Vakcursussen voor werkloozen.
75ste Jaargang
VRIJDAG 14 DECEMBER 1934
No. 22925
MUZJEK.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
EERSTE BLAD.
Laatste verantwoording van
de Kerstgave-inzameling.
FFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
DAGBLAD .VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ots. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waai
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regeL Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ots. bij maximum, aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Burend Noorcleindspteln Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANTD
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mncLX
LEIDSCH
DAGBLAD
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
kijkje in de afd',-.voor schilderen en teekenen, waar onder leiding van den
heer De W^ter dagelijks hard gewerkt wordt,
Wijziging:
Electrische Banketfabriek „De Hoop",
Oranjegracht 40—42, Leiden. Vestiging
filiaal Leiden, Haarlemmerstraat 251,
KUNSTKRING „VOOR ALLEN".
BUDAPESTER
STRIJKKWARTET.
De Budapesters spelen: niet alleen door
het zelden gehoorde hooge niveau van
hun spel wordt deze avond tot een eve
nement in ons muziekleven. Zoo mogelijk
nog méér door de boeiende en leerzame
keuze van hun programma, waarin tus-
schen Mozart en Beethoven het derde
strijkkwartet van Hlndemith (op. 22) was
geplaatst. Paul Hindemlth: de man, die
op 't oogenblik door de voorvallen in
Duitschland meer dan ooit in 't centrum
der belangstelling staat. Nu ook van niet-
muziek geïnteresseerden
Is sterker contrast denkbaar, speciaal
voor zich der traditie bewuste toehoorders,
die onze stad in zoo groote mate bezit?
Sinds de muziekfeesten te Donau-
Eschingen, de kleine voormalige vorste
lijke „Schwarzwald"-residentie, werd Hin-
demith met één slag bekend. Dat was in
1920. Vorst Fürstenberg riep er de voor
uitstrevende misici „revolutionair wer
den zij tóen al genoemd" bijeen. Onder
hen waren muzikale „snobs", maar ook
serieuse kunstenaars: Hindemlth was één
van hen Sindsdien is het met de faam
van dezen enorm productieven componist
steeds „crescendo" gegaan: fel werd hij
eenerzijds geprezen, even fel anderzijds
bestreden.
Bovengenoemd strijkkwartet nu, werd
in 1922 reeds te Donau-Eschingen ten
doop gehouden, gespeeld door het beroem
de Amar-kwartet. waarin Hindemith zélf
de altpartij speelde. In den loop der ja
ren is zijn reputatie van uitermate knap
componist gestegen, totdat wij onlangs
plotseling te hooren kregen, dat men van
zijn z.g. revolutionaire „a-tonaliteiten"
niet meer gediend was
Doch bepalen wij ons tot den avond
van gisteren.
De Budapesters spelen Mozart: het
wordt een „freudiges musizieren". Klan
ken bloeien op, zóó vanzelfsprekend en
natuurlijk als wanneer ge bloemen ziet
ontluiken in de lente, het licht ziet door
breken bij den dageraad en ge de bladeren
hoort suizen, wanneer de wind er door
blaast.... Ge vraagt niet „waarom" en
„hoe", maar ge aanvaardt het, als iets dat
u toebehoort en kent tot in ieder détail
der schoonheidDe Budapesters spelen
Hindemith: „Andere Zeiten, andere Laute"
die slechts aanspreken bij hen, die hier
voor openstaan en een antwoord hebben
op de emoties, die déze moderne compo
nist in zijn muziek tot uiting brengt.
Modern? Ja: maar hier niet chaotisch,
doch met een hecht fundament van
streng-meesterlijke contrapunctiek. een
zeer groote vereering voor het Bachsche
formalisme, geheven op modern plan.
Vreemd? Voor onze ooren niet meer. Voor
zeker niet „a-tonaal", zooals men hem in
in zekere kringen verwijt. Veel meer plu-
rytonaal uit zich deze „neo-klassicist", in
lineairen opbouw, zelfstandige teekening
der stemmen, zoodat soms de scherpste
klanken op elkander stooten, doch die bij
meerder. aanhooren steeds gematigder
aandoen.
