
zijn en tevens omdat we aan dan voor
avond staan van de Verkeersweek die over
het geheele land zal worden gehouden,
meenden wij iemand te moeten uitnoodi-
gen om in onzen kring eens over „Veilig
Verkeer" te spreken. Spreekster dankte
den heer Kwint, burgemeester van Kou
dekerk, dat hij bereid was gevonden die
taak hedenavond op zich te nemen
Deze hierop het woord nemend, ving aan
met een en ander te vertellen over het tot
stand komen der vereeniging en tevens
over de wijze waarop zij propaganda voor
haar werk maakt Onze vereeniging, aldus
spr., is een der weinigen, die nauw met de
politie samenwerkt. In verband hiermede
wees hij op de cursussen in samenwerking
met de politie gehouden en waardoor
eenige maanden geleden aan 200 personen
een diploma kon worden uitgereikt. Ook
op andere wijze werkt echter de overheid
mede want de projectielantaarn met plaat
jes, welke laatste spr. na de pauze zou ver-
toonen, was welwillend ter beschikking ge
steld door de gemeente. Spr. wees erop dat
onze wegen zich nog weinig voor het hui
dige verkeer leenen. Vervolgens gaf hij
enkele cijfers van het aantal verkeers
ongevallen. een getal (41195 in '341 dat
aantoont, dat „Veilig Verkeer" een dank
bare taak wacht. Ook behandelde spr. in
het kort de oorzaken der ongevallen en
stipte aan, dat de geneeskundige keuring
voor bestuurders van motorrijtuigen vaak
onvoldoende is.
Een eigenlijke verkeerswet bezit ons land
nog niet"; wijzigingen zijn echter in voor
bereiding en we hopen dat we hierdoor
toch een wet zullen krijgen, die in elk ge
val het karakter van een verkeerswet
draagt. Op het oogenblik b.v. kent de wet
geen onderscheid tusschen hoofd- en zij
wegen. iets wat dikwijls tot moeilijkheden
aanleiding geeft. Na de verschillende Ver
keersborden te hebben besproken, haalde
spr ook nog de anti-lawaai-campagne aan
en toonde zich hiervan geen voorstander.
Immers indien men een dergelijk beginsel
nastreeft, loopt men gevaar in conflict te
komen met veilig verkeer.
Na nog enkele practlsohe wenken te
hebben gegeven, speciaal aan de dames,
die vaak verkeerd de tram uitstappen, ein
digde spr
Na de pauze vertoonde de heer Kwint
te- verduidelijking van ziin causerie een
r?:ks (antaarnr'.sari: welke den aanwe
zigen een goed beeld gaven hoe men het
veiiig verkeer kan en moet bevorderen.
Mevr van Gilse heeft tenslotte met een
woord van hartelijken dank aan den heer
Kwint den avond gesloten.
N. Japikse wint den Dr. Wijnaends Francken-prijs.
Aan den vooravond van den dag, waarop
de Maatschappij der Nederl. Letterkunde
hier ter stede haar jaarvergadering raad
pleegt de Commissie voor Geschied- en
Oudheidkunde dezer Maatschappij bijeen
te komen. Ook gisteravond was zulks het
geval, mr. S J. Fockema Andreae te 's-Gra-
venhage heeft in deze bijeenkomst een
voordracht gehouden over: De bestuurs
inrichting van de Over-Betuwe.
De heden alhier gehouden jaarlijksche
vergadering van de Maatschappij der
Nederlandsche Letterkunde werd geopend
met een toespraak van den voorzitter prof.
dr. J. de Vries die allereerst de in het af-
geloopen jaar gestorven leden herdacht.
Vervolgens gaf hij een beschouwing over de
plaats der Maatschappij in het geestelijk
leven van Nederland, hetgeen hem aan
leiding gaf te gewagen van de geringe
waardeering voor de literatuur door ons
volk en van ons zwakke historische besef,
dat niet verder teruggrijpt dan tot de
Gouden Eeuw. De noodzakelijkheid van
grootere activiteit werd betoogd en als een
poging in deze richting werd gewezen op
de voorstellen, die het bestuur aan de ver
gadering heeft voorgelegd. Vervolgens
bracht de secretaris de heer H. T. Damsté
verslag uit over het afgeloopen jaar.
Hierin wordt allereerst het overlijden
van Z.K.H. Prins Hendrik, buitengewoon
eerelid der Maatschappij, herdacht.
Dank wordt gebracht aan de leden der
commissie van voordracht voor den dr.
Wijnaends-Franckenprijs, welke heden
voor de eerste maal zal worden verleend.
Tegenover de schrijvers van het jaarboek
der maatschappij wordt aller erkentelijk
heid uitgesproken.
