76'te Jaargang
VRIJDAG 22 MAART 1935
No. 23006
STADSNIEUWS.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN "OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
2D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30, - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchêque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANTt
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zljnr1
per 3 maanden f. 3.35
per week: f.0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f.0.80 per 3 mnd.k
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD.
VER. „DE AMBACHTSSCHOOL"
JAARLIJKSCHE ALGEMEENE
VERGADERING.
De overgangs- en eindexamens.
In de bovenzaal van de voormalige
Kweekschool voor Zeevaart is gistermid
dag in tegenwoordigheid van bestuur, di
recteur, onderwijzend personeel, ouders en
leerlingen de jaarlijksche algemeene ver
gadering van de Ver. „De Ambachtsschool"
gehouden.
De voorzitter, de heer ir. Jos. M. Rade
maker, heette allen welkom en zeide, dat
in het afgeloopen jaar geen schokkende
gebeurtenissen voorkwamen. Spr. richtte
vervolgens woorden van afscheid tot den
heer L. van der Laan, die na een eervolle
bestuursperiode van ruim 27 jaar zijn
functie neerlegt. Spr. brengt hem gaarne
hulde en dank voor aUes wat hij voor de
Ambachtsschool heeft gedaan. Het aantal
leden en begunstigers bedroeg op 31 Dec.
1.1. resp. 112 en 76. Het aantal leerlingen
bedroeg op 1 Januari 1935 457 tegen 467
op 1 Januari j.l., waarvan 278 binnen en
189 leerlingen buiten Leiden woonachtig
zijn.
Het einddiploma
verwierven 122 leerlingen, n.l.
Timmerlieden (15): J. W. Beijersbergen,
Chr. Briejer, J. A. A van Dongen, P. van
Dijk, P. de Groot, Chr. Th. v. d. Horst,
J. P. van Hoven, Th. J. Ketel, J. W. v. d.
Linden, D. Nagtegaal. P. Oudshoorn, A. J.
M. van de Ruit, Th. Stikvoort, J. de Water
en A. de Wolf. Aan 2 leerlingen kon het
diploma niet worden uitgereikt.
Meubelmakers i3>: J. G. J. Rodenburg,
D. W. Visch en H. J. v. d. Woerd
Schilders <61 :P. J. J. Duindam, J. Klink
hamer, D. Munnik. F. D. Schoonenberg, I.
J. Schoonenberg en G. M. Seijn. Aan 1
leerling kon het diploma niet worden uit
gereikt.
Machinebankwerkers (60): C. Barthen,
J. W. v. d. Berg. M. v. Berkel, A. P. Blok,
P. J. Boot, A. P. Brandhorst J. v. Damme,
P Delver, Th. A. v. Duuren, W. van Ek,
H M. Heemskerk, W. Jongejan. B. van
Klinken, H. van Leeuwen. K F. H. Mors
man, J Nuyèn, W. M. A. Oppelaar, J. Piket,
H. A Prent. W. Reichwein, D Teske, E.
van Vreedendaal, P. G. J. Belt, D. Braam
zeel, C. van Duyn. S. van Gijn, J. T. Haan,
P C. Hekker, A. Hoogeboom, J. G. Janssen,
D. P. Kuyvenhoven, F. J. de Laaf, J. Ligt-
voet, F. Mak, C. J. Roos, H. van Rosse,
J. C. v. d. Steen, P. v d. Steen, H. J.
Visser, J. A. Willemsen, Q. A. Wijsman, A.
Blok, L. de Boer, A. de Bree, G. 'J. v. d.
Burg, J. de la Bye, J. Cival, S. C. Dietz,
C. Ie Febre, C. J. Fuchs, M. W. Galjaard,
S. de Groot, Th. W. M. de Grijs, S. M.
Hurkmans, J. Lina, H. C. Menger. H. Sie-
brecht. A Verhoeven. A W. Visser en J.
v. d. Wijngaard. Aan 2 leerlingen kon het
diploma niet worden uitgereikt.
