LEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad
Vrijdag 7 December 1934
r
BUITENLAND.
SPORT.
VISSCHERIJBERICHTEN.
LAATSTE BERICHTEN
BINNENLAND.
CEM. BOUW- EN WONINGTOEZICHT.
Jaarverslag over 1933.
De kosten van boveneenoemden dienst
hebben in 1933 f 26.886.65 bedragen.
Bouwvergunning werd in het verslag
jaar verleend niet inbegrepen de wer
ken uitgevoerd door den dienst van Ge
meentewerken of de Bedrijven voor den
bouw van:
nieuwbouw: 530 perceelen, om. omvat
tende 600 woningen;
herbouw: 10 perceelen, o.m omvatten
de 13 woningen:
veranderen, intbreiden en vernieuwen:
137 peroeelen. o.m. omvattende 121 wo
ningen.
Voltooid en ln gebruik werden In het
verslagjaar:
nieuwbouw: 285 perceelen, o.m. omvat
tende 350 woningen;
herbouw: 6 perceelen, o.m. omvattende
9 woningen;
veranderen, uitbreiden en vernieuwen:
152 perceelen, o.m. omvattende 137 wo
ningen;
46 kleine bouwwerken.
Op 31 December van het verslagjaar
waren nog in uitvoering:
nieuwbouw: 401 perceelen o.m. omvat
tende 437 woningen;
herbouw: 3 perceelen, om. omvattende
3 woningen;
veranderen, uitbreiden en vernieuwen:
64 perceelen, o.m. omvattende 53 wo
ningen;
13 kleine bouwwerkjes.
De statistiek, afgeleid uit de vergun
ningen verleend op grond van de Veror
dening op het Bouwen en Sloopen, heeft
uitgewezen, dat het aantal ln de gemeente
aanwezige perceelen en woningen ver
meerderde door:
Nieuwbouw met 285 perc., o.m omvatten
de 350 woningen
Hetbouw met 67 perc., o.m.
omvattende 9
Veranderen en uitbreiden
met 13
Herstel van de oorspronke
lijke bestemming
Totaal met 291 perc., o.m.
omvattende 371 woningen
Het aantal verminderde door:
Slooping met 33 perc., o.m.
omvattende 27
Veranderen met3
Onttrekken aan de be-
s temming als woning zon
der verbouwing met
Ontruiming van onbe
woonbaar verklaarde wo
ningen met 19
Totaal met 33 perc.. o.m.
omvattende 49
De netto vermeerdering bedroeg dus 256
perc., o.m omvattende 322 woningen.
De woningbehoefte bedroeg 31 Decem
ber J.l. 17.551 woningen. Er is een over
schot van 509 woningen, vrijwel uitslui
tend betere arbeiderswoningen, kleine
burgerwoonhuizen, middenstandswoningen
en heerenhuizen. De behoefte aan arbei
derswoningen van lage huurwaarde ls
door den drang der tijdsomstandigheden
toegenomen.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen:
Tieleman en Dros, Middelstegracht
107—117, Leiden: fabrieken van verduur
zaamde levensmiddelen. Procuratie ver
leend aan J. I. Sloos, Lelden. (Beperkende
Bepaling).
Gebroeders Doornbosch en Co., Vaartkade
9, Sassenheim: bloembollenkweekerlj en
export. De commanditaire vennootschap ls
omgezet ln een vennootschap onder firma.
(Beperkende Bepaling). Vennooten H.
Doornbosch en J Doornbosch. Sassenheim.
Internationale Kunsthoorn Industrie N V.
Veurscheweg 21, Voorschoten. Uittredend
directeur J Boogaard, Wassenaar. Inge
trokken is de procuratie van J. Th F. Lan-
gerhorst. De statuten zijn gewijzigd.
AANGEHOUDEN.
De politie heeft den 22-jarigen timmer
man A. A. v. d. M. aangehouden, die door
het Haagsche Gerechtshof veroordeeld
was tot het ondergaan van 1 maand ge
vangenisstraf.
Bovendien ls op verzoek van den offi
cier van justitie hier ter stede aangehou
den de 55-jarlge schilder C. J. S.. gedomi
cilieerd te Gorinchem, die nog 19 dagen
hechtenis te goed had en daarna zes
maanden in een rijkswerkinrichting moet
doorbrengen.
Onze stadgenoot, de heer J. L. L. F.