Men voelt onmiddellijk de volle atten
tie, vooral van de jongeren, zich span
nen en overgeven aan deze nieuwe stem
der dingen, waarin de gedurfdheid, het
min of meer a-religieuse, de uitbeelding
van de felle jacht van het heden toch
rust op de knappe grondslagen van voor
gangers als Bach en Reger.
Geen melodie? Geen harmonie? Wel ze
ker: doch geen „welluidendheid" in tra-
ditioneelen zin. Maar een zich uitspreken
in gansch nieuwe vondsten. Het praegnant
droefgeestige herdersfluitmotief in den
aanvang van de fuga, dat steeds weder
keert en het eerste deel doordrenkt met
bitter-zoete bekoring: is dat soms geen
melodieuse vondst? Met jagend tam-tam
rythme stormt het tweede deel op ons
aan: een geheimzinnige, intuïtief neerge
schreven, profetische visie van den groo-
ten in-'lp-d g.-kléurde rassen op de
BINNENLAND.
Distributie van kaas aan werkloozen.
(Binnenland, 3e Blad).
Vergadering der Prov. Staten van Zuid-
Holland; herziening van de salarieering
goedgekeurd. (Binnenland, 3e Blad).
Ons parlementair overzicht. (4e Blad).
Avontuur van Urker visschers: zes da*
gen hulpeloos op zee. (Gemengd, 4e Blad).
Ernstig ongeluk te Hoogezand; tweel
arbeiders gedood. (Laatste Berichten, lei
Bladl
BUITENLAND
De verdaging der Londensche vlootbe-
sprekingen. (Buitenland, 3e Blad).
Een reeks wetten in Duitschland. (Bui*
tenland, 3e Blad).
Vermoedelijk zullen de uit Zuid-Slavië
uitgezette Hongaren mogen terugkeeren.
(Buitenland, 3e Blad).
Felix von Weingartner uit Basel opvol*
ger van Clemens Krauss te Weenen als
dirigent der Staatsopera. (Kunst, 3e Blad),
hechte, klassieke Europeesche beschaving,
die ons met een schok tot nadenken
brengt en waarover nog veel te zeggen
zou zijnMen hoort hier de veelver-
scheidene timbre's als in een groot orkest,
soms herinneringen aan de gamelan. Een
wonder van stemmencoloriet
De groote geesten, waaronder we zeker
Hindemith rekenen, zijn hun tijd immer
vooruit geweest. Daarom is het noodig
hen voor 't front te brengen en niet te
verdonkeremanen, daar het de dood voor
de kunst met groote K beteekent, wanneer
men slechts datgene zou geven, dat door
de middelmaat onmiddellijk als gesneden
koek met een glimlach van tevredenheid
wordt genuttigd.
Zei men niet in 1785 van Mozart's voor
af gespeelde z.g. „Dissonanzenkwartet",
dat het te sterk gekruid was en dat de
musici valsch speelden? En barstten de
toehoorders bij de eerste uitvoering in St.
Petersburg van het dezen avond ook ge
hoorde Beethovenkwartet op. 59 No. 1 bij
den inzet niet in lachen uit?
Doch wij dwalen af en worden gefasci
neerd toeruggeroepen door de herinnering
aan dit Hindemith opus, waarin vooral in
het laatste deel wellicht nog ooren ver
bijsterd werden door de „dissonanten",
contrasten en metalen hardheden. Opval
lend was het echter, hoe bij velen deze
vindingrijke schrijfwijze aansloeg en men
haar zeggingskracht in spanning meebe
leefde. Ja waarlijk: althans in dit kwar
tet is een geestrijk, ook gevoelig-muzikaal
technicus aan 't woord. Van geenszins
„destructieven" zin, wat velen modernen
o.i. met recht verweten wordt. Doch
iemand, die hier gestuwd werd door in
spiratie, eerlijke scheppingsdrang.
Men is in Leiden niet verwend met he-
dendaagsche uitingen. Recht dankbaar
zijn wij daarom voor de kennismaking
met dit interessante, veelszins geniale
werk. dat midden in dézen tijd staat!
Hindemith behoort stellig tot hen, die
waardevollen nieuwen inhoud vonden, met
elementen tot hernieuwden opbouw.
