escherming tegen Luchtaanvallen
waarborgt
76,te Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 11 Mei 1935
Vijfde Blad
No. 23017
HISTORISCHE FIGUREN.
DE KANTOREN VAN DE
N.V. LEIDSCH DAGBLAD
THIJS IJS EN DE KONINGSKROON
Noch overschatting, noch onderschatting van het gevaar.
aarom een goed georganiseerde beschermingsdienst gewenscht.
Ln dezer dagen had op het departe-
nt van Bultenlandschc Zaken, een
lerentie plaats, waarbij de pers de gast
en de chef van den regeeringsdienst,
heer A. J. Lievegoed, de gastheer. De
ling van deze persconferentie was,
pers in- en voorlichting te geven over
onderwerp „bescherming tegen aan-
en uit de lucht", Iets wat mondeling
hiedde door majoor A. H. Schimmel,
[d van het bureau voor luchtverdedl-
van den generalen staf en schrifte
door kapitein J. H. van Riesen, even-
werkzaam pp genoemd bureau,
heer A. J. Lievegoed, die vergezeld
van den adjunct-chef, den Jieer D. J.
booy, sprak een inleidend woord. HIJ
«e de pers hartelijk welkom én richtte
bjkertljd een woord van 'dank tot
■oor Schimmel, die. zooals reeds ge-
de noodige inlichtingen zou ver-
kken. Ter voorkoming, dat er misver-
den zouden kurtnen ontstaan ten aan-
van het doel van deze conferentie,
i ik hier uitdrukkelijk vaststellen, al-
spr., dat deze conferentie geen an-
strekking heeft, dan deskundige
lichting te bevorderen aangaande de
lijkheden en middelen tot bescher-
8 tegen een gevaar, waartegen meer
kannen worden uitgericht, naarmate
publiek beter is voorbereid. Deze pers-
erentie heeft dus het louter praktl-
doel om het gevaar zelf, zoowel als
beschermingsmiddelen waarover men
hikt beter te leeren kennen en daaruit
alweer de praktische consequenties
bekken.
ia de pers, Is het dus mogelijk, daf
publiek op de juiste wijze wordt voor-
t wat betreft de realiteit van het
treffende onderwerp.
Doel en middelen van den
luchtoorlog.
joor Schimmel, hierop het Woord ver
gend, sprak ongeveer als volgt: Laten
ons allereerst bezig houden met het
'p luchtoorlog. In.vroegere tijden, en
rekenen wij daaronder ook nog de
.»g Van '14'18, was het vliegtuig v.n.
van het leger, in dien zin n.l. dat
terkennlngsdiensten verrichtte. Dat
weinig gebruik van ls gemaakt als
ndige luchtstrijdkracht, heeft v.n.
•che redenen als ondergrond. Ter-
hans de snelheid van een z.g. jager
ninder dan pl.m. 400 K.M. per uur
as dit ln den wereldoorlog „slechts"
KM. Bovendien heeft men van een
toorlog feitelijk alleen een theoretisch
P en practlsch nog geen ervaring,
we de vraag stellen, waaruit een
toorlog bestaat, dan kunnen we ant-
n, het bombardeeren van alle mo
le objecten. Het allereerst moeten we
lader verstaan, mobilisatiecentra en
r alle semi-militaire objecten, zoo-
hruggen, munitiefabrieken.
"maast echter eveneens industrieën,
net militaire voorzieningen verband
'en, zooals wollenstoffen-, voedlngs-
delen- en machinefabrieken. En even-
mogen we vergeten, de gas-, electri-
ts- en waterleidingsbedrijven. Zoo-
de blijkt in feite wel duidelijk, dat de
ad bij de vernieling van vrijwel iedere
dstrie in ieder bedrijf belang heeft.