Hartkamp, ls door den gemeenteraad van
Rotterdam benoemd tot tijdelijk leeraar
voor bepaalde uren ln de natuurlijke his
torie aan het Erasmiaansch gymnasium
aldaar.
Door den Bisschop van Haarlem is
herbenoemd tot bestuurslid van het Lief-
dewerk voor de Arme Parochies in het
bisdom Haarlem de heer Th. B. J. Wllmer
alhier.
De ressortale opper-rabbijn de heer
I. Maarsen zal Zondagmiddag a.s. ter Sy
nagoge een predlcatle houden. De dienst
vangt aan om 3 uur 45.
Gisteravond omstreeks halfzeven ls
een vrachtauto, bestuurd door T. B. op
den hoek van Zoeterwoudsche Singel en
Lammeschansweg in botsing gekomen met
een tramtrein der N.Z.H., waardoor de
auto kantelde Beide voertuigen werden
slechts licht beschadigd: de chauffeur
kwam met den schrik vrij.
De eerstvolgende zitting van den Raad
tal Maandag 17 Dec. plaats hebben.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
De Saarkwestie en de Vloot besprekingen.
De raadscommissie van drie voor het
Saargebied is gisteravond bijeen gekomen
om de voorstellen over de samenstelling
der internationale troepenmacht uit- te
werken. In Volkenbondskringen vermoedt
met dat de Volkenbondsmaeht ongeveer
4000 man sterk zal zijn en gedurende de
maand Januari in het Saargebied zal blij
ven. Men spreekt er van dat zij zal wor
den samengesteld uitsluitend uit troepen
der mogendheden, behalve Duitschland
en Frankrijk, die het Westelijk Locarno-
pact hebben onderteekend. dus Belgie
Engeland en Italië Aangezien het echter
twijfelachtig is, of Duitschland de Bel
gische troepen als neutraal zal beschou
wen. ln verband met het Belgisch-Fransch
militaire verdrag, overheerscht aan den
anderen kant de meening, dat de Volken
bondsmaeht zal worden samengesteld uit
Engelsche, ItaUaansche en Nederlandache
troepen, indien althans de Nederlandsche
regeering hierin zou willen toestemmen.
Misschien zullen er ook Zweedsche troe
pen aan worden toegevoegd
Heden zal de Engelsche generaal Tem-
perley te Genève aankomen om aan de
commissie Aloisi advies te geven over de
technische samenstelling en wapening en
functlonneering der te stichten Volken
bondsmacht
Sir John Simon heeft gistermiddag ln
het Lagerhuis een verklaring afgelegd over
Engeland's houding ln de Saarquaestle.
Spr. begon zijn voldoening uit te spreken,
dat het de commissie van drie te Rome
gelukt was een overeenkomst tusschen de
betrokkenen tot stand te brengen, die de
moeilijkste punten ln elk geval oploste.
Maar ln deze overeenkomst was geen
artikel opgenomen nopens het bewaren
van de orde in het Saargebied voor. tijdens
en onmiddellijk na de volksstemming van
13 Januari. De taak berustte bij Knox, den
commissaris maar de uiteindelijke verr
antwoordelijkhetd rustte op den Volken
bond zelf. Knox had daarom het voorstel
gedaan van de instelling van de Inter
nationale politiemacht. Eenige maanden
geleden scheen het toen alsof alleen
Frankrijk voor de inrichting dier troepen
macht in aanmerking kon komen, maat
Engeland was er steeds tegen geweest om
deze taak aan een der bij de stemming
zoo nauw betrokken naties als Frankrijk
op te dragen
Spr. was zeer gelukkig om te kunnen
meedeelen, dat de bemiddeling van
minister Eden het gewenschte gevolg had
gehad en dat zoowel Frankrijk als Duitsch.
land hadden toegestemd om deze troe
penmacht uit Engelsche, ItaUaansche,
Nederlandsche en misschien nog repres
entanten van een ander volk te doen
bestaan. Frankrijk had het voorstel-
Eden onmiddellijk geaccepteerd en spr,
had van den Duitschen gezant ook ten
antwoord gekregen, dat Duitschland
een aldus samengestelde politiemacht
uiterst geschikt achtte om ln de hitte van
den stembusstrijd de gemoederen der be
woners binnen de perken te houden.
