PIET VAN DER HEM 76$te Jaargang ZATERDAG 30 MAART 1935 No. 23013 Leidsch Crisis-Comité. STADSNIEUWS. Een teekenaar van groot talent en bijzondere gaven. Het voornaamste Nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: OO cis. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar jagentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lïager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bi) vooruitbetaling (Woensdags en Zaterdags 50 ets. by maximum aantal woorden ,wan 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven ,'30 ets. porto te tbetalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen, gevestigd zijn: per 3 maanden f. 2.35 per week f.0.18 Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f. 0,80 per 3 mnd.) Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD. Giro No. 188690. Heden ontvingen wij per kas: Overschot v. d. Huldigingscommissie (Volksbijeenkomsten f. 3.43. OPENING TENTOONSTELLING LEO GESTEL. Zeer velen waren gistermiddag in de Lakenhal aanwezig om de opening der tentoonstelling van werken van Leo Gestel bij te wonen. Alvorens de voorzitter der Leidsche Kunstvereeniging de reeds gisteren gepu bliceerde openingsrede uitsrpak, richtte hij een woord van welkom tot den schil der en zijn vrouw en tot den directeur der Lakenhal, den heer A. Coert. Vervolgens deelde hij nog mede, dat als nieuwe leden in het bestuur der Veree- ntging zijn opgenomen de heeren dr. Jel- gersma en L. Verkoren; terwijl de heer J. Irish Steffenson het bestuur heeft ver laten. Met dankbaarheid gedacht mr. Slagter het zeer vele, dat de heer Stef fenson in den loop der jaren voor de L. K heeft gedaan. Onder de aanwezigen merkten wij be halve eenige bestuursleden der L K nog op mr. P. A. Pijnacker Hordenk, dijkgraaf van Rijnland, de schilderes Charley Toor- op, de schilder Hordijk en tal van ande ren, die gewoon zijn de openingsplech tigheden der L. K. bij te wonen. Op de interessante tentoonstelling ko men wij terug. o LEIDSCHE EXPLOITATIE-MIJ. VAN ONROERENDE GOEDEREN. Het doet ons genoegen onzen lezers te kunnen mcdedeelen dat de be gaafde kunstschilder en teekenaar Piet van der Hem van begin April af zijn medewerking zal verleenen aan ons blad door het teekenen van een wekelijksche Zaterdagsche plaat. Geen bindende besluiten. Gisteren werd te Amsterdam een verga dering gehouden van houders van 5'/i'/i> obligatiën ten laste van de Leidsche Ex ploitatie Maatschappij van Onroerende Goederen, ter behandeling van een voor stel tot renteverlaging tot 3'/i°/o voor den duur van drie jaren. De voorzitter, de heer J. op den Coul, constateerde, dat f. 3000 nominaal obli gaties was vertegenwoordigd. Aangezien er per saldo een bedrag van nominaal f. 233.500 uitstaat, was het volgens de trustacte vereischte quorum niet vertegen woordigd en konden derhalve geen bin dende besluiten worden genomen. Een tweede vergadering zal daarom moeten worden bijeengeroepen. Voorgesteld wordt, die vergadering bijeen te roepen op 12 April a.s. De coujxrn per 1 April a.s. zal dan evenwel niet kunnen worden betaald, totdat de vergadering van 12 April een besluit zal hebben genomen. Ter toelichting van dit voorstel deelt de voorzitter o.a. het volgende mede: Het bestuur van de Lemvog heeft zich reeds voor de coupons van April en October 1934 tot den trustee gewend met het ver zoek tot renteverlaging mede te werken. Spr. heeft er evenwel voor die coupons een weg op gevonden, om deze ten volle te betalen, zonder de kasmiddelen der Lemvog aan te tasten. Een niet opeisch- baar kascrediet van bevriende zijde heeft de Lemvog toen aan die middelen gehol pen. Een hernieuwde aanvraag voor een