Na de pauze vertolkten de Budapesters
Beethoven: de nobele mensch, met zijn
diep-religieuse en smartelijke gevoelsbelij-
denissen legde In rust en verhevenheid
zijn wezen over de felle beroering van het
vooraf gehoorde. Groote mannen sterven
nietdoch worden lichtend voortge
dragen door het herscheppend genie en
kunstenaarsvermogen van discipelen als
deze uitverkoren Budapesters!
Waar hun spel subliem en vlekkeloos
was, hebben wij slechts te danken voor
dezen heerlijken avond en kan de critiek
zich ditmaal gelukkig terugtrekken. Een
stormachtig applaus gaf dan ook uiting
aan de gevoelens die men dit vermaarde
ensemble toedraagt.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
ADRES AAN DEN RAAD.
VAKCURSUSSEN VOOR WERKLOOZEN.
Van de bewoners der Hermanstraat.
Voortreffelijk maatschappelijk werk.
Ingekomen bij het „Leidsch Dagblad"
n bij „De Leidsche Courant":
Jhr. Mr. W. J. M. v. E. f. 10; Prof Dr. J.
M. f. 10; A. C. d. K, v. B. f. 5 Rijswijk
IJL); Mej. J. G. f.1; J. A. D. f.1; H. B.
1; N.N. f. 5 Oegstgeest; Mr. G, H. E. N. T.
10; A. W. f. 1.
Waar geen plaatsnaam is vermeld, is
gift bestemd voor Leiden.
DRANKWET.
Burgemeester en Wethouders van Lel
len brengen ter algemeene kennis, dat
van Leeuwen, te Oegstgeest, een verzoek
leeft ingediend ter bekoming van een
erlof A voor den verkoop van zwak-alco-
lolischen drank in het klein in het per-
eel Beestenmarkt No. 30, alhier.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRYEN. Secretaris.
Lelden, 14 December 1934. 3110
BEGRAFENIS VAN DEN HEER
v. d. HEEMST.
Hedenmorgen werd op de begraafplaats
Rhijnhof" het stoffelijk overschot van
rijlen den heer R. v. d. Heemst ter aarde
esteld.
De overledene was gedurende 33 jaren
ortier van de Ambachtsschool alhier en
'erd in 1927 gepensioneerd.
Door den Directeur der Ambaohtsschool
erden namens het Bestuur en het geheele
ersoneel der school bloemen op het graf
elegd en eenige woorden ter nagedach-
enis gesproken.
Bij het passeeren van de lijkkoets voor
Ambachtsschool werd een oogenblik
1 gehouden en een laatste groet
ebracht.
I1NKELSLUITING - KERSTMISDRUKTE
Vanaf 18 December tot en met 24 Dec.
(behalve des Zondags! mogen de win-
geopend blijven tot des avonds 10 uur
et winkelpersoneel van 18 jaar of ouder
gedurende die periode 11 uur per dag
62 uren per weerk arbeid verrichten,
idien van deze bepaling gebruik wordt
emaakt, moet naast de Arbeidslijst een
eschrift hangen, waarop de werk- en
usttijden zijn aangegeven.
ORANJE KRUIS.
In het Leidsche Volkshuis aan den Apo-
iekersdijk werden gisteravond vanwege
„Oranje Kruis" de examens afgenomen
beëindiging van den door mej. dr.
lemhuis gehouden cursus in E.H.B.O. Het
ploma kon aan alle cursisten worden uit
reikt, t.w. de heeren P. Jansen, J.
enny, C. Paats en W. T. de Wolf en de
■mes A. G. J. van der Heijden. L. Nieuw-
nd, A. Coster, M. Plomp, J. Quispel en C.
Koen.
Aan den raad dezer gemeente werd
namens de Hermanstraat-bewoners onder
staand adres gezonden.
Ondergeteekende namens alle bewoners
der Hermanstraat, brengt met verschui-
digden eerbied onder Uwe aandacht;
dat de gesteldheid van de Hermanstraat
van dien aard is, dat het wonen daar, vrij
wel onmogelijk is.
dat voornoemde straat in een ware mid-
deleeuwsche modderpoel is herschapen,
zoodra een regenbuitje valt. mede omdat
van de drie kolken zich in deze straat be
vindende. slechts één nu en dan functio
neert. terwijl de resteerende twee kolken,
door het instorten der rioleering al sinds
jaren geen dienst meer doen, zoodat de
afvoer, door één nu en dan loopende kolk
moet worden geleid,
dat genoemde Instorting mede tot gevolg
heeft, dat in verscheidene perceelen de
normale waterafvoer zoo niet geheel stil
staat, toch belemmerd wordt.
