INAUGUREELE ORATIE VAN
PROF. DR. J. P. B. DE JOSSELIN DE JONG
VOORHEEN...
EN THANS
Jaargang
VRIJDAG 24 MEI 1935
No. 23058
dagblad voor leiden en omstreken
STADSNIEUWS.
Ivoor beroep bedankt.
ALS HOOGLEERAAR AAN DE LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
DE MALEISCHE ARCHIPEL ALS ETHNOLOGISCH STUDIEVELD.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Jets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
■ntschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
lerlentles 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
Ir tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Jensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
A 30, - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
■ets.' porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn?
per 3 maanden f. 2.3S
per week f. 0.1*
Franco per post t. 2:35 per 3 maanden «f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.>
ummer bestaat uit ZES bladen
eerste blad.
Fraanje te Barneveld heeft be-
voor het beroep der Geref. Ge-
alhier.
1ARDEBESTELLING STOFFELIJK
OVERSCHOT C. H. DEE.
Hen eenvoud heeft hedenmiddag op
|fraafplaats aan de Groenesteeg de
debestelllng plaats gehad van het
Ijk overschot van onzen oud-stadge-
den heer C. H. Dee, In leven oud-
van het gymnasium te Gorin-
Onder degenen, die gekomen waren
de laatste eer te bewijzen, bevon-
|ch vele zijner Gorkumsche vrienden
S.Biegel, wethouder dier gemeente,
tr. dr. N. C. de Gijselaar, mr. L. Blok-
oud-kantonrechter, aldaar, dr. J.
oud-rector van het gymnasium te
Iter. dr. J Broers, mr. Ekker en ds. H.
rit Den Haag. prof. dr. L. Knappert,
1 T. Damsté en dr. D. A. H. van Eek,
burector van het Leidsche Gymna-
I .alen uit Oegstgeest.
vijftiental bloemstukken dekte de
Dp verzoek van den overledene werd
groeve niet gesproken. Alleen
de executeur-"testamentair, baron
(foorst tot Voorst uit Den Haag voor
(toonde belangstelling.
KEN VAN den heer van stralen
Over de werkverschaffing.
I 'neer v. Stralen verzoekt den raad,
leende vragen tot het college van B.
te mogen richten in de raadszitting
|7 Mei a.s.
het juist, dat een aantal bij de
rerschaffing aan het Levendaal en de
igeesterlaan geplaatste arbeiders aan
heeft gekregen dat zii na 2 of 3
werken telkens een week van het
worden uitgesloten, terwijl zij over
Iweek ook geen steun mogen ont-
En?
lis het B. en W. bekend, dat deze
(regel tot gevolg heeft, dat voor de
Kken arbeiders de verruiming van
inkomsten, die zij door hunne te-
Itelllng zouden kunnen hebben, vrij-
(eheel verloren gaat?
ndien het bovenstaande juist is, zijn
W. dan niet van oordeel dat hler-
een groote onbillijkheid wordt be
ll en willen zij den Raad toezeggen alles
kt werk te zullen stellen om bedoelde
(regelen te doen intrekken?
de arbeidsbeurs.
den 23en Mei 1935 waren 3746 (v. j.
werkzoekenden ingeschreven.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
inging: N.V. De Conventie. Nieuwe
64, Leiden, stoom schelpenzuigerij.
®e Commissaris: P. A. Wernink,
aar.
O
Prof. dr. J. P. B. de Josselin de Jong,
benoemd tot gewoon hoogleeraar in de
volkenkunde van Ned.-Indle ln verband
met de algemeene volkenkunde aan de
Universiteit alhier, heeft hedenmiddag dit
ambt aanvaard met het uitspreken van
een rede in het groot-auditorium van het
Academie-gebouw over „De Malelsche Ar
chipel als ethnologisch studieveld."
Prof. de Josselin de Jong.
Een goed gefundeerde indeeling der
menschheid naar beschavingstypen kan
de moderne ethnologie eyenmin geven als
die van een eeuw geleden, aldus begon spr.
Het karakteriseeren van een cultuurtype is
nog altijd een even hachelijke onderne
ming als het beschrijven van een „ras."
Het individueel, dus veranderlijk, inzicht
van den onderzoeker, om niet te zeggen
zijn persoonlijke voorkeur, treedt hierbij in
de plaats van een objectieve beoordeeling
naar vaste, scherp omschreven kenmerken.