Italië had zijn medewerking onder een
paar aannemelijke voorwaarden toege
zegd en Nederland was ultgenoodlgd Spr.
hoopte dat het Huls tevreden zou zijn dat
dit vraagstuk, dat een oogenblik gedreigd
had tot moeilijkheden te kunnen leiden,
thans opgelost was op een wijze, die vol
komen met de belangen der Engelsche
politiek strookte.
Na de rede van den minister heeft
Lansbury gezegd, dat de oppositie met
's ministers verklaring ten volle accoord
kon gaan.
De Saargevolmachtlgde van den rijks
kanselier Buerkel, heeft de volgende ver
ordening uitgevaardigd:
Aan alle S.A. en S.S.-mannen in het
Duitsche rijkl
Communisten en emigranten trachten
de openbare meening weer ln te lichten
over z.g. Duitsche Putschvoornemens, door
er op te wijzen, dat „vrij groote afdeelln-
gen S.A. en S.8. mannen naar het Saar
gebied komen".
Ten einde dit tendentieuze bericht reeds
van te voren ln het licht te stellen wordt
bepaald:
Allen 3.A. en S.S.-mannen ls het ten
strengste verboden naar het Saargebied
te reizen om welke reden dit ook moge
geschieden, tenzij het stemgerechtigden
betreft. Deze moeten zich uiteraard aan
den voorgeschreven termijn houden
Wie ondanks deze instructie pogingen
in het werk stelt, naar het 8aargebled te
reizen, zal onmiddellijk door de betrok
ken partijinstantie ter verantwoording
worden geroepen.
De Volkenbondsraad ls hedenmorgen
eerst in vertrouwelijke en daarna in open
bare vergadering bijeengekomen om een
begin te maken met de bespreking van de
Zuidslavische aanklacht tegen Hongarije.
De raad zal waarschijnlijk Eden tot rap
porteur voor deze aangelegenheid benoe
men, doch Eden verklaarde echter zelf aan
de Brltsche pers, dat dit nog niet eeheel
en al vast staat, ofschoon Eden wel be
reid zou zijn deze zware taak op zich te
nemen Wellicht zal aan Eden op de ge
bruikelijke wijze twee andere raadsleden
als leden van een te benoemen raads
commissie van drie worden toegevoegd.
Het Hongaarsche memorandum zal waar
schijnlijk spoedig worden openbaar ge
maakt. Men meent dat het ongeveer even
omvangrijk zal zijn als het Zuidslavische
en dat het sober van toon is. Algemeen
Ziet men de discussie over deze aangele
genheid met groote kalmte tegemoet al
2al het debat misschien tot Dinsdag voort
duren en zal het misschien nu en dan
heftig zijn.
Al weer is een internationaal geschil bij
den Volkenbondsraad aanhangig gemaakt.
De regeering van Irak heeft zich krach
tens artikel 11 van het Volkbondsverdrag
tot den secretaris-generaal gericht met
het verzoek, dat de raad een klacht van
Irak over voortdurende grensschendingen,
die Perzische ambtenaren ln de laatste
jaren begaan hebben en nog begaan, in
zijn Januarizitting zal behandelen De
regeering van Irak verklaart dat de
Perzische regeering de geldigheid van de
in 1847 tot stand gekomen grensregeling
tusschen Irak en Perzië niet langer erkent
maar alle pogingen om dit geschil door
rechtstreeksche besprekingen tusschen
Irak en Perzië te regelen worden voort
durend door Perzië van de hand gewezen.
Naar verluidt, ls tusschen Frankrijk en
Sovjet-Rusland een accoord tot stand ge
komen. krachtens hetwelk geen dezer beide
landen, zoolang het Oost-Locarno-pact nog
niet tot stand ls gekomen, een tweezijdig
verdrag zal sluiten 2onder vooraf met den
ander overleg te hebben gepleegd.
De Amerikaan^:he gedelegeerde te Lon
den, Norman Davis, heeft tijdens een
dejeuner aan Amerlkaansche persvertegen
woordigers een verklaring gegeven be
treffende het standpunt der Vereenlgde
Staten met betrekking tot de vlootbespre-
kingen te Londen.
De Instructies, die Norman Davls heeft
gekregen inzake het uiteenzetten van het
Amerlkaansche standpunt, vinden hun be
langrijkste punt ln het feit. dat Amerika
van meening ls, dat Iedere natie het recht
moet worden toegekend op een gelijke
veiligheid. Deze gelijkheid van veiligheid
is echter niet van gelijke beteekenis als
gelijkheid van bewapening en uitrusting.
