Humor uit het Buitenland.
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Zaterdag 5 Januari 193?
•J
Financieel Jaaroverzicht.
„Het ls toch jammer, dat we maar één boom ln den
tuin hebben." .(Gazzetino Hlustrato).
Jongen, begeerlg om te helpen„Zou het niet veel
gemakkelijker voor u zijn, als ik z'n schaatsen af deed
Eet zijn ook nog de mijne, ziet u." IHumoristl.
„Karei vraag hem hoe lang ze ln die
dagen hun dienstboden konden houden."
(Humorist).
4
jEen bol, dat je zoo verkouden bent, mu onze claxon
kapot la r .(Judgejj
9'.
PL- .1
Manlief „Het ls een allerliefst idee van je om de her
inneringen aan onzen verlovingstijd weer op deze manier
op te halen, Elsje, maar hadden we er nliet mee kunnen
wachten tot van den zomer V (London Opinion).,
n.
Aanpassingsproces in de Nederlandsche
industrie - Toeneming der bedrijvigheid
bij Philips - Stagneercnde afzet van kunst
zijde - De Indische volkshuisvesting op
een lagere basis - Vooruitzichten voor
rubber beter dan voor de Java-suiker-
cultuur - Toestand op de Petroleummarkt
onbevredigend - Streven naar internatio
nale samenwerking in de scheepvaart.
Het koersniveau op de aandeelenmarkt
aan het eind van 1934 weerspiegelt duide
lijk de moeilijkheden, waarmede het eco
nomisch leven in Nederland en Ned.-Indlë
nog steeds te kampen heeft. Opnieuw zijn
een aantal fondsen, in vergelijking met de
noteeringen van een Jaar geleden, aan
zienlijk in koers teruggeloopen. Dat er
echter ook hier en daar lichtpunten zijn
te ontdekken, kan afgeleid worden uit het
feit, dat de verdere koersdaling zich niet
over de geheele linie heeft-, uitgestrekt,
maar dat in sommige afdeelingen hetzij
een algemeen, hetzij een slechts ln enkele
noteeringen tot uiting komend koersher-
stel ls ingetreden. Zoo valt het op, dat de
in de lndustrleele afdeellng, naast een
overheersohend aantal fondsen, die een
verder koersverlies moesten boeken, toch
ook eenlge zijn, die belangrijk in koers
zijn opgeloopen. Het betreft hierbij in de
eerste plaats de aandeelen van onderne
mingen, die in het afgeloopen jaar een
bevredigend dividend hebben betaald, zoo
als Ned. Gist- en Spiritusfabriek, Ned.
Kabelfabrlek en vooral ook Ned. Ford,
welke laatste in een Jaar tijds een kleine
100'itt in koers gestegen zijn..
De goede vraag naar deze fondsen vindt
voor een groot deel haar oorzaak in het
feit, dat de rij van dividendbetalende on
dernemingen, welker aandeelen op de
Amsterdamsche beurs worden verhandeld,
sterk ls Ingekrompen. Voor beleggers, die
een deel van hun vermogen in aandeelen
wenschen te investeeren, welke eenig ren
dement opleveren, is de keus dientenge
volge zeer beperkt geworden, zoodat zij
vaak overgaan tot het aankoopen van de
desbetreffende aandeelen op een koersni
veau, dat op basis van het laatstelijk uit
gekeerde dividend slechts een betrekkelijk
gering rendement geeft. Men neemt hier
mede echter te eerder genoegen, nu de
lage rentestand het rendement op obliga-
tlën eveneens verder heeft doen inkrim
pen.
Op zich zelf geeft de bevredigende gang
van zaken bij bovengenoemde en bij nog
eenige andere industrieele ondernemin
gen, die in het afgeloopen jaar dividend
hebben kunnen ultkeeren, aanleiding om
de toekomst iets hoopvoller tegemoet te
zien. Immers blijkt er uit, dat er, ondanks
alle tegenwerkende factoren, en zij het
slechts op beperkte schaal, toch een pro
ces van aanpassing bezig is, zich te vol
trekken. Trouwens uit de jaarverslagen
var. die ondernemingen, die ln het afge
loopen Jaar nog met verlies hebben ge
werkt, kan eveneens duidelijk het streven
worden afgeleid, om, zich baseerend op
de tegenwoordige verhoudingen, door be
tere outillage en organisatie het bedrijf
nieuw op te bouwen. Het resultaat van dit
streven zal echter eerst zeer geleidelijk
tot uiting komen in de financleele resul
taten. Slechts een enkel maal zal men
geholpen kunnen worden door maatrege
len van buiten af, zoo b.v. de Twentsche
textielindustrie door de contingenteering
van bepaalde producten in Ned. Indië,
terwijl ook het door de regeering ingestel
de „Werkfonds" iets zal kunnen doen voor
verbetering van den toestand in verschil
lende takken van Industrie. In het alge
meen rust echter op de Industrie de zware
taak. op eigen kracht de moeilijkheden te
boven te komen. Dat hiermede in het af
geloopen jaar reeds hier en daar eenig
succes is behaald, kan als een heuglijk
verschijnsel worden aangemerkt, al moet
niet over het hoofd worden gezien, dat op
dit gebied het leeuwendeel nog gedaan
moet worden.