Auto- en Motorherstellers (13): W. J.
H. Aniba. G. H Heynes, J. W. de Jong, H.
Laman, M. v. d. Meer, J. D. Mol, G. L.
Palm, L. A. Plasschaert. N. W. Schouten,
J. van Sonsbeek, Th. v. d. Veer, P. H. Ver
kerk en L. C J. A. Volkers.
Electriciens-Instrumentmakers (25): C.
Baart, A. Beij, A. Breedeveld, C. v. Egmond.
J. J Flamman. D. Flippo. E. de Heer, W.
J. Hensing, C. K. Hoogeveen. J. L. Kan
bier, J. A. Koevoet, C. Koster, G. R. E.
Kuijntjes, J. N. C. van Leeuwen, C. J. van
Leeuwen, P. Loovens, A. de Meij, J. Over-
duyn, J. dc Roo, H. Schoo, B. Schoote-
meijer, P. G. Spierenburg, J. Taverne, L.
van Veggel en B E. Zondervan. Aan 1
leerling kon het diploma niet worden uit
gereikt.
Het einddiploma
der Vakavondschool
kon worden uitgereikt aan 23 leerl., t.w.:
F. de Boer, Hazerswoude, voor bouwkun
dig teekenen; C. L. de Boer, Hazerswoude,
voor Idem; G. Dantuma, Hazerswoude, voor
Idem; J. W. Elstgeest, Hoogmade, voor
idem; A. G. v. d Geer, Voorhout, voor
idem; J. M. Groenewegen, Lelden, voor
idem: J. Kort, Rijnsburg, voor idem; P.
Noordhoek. Voorschoten, voor idem; D.
Ouwehand. Katwijk aan Zee. voor idem;
H v. d. Pompe, Leiden, voor idem: P. Chr.
Riezevoort, Leiden, voor idem; J. F. Raar,
Leiden, voor meubelteekenenA. v. Rossen,
Leiden, voor idem; P. Simonis, Leiden,
voor idem; P. J Admiraal, Nieuw-Vennep,
voor schilderen; A. Bakker. Leiden, voor
idem; G. v d Kwaak, Leiden, voor idem;
C J. Lardé, Leiden, voor idem; G. H.
Mijnders, Lisse. voor stoffeeren: L. Haas
noot. Katwijk aan Zee, voor vakteekenen
aan loodgieters; P. L. Kuyt, Katwijk aan
Zee, voor idem; K. Pardon, Leiden, voor
smids- en werktuigkundig teekenen; H. v.
d. Pol, Voorschoten, voor idem.
In verband met de beperkte ruimte
overweegt het bestuur den bouw van een
groote autowerkplaats De huisvesting in
het oude gebouw blijft geb ekkig en be
perkt. De Vakavondschool telt 309 leer
lingen. In verband met den stand der fi-
nantiën zal de dagcursus voor machinis
ten op aandrang van den minister van
onderwijs, kunsten en wetenschappen
niet meer worden gegeven.
Zich richtende tot de scheidende leer
lingen, wekte spr. op niet met het verwor
ven diploma tevreden te zijn, maar naar
vermeerdering der kennis te streven, het
zij op de avondschool van het Genoot
schap M. S. G., hetzij op een der avond
cursussen van de Ambachtsschool zelve.
Tenslotte richtte spr. woorden van waar
deering tot den directeur en de leeraren
voor de betoonde toewijding en plichts
betrachting. Eerstgenoemde, de heer G E.
E. Kuyntjes bracht daarvoor uit aller
naam dank en voegde daaraan den wensch
toe. dat geen verdere bezuinigingsmaat
regelen het nijverheidsonderwijs in onze
stad zullen schaden. Spr. nam vervolgens
afscheid van den heer Meyer, die benoemd
is tot leeraar aan de Ambachtsschool te
Wagcningen en sprak tenslotte een per
soonlijk woord tot de scheidende leerlin
gen, hen aansporende tot verdere vakstu
die en onder bereidverklaring hen, waar
noodig, altijd met raad en daad ter zijde
te willen staan. De leerling G. H. Heynes
dankte tenslotte namens alle gediplo
meerden voor het genoten onderwijs.