dergelijk crediet ten behoeve van de cou pon per 1 April 1935 ontmoette evenwel met het oog op den onzekeren algemeenen toestand overwegende bezwaren. Mede met het oog op de omstandigheid, dat op beide vorige kasvoorschotten nog geener lei aflossing plaats vond, waren geldschie ters niet tot het verleenen van een nieuw crediet bereid De Lemvog heeft voldoende kasmiddelen tot betaling van 13/4 "/o op de April- coupon. Spr. heeft de hoop, dat deze rente betaling ook zal kunnen worden gehand haafd. Dit oordeel grondt spr. mede op het resultaat van een namens den trustee in gesteld accountants-onderzoek. De hypotheek-banken zijn de Lemvog tegemoet gekomen door uitstel van aflos singen toe te staan. Tegenover de hypo theekbanken zullen de andere crediteuren eveneens iets moeten doen, teneinde ver laging van de hypotheek-rente te verkrij gen. Want, verlaging van de vaste lasten is de redding van de Lemvog. Daarom adviseert spr obligatiehouders tot verla ging van de rente tot 3'/z°/o Indien de om standigheden ten goede mochten keeren, kan op deze rente-verlaging evenwel tel ken jare worden teruggekomen. Spr denkt o.a. aan de mogelijkheid van een stijging van de waarde van onroerende goederen in verband met bijzondere gebeurtenissen, als bijv. een devaluatie van den gulden. Daardoor zou de Lemvog wel eens ruimer bij kas kunnen komen te zitten en in dat geval zouden obligatiehouders hiervan door herstel van rechten moeten kunnen pro- fiteeren. De voorzitter wijst er vervolgens op. dat eventueel herstel van den ouden rentevoet volgens het voorstel geen terugwerkende kracht zal hebben. Spr motiveert deze voorziening met het oog op de complica ties, die daaruit zouden kunnen voort vloeien. Van de gelegenheid tot discussie over een en ander werd geen gebruik gemaakt. Piel van der Hem die in ons land én als kunstschilder èn als teekenaar een groote reputatie verwierf (de meeste onzer musea bezitten werk van hemwerd in 1885 te Wirdum in midden Friesland ge boren. Zijn neiging tot teekenen en zijn opmerkelijke aanleg openbaarden zich reeds vroeg. Als jongen teekende hij reeds waar hij maar teekenen kon. Potlood, krijt en schetspapier werden al vroeg in zijn leven z'n onafscheidelijke gezellen. Toch gaf men niet dadelijk toe aan zijn verlangen. Deze buitengewone talenten leidden immers maar af van een gewone opleiding voor het gewone burgerleven en het regelmatige bestaan zooals onze ge wone ouders zich dat voor hun gewone kinderen droomen Maar Piet van der Hem was geen ge woon kind. Zijn uiterlijk mag regelrecht Friesch zijn, stoer en stevig, zijn innerlijk paste al heel slecht in het milieu dat voor hem bestemd was. Zijn heele leven heeft deze neiging naar het buitengewone zich ge handhaafd Soms uit innerlijken drang, soms ook als spontane reactie op zijn om geving en op het alledaagsche van Neder- land's brave burgerij, waarin hij onder het mom van ijzeren degelijkheid een zeker percentage hypocrisie begon te on derkennen. De H.B.S.-tijd was niet zijn vruchtbaarste tijd De regelmatigheid van roosters en indeelingen leken hem doo- dend. Vier jaren H.B.S. en toen was het uit. Het' betreden van de Rijksschool voor kunstnijverheid was als een vlucht voor een leven, dat hem niet leek. Hij wilde een anderen kant uit. En hij ging. Aan de kunstnijverheidsschool volgde hij teekenstudies. En de decoratieve af- deeling. Een eerste phase was: de acte middelbaar teekenen Maar die phase be- teekende voor van der Hem bitter weinig. Hij ging al uit zichzelf de avondlessen be zoeken van Allebé. den directeur van de academie. Daar opende zich het begin van datgene wat hij zocht Na zijn acte wierp