Een wijziging van de ln het verdrag van
Washington in 1922 en in het verdrag van
Londen van 1^30 vastgelegde krachten-
verhouding moet lelden tot onveiligheid,
argwaan en wedloop ln bewapeningen.
Geen natie kan daaruit nut trekken. Ame
rika zelf heeft zich bereid verklaard tot
vermindering der bewapening ter zee met
20 Ametrlka verwacht natuurlijk geens
zins, dat een of ander land een verdrag
sluit, of dit hernieuwt, dat het onvoordee-
Ug of zelfs schadelijk acht. Het staat echter
bulten twijfel, dat 't verdrag van Washing-
on ten opzichte van het behoud van den
vrede ln den Stillen Oceaan buitengewoon
gunstig beeft gewerkt. Amerika zou der
halve een opzegging van het verdrag door
Japan buitengemeen betreuren.
Dit beteekent met andere woorden, dat
de regeering der Vereenlgde Staten den
elsch van Japan Inzake bewapeningsgelijk
heid ter zee blijft afwijzen en zich geschikt
heeft ln de beëindiging van het vlootpact.
De Amerlkaansche regeering zal de op
zegging van het vlootverdrag door Japan
derhalve zoodanig interpreteeren. dat
Japan de voorbereidende onderhandelin
gen te Londen wenacht te beëindigen. ZIJ
zal dan ook na de opzegging de Amerl
kaansche delegatie terugroepen.
De toestand zou door de opzegging zoo
.principieel gewijzigd worden, dat de Ame-
rikaansche regeertng nieuwe besluiten zou
moetan nemen en daarvoor diepgaand zou
moeten overleggen.
De Amerlkaansche regeering hoopt ech
ter. dat gedurende de twee jaren, dat het
verdrag nog van kracht blijft, een weg zal
kunnen worden gevonden, die zoowel de
limiteering der bewapeningen ter zee als
de politieke stabiliteit op de wereldzeeën
zal waarborgen.
DUITSCHLAND.
Feder op pensioen Maarschalk von
Maekensen'68 jaar.
Gottfried Feder. staatssecretaris van het
Rijksdepartement voor Economische Zaken
ls op pensioen gesteld.
Feder was een der oprichters van de
nat.-soclallstlsche party, een der zeven
mannen, die de Hitier-beweging ln het
leven hebben geroepen Het ls vermoede
lijk om de groote verdienste, welke hij ln
de Jaren van strijd had verworven, dat
men hem na de zegepraal tot staatssecre
taris van economische zaken heeft be
noemd. Op den voorgrond is Feder ln deze
functie eigenlijk nimmer getreden. Posse,
de andere staats-seeretaris van dit depar
tement, speelde er de grootste rol. ln bet
bijzonder bij onderhandelingen van han-
delspolitieken aard. Feder moest zich meer
en meer beperken tot zijn werkzaamheden
als rijkscommissaris voor de binnenland-
sche kolonisatie. De verhoudingen schij
nen niet beter te zijn geworden, toen dr.
Schacht ongeveer een half jaar geleden tot
waarnemend rijksminister van economi
sche zaken werd benoemd. De radicale
theorlën van Feder zouden ln menig op
zicht in strijd zijn geweest met de opvat
tingen van den president van de rijksbank.
En deze heeft hem thans geloodst!
Temidden van zijn familie en gekleed in
de uniform van zijn vroeger huzaren-
regiment heeft veldmaarschalk von Mac-
kensen Hitier en zijn gevolg gisteren ter
gelegenheid van zijn 85-jarlgen verjaardag
op zijn landgoed te Falkenwalde in Pom-
meren ontvangen. De leider bracht den
veldmaarschalk ln hartelijke bewoordingen
de gelukwenschen van het Duitsche volle
over
Generaal von Blomberg bracht de geluk
wenschen van de Duitsche weermacht over
en generaal von Frltsch die van het leger,
dat voornemens was den jubilaris een rij
paard ten geschenke aan te bieden. Ten
slotte sprak baron von Neurath. de mi
nister van bultenlandsche zaken zijn ge
lukwenschen uit.
OOSTENRIJK.
Nat. soc. centrale ontdekt.
Gisteren ls ln Weener. een Natlonaal-
Sociallstlsche centrale ontdekt, welke een
centrum bleek te zijn van splonnage op
groote schaal, en geheime documenten
aan Duitschland verschafte.
De leider der centrale. Nlederdorfer, en
een groot aantal andere betrokkenen zyn
gearresteerd.