De overgangsexamens
hadden het volgende resultaat:
Timmerliedenbevorderd van de 2e naar
de 3e klasse: 47 leerlingen. I. Arnoldus, T.
Bax, Th v d. Berg, B. v. Berkel, K van
Biezen, D. Bol, F. G. Bouhof, C. L de Bree,
J. Dekker, D. van Delft, K. van Dijk, I. van
Elk, N. v. d. Eist, J. v. d. Eng, H. J. van
Eygen, E. Geitenbeek, L. Guijt, J. 't Hart,
L. J. Snoeck, H. Swinkels, C. Th. Hille-
brand, C. J. Hinderks. J. v. d Hoeven, J. J.
de Jong, W. C. A. de Jong, J. Karstens, J.
Klinkhamer, W. J. van Laar, L. v. d.
Marei. W. Nievaart, J. P. Noest, D. Noord-
hoek, H Outshoorn, K. Ouwerkerk, S. A.
Pierot, P. M. du Prie, J. Schrier, G. N.
Stikkelorum. H Stoeke, G. Uljee, C. Veer
man, J. de Wolf, J. Leicher en R. J. Sirre.
Voorwaardelijk: K. Dantuma en P. Mieloo.
Van de le naar de 2e klasse: 23 leer
lingen: H. v. d. Berg, L. v. Breda, P Brus-
sée, W. D. Caspers, J. Dekker. H G. Der
riks, J. Duindam, P. J. Graper, C. K. Hen
sing. P. v. d. Horst, J. Kluit, H. Korswagen
W. Korswagen, F. H. Langeveld, C. M.
Langeveld, C. M. van Leeuwen, G. van
Leeuwen. W. C. v. Osnabrugge, L. C. Otto,
G. J. den Ouden, C. Voordouw en W. v. d.
Willik. Voorwaardelijk: A. C. Krom. Niet
bevorderd: 1 leerling.
Meubelmakers: bevorderd van de 2e
naar de 3e klasse: 6 leerlingen. W. van
Beelen, H. S. v. Iterson, J. C. van Kempen,
W. J. M. Kriek, C. Vreeken en H. v. Zanten
Van de le naar de 2e klasse: 11 leer
lingen. L. Brederveld, Th. G. Buis, W. G.
den Houdijker, H. v. d. Kwaak, C A. M.
Rosdorff, N. Stikkelorum, J. Veldhuijzen,
J Zonneveld en C. v. d. Zwart. Voorwaar
delijk: J. Bekooy.
Schilders: bevorderd van de 2e naar de
3e klasse: 7 leerlingen. JH. G. J. Hartevelt,
M .G. Link, A. G. v. Maren, J. G. L. Ot-
gaar, B. M. F. Prins, J. Riethoven en J.
M. van Vliet.
Van de le naar de 2e klasse: 9 leer
lingen. R. Heidema, N. F. G. Lens. F.
Piena, W. v. Polanen, L. C. van Rijn, L. C.
Verdoes en A. W. Wtjling. Voorwaardelijk;
G. Mieremet en A. Th. Tetteroo.
Machinebankwerkers: bevorderd van de
2e naar de 3e klasse: 62 leerlingen: J. C.
van Apeldoorn, Th. M. Bakker, F. P. E.
van Beek, D. J. van Bemmelen, A Chr.
Beurse, A van Breda, B. M. van Brum-
melen. W L. Buts, A. Buutfeld, S. Col-
le, C. du Croix, Chr. Flippo, S. Fuchs, W.
J J. Glasbergen, H. de Graaf. W de Haas.
W. A. de Heer, H. Hageman. E. C van
Heuzen, L den Hoed, D. Jasperse, C. E. de
Jong, C. J. de Joode, M. Keereweer, C.