hij zich geheel op zijn werk Het behalen van de acte sloot voor hem geen periode af, zooals voor sommige anderen. Het was voor hem een aanvang Pas nu kon hij goed beginnen. Hij werkte naar gipsmodel, naar naakt model, hij leerde bij professor v d. Waay. bij prof. der Kinderen „Daar heb ik veel aan gehad" verklaarde hij later dankbaar. In 1907 was dit eerste „begin" ten einde. En toen begon dat groote andere. Het leven Met schilderkist en linnen, krijt en schets boek en wat bullen, die er nu eenmaal zoo bij hooren. op den trein gestapt. En met een kloppend hart de grens over en r.aar die groote stad, die de droom was van alle schilders dier dagen: la viile iumière: Parijs Wat rondgedwaald. Eerst een beetje onwennig en bedremmeld. Een atelier ongezocht Heel licht En heel hoog Ergens in het hooge zwevende Mont- martre Dat was t.oen nog de artlstenbuurt. Montparnasse was nog lang niet en vogue Dan ging hi.i tie stad in. En bedwelmde s.ch aan Parijs Vooral aan het levz.i Ook de musea met hun oude kunstseha't.en boeiden hem. ia zeker Maar' éérst het leven, zie je. Eerst wat je ziet en obser veert en grijpen kunt en vastleggen op het papier. Het schetsboek doet z'n dienst. Snelle croquis, typen cn huizen en straat hoeken. Vooral de menschen. Zoo krab bels van de straat, uit roezemoezige café's uit drukke theaters, uit het cirque rne- drano, overal, langs de Seine, de boule vards, de Champs Elysées, de parken, de kaden, de kroegen, waar maar te teekenen viel. Men kan zeggen, dat in Parijs de latere platentcekenaar in den kunstschil der van der Hem wakker werd. Het was de tijd van de groote natura listen. Van Zola en de Maupassant waren realisme en naturalisme uit de literatuur overgewaaid rwar de schilde:kunst. Van der Hem kon opeens stilstaan en dan waarschuwden de jongere leden van de schildersbent elkaar: Drommels: let op, daar gaat Steinlen! Waar? Ginds: aan den overkant, langs het hek. En ze keken hem na met respect. Die Steinlen dat was wat! Een symbool bijna. Weergaaseh knappe kerel. En dan: Forain en Willette. Daar stond je even voor stil en keek je even voor om. En je zag elkaar er eens op aan: Hoe zullen wij dat maken als we zoo oud zijn. Maar als je jong bent denk je nooit lang over zulke dingen na Je werkte en genoot van Parijs. Ook al was het niet iederen middag warm eten. En je praatte met elkaar. Picasso.een knap artist. Maar wonderlijk modern. Eigenlijk was dat van der Hem toen nog te kras 'n Alleraardigste kerel hoor, maar z'n werk. néé, dat snapte je nog niet heelemaal.Maar dan had je Modigliani Dat was opmerkelijk. Wat die kerel kon. Werken kon ie als de beste. En luieren nog beter. „De luiheid is m'n liefste be minde" placht hij te zeggen. En dat meende 'ie maar met de noodige kor reltjes zout. Want als hij werkte kreeg je 'm niet te zien, fcoo zat hij er dan in. Een heel jaar: Parijs. En dan in 1908 wéér terug naar Am sterdam. In den winter een expositie bij Sint Lucas, toen nog op het Rembrandt- plein. En daar begon het. Zijn krabbels trokken de aandacht. Een Nederlander, die tee kende, dat was je wat in een stad van schilders. Hij bleef tot 1910. En dan ging hij naar Rome. Toen al als een artist van reputatie Daar ging hij weer meer en meer schilderen. Het Suasso-museum be zit nog zulk een van der Hem uit dien tijd. Een triptiek: een jonge geestelijke in soutane ziet uit op de Heilige Stad. Hij vond z'n modellen op de Piazza Venezia, ontmoette in Rome den beroemden beeld houwer Pier Pander. Hans Martin zat er als journalist en correspondent, Leopold schreef er zijn „Leerschool van de Spade" voor de „N. R. CrtDan ging hij met een kleinen omweg, via Holland