RECLAME.
1697
OAOIIMKSCH WCtasMÏCNT
ITALIË.
Er is tekort aan vaklieden.
Bij de practlsche toepassing der over
eenkomsten van de beroepsvereenlgingen
van werkgevers en werknemers volgens de
richtsnoeren van het fascistisch regiem
ter bestrijding van de werkloosheid, bleek,
dat een tekort aan vaklieden bestaat Er
ls direct overgegaan tot het Instellen van
speciale opleidingen ten behoeve van werk-
loozen, terwijl speciale cursussen zijn inge
richt voor werkende arbeiders.
SPANJE.
Actie voor een eenheidsstaat.
Een Monarchistische afgevaardigde, Calvo
Cotello, die tijdens de dictatuur minister
is geweest, heeft een manifest, ondertee
kend door 40 vooraanstaande staatslieden
lndustrieelen en geleerden, gepubliceerd.
Hierin wordt aangedrongen op de vor
ming van een nationaal blok om een
grondwetsherziening te bewerken. De on
derteekenaars houden zich bezig met de
vorming van een staat, gebaseerd op een
heid. continuïteit en hiërarchie der be
voegdheden. en vraagt de meening uit te
drukken over den klassestrijd, het weder
invoeren van de oude vlag en het voort
duren van het Catalaansch statuut.
RUSLAND.
Ook de familie gestraft.
De familieleden van de te Leningrad
en Moskou terechtgestelde 71 menschen
zijn op bevel van het Volkscommissariaat
voor binnenlandsche zaken voor den tijd
van 3 tot 10 Jaar naar Siberië verbannen.
Het aantal ballingen bedraagt omstreeks
200. Hun bezittingen zijn door den staat
ln beslag genomen.
JAPAN.
Sensationeele samenzwering.
De arrestatie van den zeventienjarige
Tokoetaro Igarasji heeft een sensationeele
samenzwering aan het licht gebracht.
Deze jongeman, een arbeider op een muni
tiefabriek, vroeg zooals gemeld, een onder
houd met prins Salonjl ln zijn villa, doch
werd, toen bleek met welke bedoelingen h3
kwam, gearresteerd.
Hij bekende den prins met een dolk te
hebben willen dooden. Twee medeplich
tigen, een van achttien jaar en een van
zeventien, werden spoedig eveneens door
de politie ln arrest genomen. Dezen beken
den, dat zij een samenzwering op touw
hadden gezet tegen het leven van prins
Salonjjl en voorts o.m. tegen het leven van
Soe2oekl, den voorzitter van de Seljoekai-
partlj. Wakatsoekl. voorzitter van de
Mlnseito-partij en Adaiejl voorzitter van
de Kokoemindomei-partij.
VEREENIGDE STATEN.
Het onderzoek naar den wapenhandel.
De zitting van gisteren van de commissie,
welke een onderzoek Instelt naar de gedra
gingen der Amerlkaansche wapenfabri
kanten, begon met een heftige botsing
tusschen Dupont en senator Clark.
De senator verklaarde, dat de Vereenlgde
Staten enkel en alleen in den wereldoorlog
betrokken waren, om de winsten der
wapenfabrikanten te verzekeren.
Uit het verder verhoor van Dupont bleek,
dat deze in 1929 munitie aan Nederland
verkocht heeft, om deze te laten versche
pen naar China.
Verder werd medegedeeld, dat de „Re
mington Aims Co." in 1933 en 1934 twintig
mlllioen schoten munitie aan Bolivia en
100.000 aan Paraguay verkocht heeft, ter
wijl de „Winchester Arms" twee en een
half millioen schoten munitie aan Bolivia
hebben geleverd.
Clark verklaarde, dat Simon en Cham
berlain, die onlangs het verhoor vwor de
onderzoekingscommissie van Washington
becritiseerd hadden, zelf groot-aandeel
houders van de mee Dupont samenwerken
de „Imperial Chemical Industries" zijn.
VOETBAL.
TER LEEDE II—SIZO I.
Morgenmiddag om kwart over twee
speelt Ter Leede II tegen S.I.Z.O. I uit
Hillegom op „Sporthoff" te Sassenheim.
Verder speelt op het bijterrein gelegen
naast Sporthoff Ter Leede III tegen
Noordwijk III.
IJMUIDEN, 7 December
VISCHPRIJZEN.