Koordes, A. D J. Labordus, L. P. Lam-
mersen, H. J. Larrewijn, J. van Leeuwen,
J. van Leeuwen. H. Lieftink. H. Los, W.
Mark. P. A. J de Nobel, W. Ober. T. H.
Overdijk, J. A. Parlevliet, A. H. Ramak, C.
Reichwein, C. Rhijnsburger. W. Rhijns-
burger, L. de Romljn. W. Smit, A B. Star-
kenburg, K. F van Venetiën, J. Dijkster-
huis, W. van Laar, A. Lit, S. van Maanen,
N. C. Mooijekind, C. E van Nierop, J.
Tolsma, J. A. Versluis, B. Verstraten, J W.
Visch, J. de Wagenaar, H. de Water, C. van
Wezel en J. v. Zeijst. Voorwaardelijk: A.
Hakkert, J. J. Rijnsburger en P. J. de
Wolf. Niet bevorderd: 5 leerlingen.
Van de le naar de 2e klasse: 54 leer
lingen. M. Alberts, J. D. Beij, K. F. van de
Broek, D. Coster, G. H. Dabroek, J, J. Dijk-
sterhuis, M. C. Hansen, P. Holswilder, P. J.
v. d. Klauw, W F. Knotter, L. Kramer,
Chr. Larrewijn. W. F. Lepelaar. G van
Maasdam, A. F Moseman. P. Mulder, N.
de Rijk, C. Scheffel, P. Slootweg, J v. d.
Stouwe, A. F. J. Strijk, J Tukker, C. van
Vegten, P. F. Vincenten, P S. Wagenaar,
J. Wouterloot, Ph. J Bakker, P de Best,
J. J. van Biemen, L. J. Bos, J H. A. Bre-
dewold, C. J. Christiaanse, J. M. van Cui-
lenburg, G. v. d. Dool, J B H. Groten
huis, D Haasnoot, A D Hakkenberg, H
M. van Kimmenaede. M. de Klerk Wolters
A H. J. Kooloos, J. A. Manceau, C. A. den
Ouden, J. Oudshoorn, J. v. d. Peppel, J.
Rakhorst, M. Scheffers, C. Schimmel, J. H.
Schouten, N. Siraa, W. M. Suringbroek, A.
v. d. Valk, J. Q. Vink, H. K. West, S. A.
Westdijk. Niet bevorderd: 3 leerlingen.
Auto- en motorherstellers: bevorderd
van de 2e naar de 3e klasse; 13 leerlingen.
J. v. d. Blom, C. v. d. Boon, C. Th. van
Dorp. C Th. v. Egmond, P. J. Gouw. W.
j van den Haak. J. F Kemp. H. de Reu
G. Schalkers, P. Sjaardema. en P. Vei-
beck. Voorwaardelijk: J. Boersma en H.
ten Braak.
Van de le naar de 2e klasse: 25 leer
lingen. S. Abelman, W. F. Barendse, J. Beij
C. Boeijenga, J. H. Boom, C. F. J. Brouwer,
J. H. Buitenhuis, M. Derogee, L. N. van
Duuren, J. F. Francken, Th. H. Grelve, J.
A. de Haas, L. A. Hazevoet. J. R. de Hoog,
J. v. Kampen, E. J. M. Knelange, O. J.
van Leeuwen, D. v. d. Meij, J. Roskam, J.
J. Stichter, J Verbeek. J. Verbooog. C.
Visser, P. Zuijderduln. Voorwaardelijk: A.
van den Ouweelen. Niet bevorderd: 2 leer
lingen.
Electriciens-instrumentmakersbevor
derd van de 2e naar de 3e klasse: 26 leer-
leerlingen. W. Arnoldus. A. H. M. Bakker,
A. van den Bos, N. F. A. Broeken, J. v. d.
Burg, H. J. du Chateau, F. P. C. Cornelis-
sen, P. Crama, J. Delfos, H. Guijt, L. Heij-
boer, J. Hollander, Chr. Houtholf, G. J. v.
Kempen, H. A. C de Koning, H. J. Kop-
pler, J. W. van Laar, H. v. d. Lelie, J.