Een van de, voor ons land belangrijke
industrieën, die blijk heeft gegeven van
een krachtig weerstandsvermogen, is wel
de Philips' Gloeilampenfabriek, Vooral in
de tweede helft van dit jaar is de bedrij
vigheid bij de Philips' fabrieken, vooral
wat de radio-afdeeling betreft, gestadig
toegenomen. In de eerste elf maanden
van het afgeloopen jaar werd voor een
waarde van f. 39.64 millioen aan luidspre
kers. radio-toestellen en onderdeelen uit
ons land geëxporteerd, tegen f. 34.08 mil
lioen ln de overeenkomstige periode van
het voorafgaande jaar. Tegenover deze
stijging van den export van radio-artike
len met c.a. f. 57. millioen staat weliswaar
een teruggang bij den uitvoer van gloei
lampen van ca. f. l'/t millioen, die vermoe
delijk haar oorzaak vindt in een verdere
verplaatsing van de fabricage van gloei
lampen naar buitenlandsche fabrieken
van het Philips' concern, als middel om
de ln verschillende landen geldende hooge
Invoerrechten te ontgaan. De werkgele
genheid bij de Philipsfabrleken in het
afgeloopen jaar aanzienlijk toegenomen.
Eind September J.l. was de personeelsterk-
te weer op ruim 15000 gebracht, tegen ca.
12000 een jaar geleden en 10.600 eind Sep
tember 1932. Daar het Phllipsbedrijf be
hoort tot de ondernemingen, die in de
goede jaren een voorzichtige financleele
politiek hebben gevolgd, en ln de minder
goede hierdoor in staat zijn geweest, zon
der al te zware financieele offers het be
drijf aan de gewijzigde omstandigheden
aan te passen, mag bij een verdere uit
breiding der bedrijvigheid rekening wor
den gehouden met een gestadige verbete
ring der financleele resultaten.
Heel wat minder gunstig zijn de voor
uitzichten voor een andere belangrijke
bedrijfstak, n.l. de kunstzijde-industrie.
Hier hebben Juist de laatste maanden van
dit jaar een zeer teleurstellende ontwik
keling gebracht, tot uiting komende in een
scherpen teruggang van den export van
kunstzijde-garens. Blijkens het hieronder
volgende staatje is de gemiddelde prijs
per K G. uitgevoerde kunstzijde, na een
tijdelijke verbetering in de zomermaan
den, tegen het eind van het jaar opnieuw
ingezakt.
„Fenomenaal" noemde dr. Colijn dezer da
gen in een interview de wijze, waarop In-
dlè zich aan de nieuwe verhoudingen heeft
aangepast. Dit aanpassingsproces is stel
lig ln de hand gewerkt door den veel ge
smaden Invoer van goedkoope Japansche
artikelen, waardoor verschillende eerste
levensbehoeften aanzienlijk ln prijs zijn
gedaald. Tezamen met de door regeering
en bedrijfsleven doorgevoerde bezulnlgings
maatregelen heeft dit de geheele volks
huishouding op een andere basis gebracht
De regeering heeft het doel, dat zij zich
met haar bezuinigingsprogram had ge
steld, thans bereikt. In enkele jaren tijds
zijn de uitgaven van f. 525 millioen ver
minderd tot f.300 millioen. De hoop, dat
de Inkomsten op dit sterk verlaagde ni
veau gestabiliseerd zouden kunnen wor
den, ls intusschen niet verwezenlijkt; de
raming der inkomsten moest nl verder
verlaagd worden tot 'f. 2.50 millioen, zoo
dat er nog altijd een tekort van rond f. 50
millioen' blijft te overbruggen. Een deel
deel hiervan zal gefokt moeten worden
door nieuwe belastingmaatregelen; wel
licht echter zal een verdere verbetering
ln den toestand van enkele cultures in het
nieuwe jaar een onverwachte verhooging
der inkomsten voor de schatkist ople
veren.