- bommen die de vijand op de door
i uitgekozen objecten laat vallen, tref-
uiet altijd doel. Uit proeven welke
i genomen heeft, is gebleken, dat een
led van ongeveer 40000 M2., de
ect-grootte zelve medegerekend, dooi'
Pet. der bommen getroffen wordt.
bommen die in een modernen
poorlog zuilen worden gebezigd, zijn
-«lillende. Er zijn drie soorten te on-
belden en wel ln de allereerste plaats
brisantbommen, welke een springlading i
«en die zeer kan varieeren (50 tot i
doch waarvan de kleinste reeds i
fatale uitwerking heeft. De brand-
men hebben heel wat minder gewicht
<ot 5 k g i, doch zijn ln- staat, niet min-
onheil te stichten.
v bevatten n.l. brandstoffen, welke
en branden zonder zuurstof noodig te
n. Weliswaar is de brandduur slechts
minuut, doch in dien tijd wordt er
Wtte ontwikkeld, welke varieert tus-
n de 2000 gr. en 3000 gr. Door het
gewicht, kan de vijand van dit
bommen een veel grooter aantal
joeren en het aantal branden dat er
kan ontstaan vanzelfsprekend
i er ook op plaatsen waar zij
effect hebben is legio.
i1" derde bom-soort is er dan de gas-
die gassen bevat, welke doodend of
"end kunnen werken, en waarvan
lw.vfd-go-s 't meest verderfelijke is.
j e'kander springen van de
'Sgrden de gassen verspreid en drin-
Öjn zwaarder dan lucht), waar ze
binnen.
De verdedigingsmogelijkheden.
tchter op het gebied der lucht-
tjo n' technisch gesproken, reus
es vooruit gegaan, eveneens is dit het
,'„®<tde middelen welke men heeft
luchtverdediging. We denken hierbij
ih iÜ?n de luchtdoelartillerie, die In
huidig stadium, vrijwel geheel me-
'"kt. Toch kleven ook haar na-
„v uan en wel dat zij zeer kostbaar is
m T1 verP'aatsbaar Hierdoor kan
kïï1 ar hlloen gebruik maken voor
Hl?erming der meest vitale objecten,
'uit afweergeschut, heeft men echter
n hlf" waPen 'n de hand in den vorm
i d« va!er";vliegtuig. Ook dit geeft ech-
,Jerdediging geen 100 pet. bevredi-
'tcivuniers hler komt de factor tijd in
■SrP»- We kunnen aannemen dat het
,J 20 minuten duurt, voordat de
jBereed zijnde, kan opstijgen
bUen tijd, heeft het vijandelijk
Su een afstand van meer dan
heir „'BhlcBd. m.a.w., heeft het. bij
trechr u mens overvliegend, reeds
tl» h„. Ff,"11' En welk een onheil kan
pilau., 'odsbestek reeds niet op tal van
rCV8ebvacht hebben!
ueze opmerking ls mede reeds een
andere factor adngeroerd, die eveneens
van groot belang Is en helaas voor ons
land in geval van oorlog tot de nadeelige
factoren moet worden gerekend. Immers
de grootte van Nederland ls dusdanig, dat,
gezien de groote snelheden der vliegtui
gen, men binnen zeer korten tijd iéder
punt van ons land kan bereiken Bij een
land als Duitschland is de situatie heel
anders, daar Is een gebied met een grootte
als Nederland, grensgebied en kan Berlijn
b.v. zich in voldoende mate op een lucht
aanval voorbereiden, aangezien de factor
tijd in dit geval dan een rol van mindere
beteekenls speelt.
Luchtbeschermingsdienst gewenscht.
Na hetgeen wat hierboven reeds naar
voren is gebracht, behoeft het geen be
toog, dat speciaal voor een land als Ne
derland luchtbescherming ln nog grootere
mate noodzakelijk is dan voor landen met
een grooter gebiedsoppervlak.
Hoewel de geschiedenis van den lucht
beschermingsdienst voor ons land in 1926
aanvangt, is de grootere actie toch pas
sinds 1930 gaande. O.a. gaf het departe
ment van Defensie toen een Leidraad
Luchtbeschermingsdienst" uit, waarin ln
den laatsten tijd opgedane ervaringen
waren verwerkt en waarin meer de orga
nisatorische zijde naar voren wordt ge
bracht en wordt aangegeven, dat met ge
ringe kosten reeds zeer veel kan worden
tot stand gebracht. De nadruk wordt ge
legd op de hoogst noodzakelijke voorbe
reiding in vredestijd en op het opwekken
van de z.g. zelfbeschermingsgedachte (be
veiliging van het eigen gezin), terwijl
wordt aangetoond, dat de opbouw en de
uitvoering gemeentezaak zijn.