Het ethnologisch onderzoek concentreert
zich tegenwoordig dan ook meer en meer
op de culturen der afzonderlijke volken
en volkjes en verder op „ethnologische
studievelden", gebieden met een bevol
king, wier beschaving voldoende homogeen
en eigensoortig blijkt te zijn om in haar
geheel een afzonderlijk ethnologisch
studie-object te vormen en tevens genoeg
plaatselijke schakeeringen schijnt te ver-
toonen om een intern-vergelijkend onder
zoek vruchtbaar te doen zijn. Zulk een eth
nologisch studieveld is ook de Maleische
Archipel. Ten onrechte wordt dikwijls ver
kondigd, dat de bevolking van Neder-
landsch-lndië in geen enkel opzicht een
eenheid vormt Spreker wil de aandacht
vragen voor enkele verschijnselen, die de
beteekenis van den Maleischen Archipel
als ethnologisch studieveld duidelijk in het
licht stellen, en tevens iets van de een-
'rizicht vanaf den molen „De Valk" vóór den bouw van de brug over den
■JDsburgersingel en den aanleg van een parkeerterrein op het Schuttersveld.
heid zullen doen zien, die de verscheiden
heid des te belangwekkender maakt.
In den laatsten tijd is er nieuw licht
geworpen op een oud-Indonesisch socio-
familiaal organisatie-type, dat vooral in
de Groote Oost zeer verbreid is. maar ook
in het Westen van den Archipel nog voor
komt. De structureele kern is een clan
systeem, waarin de clans de schakels vor
men van een gesloten keten van huwe
lijksrelaties: elke clan geeft vrouwen aan
een bepaalde andere clan en ontvangt
vrouwen van een bepaalde derde clan. Zoo
vormt dus ook elke clan de middengroep
van een connubiale trits die, van het
standpunt van de clan beschouwd, een sa
menleving in het klein vormt. De connu
biale betrekking maakt deel uit van een
regelmatig half-ceremonieel. half-econo-
misch ruilverkeer, waarbij de middenclan
aan haar eene partner behalve vrouwen
geregeld zoogenaamde „vrouwelijke" goe
deren levert en van die partner „manne
lijke" goederen en mannen ontvangt, ter
wijl zij met haar andere partner in tegen
gesteld ruilverkeer staat. De vrouwen-ont
vangende clan is altijd min of meer onder
geschikt aan haar vrouwen-leverende
partner-clan. Dit tritsen-systeem wordt
doorsneden door een andere groepeering,
een verdeeling in twee exogame phratries,
en bovendien was het clan-systeem vroe
ger dubbel-unilineaal (d.w.z. er waren
eigenlijk twee clangroepeertngen, een pa-
trilineale en een matrilineale, die elkaar
dus doorsneden). Dit dualistische drie-
gi oepenstelsel hangt blijkens de mythen
ten nauwste samen met een wereldbe
schouwing, waarin het mythische weldoe-
ner-bedrieger-paar de dualistisch geor
dende totaliteit van den kosmos vertegen
woordigt, zooals in de sociale ordening de
beide phratries, terwijl het oer- en opper
wezen als afzonderlijke mythische figuur
de alles omvattende eenheid representeert.
Als tweede verschijnselencomplex be
handelt spreker de reactie der oud-ln-
heemsche cultuur op de machtige bescha
vingsinvloeden van Hindoeïsme en Islam.