Met enkele Indisohe producten is het in
het afgeloopen jaar, reeds beter gegaan
dan in het voorafgaande jaar. Omgekeerd
in Nederlandsch courant heeft de gemid
delde prijs voor rubber te Londen in 1934
ruim 211/4 ct. per 1/2 Kg. bedragen
tegen 12 1/4 cent ln 1933, en een diepte
punt van 9 cent in 1932. Ten opzichte van
1933 heeft de prijsstijging van rubber dus
niet minder dan c.a. 74 pet. bedragen.
Deze verbetering was toe te schrijven aan
de per 1 Juni j.l. van kracht geworden
internationale restrictie-overeenkomst, die
haar schaduwen reeds vooruit had gewor-
Uitvoer van Kunstzijde.
Hoeveelheid
Waarde in
Gemiddelde prijs
(in duiz.
K.G.)
duiz.
gulden
per
K.G.
1934
1933
1934
1933
1934
1933
Januari
605
1.313
1.189
1.98
1.97
Februari
643
1.505
1.268
1.98
1.97
Maart
803
1.590
1.571
1.98
1.95
April
681
1.390
1.345
2.03
2.03
Mei
699
1.444
1386
2.11'/.
1.99
Juni
660
1.472
1.313
2.117.
1.99
Juli
627
1358
1.266
2.107»
2.02
Augustus
763
1.440
1.557
2.08
2.04
September
638
1.391
1.334
1.95
1.93
October
664
674
1.339
1.326
2.01
1.96
November
484
814
977
1.580
2.02
1.94
Totaal
7482
7639
15.219
15.135
2.03*
1.98*
gemiddelde prijs 11 mnd.
Tengevolge van de bemoeilijking van
den afzet was de directie tegen het eind
van het jaar gedwongen, haar productie
sterk in te krimpen, hetgeen gepaard is
gegaan met ontslag van personeel op
groote schaal. De beursnoteerlng der aan
deelen, die tijdelijk tot ruim 47°/o was ver
beterd, is dientengevolge weer teruggeloo
pen tot ca, 30Vo. Naar men weet, is de ka
pitalisatie van de Aku reeds lang niet
meer ln overeenstemming met den om
vang van het bedrijf; de onvermijdelijke,
Ingrijpende financieele reorganisatie werd
echter tot dusverre uitgesteld, omdat de
directie den toestand in het bedrijf nog
niet voldoende gestabiliseerd achtte. Wel
licht echter dat in het komende jaar de
tijd toch rijp zal worden geacht om over
te gaan tot een kapitaalreductie, die gel
den vrij zal maken voor de noodzakelijke
afschrijving op de nog altijd veel te hoog
te boek staande activa. Om het bedrijf
weer op een eenigszlns loonende basis te
brengen zal het mes er echter diep Inge
zet dienen te worden. Ook verschillende
andere Industrieele ondernemingen zullen
wel niet zonder een meer of minder In
grijpende kapitaalreductie uit de crisis te
voorschijn kunnen komen. Wij denken
hierbij aan een onderneming als de Kon.
Papierfabrieken van Gelder, die weliswaar
dank zij haar voorzichtig financieel beleid
in vroegere jaren een krachtig weerstands
vermogen aan den dag legt, welker reser
ves echter door den langen duur der crisis
uitgeput moeten raken. Ook in financieel
opzicht zal het aanpassingsproces in de
Industrie in het, nieuwe laar nog verderen
voortgang moeten maken.
Veel verder dan in de Nederlandsche is
het aanpassingsproces in de Indische
volkshuishouding reeds voortgeschreden.
pen. Met de beperking van de productie is
in het afgeloopen Jaar een verblijdende
vermeerdering van het wereldverbrulk ge
paard gegaan. Voor 1934 heeft dit naar
raming 900.000 a 930.000 ton bedragen,
tegenover een verbruik over 1933 van ca.
814.000 ton. Vergeleken met 1929 staat
tegenover een vermindering van het ver
bruik in de Ver. Staten met 5 pot. een
stijging van de consumptie in de overige
landen met ca. 40 pet. In verband met de
nieuwe plannen der Amerikaansche regee
ring tot het stimuleeren van de bedrijvig
heid, waarvan ook de Amerikaansche
automobielfabrieken zullen proftteeren,
wordt een toeneming van het rubberver-
brulk der Ver. Staten in het nieuwe Jaar
verwacht. Daarentegen zal echter reke
ning moeten worden gehouden met een
vermindering van de afzet van ruwe rub
ber ln Dultschiand, wegens de beperking,
welke dit land zich tengevolge van de
deviezen moeilijkheden bij zijn grondstof-
feninvoer moet opleggen, een ontwikke
ling, die leidt tot een toeneming van het
verbruik van z.g. „geregeneerde" rubber.