Op dit Jaareinde telt de Maatschappij
een eerelid, 655 gewone en 75 buitenge
wone leden
Aan het verslag van den bibliothecaris
ontleenen wij dat de verzameling verrijkt
werd met een schenking van prof. dr. L.
Knappert, die een verzameling brieven af
stond, door vele binnenlandsche en buiten-
iandsche geleerden gericht aan den be
kenden kerkhistoricus dr. Sepp, zoomede
een verzameling brieven en handschriften,
betrekking hebbende op den bekenden uit
gever-auteur Jan Willem Yntema en zijn
tijdschrift de Vaderlandsche Letteroefenin
gen, door prof. dr. J. W. Muller aan de
bibliotheek geschonken.
Hierna volgden de verslagen van den
penningmeester, de commissie voor taai
en letterkunde en van de commissie voor
geschied- en oudheidkunde.
De Commissie voor Schoone Letteren
adviseerde den C. W. van der Hoogt-prijs
toe te kennen aan een diohtbundel van
H. Marsman.
Het bestuur kon zich met dit advies
evenwel niet vereenigen op gro»d van het
feit, dat de heer Marsman eenigen tijd ge
leden in „de Groene Amsterdammer" een
artikel heeft geschreven, waarin hij ageer
de tegen het bestuur en de Maatschappij
zelve Het bestuur verzocht derhalve de
Commissie een nieuw advies uit te bren
gen. waartoe deze niet bereid bleek.
Uit de vergadering werd een motie inge
diend teneinde vast te stellen, dat de ver
gadering de houding van het bestuur ten
deee betreurde.
Deze motie werd verworpen met 45 tegen
39 stemmen, zoodat overeenkomstig het
bestuursvoorstel de v. d. Hoogt-prijs dit
jaar niet wordt toegekend.
Aan het rapport van de Commissie voor
de rubriek Biografie en Cultuurgeschiede
nis, welk werk in het Nederlandsch ge
schreven en versohenen gedurende de
jaren 1931 tot en met 1934 voor de toeken
ning van den dr. Wijnaendts Francken-
prijs, groot 500 gulden het meest in aan
merking komt, is het volgende ontleend:
De commissie heeft zich allereerst be
zig gehouden met de vraag, wat onder
cultuur-geschiedenis moet worden ver
staan en als antwoord daarop besloten dit
woord zoo ruim mogelijk te nemen en dus
daaronder alle geschiedenis te verstaan,
die niet is politieke geschiedenis. Voor den
prijs kwamen dus in aanmerking alle wer
ken. waarin niet de staatkundige ge
schiedenis alléén wordt behandeld, en elke
biografie. Met het oog echter op den prijs,
die de andere twee jaar zal worden uit
gekeerd, werden uitgesloten alle werken,
die liggen op het gebied der letterkundige
geschiedenis. Uit een groot aantal werken,
die met deze beperkingen in oogenschouw
konden worden genomen, kon men ge
makkelijk een schifting maken en 15 boe
ken overhouden, waaruit men zeker zijn
keuze zou moeten doen Het was echter
heel moeilijk dit materiaal verder te
schiften. Verschillende overwegingen leid
den ertoe, tenslotte de keuze te bepalen
op 4 werken n! le Jan Romein: De lage
landen bij de zee. Utrecht 1934. 2e W. J.
Kühler: Geschiedenis der Nederlandsche
Doopsgezinden in de 16e eeuw. Haarlem
1932, 3e J. Vloemans: Spinoza. Den Haag
1931 en 4e N. Japikse: Prins Willem III,
de Stadhouder en Koning. Amsterdam
1930 en 1933 (2 deelenl.
Ook de vergelijking tusschen deze wer
ken van verschillenden aard was een zeer
moeilijke en van elk konden vele zeer
goede kwaliteiten worden geapprecieerd.
Aangezien echter op het werk van Vloe
mans wel iets af te dingen was, wat be
treft de weergave van de filosofie van
Spinoza, en het werk van Kühler slechts
éen bepaalden kant van de cultuur-ge
schiedenis behandelt, spraken zich twee
leden der commissie uit ten gunste van
het cultuur-historisch werk van breeden
opzet en buitengewoon frlsschen geest van
Romein, die daarin mede getuigt van zeer
groote belezenheid, ook al heeft hij niet
alle deelen der beschavingsgeschiedenis
van Noord- en Zuid-Nederland zelf be
handeld. De andere drie leden achtten dit
werk echter niet voldoende bezonken en
eenigszins haastig afgemaakt, terwijl zij
in het bijzonder meenden, dat enkele
hoofdstukken onvoldoende werden behan
deld. Zij verkozen daarom het werk van
Japikse. hoewel dit niet getuigt van zulk
een frisschen geest en wat betreft zijn
stijl en zijn conceptie bij het andere moet
worden achtergesteld. De biografie van
Willem in echter is in de le plaats de
van een buitengewoon zorgvuldige studie
van al het historisch materiaal, gedrukt
en ongedrukt, dat over deze in onze ge
schiedenis zoo belangrijken persoon aan
wezig is. Met groote nauwkeurigheid en
niet dan na rijpe overweging heeft Japikse
op grond van deze studie de feiten uit het
leven van den koning-stadhouder in zijn
boek beschreven, terwijl gelijkmatig alles
tot zijn recht komt, wat in dit rijke leven
van beteekenis is geweest, misschien te
evenwichtig, zoodat elke verheffing uit
blijft, maar dan ook zeer objectief en met
een den historicus waardig gevoel voor
verhoudingen voor wat belangrijk is en
wat meer op den achtergrond moet staan.