naar Spanje. En ook dat boeide hem, sleepte hem mee. Het leven is er vol gloed, kleur en passie. Hij schilderde straattypen, danseressen, theaters, stierengevechten Hij ontmoette Nypels die er voor het .Handelsblad" rondzwierf. En dan. als een wonder ont snapte hij aan de verwarring van den oorlog. Twee dagen voor het uitbreken van den oorlog komt heel zijn bezit aan schilderijen en teekenwerk per schuit bin nen. De oorlog legt hem voorloopig weer vast in Nederland Daar ontmoet hij Henry Wiesslng en die verbond hem aan de redactie van de „Mosgroene". Zoo kwam Piet van der Hem. met zijn fabelachtige, virtuose teekentechniek tot: de plaat De journalistieke prent Dinsdags werd er ver gaderd En de redactie koos een onder werp. van der Hem trok aan 'l werk. Hij teekende op den steen Na de „Mosgroene" teekende hij voor „De Loods" en „De Vrij heid" om dan definitief over te stappen naar de „Haagsche Post." Vijftien jaren achtereen teekende Piet van der Hem zijn wekelijksche platen. En met. steeds meer genoegen Hij veroverde zich een speciale techniek vooi de jour nalistieke prent. Hij ontwikkelde die gave. die lang niet ieder kunstschilder, zelfs lang niet iedere teekenaar bezit en die even merkwaardig is als een andere gave: het bedenken. „Er zijn geboren platen- bedenkers. en er zijn er, die nooit één idee voor een goede plaat zullen vinden" zegt van der Hem altijd. En nu - na 15 jaren op het hoogte punt van zijn ervaring en technisch kun nen, met een reputatie èn als kunstschil der èn als teekenaar zal Piet van der Hem voor ons gaan werken. Wij brengen daar mee zijn werk weer onder tien- en tien duizenden en hopen daarmede tevens onze lezers een wekelijksche plaat in ons blad te kunnen voorleggen van den srooten man op dit gpbied in ons vaderland ALLIANCE FRANCAISE. NATIONAAL KONINGIN MOEDER HERDENKINGSFONDS. Men meldt ons. dat het Comité er in geslaagd is een flink aantal collectanten bijeen te brengen. Vooral van het Leidsch Studentencorps en de Vereeniging van Vrouwelijke Studenten gaven zich een flink aanta! op. Bijzondere vermelding verdient het, dat Z. K H de kroonprins van Djokjakarta en diens broeder aan de collecte zullen deelnemen. Een waardig voorbeeld!! PROF. OR. H. WINDISCH. Prof dr H. Windisch, van 19141929 hoogleeraar aan de Leidsche Universiteit, waar hij onderwijs gaf in de exegese van het Nieuwe Testament en de oud-christe lijke letterkunde, op het oogenblik hoog leeraar te Kiel. is benoemd tot hoog leeraar te Halle als opvolger van prof E von Dohsehütz Prof Windisch aanvaardt zijn ambt 1 April Lezing van den heer Georges Grappe. Voor de tweede maal is de heer Georges Grappe, kunsthistoricus en romanschrij ver in ons land voor het houden van lezingen voor de afdeelingen van de Alli ance franqaise. Gisteravond sprak hij voor de leden van de Leidsche afdeeling over „Rodin et 1' hotel Birou" De spreker gaf uiting aan zijn groote vreugde, dat hij mocht spreken te Lei den, waar zooveel herinneringen voort leven aan aangelegenheden op geestelijk gebied. Men beseft de rol van groote genieën, die een vertroosting zijn in tijden van onrust als deze. Hierna tot zijn onderwerp komend, gaf hij een overzicht van leven en werken van den grooten beeldhouwer. Rodin was de zoon van eenvoudige ouders, geboren in een tijd, toen men geloofde aan de litteratuur. Zijn vader wilde een letterkundige van hem maken, maar de dertienjarige wil beeldhouwer worden. Hij wordt leerling bij een patrcon, waar hij rosetten voor plafonds leert maken, 's Avonds volgt hij een cursus in het beeldhouwen. Als hij zich aanmeldt voor de „école des beaux arts" wordt hij afgewezen evenals elk