Een krachtige verdere verbetering van
den rubberprijs in het nieuwe Jaar zal ver
moedelijk worden tegengehouden door de
voorzichtige wijze, waarop de Ned. Indi
sche regeering de restrictie hanteert.
Terecht hecht zij in de eerste plaats waar
de aan stabiele verhoudingen op de
rubbermarkt op basis van een prijsniveau,
dat eenerzijds voor de goed geleide
rubberondernemingen een matig rende
ment oplevert en aan den anderen kant
geen afbreuk doet aan het rubberverbruik,
terwijl tegelijkertijd rekening wordt
gehouden met de productie van inland-
sche rubber, die door heffing van uitvoer
rechten binnen de door de restrictie
voorgeschreven grenzen moet worden ge
houden. Het tegenwoordige prijsniveau
heeft reeds een belangrijke verbetering
gebracht ln de flnanclëele resultaten der
rubbermaatsohappijen; toch zullen slechts
bij uitzondering de afschrijvingen in het
afgeloopen jaar verdiend en lang niet alle
rubberondernemingen, welker aandeelen
op de Amsterdamsche beurs genoteerd
z(jn, zullen reeds tot hervatting van de
divldenduitkeerlng kunnen overgaan. De
verbetering der vooruitzichten heeft ech
ter geleid tot een krachtige koersstijging;
alleen het hoofdfonds, Amsterdam-Rub
ber, is in koers teruggeloopen.
Ongunstig blijven de vooruitzichten nog
altijd voor de Java-suikercultuur, nadat
het afgeloopen jaar reeds een verdere'
inzinking te zien had gegeven. De Chad-
bourne-overeenkomst, die de regeling van
productie en afzet van suiker op de we
reldmarkt ten doel had, heeft het beoogde
doel niet kunnen bereiken. Dit ls ln de
eerste plaats een gevolg van een vermeer
dering der suikerproductie in de landen,
welke niet bij de internationale overeen
komst zijn aangesloten. In plaats van,
zooals tot dusverre, suiker te imjporteeren,
zijn deze landen steeds verder voortgegaan
met de dekking hunner behoeften door in
het eigen land verbouwde suiker, ln som
mige gevallen treden zij zelfs als expor
teurs van suiker op de wereldmarkt op. De
Java-sulkerindustrle heeft speciaal te
lijden onder de toenemende zelfverzorging
der landen in het Verre Oosten, het
natuurlijke afzetgebied van Java-suiker.
Teneinde dit afzetgebied althans ten deele
te kunnen behouden, heeft het centrale
verkoopbureau van Java-suiker, de N. I.
V. A. S.. den prijs voor verkoopen naar
deze gebieden herhaaldelijk moeten verla
gen. In December werden afdoeningen
naar de Westkust van Britsch-Indie ge
meld voor den prijs van f. 3.05 (nadat
reeds tijdelijk genoegen moest worden ge
nomen me teen prijs van f.2 85), naar de
Oostkunst voor f. 3.10 per 100 Kg., tegen
resp. f4 en f, 4.20 ln het begtn van dit
jaar. Voor de Java-suikerondernemingen
zijn zulke prijzen ruïneus en de hieruit
voortspruitende verliezen kunnen niet
worden gecompenseerd door de wat hoo-
gere prijzen, die nog in andere afzet
gebieden, vooral op de Indische binnen-
landsdhe markt, kunnen worden gemaakt.
De drastische voorzieningen, die de Ned,
Handel Mij. ter gelegenheid van haar
financlêele reorganisatie voor dekking van
verliezen op haar suikerbelangen heeft
getroffen, geven een aanwijzing van den
toestand, waarin deze eens zoo bloelende
tak van cultuur is geraakt. De noteerin
gen van suikeraandeelen op de Amster
damsche beurs zijn in den loop van 1934
dan ook nog verder teruggeloopen.
Tabaksaandeelen verlaten 1934 daaren
tegen op een hooger niveau dan een jaar
geleden, dank zij de bevredigende resul
taten, die de in 1934 ten verkoop ge
brachte tabaksoogst 1933 heeft opgele
verd, waarbij komt, dat de uitwerking van
de bezuinigingsmaatregelen in den kost
prijs van het product van dezen oogst
duidelijk tot uiting komt. Hoewel de finan-
ciëele positie der Sumatra-tabaksmaat-
schappijen dientengevolge na de vele
voorafgaande verliesjaren thans aanmer
kelijk verbeterd is, zal in het komende
jaar nog slechts in enkele gevallen op
dividend gerekend mogen worden, De
Arendsburg zal vrijwel zeker een uitkee-
ring aan aandeelhouders kunnen doen;
wellicht ook de Dell Batavia Mij. De Dell
Mij en de Senembah zullen echter ver
moedelijk ook ditmaal het dividend moe
ten passeeren.