Aan de hand van den Leidraad „Lucht
beschermingsdienst" werden in de volgende
jaren de besprekingen met de burger
autoriteiten wederom krachtig ter hand
genomen. Het land werd verdeeld in ver
schillende „voorllchtlngsgebieden". De
verschillende gemeenten werden gerang
schikt in de z.g. „gevarenklassen", waarbij
werd bepaald welke voorbereidende orga
nisatorische maatregelen elke gemeente
moest nemen in verband met haar ligging,
plaatselijke hulpbronnen enz Hierdoor
werd tevens verkregen, dat het kosten-
vraagstuk op de juiste wijze werd belicht.
In de volgende jaren hadden verdere be
sprekingen plaats en in 1933 zien we dat
de activiteit in enkele provinciën groeit.
In het bijzonder in de provinciën Over
ijssel en Gelderland zette men zich aan
het werk.
De burgemeester van Winterswijk ver
richtte pionierswerk, door in October 1934
een eerste oefening in luchtbescherming
aldaar te houden, welke weldra werd ge
volgd door talrijke andere: Temeuzen,
Eindhoven, Zaltbommel, Friezenveen, Wa.
geningen, Culemborg, Nijmegen, Vlaardin-
gen, IJsselstein, 's-Gravenhage, Zuid-
Limburg, Gelderland en in het najaar in
Utrecht. In de provincies Gelderland en
Overijssel hielden verscheidene gemeenten
oefeningen ln den radio-luisterdienst, den
alarmeeringsdienst en in het verduisteren.
De geheele organisatie moet echter een
zuivere gemeentezaak zijn, alles moet wor
den overgelaten aan burgemeesters e. a.
autoriteiten. Echter geen militairen, daar
in oorlogstijd deze niet ter beschikking
zijn. Het is dus een zuiver passieve (bur
gerlijke i dienst. De deelnemers(sters) zul-
ien niet als franc-tireurs mogen worden
beschouwd, daar men het volste recht
heeft zich op deze wijze te verdedigen;
men neemt immers zelf niet aan de oor
logshandelingen deel.
In vele gemeenten is echter nog niets
gedaan omdat men terugschrikt voor de
kosten die echter geenszins hoog behoe
ven te zijn. Met betrekkelijk geringe hulp
middelen, kan reeds veel bereikt worden.
Als voorbeeld kan dienen, hetgeen de bur
gemeester van Vlaardingen heeft gedaan.
Wanneer straks echter het wetsvoorstel,
dat zeer waarschijnlijk reeds dit jaar nog
op de agenda zai worden geplaatst, is
aangenomen en hierdoor de financieele
verhouding tusschen Rijk en gemeenten
inzake den luchtbeschermingsdienst gere
geld wordt en bovendien de noodige voor
schriften worden gegeven, zal deze situatie
veranderen en iedere gemeente verplicht
worden de noodige voorzieningen te tref
fen. Dat een en ander noodzakelijk is,
wordt wel aangetoond door de volgende
feiten: in oorlogstijd zal het kunnen ge
beuren, dat de waterleiding vernield wordt,
dat het electriciteitsbedrijf schade onder,
vindt, kortom dat tal van overheidsdien
sten dan beproevingen ondervinden, die
een speciale organisatie elschen. Zoo is
dit eveneens met den Geneeskundigen
dienst en de brandweer het geval.
Tevens zal men alarmeerings-
diensten noodig hebben, waardoor de
bevolkingscentra op de hoogte moeten
worden gesteld met de gedragingen van
de vijandelijke luchtvloot. Deze berichtge
ving zal langs radio-telefonlschen weg
geschieden. En zijn de berichten van dien
aard. dat gevaar dreigt, dan moet ieder
weten wat zijn taak is, moet ieder op zijn
post staan.
Taak der burgerij.
De burgerij heeft dus hier een taak te
vervullen, althans een deel van de bur
gerij (ongeveer 10"/»). Zij zal dus er toe
mede moeten werken, het gevaar dat uit
de lucht, voor de plaats harer inwoning,
dreigt, zooveel mogelijk te beteugelen, iets
wat weliswaar lang niet voor de volle 100»/»
zal kunnen geschieden, maar wel voor een
deel. En een leder, voorzoover hij niet
elders wordt opgeëischt, kan tot reducee
ring van het gevaar medewerken.