Het werk over Willem III zal niet een
boek zijn, dat door een groot publiek met
graagte wordt gelezen, maar het zal voor
zeer langen tijd blijven het standaardwerk,
dat elk die deze periode bestudeert, met
vrucht ter hand zal nemen als een in alle
opzichten betrouwbare gids en als zooda
nig is het aan te merken als een boek
van buitengewone waarde in de Neder
landsche historiegrafie. Het is op grond
van deze overwegingen, die door de min
derheid der commissie ln alle opzichten
konden worden gedeeld, maar die haar
niet van standpunt deden veranderen, dat
de meerderheid der commissie aanbeveelt
den Dr. Wijnaendts Francken-prijs 1933
toe te kennen aan N. Japikse.
Tot nieuwe leden der Maatschappij
werden benoemd: Dr. Hans Reutercrona,
(Zweden); Erik Rooth (Zweden); Hans
van Werveke (België); Gerard Walschap
(België); Mevr. M. M. de VriesVogel, Lei
den; H. de Vries, Groningen; Dr. H. de
Vleeschauwer (België); Simon Vestdijk,
den Haag; Dr. M. Valkhoff, Amsterdam;
Dr. C. Tazelaar, Amsterdam; Dr. G. A. S.
Snijder, Amsterdam; Dr. A. Sizoo. A'dam;
Mr. J. J. Schrieke, Leiden, mevrouw J. G.
van SchalkWilling, Amsterdam; mej. dr.
C. W. Roldanus, Groningen; Dr. D. Rog
gen (België); A. de Ridder (Willem El-
schot), België; Dr. G. A. van Poelje, Den
Haag; Dr B W. T. Nuyens, A'dam; mevr.
G. van NesUilkens Apeldoorn; Mr. J.
Linthorst Homan, Vledder; Dr. W. R.
Juynboll, Leiden; Dom. J. Huyben, Oos
terhout; Mr. F D. Holfeman, Leiden; A.
Hallema, Ginneken; mej. Dr. C. C. ter
Haar, Hengelo; Dr. J. Grauls (België); Dr.
F L. Ganshof (België); J. H. Eekhout,
Groningen; M. A. A. A. Defresne, A'dam;
Dr. O. Damsté, HilversumDr. L. A. J. Bur-
gersdijk, Middelburg; Dr. A. de Buck,
Lelden; Dr. W. H. Beuken, Helmond; Dr.
J. W. Berkelbach van der Sprenkel, Haar
lem; Dr. K. L. Bellon, Nijmegen, en Mr.
A, J. L. van Beeck Calkoen. Den Haag.
Na afdoening van verschillende huis
houdelijke zaken en de verkiezing van be-
stuurs- en commissieleden hield onze stad
genoot, prof. dr. J. Huizinga een voor
dracht over „Abaelard". Hieraan is het
volgende ontleend:
Een poging om in een korte schets de
plaats van Abaelard in de cultuur van zijn
tijd eenigermate te bepalen, zonder diep
in te gaan op zijn filosofie en theologie
heeft uit te gaan van een omschrijving
der algemeene trekken van die bij uitstek
scheppingskrachtige en vormkrachtige 12e
eeuw, waarin de westersch-christelijke be
schaving haar gedaante heeft aange
nomen.
Het is een tijd van ontwaking en ont
luiking zonder weerga. De nieuwe lyriek
in het Latijn en in de volkstalen, de rid
derlijke epiek, de ontplooiing van ridder
schap en courtoisie als sociale vormen, de
overgang van Romaansche bouw- en
beeldhouwkunst tot de Gothiek, de op
bloei van steden en handelsleven, de
stichting en werkzaamheid van nieuwe
kloosterorden, de opgang der scholen, die
eerlang de universiteit als vorm van gees
telijk leven zal opleveren, een nieuwe
mystiek, het is alles 12e eeuw. En de bo
dem, waarin dat alles bovenal kiemt en
opgroeit, is Frankrijk. De preponderance
van Frankrijk op het gebied der cultuur
in de 12e eeuw is eigenlijk veel wezenlijker
en glorieuser dan zij het later zou zijn in
„Le grand siècle". In de onrust der be-
ginnende 12e eeuw valt de aanvang van
BINNENLAND.