In de theecultuur kan de verbetering
zich niet verder voortzetten. De prijzen,
die in 1933 waren verdubbeld, waren in
het najaar weer ca. 30 °/o lager dan in het
begin van het jaar en de statistische
positie vertoonde een minder gunstig
beeld. Dientengevolge besloot de Inter
nationale Restrictie-Commissie ln Novem
ber J.l., om voor het op 1 April a.s. aan
vangende restrictiejaar het uitvoercon-
tingent te verlagen tot 82'/. van den
standaard-uitvoer. Dit beteekent een ver
mindering met 5 ten opzichte van het
percentage, dat voor 't loopende restrictie-
jaar geldt. Dit besluit heeft reeds tot een
lichte verbetering van de stemming op de
theemarkt geleld.
De toestand op de wereld-petroleum-
markt geeft weinig reden tot bevrediging.
Wel is het wereldverbruik van petroleum
en andere vloeibare brandstoffen naar
raming in 1934 het grootst geweest van
de laatste vier jaren. De consumptie ad
1.438 millioen vaten is echter opnieuw
overtroffen door de productie van naar
raming 1.535 millioen vaten. Het voor
naamste struikelblok voor herstel van het
evenwicht tusschen productie en verbruik
vormt de z.g. „illegale" productie in de
Ver. Staten. Welke gevaren hieruit voort
vloeien is wel gebleken uit den verwoeden
strijd op de Amerikaansche benzlnemarkt
in de tweede helft van het afgeloopen
jaar, die zware verliezen voor de petro-
leumondernemingen met zich heeft ge
bracht. Ook in de financieele resultaten
van de Koninklijke Petroleum Mij. zal deze
ontwikkeling zich moeten weerspiegelen en
onder deze omstandigheden behoeft het
geen verwondering te wekken, dat dit
fonds 1934 op een aanmerkelijk lager
niveau verlaat.
De nog steeds sombere vooruitzichten
voor de scheepvaart hebben geleld tot een
verdere inzinking van de koersen van
scheepvaartaandeelen. Pogingen om door
internationale samenwerking te komen
tot een verbetering van den toestand op
scheepvaartgebied hebben tot dusverre
nog geen succes gehad, maar toch mag
men verwachten, dat ln het nieuwe jaar
verdere stappen in deze richting zullen
worden ondernomen, waarbij vooral ge
dacht wordt aan de mogelijkheid om tot
overeenstemming te komen op het gebied
der subsidieerlng der scheepvaart van de
zijde der regeeringen.
Hieronder laten wij een overzicht vol
gen van het koersverloop gedurende 1934:
Eind 1933
Laagste k.
Hoogste k.
Eind 19
1934
1934
Amsterdamsche Bank
107
92
117'/.
102
Twentsche Bank
79
75
88
81
Rotterd. Bankver.
76
73
87
86
Koloniale Bank
46
25'/.
59
30'/,
Ned. Ind. Hand. Bank
50
477.
707.
58'/,
Ned. Handel Mij.
48
25
487.
26
Aku
31
27
477.
29
V. Berkel's Pat.
21
15
34
33
Centr. Suiker
20'/.
207.
367.
35
Ned, Ford
165
152'/.
253
253
Ned. Gist en Spir,
380
367
412'/,
400
Ned. Kabelfabr.
290
281
380
361
Ned. Scheepsbouw
317.
15
317.
16'/«
Philips'
261
195
2617.
220
Unilever
92
57
92
74
Papierf. v. Gelder
66
86
67
38
Alg. Exploratie
130
121
1387.
135'/.
Redj. Labong
113
116'/.
192'/,
171
Kon Petroleum
176
128'/:
183
132'/,
Amsterdam-Rubber
105
85
119
89
Bandar Rubber
78
78
135
116
Ind. Rubber
39
38
102
87
Oost Java Rubber
91
91
135
117
Serbadjadi
29
28
75
59
Kon. Ned St. Mij.
11
2'/.
11
3'/,
Ned. Scheepv Unie
48'/.
247
50
29'/,
Vorstenlanden
24
10
27
12
Handelsv. A'dam
177
136
196
148
Jav. Cult.
100
61
104'/,
74
Deli Bat. Mij.
1177:
115'/.
165
146
Dell Mij.
111
108
141
128
Senembah
133
115
153'/,
126'/,