In de eerste plaats wordt bij een lucht
aanval. die meestal 's nachts plaats heeft,
voor een algeheele verduistering gezorgd.
Alleen enkele verkeerspunten blijven
op zeer sobere wijze verlicht en dan nog
wel dusdanig, dat van bovenaf niet" is te
zien Vanuit de huizen mag geen enkel
lichtschijnsel naar buitén dringen, want
één zichtbaar licht kan het leven van
RECLAME.
4253
op een l<oker
'zenuw-tabletten
dat men U geen waardelooze
of schadelijke namaak verkoopt.
honderden medemenschen in de waag
schaal stellen.
De kelder is een schuilplaats die een
zekere beveiliging biedt tegen een gas
aanval, aangezien hij de eenige ruimte is
die gasvrij gemaakt kan worden. Het gas-
gevaar moeten we niet overdrijven, want
de opzet van een luchtaanval ls vdorname-
lijk het onschadelijk maken van vijande
lijke troepen en de hun ten dienste
staande hulpmiddelen en niet het vergas
sen van een stad: bovendien kan de bur
gerij zich tegen een gasaanval vrij ge
makkelijk wapenen, hetzij dcor in genoem
de kelders, hetzij door in openbare schuil
plaatsen dekking te zoeken. Deze laatste
zullen zich bovendien niet tot de moderne
wijken behoeven uit te strekken, daar het
voor den vijand geen zin heeft, hier gas
bommen te laten vallen
Nog zij opgemerkt, aldus majoor Schim
mel, dat men dengenen, die beweren dat
er gassen bestaan waartegen niets bestand
ls. zou kunnen vragen, hoe men dit gas
dan vervaardigd heeft.
Verdere maatregelen (men kan ze vin
den in handleidingen, welke de studie
vereniging voor luchtbescherming samen
stelde en uitgaf), zijn b.v. het zooveel mo
gelijk brandvrij maken van den zolder
hetgeen o.a. zou kunnen geschieden door
den bodem met een laag zand te bedekken.
Het gebruik van gasmaskers zal zich v.n.
beperken tot degenen die actieven dienst
verrichten.
Oefeningen en propaganda
noodzakelijk.
Tenslotte, wil men in oorlogstijd paraat
zijn, dan moeten er in vredestijd oefe
ningen worden gehouden, waarvoor een
goede organisatie noodzakelijk is, want als
deze ontbreekt, wordt de oefening een co-
medie, hetgeen geenszins de bedoeling ls.
Voor die goede organisatie is weer een
goede voorbereiding noodig. iets waarmede
de gemeentebesturen' zich dienen te belas
ten. De meeste moeilijkheden geven de
oefeningen in zelfbescherming, doch dat
ook hierin al veel te bereiken is, heeft
men onlangs in Berlijn kunnen gewaar
worden
Propaganda voor luchtbescherming, zoo
eindigde majoor van Schimmel, is nood
zakelijk. Zoowel over- als onderschatting
van het luchtgevaar is onjuist. Een ideale
luchtbeschermingsdienst zal de verliezen
ten hoogste met qen 10»/» reduceeren,
maar, al zou de reductie slechts een 5°/»
bedragen, dan toch reeds zou de lucht
beschermingsdienst haar nut bewijzen. En
ieder begrijpt, dat een reduotie van 100V»
tot 0°/o tot de onmogelijkheden behoort.
Spr eindigde met een propagandawoord
voor den luchtbeschermingsdienst waarna
de heer Lievegoed 'n kort slotwoord sprak.
zijn iederen werkdag geopend vanaf
half 9 des morgens tof half 6 namidd.
Zaterdags vanaf 8 uur 's morgens fot
4 uur 's middags.
O
Zondags den geheelen dag gesloten
de POPULAIRE KONING.
VII.