Jaarvergadering van de Maatschappij
der Nederlandsche Letterkunde. (Stads
nieuws, le Blad).
Vreeselijk ongeluk te Alphen; sleepboot
uit elkaar geslagen; de twee opvarenden
gedood. (Laatste Berichten, le Blad).
Te Den Haag is, 70 jaar oud, overleden
de heer W. Westerman, oud-directeur der
Rotterdamsche Bankvereeniging. (Binnen
land, 3e Blad).
Het Werkfonds; 93 plannen tot een
bedrag van bijna 25 millioen. (Binnenland,
3e Blad).
Storm op de Loosdrechtsche plassen.
(Gemengd, 3e Blad).
De dubbelweeksche vliegdienst op Indië
is heden geopend, (le Blad).
BUITENLAND.
Uitwisseling van gedachten tusschen
Engelsche en Duitsche oud-strijders.
(Buitenland, le Blad).
Interview met Goebbeis. (Buitenl., le
Blad).
De Japansche politiek in China. (Bui
tenland en Tel. le Blad).
Een deviezenregeling in Danzig. (Buiten
land, le Blad).
Koning George van Engeland lijdend
aan bronchitis. (Tel. le Blad).
Abaelard's werkzaamheid. Hij was een
dergenen, tegenover wien niemand ooit
onverschillig heeft kunnen staan, bij zijn
leven noch later; de felle tegenstellingen
in zijn persoonlijkheid lieten hemzelf noch
de anderen in rust. De briefwisseling met
Het is Juist dit virtuozendom der filoso-
ler aanneemt, dat Abaelard zelf die heeft
samengesteld, het belangrijke document
voor wat men de pré-Courtoise liefde zou
kunnen noemen. In een tijd, dat de scho
len, de boeken en de meesters nog zeld
zaam zijn is de functie der schooi een
buitengewoon intensieve; het woord valt
op een nog maagdelijken bodem; ieder die
het weet te spreken is als het ware een
wonderman.
Het schoolbedrijf neemt vormen van
heftigen wedijver aan; de disputeerende
filosofen trekken van land tot land als
ridder op avontuur; de strijd der meenin
gen heeft het karakter van een sport.
Het is juist dit virtuozendom der foloso-
fische disputaite, waarin Abaelard een
meester boven allen was, wat den geest
der 12de eeuw meesleept naar gevaarlijke
hellingen der gedachte. De formuleering,
waardoor Abaelard de kloof tusschen het
realisme en het nominalisme wist te over
bruggen, maakt hem geenszins tot om
verwerper. Op grond van de talrijke
nieuwe vondsten van werken van Abae
lard, hebben onderzoekingen als die van
Grabmann. Cottiaux en Sikes kunnen aan-
toonen. dat hij hierin, evenals in het be
faamde sic et non, dat veelal als een hand
leiding tot sceptisisme geldt, niet anders
doet, dan denkbeelden van Aristoteles
weergeven en ontwikkelen, of naar Aristo
telische methode werken. Toch is Abaelard
als geest ln menig ojozicht aan veel later
tijden sterk verwant: een man der nuance,
met een inzicht in de wederzijdsche be
trekkingen der dingen, die in de plaats
van een muurvast zoo-is-het overeenkom
sten, gezichtspunten stelt die in alle
weten een in-zooverre invoert. In dit alles
evenwel moet men Abaelard niet beschou
wen als een voorlooper der renaissance,
doch integendeel als een praegothleke. Hij
is extravagant, omdat het terrein nog niet
omheind is. Dat zou het werk zijn van
de vol-ontplooide scholastiek, Abaelard
blijft een vroeg rijpe. Zijn geest was niet
gerijpt, in de warmte van de groote ziele-
krachten. die zijn eeuw doorstroomen. Het.
is zijn groote tegenstander Bernard van
Clervaux, die ze vertegenwoordigt. In hun
bitteren haat tegen Abaelard hebben Ber
nard en de zijnen aan diens ernst en op
recht geloof tekort gedaan.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging:
D. J. van Rijn, Nic. Barnhoornweg 5,
Noordwijk aan Zee. Brood- en Koekbak-
kerij. Uittredend Eigenaar: D. J v. Rijn.
RIJKSPOSTSPAARBANK.
In den loop der maand Mei j.l. werd aan
het kantoor Leiden op spaarbankboekjes
ingelegd f. 153.685.08. en terugbetaald
f. 165.296.88. Derhalve minder ingelegd
dan terugbetaald f. 11611.80. Het aantal
nieuw uitgegeven boekjes bedroeg 83.