dat voornoemde modderpoel een welkome
speelplaats biedt voor de jeugd, waar zij de
een of andere ziekte kan opdoen.
dat verzoeken om verbetering aan de
heeren hulseigenaren tot heden zonder ge
volg zijn gebleven daar naar hun zeggen
genoemde straat gemeente-eigendom is.
dat zij na Uwen Raad al eens eerder
genoemde toestand onder de aandacht ge
bracht te hebben, de toezegging verkregen,
dat aan voornoemde straat in den aan
staanden voorjaarsschouw de noodige aan
dacht zou worden geschonken, wat inmid
dels 2 jaar geleden is en nog niets heeft
uitgewerkt.
dat zij toch alleszins recht meenen te
hebben om verbetering te kunnen eischen,
welshalve zij Uwen Raad langs dézen weg
beleefd verzoeken, om zoo SDoediz mogelijk
in genoemden toestand verbetering te
willen laten brengen.
Het welk doende.
Namens de Hermanstraatbewoners
(W.g"! J. J. BEKKER.
CHR. JONGELIEDEN EN KNAPEN-
VEREENIGING „PREDIKER
Gezellige Ouderavond.
De Christelijke Jongelieden- en Kna-
penvereeniging „Prediker" heeft in haar
gebouw een geslaagden ouderavond ge
houden. Er heerschte den geheelen avond
een gezellige stemming.
De voorzitter, de heer D. van 't Zelfde
heette allen hartelijk welkom waarna hij,
zooals dit lederen Zondag gebruikelijk is,
een gedeelte uit 1 Kon. 18 besprak.
Spr. beëindigde zijn overdenking met er
op te wijzen, dat wij ons, evenals de pro
feet Elia, niet door groote vereering van
menschen laten misleiden maar op een
voudige wijze Gods naam uitdragen. Ook
Prediker wil het zijne hiertoe bijdragen.
De heer Heymans, voorzitter der Kna-
penvereeniging hield vervolgens een korte
toespraak.
De avond werd verder afgewisseld met
muziek, tooneeistukjes en een panto
mime.
In de pauze werden koffie en koek rond
gediend terwijl er voorts voor de ouders
gelegenheid was zich met die bestuurs
leden te verstaan.
Met het zingen van den Avondzang en
gebed werd deze samenkomst, die onge
twijfeld den band tusschen ouders en lei
ders heeft versterkt, gesloten.
Foto Bleuzé
Volgaarne voldoen wij gan het verzoek
van de Subcommissie „Ontwikkeling en
Ontspanning" van het Leidsch Crisis-
Comité om een artikel te wijden aan het
belangrijke maatschappelijk werk, dat
reeds eenige jaren achtereen door deze
commissie in alle stilte wordt verricht. Wij
bedoelen de vakcursussen in timmeren,
schilderen, metaalbewerking e.d., welke ge
regeld iederen dag (behalve Zaterdagsi in
het Leidsche Volkshuis aan den Apothe-
kersdijk worden gegeven.
Aanvankelijk leek het ernaar alsof deze
cursussen weinig opgang zouden maken;
de belangstelling was slechts matig, hoe
veel moeite de directeur van den Gem.
Dienst voor Sociale Zaken, de heer Wijk-
mans, zich ook gaf. Maar gaandeweg werd
dat beter en vooral nadat aan de Com
missie een grootere zelfstandigheid was
verleend en zij daardoor ook financieel zich
gemakkelijker kon bewegen, steeg het aan
tal cursisten aanmerkelijk. Een nieuwe uit
breiding werd daaraan gegeven doordat de
maximum-leeftijdsgrens der jeugdige
werkloozen werd afgeschaft en daardoor
ook voor oudere crisis-slachtoffers de mo
gelijkheid werd geopend zich vakkundig te
bekwamen.
Dat daarvan een dankbaar gebruik
wordt gemaakt, bewijst het feit, dat thans
dagelijks in het Volkshuis aan ongeveer
110 werkloozen vakonderricht wordt ver
strekt, waarvan weliswaar velen tot de
jeugd behooren, maar waaronder toch ook
verscheidene op rijperen en zelfs gevor
derden leeftijd.