Limburg, H. W. Onderwater, W. A. Prins,
W. J. van Rooijen, D Sajtos, C. J. v. d.
Voort, C. Voorzaat en C. A. Warmendam.
Van de le naar de 2e klasse: 26 leerlin
gen. A. van Aalst, C. Bier, J. v. d. Boo
gaard, J. J. van Deenen, J. de Graaf, W. M.
van Hartevelt, D. Keyser, F. v. Kouwen-
hoven, C. G. Kriek. G Kromhout, J. v. d.
Lee, P. A. Pover, F. Rietkerken, W. J. van
Rooijen, M, G. Rijgersberg, A. Smit, J.
Splinter, A. Steinmeier, F. Tegelaar, L. F.
W. Thoolen, D. W. Wansink, C. N. van
Wel, C. van 't Zelfde, L. Zitman en C.
Zwanenburg. Voorwaardelijk: J. H. Wou
terloot. Niet bevorderd: 2 leerlingen.
OPENBARE VERGADERING N.S.B.
Propaganda-rede van den heer Nije.
De heer H. C. Nije uit Voorburg, lijst
aanvoerder der N.S.B. in Zuid-Holland
voor de a.s. Statenverkiezingen, heeft
gisteravond in de geheel gevulde groote
Stadsgehoorzaal een propaganda-rede
gehouden.
Na een kort inleidend woord van den
kringleider, verkreeg de heer Nije het
woord.
Deze wees erop, dat iedereen, die niet
ziende blind en niet hoerende doof ls. zal
moeten erkennen, dat de huidige toe
stand niet bestendigd kan worden. Ons
volk slaat bekend ais uitermate lank
moedig. doch het toppunt is wel, dat de
leider van het onlangs opgerichte inter-
neeringskamp een beroep doet op het
Nederlandsche publiek om door het zen
den van lectuur als anderszins het Duit-
schen communisten zoo aangenaam mo
gelijk re maken.
Niemand minder dan dr. Walter Schück
durfde te schrijven, dat ons volk dank
baar is jegens de uitgeweken Duitsche
Joden, omdat zij zooyeel kapitaal in ons
land hebben gebracht.
Minister Marchani kan gemakkelijk
zeggen: „houdt de humor hoog" Maar
waar blijft de humor, wanneer de jonge
intellectueeler. de deur der maatschap
pelijke tcekomst hermetisch gesloten vin
den. Wij, jonge menschen, hebben andere
idealen Het .-.bidt en werkt" van onze
voorouders is geworden tot een „bidt en
berust."
Wij willen een einde maken aan het
systeem der verdeeldheid en daarvoor in
de plaats de eenheid van het Nederland
sche volk stellen.
Zeker, ook wij erkennen de kracht van
Godsvertrouwen, doch vóór alles willen
wij de kracht zoeken in cnszelven, zooals
de oude Geuzen het deden en daarnaast
vertrouwen op God.
Door allerlei leuzen als devaluatie, in
flatie e.d. verliezen wij de diepere gees
telijke oorzaken van de huidige crisis vol
komen uit het oog.
Met christelijke beginselen, ook al zijn
ze oprecht gemeend, bestrijdt men geen
economische crisis. In den kring der in-
dustrieelen bepleit minister-president Co-
lijn dan ook een zuiver liberaal-econo
mische politiek zonder zich in godsdien
stige principes te verdiepen.
Te weinig is nog het besef doorgedron
gen, dat wij tezamen één volk vormen en
dat het een volslagen onmogelijkheid is,
dat de eene helft te gronde gaat, terwijl
de andere helft nog in betrekkelijke weel
de verkeert.
Niet een bepaalde politieke richting
kan ons volk redden van den ondergang,
ook de N.S.B. niet, doch het eenige mid
del is om het Nederlandsche volk te over
tuigen van de noodzakelijkheid om zich
een eenheid te voelen.