De jonge koning van Navarre de
latere Hendrik de Vierde is dus ge
spaard gebleven bij den massa-moord
van den Bartholomeusnacht. Karei IX, de
Fransche koning, heeft hem de keus ge
geven tusschen de mis of den dood Hen
drik is nog geen negentien jaar, maar hij
is .krachtens geboorte en aanleg iemand,
met wien rekening gehouden moet wor
den. Hij heeft een groote partij achter
zich: grooter nog is de partij zijner te
genstanders. maar in hun kamp is ver
deeldheid. HIJ staat op den voorgrond van
het politieke tooneel van zijn land. Zijn
leven zal voortdurend in gevaar zijn,
maar duizenden oogen zijn op hem ge
richt; duizenden verwachten van hem een
betere toekomst voor Frankrijk. Zijn aard
is van een robuste opgewektheid; zijn
levenslust is uitbundig. Hij hééft ruime
I denkbeelden over een staat, waarin de
verschillende geloofsovertuigingen naast
eikaar ln vrede zouden kunnen léven; een
eigen geloofsovertuiging is waarschijnlijk
bezig zich bij hem te vormen; een geloof,
dat zich ten doode zou offeren, eerder
dan te zwichten, heeft hij echter niet en
zal hij waarschijnlijk zijn leven lang niet
bezitten. Hij is een opportunist, een man,
die het goede wil, doch die op zijn tijd
weet te bukken en zich aan de omstan
digheden aan te passen. Voor dergelijke
personen is een keus. als die hem gesteld
werd, niet moeilijk. Hij koos de mis: voor
den dood. dien hij op het slagveld niet
vreesde, was 't uur nog niet aangewezen.
I Dus de leider der Hugenoten stemt toe
in den eisch van Karei IX. Den 26en
September 1572, bijna een maand na de
„Parljsche bloedbruiloft" zweert hij zijn
protestantsch geloof af. Zijn terugkeer tot
de Katholieke Kerk wordt voorbereid door
Hugues Sureau de Rosier, protestantsch
predikant tot voor korten tijd. een ..tout
fraichement converti", een „gloednieuw
bekeerde". Den 29en feestdag van den
Heiligen Michael, woont hij gezamenlijk
met de ridders van de Orde van dien hei
lige de mis bij, tot niet geringe tevreden
heid en onder het oog van Catherine de
Médicis, die geen moeite doet haar iro
nisch glimlachje te onderdrukken. Daar
zat nu het jonge partijhoofd der Huge
noten, getemd, in banden! Zij zal hem
wel onder scherp toezicht houden. De
Protestanten hebben duizenden hunner
bij het bloedbad verloren; de meeste chefs
waren gedood; naar menschelijke bereke
ning was het gedaan met, de partij der
Reformatie in Frankrijk; als politieke
partij scheen zij vernietigd. Wat zou hij,
hun aanvoerder, nog kunnen doen?
Hoe listig, hoe berekenend de koningin-
moeder ook mocht wezen, zij kon niet alle
gevolgen overzien van den zoo gruwelijk
goed geslaagden Bartholomeusnacht.
Spoedig zou het haar echter duidelijk
worden, dat de Hugenoten, beroofd van
hun aanvoerders, thans onder den scher
pen indruk van het aan hen gepleegd
verraad, een feller karakter legden in
hun tegenstand. „Meer republikeinsch en
meer revolutionnair" kenschetst een his
toricus nu hun politiek. Het gebeurde
heeft hun troepen verspreid, terugge
drongen naar West- en Zuid- Frankrijk,
maar daar zijn zij overal, nu hier dan
ginds.
Het verzet, de burgeroorlog, laait op,
aan alle kanten. Bij deze opstandige Hu
genoten, die niet wilden bukken, voegen
zich de niet weinig talrijke „politieken"
of „ontevredenen", die gesteund worden
door de machtige Montmorency's. Allen,
de eersten en de laatsten. vereenigen zich
in hun gedachte op Hendrik van Navarre,
wiens gedwongen overgang zij op de juis
te waarde schatten. Voorts bereidt zich in
stilte een toenadering voor tusschen Hu
genoten en gematigde katholieken.