Het onderwijs wordt mogelijk gemaakt
door den financieelen steun van rijk en
gemeente en omvat de drie hoofdvakken
timmeren, schilderen en metaalbewerking,
die weer zijn onder te verdeelen in theorie,
praktijk, teekenen. Nederlandsche taal en
rekenen. Het materiaal wordt gratis ter
beschikking van de cursisten gesteld, die
de door hen vervaardigde werkstukken
meestal mogen behouden. Een enkele maal
wordt er wel eens Iets verkocht voor een
tentoonstelling, verloting e.d.
Behalve deze hoofdvakken zijn in den
loop der jaren reeds vele en velerlei cur
sussen georganiseerd en worden nog da
gelijks gegeven.
Wij noemen slechts die in electriciteits-
leer, huisvlijt, monteurs, autogenisch las-
schen, Engelsche handelscorrespondentie
(voor dezen cursus van den heer Vlieland
bestond overweldigende belangstelling!),
voor binnenschippers over de behandeling
van explosiemotoren, voor opleiding tot
het zgn. groot-chauffeurs-examen (de
laatste twee cursussen in de Ambachts
school) enz. enz.
De Commissie heeft in overweging om
binnenkort ook cursussen voor meisjes en
vrouwen in het leven te roepen, voorna-
1 melijk in verstellen, naaien en koken.
De directrice van het Volkshuis, mej.
Ruth, vertelde ons, dat een zoodanige cur
sus, uitgaande van het Volkshuis, zich in
een groote belangstelling mag verheugen.
Voorts zijn er nog tal van ontwikke
lingscursussen, zooals in wiskunde, scha
ken, enz.
De gemeenteraad verschafte den werk
loozen ko'-tgeleden hun eerste werk-object
door hun den aanleg op te dragen van een
drietal sportterreinen aan den Haarlem
merweg voor de somma van f. 3750.
Hiervan zullen twee terreinen worden ver
huurd, terwijl het derde bestemd is voor
de werkloozen zelf. Dit is trouwens hard
noodig. verzekerde ons de leider van de
sportafdeeling, de heer Waringa, want het
huidige veld in het Kooikwartler, waarvan
de organisaties beurtelings gebruik maken
voldoet niet aan redelijke eischen.
De werkzaamheden der Commissie be
sprekend, vestigde de voorzitter, ds. Joh..
W. Groot Enzerink ook nog onze aandacht
op dè ongeveer 80 volkstuintjes, welke
door welwillende medewerking van „Ons
Genoegen", „Ons Belang" en „P. C. en L."
zoomede van den heer Roelofs aan werk
loozen konden worden verstrekt en op de
excursies, welke dit jaar voor het eerst
konden worden gehouden. Zoo bezochten
105 personen groepsgewijze het Zeiss-pla-
netarium te Den Haag; een groep mon
teurs en metaalbewerkers de fabriek van
Kromhout en Werkspoor te Amsterdam en
een groep electriciens de Sted. Lichtfa
brieken en de telefooncentrale, terwijl voor
de timmerlieden op 18 December a.s. een
bezoek aan het Veiligheidsmuseum en
het Scheepvaarthuis in Amsterdam op het
programma staat.
Hoezeer de cursussen bij de deelnemers
in den smaak vallen, bewijst wel het feit,
dat zij zich onmiddellijk weer voor deel
neming aanmelden, zoodra een tijdelijke
tewerkstelling beëindigd is.
Wij willen, noch mogen ons artikel be
sluiten zonder een woord van dank tot
allen, die, in welke hoedanigheid ook, hun
krachten in dienst stellen van dit mooie
sociale werk en verbinden daaraan den
oprechten wensch, dat zij, zoolang de
tijdsomstandigheden zulks helaas nood
zakelijk maken, in staat zullen worden ge
steld hun zegenrijken arbeid voort te
zetten.
Hierboven het Budapester-strijkkwartet, een der bewonderenswaardigste ensembles,
dat wij ooit hoorden: Joseph Roismann (le viool), Alexander Schneider (2e viool)
Stefan Ipolyi (alt) en Mischa Schneider (cello), dat gisteren in de Stadsgehoor
zaal uitbundig werd toegejuicht.