Men verwijt de N.S.B., dat zij geen
eigen positief programma heeft en dat
zij slechts afbreekt wat andere partijen
trachten op te bouwen. In dit verband
citeert spr. eenige verkiezingsblaadjes,
waarin vrijwel geen woord geschreven
wordt over de eigen partij, doch uitslui
tend wordt afgegeven op politiek anders
denkenden. Als frappant voorbeeld van
moedwillig onjuiste voorlichting toonde
spr. een afbeelding uit „Vrijheid, Arbeid,
Brood", voorstellende het portret van een
man. die blijkens het onderschrift zucht
in een der Duitsche concentratie-kam
pen. Tot sprekers groote verbazing zag
hij kort daarna in een filmblad precies
dezelfde foto en toen bleek, dat de foto
ontleend was aan de film „Cavalcade"!
i Daarbij wordt niets of niemand ont-
zien; overal wordt de politiek bijgehaald;
zelfs het vorstenhuis, dat naar het oor-
Jee! der N.S.B. verr> boven het politiek
"konkel verhïven is wordt erin betrok
ken En ook rie kerk. ia zelfs fce'. psalm
boek wordt dienstbaar gemaakt aan de
oolltieke propaganda.
Zoozeer is onze samenleving verpoli
tiekt, dat er geen repareeren meer aan
is. Daarom wil de N.S.B. als kleine groep
van 40.000 menschen van onderop begin
nen te bouwen aan de nieuwe Nederland
sche natie. Zij weet zich in dien strijd te
staan tegenover alle partijen van uiterst
links tot uiterst rechts, maar zij put de
kracht voor dien strijd, omdat zij terug
grijpt in de traditie, naar wat in het ver
leden goed en mooi was In ons volk. Wij
vechten niet voor een systeem, maar voor
een nieuwen geest, welke is verwezenlijkt
ln den corporatieven staatsvorm. Onze
tijd wordt beheerscht door problemen,
doch de geest, die noodig is om resulta
ten te bereiken ontbreekt ten eenenmale.
Er is geen innig contact tusschen volk en
regeering, ondanks alle democratische be
ginselen. Daartegenover stelt spr. den
corporatieven staat, waarin het christe
lijk levensbeginsel en de souvereiniteit
Gods volledig worden erkend, doch waar
in politiek en godsdienst van elkaar ge
scheiden zullen zijn.
Spr. waarschuwt vervolgens met klem
om ervoor te waken, dat Indië losge
scheurd wordt van Nederland.
De N.S.B. is zich bewust, dat er maar
één middel bestaat om haar doel te be
reiken,n .1. den legalen weg.
Daarom wekt spr. niet alleen op om bij
de komende verkiezingen de lijst der
N.S.B. te steunen, maar om dat vooral
bewust te doen als eerlijk Nederlander,
die bereid is zijn eigen belang achter te
stellen bij het algemeen belang.
Wie uit andere overwegingen aan de
nattonaal-socialistische beweging zijn
stem geeft, bedriegt niet alleen zich zelf,
aldus besloot spr., maar ook de partij, die
hij meent te steunen.
Na de pauze beantwoordde spr. een
aantal schriftelijk ingediende vragen,
waarna omstreeks halftwaalf de verga
dering werd besloten met het zingen van
het Wilhelmus.
ADRES AAN DEN RAAD.
Inzake het gemeentelijk drukwerk.