Tarbot per kilo f. 0.80—0.70, tongen per
kilo f. 1.000.85, schar per kist van 50
kilo f. 8.50—2.80, roggen per 20 stuks
f. 10.509.00, vleeten per stuk f. 31.20,
pieterman en poontjes per kist van 50 kilo
f. 4.704.40, groote schelv. f26, middel
schelvisch f. 22.50. klein middel schelvisch
f. 21.5017.00, kleine schelv. f.144.00,
kabeljauw per kist van 125 kilo f. 6628,
gullen per kist van 50 kilo f. 114, lengen
per stuk f. 0.88—0.73, heilbot per kilo
f. 0.85, wijting per kist van 50 kilo f. 3.00—
2.80, koolvisch per stuk f. 0.330.03, ma
kreel per kist van 50 kilo f. 5.00—1.85.
3128 kisten versche haring, f 4.50—3.20
per kist.
Aangekomen de stoomtrawler IJM 19
met f. 2246, de kotter E 281 met f. 726 en
18 haringloggers: KW 172 met f. 1053, KW
70 met f.70, KW 160 met f.216, KW 151
met f.72, KW 110 met f.56. KW 45 met
f.276, VL 70 met f 326. VL 203 met f.223,
VL 207 met f 692, VL 216 met f.522, VL
204 met f. 419, VL 208 met f. 457, VL 167
met f. 1017, VL 172 met f. 496, VL 85 met
f. 160, VL 97 met f. 1363, VL 16 met f. 1018
en VL 197 met f. 418 voor versche haring.
WERKT DE NEDERLANDSCHE
VLIEGTUIGINDUSTRIE
TE LANGZAAM?
ANTWOORD VAN IR. STEPHAN OP DE
VERKLARING VAN DEN HEER
PLESMAN.
In een Interview heeft de heer A. Ples-
man, directeur der K.L.M., dezer dagen
verklaard, gelijk door ons werd gemeld, dat
de Nederlandsche vliegtuig-industrie door
onvoldoenden spoed te betrachten de be
langrijke werkgelegenheid, die door den
bouw van 14 verkeersvliegtuigen was ge
schapen, aan Nederland heeft doen ont
gaan.
Naar aanleiding hiervan hebben wij ons
gewend tot den heer ir. B. Stephan,adjunct
directeur der N.V. Nederlandsche VUegtut-
genfabriek Fokker,
De heer Stephan verklaarde, dat een zoo
ernstige beschuldiging als ln vermeld In
terview weergegeven, ongetwijfeld een ant
woord veretscht. Dit antwoord kan kort
zijn. De K.L.M. heeft, zooals bekend is, bij
de Nederlandsche vliegtuig-industrie een
paar nieuwe types zeer groote 4-motorlge
vliegtuigen in ontwikkeling. Die ontwikke
ling is ondernomen omdat de K.L.M van
oordeel was, dat de grootere behoefte van
haar luchtnet, In het bijzonder van de
Indlë-lljnen. reeds zeer spoedig het gebruik
van dergelijke groote vliegtuigen noodlg
maakte. Dat de enorme ontwikkelingskos
ten, die vele tonnen gouds beloopen, van
zulke groote vliegtuigen niet door de eerste
exemplaren kunnen worden goedgemaakt
heeft de Nederlandsche vliegtuig-Industrie
niet weerhouden om zich aan deze taak
met al haar kracht te geven. Zij deed dit
in het vertrouwen, dat zij op den duur uit
de ln uitzicht gestelde series de gemaakte
verliezen zou kunnen dekken, althans, dat
aldus de werkgelegenheid zou worden ge
schapen waaraan behoefte is.
Terwijl echter de Nederlandsche In
dustrie zich, met het haar door de K LM.