Intusschen is de chef, op wien de oogen
dier zoo verschillende groepen gericht
zijn, aan het hof te Parijs, wél bewaakt,
in zijn vrijheid belemmerd. Doch uiterlijk
schijnt dit hem niet te deren. Hij leidt
er een leven van vroolljken Frans, zeker
niet tegen zijn zin, daarin aangemoedigd
doof Catherine de Médicis, die zijn zwak
ke zijden goed kende. Het is geen mooie
17. De koning zet zijn eigen kroon nu af, die hij zoo lang den
raadsheer in de handen gaf. Hij denkt: „Nu zullen wü eens kijken,
of ik wat meer nog op een koning kan gaan lijken!"
De raadsheer zegt: „Die vreemde kroon zal U vast beter staan"
hij ziet den koning lachend aan; en in zijn hart wacht hij met
smart op 't oogahblik dat die de kroon maar op zal zetten. Wat dan
gebeurt daar moet je eens op letten!
Denk maar eens aan den inhoud van dat document tenminste,
als je die nog kent. En morgen moet je maar eens kijken, hoe of de
koning staat te prijken!
tijd ln het leven van den „populairen
koning", deze periode van 15721576. De
zeer abnormale omstandigheden, waarin
hij verkeerde, mogen hem eenigszins tot
verontschuldiging dienen, zijn lichtzinni
ge levenswijze, die tot losbandigheid
wordt, zijn voortdurende omgang met den
zedeloozen hertog van Anjou, ergert de
partij der strenge Calvinisten. Zijn ware
natuur treedt in al haar ongebonden sen
sualiteit aan het licht: die sensualiteit
blijft, ook later, een der op den voor
grond tredende kenmerken van zijn aard
en vereenigt zich gemakkelijk met zijn
overschuimenden levenslust. Hij schijnt
want bij deze figuur moet men zich
lrr deze periode steeds afvragen, wat waar
held. wat masker is zich volkomen ge
lukkig te voelen aan het hof, al zit hij er
in een vergulde kooi; hij gaat volkomen
op in het vreugdrumoer van zijn omge
ving; zelfs de foltering van zijn vroegere
geloofsgenooten en vrienden Cavagnes en
Briquemont woont hij, de nieuwe bekeer
ling, bij. Zijn liefdesavonturen, door Ca
therine de Médicis begunstigd, zijn niet
te tellen. Zijn avontuurlijke jacht naar
genoegens is een telkens terugkeerende
reden van verbazing voor het .hof. Hij is
de „diable a quatre", waarvan het volks
liedje spreekt, de „dxommelsche kabaai
maker". wiens onverwoestbare gezondheid
en zuidelijke uitbundigheid behoefte heb
ben aan luid gerucht en schaterlach.
Zoo is et tot het jaar 1564.
Dan draait het scharnier van zijn
leven. Hij heeft sedert den Bartholo
meusnacht het gevoel gehad van gevan
gen te zijn. wat niet veel van de werke
lijkheid verschilt. Hij wordt bespied, al
zijn gangen worden nagegaan. Dat is voor
den jongen meridionaal gewend aan het
leven in de vrije lucht, aan het worstelen
met de moeiten van het hooggebergte
eerst, met de eischen van het krijgsmans
leven daarna, niet te harden. Hij houdt
het niet uit. Met een glimlachend ge
zicht en zijn dagen doorbrengend in ru
moerige bezigheden, maakt hij den In
druk. volkomen tevreden te zijn met zijn
lot. Maar innerlijk stuwt hij er tegen op;
honderd plannen beraamt hij om te ont
snappen. Hij wil de beten verbreken, zijn
gouden kerker uit! Enkele pogingen daar
toe mislukken en maken zijn bewaking
nog enger. Doch dan schijnt hij zich aan.
het onvermijdelijke over te geven. Hy
stelt iedereen gerust, doch, speelsch en
vroolijk-plagerlg als hij is, bootst hij nu
allerlei pogingen om te ontsnappen na,
om dan, wanneer 't hof zich ernstig on
gerust maakt over zijn afwezigheid,dood
bedaard en met het onschuldigste gezicht
van de wereld te voorschijn te komen en
de anderen hartelijk uit te lachen over
hun ongerechtvaardigde bezorgdheid. Zoo
wint hij langzamerhand weer vertrouwen.
De omgeving staat minder spoedig op
stelten, wanneer de guitige kop met den
forschen neus eenige uren lang zich niet
heeft laten zien en zijn kopëren stem en
daverenden lach niet gehoord worden op
trappen en portalen.