Aan den Raad der Gemeente Leiden is
onderstaand adres verzonden:
Geven met verschuldigden eerbied te
kennen, H. W. Wittenaar en P. J. van
Duuren, respectievelijk voorzitter en secre
taris van het bestuur der samenwerkende
werknemersorganisatiën in de Typografie
en Rasterdiepdrukbedrijf te-Leiden:
afzonderlijk vernoemd als Nederlandsche
Katholieke Grafische Bond, Nederlandsche
Christelijke Grafische Bond, Nederlandsche
Grafische Bond, Algemeene Nederlandsche
Typografen Bond en Nederlandsche Litho-,
Foto- en Chemigrafenbond, domicilie hou
dende de Genestetstraat 100;
dat zij met instemming kennis hebben
genomen van den inhoud van een adres,
gericht aan Uwen Raad, betreffende het
voor de Gemeente benoodigde drukwerk
uitsluitend te laten vervaardigen op geor
ganiseerde drukkerijen, welke daardoor
mede-onderteekenaars zijn van de Collec
tieve Arbeids-Overeenkomst in de Typo
grafie en het Rasterdiepdrukbedrijf in
Nederland;
dat het ten volle onderschrijft hetgeen
in bedoeld adres en in de memorie van toe
lichting door de Federatie van Werk-
geversorganisatiën wordt betoogd;
redenen waarom het bestuur in opdracht
handelende, zich de vrijheid veroorlooft
Uw geacht College beleefd doch dringend
te verzoeken, aan den ter dezer zake ken
baar gemaakte wenschen, in het toege-
zonder adres wel te willen voldoen.
DE ARBEIDSBEURS.
Op den 2Isten Maart 1935 waren 4409
(v. j. 3355) werkzoekenden ingeschreven.
EX ORIENTE LUX.
BINNENLAND.
Verdubbeling van den Iuchtdienst Am
sterdamB.-.tavia ingaande 12 Juni uit
sluitend met Douglasvliegtuigenreisduur
wordt 5'/! dag (4e Blad).
Minister Marchant wint den spelling
strijd in de Eerste Kamer. (Pari. Over
zicht, 5e Blad).
Uitsluiting in de sigarenindustrie tot
22 April uitgesteld. (Binnenland, 3e Blad).
Gouverneur Van Slobbe, van Curacao,
zou begin 1936 ontslag vragen. (Binnen
land, 3e Blad).
Wardenier aan het woord. (Gemengd,
3e Blad).
Alexander de Groote in de Siwa-Oase.
Het Vooraziatisch-Egyptisch Gezelschap
„Ex Oriente Lux" heeft gisteravond in het
Rijksprentenkabinet een bijeenkomst ge
houden, waarin Prof. Dr. D. Cohen, hoog
leeraar aan de Gemeentelijke Universiteit
te Amsterdam als spreker is opgetreden
met het onderwerp: „Alexander de Groote
in de Siwa-Oase".
Hieraan is het volgende ontleend:
Reeds de antieke bronnen zijn in twij
fel omtrent de beteekenis van Alexander's
bezoek aan het orakel van Zeus-Ammon.
Onze oudste bron is het fragment van
Kallisthenes bij Strabo XVII c. 814 (be
sproken door Wilcken in Alexanders Zug in
die Oase Siwa, en Alexanders Zug zum
Ammon), die zegt dat Alexander alleen
vernam van de prophetes, dat Alexander
Zeus' zoon was. Arrianus III, deelt niet
mede wat precies gevraagd of gezegd is:
Diodorus en Plutarchos geven nauwkeurig
vraag en antwoord weer. waarbij dan de
climax ligt in het Zeus' zoon genoemd
worden.
Van de modernen meent Wilcken. dat
het bezoek aan Alexander de wereldheer
schappij voorspelde en dat zijn zending
door de verdubbeling van het Gods zoon
zijn voor de Grieksche wereld en Egypte
hoogere wijding verkreeg. Ehrenberg
meent, dat door het syncretisme van i
Amoen en Zeus Alexander naar eenheid
in zijn rijk sireefde; W. Weber, dat
Alexander god wilde zijn, opdat zijn han
delingen wettig zouden zijn; H. Berve, dat I
Alexander gods zoon wilde heeten als de
Grieksche Koningen uit den voortijd. In 1
BUITENLAND.
De inhoud der Fransche en Italiaansche
protestnota's, die te Berlijn zijn over
handigd. (3e Blad).
Debat in net Engelsche Lagerhuis over
de reis van sir John Simon en Eden
(3e Blad).
Italië houdt een half millioen man onder
de wapenen. (Buitenland, 3e Blad).