Gedurende den bloeitijd van het Midden-
Javaansche Rijk, in de 8e en 9e eeuw, is
het Voor-Indische element volstrekt over-
heerschend; maar tijdens de grootste po
litieke machtsontplooiing van het Hindoe-
Javanisme in het rijk Madjapahit ziet het
zich teruggedrongen door de onweerstaan
baar opdringende macht van het inheem-
sche. Dit „javaniseeringsproces" zooals
Krom het genoemd heeft, is door de onder
zoekingen van Rassers betreffende drama
en tooneel op Java veel duidelijker ge
worden. Rassers slaagde er in, de mythe te
reconstrueeren. die heel de oudere Ja-
vaansche tooneelliteratuur en tooneeltech-
niek beheerscht. om het even of de stof
Voor-Indisch of Javaansch is. Deze mythe
die de geboorte, het opgroeien, de ini
tiatie en het huwelijk van het vergodde
lijkte stamouderpaar beschrijft, wordt nu
niet alleen verhaald door de tooneelli
teratuur, maar ritueel gedramatiseerd door
het tooneelspel. De mythische stof. die,
mèt het schimmenspel, door de Hindoe
kolonisten was meegebracht, werd ver
vormd naar het vaste schema van deze
Javaansche mythe, de helden en heldin
nen uit het Voor-Indische Mahabharata
werden tot medespelers ln het Javaansche
drama, tot verschijningsvormen van het
Javaansche stamouderpaar De oude cere
monie. die in het Javaansche wajang-spel
voortleeft, is de initiatie der novieten in
een primitief mannenhuisritueel, en het
uitgespannen doek duidt eigenlijk den
wand aan, waarachter dit voor oningewij-
den en vooral voor vrouwen streng ge
heime ritueel werd uitgevoerd. Vandaar
dat volgens oud Javaansch gebruik de
mannelijke toeschouwers achter het
scherm zitten, waar zij de acteerende pop
pen zelf gadeslaan, terwijl de vrouwen,
die vóór het scherm moeten blijven enkel
■de schimmen te zien krijgen. Terwijl men
aanvankelijk uitsluitend Voor-Indische
stof vertoont, verschijnt later, naast het
Voor-Indische, een meer Javaansch reper
toire ide wajang gedok): dan is het ook,
dat in den bouwstijl en de „wajang
achtige'' ornamentiek der Oost-Javaansche
tempels ook op dit gebied de javanisee-
ring aan den dag treedt. Die javanisee-
ring is dus eigenlijk een verjonging. Onder
den stimuleerenden invloed der hooger
ontwikkelde, maar in wezen nauw ver
wante Hindoesche beschaving, heeft oud
Javaansch cultuurbezit nieuwe vormen
aangenomen, zonder evenwel van zich zelf
te vervreemden; en toen de Hindoesche
inspiratie had uitgewerkt, herleefden ook
de oudere vormen weer: de Javaansche
cultuur was rijker geworden, maar in
wezen zich zelf gelijk gebleven.
Op het Hindoeisme is de Islam gevolgd.
De Moslimsche invloed, waarover wij, dank
zij het werk van Snouck Hurgronje, uit
stekend zijn ingelicht, wijkt in alle op
zichten sterk af van dien van het Hin
doeisme en het karakteristieke der in-
heemsche beschaving wordt op deze wijze
van verschillende zijden belicht. Van een
nauwe verwantschap in wezen tusschen de
Mohammedaansche leer en de Indonesi
sche of Hindoe-Indonesische cultuur kan
men bezwaarlijk spreken. Alle aanrakings
punten. die men kan aanwijzen, liggen op
het gebied van het ritueel en het van de
strenge leer afwijkende volksgeloof. Wat
de Indonesische bevolking in den Islam
gegrepen heeft vooral waren het toch
wel de grootsche aspiraties, het weerga-
looze zelfvertrouwen, het onwrikbare ge
loof in eigen roeping dezer gemeenschap
van gelijkgezinden, die geen rassen of
grenzen kent. Maar vooral heeft de Islam
zijn succes in den Maleischen Archipel te
danken aan zijn verdraagzaamheid jegens
oud-inheemsch leven. Zelfs de „heilige
oorlogen", waarbij trouwens in hoofdzaak
ras- en stamgenooten elkaar bestreden,
beoogden noch bereikten verloochening
van eigen cultuur. Intusschen 'blijkt de
inheemsche cultuur een actieve factor van
beteekenis te zijn in de ontwikkeling van
den Indonesischen Islam Zelfs op het ge
bied van het familieleven, waarop de Is
lam geen ander gezag naast zich duldt,
heeft niet alleen oud-Indonesisch gebruik
zich weten te handhaven, maar' zijn uit
het conflict tusschen inheemsche opvat
tingen en de Mohammedaansche wet soms
nieuwe Indonesisch-Moslimsche gebruiken
ontstaan. Ook de in de laatste 25 jaar
opgekomen vrouwenbeweging wortelt diep
in de inheemsche cultuur, die zich blijft
verzetten, lijdelijk en actief, tegen datgene
in den Islam, waarmee zij zich niet ver
zoenen kan. En in ruimer verband bezien,
is die beweging een uitvloeisel van een
groeiende belangstelling in wat de leiden
de geesten in den modernen Islam bezig
houdt. Meer dan welke andere cultureele
invloeden ook. heeft de Islam zijn Indo
nesischen belijders het besef bijgebracht
deel uit te maken van een internationale
cultuurgemeenschap op het niveau der
moderne wereldbeschaving.