genie, dat zich zelf respecteert. Daarna komt hij onder de leiding van Carpeau. Als hij twintig jaar is, maakt hy een buste van zijn vader, zyn eerste meester werk. Tusschen dit werk en de buste van Clémentel in 1915 ligt zijn kunstenaars loopbaan besloten. Grooten invloed had op hem pater Aymard. Als Rodin na den dood van zyn diepbetreurde zuster monnik wil worden, laat pater Aymard hem een buste van zich maken en overtuigt tydens het poseeren Rodin er van, dat zyn plaats in de wereld is. Een reis naar Italië, het contact met de werken van de groote meesters, doet hem voor goed den weg vinden, dien hy tot het einde volgen zal. Hy schept de groote werken als 1' Age d' airain. de Porte de 1' enfer. de Bourgeois de Calais. In 1890 is zyn naam gevestigd. De „Balzae" bederft weer veel. maar in 1900 is zijn roem voor goed gevestigd en wordt hy in de heele wereld op de juiste waarde geschat. Zyn laatste levensjaren brengt hy door in het „hotel Birou". dat museum zou worden voor de werken van Rodin, die hy aan den staat schonk Een jaar voor zijn dood in 1917. vindt, de Kamer eindelijk gelegenheid de schen king te aanvaarden Als hii sterft wijden Duitsche en Oostenrijksche bladen woorden van hulde aan den grooten kunstenaar. Een reeks lantaarnplaatjes toonde ons tenslotte de voornaamste werken De heer Grappe conservator van het Rodin-museum is een man, die Iets te zeggen heeft en die uit ziin rijke kennis putte om de gestalte van den kunstenaar voor ons te doen leven. De voorzitter, de heer Bresson, sprak een harteiyk woord van dank. EINDLES VERVOLGCURSUS VOOR MEISJES AAN DE LANGEBRUG. Gisteravond werd in tegenwoordigheid van den heer H. A. Vriend, gem. inspecteur van het onderwijs en den heer S. Broek- huyzen, oud-hoofd van den cursus, de elndles gegeven aan den vervolgcursus voor meisjes. Aan de dames Driesens en de Vries ls het onderwijs in de nuttige hand werken opgedragen, terwijl de heeren de Gunst en Riks de vakken Ned. taal. reke nen, aardrijkskunde, enz. voor hun reke ning hebben. In een der lokalen werden de door de leerlingen in dit winterhalfjaar vervaar digde handwerken tentoongesteld. Er ls met ijver en nauwgezetheid gewerkt en de leeraressen hebben alle eer van haar werk. Het was een uitgebreide collectie prac- tische kleedingstukken, die de meisjes als eigendom mee naar huis mochten nemen Jammer, dat niet. alle ouders gebruik ge maakt hebben van de gelegenheid het resultaat van de lessen te bewonderen. Beide onderwijzeressen werd een aardige tinnen vaas met bloemen vereerd. Versnaperingen verhoogden het feeste- k karakter van dezen avond Door het hoofd van den cursus, den heer Riks. werd met een gepast woord aan 9 meisjes voor getrouw schoolbezoek en be toonde vlijt en goed gedrag een diploma uitgereikt. Tevens ontvingen ze als beloo ning een prachtige werkmand. De namen der gelukkigen zyn: Marie Serdijn. Marie Rijsbergen. Geertrui van 't Zand, Mien Sinteur, Beb van Leeuwen. To van Duuren. Johanna Bekooy. Annie Voorzaat en Nel. Cossee. Dezen zomer zal er voor de leerlingen elke 14 dagen gelegenheid zyn, gebruik te maken van de aan den cursus verbonden leesbibliotheek. Met een opwekking, weer allen deel te nemen aan den komenden cursus, die zal aanvangen in October e.k. werd deze avond besloten. LEIDSCHE BROODFABRIEK. In de gistermiddag gehouden jaarlyk- sche algemeene vergadering van aandeel houders der NV Leidsche Broodfabriek werden de balans en verlies- en winst rekening onveranderd goedgekeurd en het dividend bepaald op 5"/o (vorig jaar 6°/»). De aftredende commissaris, jhr. C. C. Roèll werd herkozen. BINNENLAND De tolheffing op de rivierbruggen; voor. loopig verslag der Tweede Kamer. (3e BI.). Overleden is te Den Haag. 71 jaar oud, jhr. J. O. de Jong van Beek en Donk, oud- gouverneur van Curagao. (Binnenland. 