Ernstig vliegongeval bij Brest, in Frank
rijk. 6 dooden. (Tel., le Blad).
het algemeen acht men het zeker, dat het
orakel Alexander zoon van Zeus-Ammon
genoemd heeft. Terwijl echter Wilcken e.z_
gelooven, dat Alexander niet naar het
orakel was gegaan om dit te vernemen,
maar om te raadplegen over zijn tocht,
meenen anderen, dat alles opzet is ge
weest. De meesten (met name Ehrenberg
en Wilcken) brengen sterk het Egyptische
karakter van den tempeldienst naar voren.
J. Grilton Milne betoogt, dat van den
Egyptischen god Amoen geen sprake kan
zijn. Hij heeft, door den nadruk op Kyrene
te leggen, hieruit een verkeerde conclusie
getrokken ten opzichte van Alexander's
tocht.
Reeds Hekataios en flerodotos onder
scheiden tusscher. den Egyptischen
Amoen en den Li'oyscher. Ammon. Dit
wordt door de lateren niet volgehouden;
de meesten noemen ook den Egyptischen
god Ammon, slechts enkelen (origenes b.v.)
spreken van Amoes en Amoen, terwijl ook
in het Koptlsche en de Papyri beide vor
men voorkomen. De Eomeinsche schrij
vers spreken steeds van Hammon of Am
mon. Merkwaardig is nu, dat Curtius in
zijn beschrijving vermeldt, dat een steen
wordt aanbeden, die in een ark wordt
rondgedragen. In de tweede plaats zijn
de ramshorens op de z.g. Alexandermun-
ten van anderen vorm, dan die van de
Egyptische ram van Amoen. In de derde
plaats is het orakel in Siwa vanuit Laco-
nië en elders zoo vroeg geraadpleegd, dat
eer een verbinding over Kyrene dar. over
Egypte waarschijnlijk moet worden ge
acht. Maar ook de oudste schrijfwijze wijst
erop, dat veeleer moet worden gedacht
aan een verbinding met den Baal Ham
mon, die van elders bekend is dan aan
den Egyptischen god, die ook in het Oude
Testament en de Amamabrieven anders
wordt getranscribeerd.
Een belangrijk argument is daarnaast,
dat de oase van Siwa in Egyptische tek
sten tot en met het Nieuwe Rvjk niet voor -
komet en dat Sethes opmerking, dat daar
een soort filiaal van Thebe zou zijn ge
weest, volkomen op fantasie berust. Bo
vendien laten ook enkele plaatsen bij
Pausanius nog zien, dat de god er in de
gedaante van een zuil vereerd is.
Men heeft dus veeleer met den Libyschen
god te doen, die ook in Kyrene vereerd
werd. Daar is dan de verbinding met Zeus
tot stand gekomen, die in de Grieksche
wereld een zoo sterke verbreiding heeft
gevonden.
Alexander heeft er dus geen verbinding
met Egypte gezocht en alle meeningen,
die daarop berustten, staan op onjuiste
basis. Veeleer heeft hij ook in dezen het
voorbeeld gevolgd van vroegere Goden en
heroën, Dionysos, Herakles, Perseus, die
het orakel hadden bezocht, terwijl ook de
mislukking van Cambyses' tocht hem een
aansporing is geweest Hij speelt tijdens
Alexander's leven slechts een geringe rol,
en heeft pas in de latere traditie betee
kenis gekregen. Toen was het orakel van
Siwa ook in Egypte beroemd. De „Egyp
tische kleur" van de verhalen is daaraan
te danken.
Tegen deze, reeds eenige jaren geleden
uit de litteratuur opgebouwde hypothese
verzette zich het onderzoek der ruïnes in
de oase, die uitwezen, dat de tempels echte
Egyptische waren Thans heeft nader on
derzoek aangetoond, dat. dit niet het geval
is, gelijk Steindorff onlangs in de Aegyp-
tlsche Zeitschrift heeft uiteengezet. Daar
door is het laatste en vrijwel eenige
bezwaar er tegen vervallen,