De besproken verschijnselen zijn niet
alleen uit een cultuurwetenschappelijk
oogpunt onze aandacht waard, maar te
vens omdat zij tot conclusies nopen, die
voor het bestuur, voor zending en missie,
kortom voor allen, die in de Nederlandsch-
Indische gemeenschap een leidende func
tie bekleeden, van eminent belang zijn.
Den ethnoloog, aldus eindigde spr., ster
ken zij in het geloof aan den zin van zijn
streven, aan het bestaansrecht en de
waarde van zijn wetenschap.
BINNENLAND.
Ambtsaanvaarding als Leidscli hoog-
Iceraar van prof. dr. J. P. B. de Josselin
de Jong (Stadsnieuws, 1ste Blad).
Maatregelen van handelspolitieken aard;
voorloopig verslag der Tweede Kamer.
(Binnenland, 4de Blad).
Het wetsontwerp inzake ondernemers-
overeenkomsten door de Eerste Kamer
goedgekeurd (Pari. Overzicht, 4de Blad).
BUITENLAND.
Het ItaliaanschAbessynisch conflict.
(Buitenland en Tel., 1ste Blad).
Mc Donald's vervanging door Baldwin
heet thans zeker te zijn (Buitenland, 1ste
Blad).
De recruteering voor de Engelsche
luchtmacht (Buitenland, 1ste Blad).
Overwinning van president Roosevelt
inzake den bonus voor de oud-strijders.
(Buitenland, 1ste Blad),
Het huwelijk van prinses In grid van
Zweden en kroonprins Frederik van
Denemarken is heden voltrokken (Tel.,
lste Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
lste BLAD.
OUDERAVOND DER OPLEIDINGSSCHOOL
3 OCTOBERSTRAAT.
Gisteravond werd in het gymnastiek
lokaal van de Opleidingsschool voor U.L.O.
aan de 3 Octoberstraat een ouderavond
gehouden. Bij uitzondering werd, voor den
aanvang der oudervergadering, door de
kinderen der hoogste klas gymnastiek en
zang uitgevoerd. Onder leiding van den
heer Kühler hield men een z.g. ópenbare
les met de jongens, waarbij de verschil
lende oefeningen vlot werden afgewerkt.
Hierna voerden de meisjes een zangspel
op. „Lentebloemen", waarvoor de dansjes
en de mimiek door mej. J. Otto en de zang
door den heer Theunissen waren inge
studeerd. De aanwezigen bleken opgetogen
te zijn over het ongekunstelde spel der
meisjes, in den strijd tusschen de lente
bloemen en Koning Winter om Prins
Zonneschijn.
De voorzitter, de heer Nyholt. bracht
hartelijk dank aan allen, die aan de voor
bereiding van dezen prettigen avond had
den medegewerkt. Nadat het huishou
delijk gedeelte van den ouderavond was
beëindigd, sloot de heer Huibregtsen onder
dank deze bijeenkomst.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Bevorderd is tot doctor in de Genees
kunde, op proefschrift getiteld: „Resulta
ten van Trachoom-onderzoek bij enkele
bevolkingsgroepen in Nederlandsch Indië",
de heer S J. Warouw, geboren te Amoerang
(Minahassa).
Geslaagd zijn voor het doctoraal examen
Geneeskunde de heeren J. W. Postma (Lei
den) en M. Westerkamp (Den Haag); voor
het artsexamen lste gedeelte de heer A.
Gerrits (Den Haag).
Foto Van Vliet.
D. Vuidige toestand. Alle pessimistische verwachtingen ten spijt liep alles heden
morgen als op rolletjes. Het terrein bieek groot genoeg om alle vee-auto's te her
bergen, zoodat dit zeer zeker het geval zal zijn, wanneer straks ook andere
gedeelten als parkeerplaats kunnen worden benut. De tot dusverre gebruikelijke
gang van zaken blijkt dus verkieslijk bo ven de regeling, zooals die op verzoek
van eenige belanghebbenden de vorige week was getroffen.