Onder deze omstandigheden wordt ln
stilte een ontsnapping voorbereid, Agrip-
pa d'Aubigné Hendrik's vriend en krijgs
makker de bekende Hugenootsche satiri
cus. die later, de eerbiedige vriend zou
zijn van Amelie van Portugal, dochter van
onzen Prins van Oranje, vertelt daarvan
het een en ander. De samenzwering"
want zoo wordt dit plan tot ontvluchting
genoemd heeft plaats binnen de gor
dijnen van het groote bed. waar Hendrik
van Navarre is uitgestrekt, naar het heet
aangetast door koorts. Hij. d'Aubigné. en
ook Hendrik's kamerdienaar Jean d'Ar-
mlgnac. hebben wel gemerkt, dat er iets
van binnen in den prins aan het werken
is. Hri is triest, als hij zich onbespied
waant; hij zucht als een man die moede
loos is. Soms schijnt hii er dicht aan toe
te ziin om ln tranen en klachten uit te
barsten. Voor een kamerdienaar blijft
niets verborgen'. Hij spoort d'Aubigné aan,
nu het üzer te smeden, terwijl het heet
is Dit gebeurt: „avant tiré le rideau du.
lit. oü leur inaitre trembloit d' une fièvre
éphémère". „nadat de gordijnen dichtge
trokken waren om het bed. waar hun
meester lag te bibberen van een ééndaag-
sche koorts".
Sire", zegt d'Aubigny ,het is dus waar,
dat Gods geest nog in u woont en zijni
werk in u doet? Maar wat baten zuchten
en klachten. Uw vrienden doen anders: zij
strijden tegen uwe vijanden, gij echter
dient hen. Zij zijn te paard, hun vuisten
klemmen zich om het zwaard gij vouwt
moedeloos uwe handen. Waarom wilt gij
hier een dienstknecht zün. terwijl gij daar
ginds als meester kunt optreden?" Aldus en
uitvoeriger sprak d'Aubigné. „Dergelijke
woorden bereidden den prins voor om zijn
leven van weelde af te zweren en ziin hart
werd gunstig gestemd om de gevaren te
kiezen".
Het resultaat is goed. Hendrik van Na
varre wringt zich los uit zijn knellende
banden. Een plan van ontvluchting een
datum wordt vastgesteld: weldra heeft er
een groote jachtpartij plaats. Dan zal hij
gelegenheid hebben te ontsnappen Maar
met te meer zorg moet het hof in slaap
gesust worden. Een paar voor-den-gek-
houderijen worden nog uitgevoerd. Eén
keer heet het. dat hij het paleis ontvlucht
is: men vindt hem terug in een kamer,
die hii den geheelen dag niet verlaten
heeft. Men lacht over de grap en hij zel£
lacht mee Twee dagen vóór den vastge-
stelden datum van de vlucht nieuwe on
gerustheid. De koning van Navarre is wegj
hit is noch in het paleis, noch In Parijs
te vinden. Alle hoofden worden bijeenge
stoken: boden worden uitgezonden, coe-
riers reiden af en aan. Daar verschijnt dé
zoek geraakte bij den morgendienst ln de'
Sainte-Chapelle. zegt lachende, dat hlji
„den vluchteling" terugbrengt en terwlil
hii Hare Majesteit verzekert, dat hi1 aan
ontsnappen niet denkt hoewel hii het
gemakkelijk had kunnen doen. bezweert
hij haar om toch eindelijk haar wantrou
wen te laten varen.
Twee dagen later is hii echter weg en
nu komt hij niet terug. Terwill hij met
het hof te Senlis aan het jagen is ver
dwijnt hij; hij voegt zich bi.1 zijne vroe
gere wapenbroeders en geloofsgenooten. Ta
Tours herroept hii ziin afzwering van hel
Protestantsch geloof Daarna herneemt hi!
zijn oude Dlaats aan het. hoofd van cl
Calvinistische troeoen Van nu af aaa
leidt hij den burgeroorlog, is hii het onbe
twist hrtofrl de- Hu<"pnotep en eaat hü deil
we" die. na vele kronkelingen hem zal
voeren naar den troon van Frankrijk.
A, J. BOTHENIUS BROUWER.