geopend vooruitzicht voor oogen, met de
ontwikkeling dezer groote types volop bezig
houdt blijkt het inzicht van de K.L.M. zich
te wijzigen Niet een dadelijke vergrooting
der eenheden maar een verhoogfng van
de frequenties met snellere kleinere vlieg
tuigen wordt het parool- Dat zulks ln de
eerste plaats met zich brengt dat de on
gedekte ontwikkellngs-kosten der groote
vliegtuigen voor de Nederlandsche vlieg
tuig-Industrie een rem beteekenen om de
K.L.M. op haar nieuwen weg te volgen
dient te worden gereleveerd. Maar even
zeer moet er op worden gewezen dat het
de Nederlandsche vliegtuig-industrie nletj
tot verwijt mag strekken dat zij haar con
structieve krachten en haar financieel#
reserves concentreert op de van haar ver
langde groote vliegtuigen, en niet tevens
de kleinere snelle vliegtuigen van gelijk
soortige kwaliteit als de Amerlkaansche,
heeft ontwikkeld. Niet slechts dat elke In
spanning en opoffering een einde heeft,
van haar was dit laatste bovendien niet
gevraagd omdat men Immers meendej
groote vliegtuigen noodlg te hebben
Toen bleek, .dat het Inzicht der K.L.k
zich wijzigde heeft de Nederlandsche vlleg-|
tulg-lndustfle wederom niet stil gezete
maar zich aangepast door zich de bouw-l
licenties en het verkoopsrecht van eenI
vliegtuigtype te verzekeren dat voor de|
nieuwe belangen paste. ZIJ kon dit alles t
gereeder doen daar zij tevens reeds eeu|
paar laar door studiereizen enz. een diep
gaande studie van geheel metalen vlieg-l
tuigenbouw had gemaakt en tot de con-|
elusie was gekomen dat het Douglas-typi
het verst was gevorderd. Zij detacheerde!
bijde Amerlkaansche Douglas-fabriekJ
eenige Ingenieurs om de licentles-gegevem
te verkrijgen en de bouw in Nederland vo
te bereiden. De K.L.M. nu wenscht 14 vin'
deze machines geleverd te krijgen en circi
4 maanden geleden deed de Nederlandse™
vliegtuig-industrie een aanbieding hier-j
voor welke er op was gebaseerd dat d«
machines grootendeels ln Nederland S'"|
bo-'w" zouden worden.
Indien er toenmaals op die aanbiedini
ware ingegaan zou er zoodoende tüd heb4
ben geresteerd voor het opzetten der fH
brlcatie in Nederland. Voor de K.L.M. wall
die aanbieding een teleurstelling omdatj
zoowel tengevolge van het feit, dat de mae
chines hier te lande in kleinere serie daal
in Amerika zouden worden gebouwd, alll
tengevolge van den invloed der gedepref
cleerde Amerlkaansche valuta de bouw 'dj
Nederland duurder zou zyn dan in Ame
rlka ofschoon hy niet duurder zou zijn S'l
komen dan de Amerlkaansche machinr
ln Nederland geleverd zou moeten kosten.
Ieder zal het aldus de heer Stephan -
ln de K.L.M. pryzen dat zy tracht haf
aanschaffingen goedkoop te doen, decfl
van haar mag ook worden verwacht, dal
zy èn stellig onder de thans geldende om»
standlgheden een open oog heeft voor heil
belang van een Nederlandsche vliegtuig"»
Industrie en begrijpt dat deze wier ver"
liezen niet door subsidies worden Bedekt-*
niet kan blqven bestaan wanneer zij h'l
eene verlies op het andere moet stapelen»
Hoewel de Nederlandsche vllegtuig-inouj
strie voorstelde dat de prys onderworp»
zou zyn aan het oordeel van een door en
K.L.M. en haar gekozen arbiter bleek a
lange onderhandelingen waarin juist aoo
de Industrie telkens op spoed bij de
slissing werd aangedrongen, deze pmr-
kwestie een struikelblok. .jj
Zelfs haar mededeeling, dat zij bete
was b priori alle gegevens van haar prip
berekening aan het oordeel van den ar
ter te onderwerpen, bracht daarin 6«.
verandering. De kwestie is daarna acu
geworden door dat als gevolg van de an t
neming van de K.L.M. In de Melbournj
race haar concurrenten op de lijnen na
het Verre Oosten wakker zyn geschud
nu ook gaan streven naar versnelling. I
De rustige voorbereiding op sneller o T
sten moest nu worden verhaast en a j> j
schelden van het verschil van meen
over den prijs is thans de Nederland^»
vliegtuig industrie ln de situatie gewa
dat de te verstrekken opdracht niet m
l.
tfU t/«'j
zoo besloot de heer Stephan het ®|)m
tydig uitgevoerd zou kunnen wcifd
Nederland waar door deze Vuegtuige'
het buitenland moesten worden w®* 'J
1 Olïïa<1,
Dit is des te meer te betreuren
o besloot de heer Stephan he-
houd de roem der K.L.M. als lu
keersmaatschappy mede berust op
taties en den offerzin der Nederlaw
vliegtuig-industrie.