3d Blad). Wijziging van de pensioenwet voor spoor wegambtenaren: het oordeel der Tweede Kamer. (Binnenland, 3e Blad). Jaarverslag van de Amsterdamsche Bank (Financiën, 4e Blad). Warmond's jeneverboom gestolen! (Laatste Ber., le Blad). BUITENLAND De Belgische regeeringsverklaring. Het debat in de Kamer. Tenslotte een meer derheid voor het kabinet. Dreigt er gevaar in den Senaat? (2 Blad en Tel. le Bladl. Eden's bezoek aan Moskou. (Buitenl., le Blad). Gegevens over Hitler's eischen. (Buiten land. le Blad). De Spaansche regcering Lerroux is afge treden. (Buitenland le Blad). LAF! De 33-jarige timmerman W B. heeft by de politie aangifte gedaan, dat een hem onbekend persoon hem zyn zoo goed als nieuw rijwiel heeft ontstolen. De onbekende vervoegde zich aan de woning van B. met de mededeeling, dat hy J. Sanders heette en als voorman werkzaam was by een bouwwerk aan het gesticht Rijngeest te Oegstgeest. De man deed het voorkomen aisof hy in staat was B„ die werkloos is, gedurende acht maan den arbeid te verschaffen. Alvorens deze zaak definitief te regelen, moest hy echter nog even een boodschap doen, waarvoor hy B.'s fiets te leen vroeg. Deze koesterde niet de minste argwaan jegens iemand die het kennelyk zoo goed met hem meende en gaf zyn fiets mee. Hij wacht er nu nog op. De oplichter is ongeveer 35 jaar oud. 1.70 M. lang. heeft een smal gezicht met ge zonde teint, donker utterly k, bruine man chester broek, blauw colbertjasje en beige jockey-pet. Men zy op z'n hoede! R.-K. STAATSPARTIJ. Gisteravond vergaderde de Leidsche afd. van de R.-K. Staatsparty in den Burcht. By ontstentenis van den voorzitter mr. Bolsius. werd deze vergadering gepresi deerd door den vice-voorzitter den heer Wilmer. Na de vergadering met den Chr. groet te hebben geopend zeide spreker, dat in deze vergadering voornameiyk zal behandeld worden, een voorstel van het bestuur om een nieuw reglement vast te stellen voor de candidaatstelling voor den gemeenteraad. Nadat de heer Lombert de notulen had voorgelezen, die onveranderd werden goed gekeurd, werd het door het bestuur voor gestelde concept-reglement in behande ling genomen en ten slotte in zijn geheel aangenomen. Op verzoek van den voorzitter hield vervolgens mr. Donders als voorzitter van de Propagandaclub Dr Schaepman een betoog over de voor de Statenverkiezing gevoerde en nog te voeren propaganda. Daaruit bleek dat men in de propaganda- eiub niet had stilgezeten Er moet echter meer gedaan worden en spreker wekte daarom op tot kracht dadige medewerking en financieelen steun Na nog enkele besprekingen van huis- houdelyken aard volgde de rondvraag en sluiting met den Chr. groet. ACADEMISCHE EXAMENS. Bevorderd tot doctor in de Wis- en Na tuurkunde. op proefschrift getiteld: „En kele onderzoekingen over goud-bismuth en verwante legeerineen" de heer T. Jurri- aanse geboren te Haarlem: idem op proef schrift getiteld: Voortplantingssnelheid van het geluid in erykele gassen bii lagere temperaturen: soortgelijke warmten". de heer J H van Lammeren, geboren te Voorburg (ZH.) Geslaagd voor het doctoraal examen Rechtsgeleerdheid mei L. A Jager (Den Haag): voor het candidaat5Dx?meri Rechts geleerdheid mei C. J S. v. d Eist (Den Haag): voo- h°t dbctorna' Indisch R°-ht de heer u H Schul'er C*"n Haag) en voor het oand'daataexamen Indisch Recht de heeren K C T. H Grinc" le Roy (Den Haagi Th. A. Charls (Den Haag) en M. I. v. Ruyssevelt (Den Haag).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1935 | | pagina 1