[de behouden thuiskomst
van de „uiver".
Tooneelen van ongekende geestdrift
Schiphol herschapen in een
kijkarena voor tienduizenden.
15* Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 21 November 1934
Derde Blad
No. 22909
DE DUNfGE BEMANNING DER P. H—A, J. U.
Irecteur Plesman en het dappere
I (iermanschap ontvingen de
zilveren medaille der
gemeente Amsterdam
Directeur A. Plesman.
geestdrift, waarmede de kranige be
ding van de „Uiver" tijdens haar
useis op verschillende landingsplaatsen
gangen is, bereikte haar climax toen
®«lddag de groote, sierlijke Douglas-
'!l ?P het eigen nest neerstreek en de
«uitenden, die naar Schiphol waren
talen, de lucht deden trillen van hun
®ch. Gezagvoerder Parmentier, eerste-
Wr Moll, radio-telegrafist Van Brug-
tn de boordwerktuigkundige Prins
j®*» voor hun prachtige daad, die de
"Wering van de geheele wereld heeft
pkïongen en nieuwe mogelijkheden
F'tiet wereldluchtverkeer heeft geopend
"dunk en de hulde van het vaderland,
"«zen dag tot een nationale feestdag
"Semaakt, in ontvangst genomen. Dank
buide, waarin ook de Koninklijke
baart Maatschappij, die door haar
ttt organisatie aan de onmisbare
barden voor het welslagen van deze
"khe vlucht ten volle heeft kunnen
°"i, op verdiende wijze heeft gedeeld
De legioenen rukken op
ïder"-dag op Schiphol! Het dagen-
leklop en gehamer aan tribunes en
l^u heeft plaats gemaakt voor het ge-
if dei massa De Amsterdamsche lucht-
lNa dat immer interessante, intens
-:e plekje grondgebied in de eenzaam-
yan het polderland, moet vandaag
Jusd zijn geweest over haar eigen
Zij heeft men weet het!
kgen gekend, waarop de belang
stelling van autoriteiten en publiek in de
pers werd omschreven met het stereotype
zinnetje: „Schiphol bood reeds in de och
tenduren een levendigen aanblik!"
Heden zijn alle records op dit gebied
met stukken geslagen en zou zulk een
zinnetje min of meer lachwekkend heb
ben aangedaan
Reeds in den vroegen morgen begon, uit
Amsterdam en uit gansch Nederland, de
intocht der legioenenDe burgemeester
van Haarlemmermeer, die het in zijn ge
bied het zwaarst te verantwoorden had,
had een politiemacht op de been gebracht,
die gedachten opwekte aan een leger, dat
den strijd had aan te binden met een vele
honderden malen sterkeren vijand, die den
polder binnen viel met auto's en autobus
sen; per rijwiel, per boot en zelfs te voet.
Een beeldspraak overigens, die dadelijk
dient losgelaten te worden,, want de dui
zenden en nog eens duizenden, die van
heinde en verre optrokken met Schiphol
als einddoel van hun tocht, waren in over-
groote meerderheid gewapend met een
flinke dosis verkeersorders en dus volko
men op de hoogte van hetgeen zij doen
en laten mochten. Getallen spreken hun
eigen taal en dies heeft het zin te ver
melden, dat genoemde ambtsdrager, be
halve over zijn eigen gemeentelijke poli
tie, de beschikking had ov.er honderd rijks
veldwachters, honderd man marechaussée
en tweehonderd man politietroepen. Dat
de medewerking van de Amsterdamsche
verkeersbrigade zeer gewaardeerd werd,
spreekt wel van zelf! Uiteraard had ook de
hoofdstad, voor de toegangswegen naar
Schiphol, alsmede de gemeenten Amstel
veen en Aalsmeer, een geducht aantal
manschappen „in het geweer geroepen".
Amsterdam in feestgewaad.
De hoofdstad had zich aan het natio
nale karakter van dezen dag aangepast.
Alle gemeentelijke scholen waren gesloten;
de winkels mochten tot tien uur heden
avond geopend zijn en de café's ontvingen
vergunning om tot twee uur 's nachts mu
ziek te maken
Van de openbare gebouwen, in de win
kelstraten in het centrum en in de bui
tenwijken was de driekleur uitgestoken.
Ook de haven had haar feestgewaad aan
getrokken en zoo was Amsterdam gereed
om het dapper viermanschap op waardige
wijze te ontvangen. Extra treinen kwa
men aan. extra tramdiensten waren inge-
lascht. De lijnen 1, 16 en 23 onderhielden
in de richting naar en van Schinkelkade
een vier minutendienst; de buslijnen G en
H waren zwaar belast, terwijl in het par
ticuliere asverkeer een ongekende hausse
yiel waar te nemen.
Eén-richtingverkeer naar Schiphol.
Dank zij een geniaal plan om voor de
smalle wegen rond Schiphol een complex
van verkeersmaatregelen te scheppen, voor
namelijk gebaseerd op een systeem van
éénrichtingswegen en dat, wat de te vol
gen routes en uitstappunten" betreft, on
derscheid maakte tusschen particuliere
auto's autobussen taxi's en rijwielen, vol
trok zich de intocht der legioenen hij
bereikte tusschen 11 en 12 uur zijn hoogte
punt op voorbeeldige wijze, waarbij de
vier speciaal geslagen pontons één voor
j het dorp Sloten; een hulpbrug voor wiel-
I rijders en voetgangers in het verlengde
Jaagpad, een ponton ongeveer tegenover
den Burgemeester Colijnweg en nummer
vier nabij Schiphol, tegenover den Schin-
kelweg, hun onmisbare diensten verleen
den. Er ontbrak aan dit alles alleen nog
een auto-giro in de lucht, waarvan de be
stuurder draadloos zijn aanwijzingen gaf...
Ook het verkeer te water was enorm;
boot na boot meerde aan de daartoe spe
ciaal ingerichte landingsplaatsen en ont
scheepte daar haar menschelijke lading.
Op Schiphol.
Op Schiphol- fungeerde de Koninklijke
Nederlandsche Vereeniging voor Lucht
vaart als gastvrouwe en het aantal uit-
noodigingen, dat zij verzonden heeft aan
degenen, die uit hoofde van hun functie
voor een eere-plaats in aanmerking ko
men; beliep reeds in de honderden. Die
uitnoodigingen golden regeeringspersonen,
hooge militaire en civiele autoriteiten, als
mede persoonlijkheden uit kringen van
lucht- en scheepvaart, handel en bank
wezen. Voor de ontvangst van de officieele
genoodigden was het douane-lokaal Inge
richt; voor het overige deel was 't restau
rant met het voor-terras, dat een speciale
uitbreiding had ondergaan, alsmede het
dakterras geresserveerd en tenslotte nog
de uithoek van tribune A. Wij ondernamen
eenige malen een speurtocht en ontdek
ten telkenmale weer voorname persoon
lijkheden. Daar waren behalve de offi
cieele sprekers onze minister-president
Dr. H Colijn, die niet als regeeringsper-
soon, doch gewoon als belangstellende ge
komen was. Verder de minister van Binn.
Zaken, Z.Exc. Mr. J. de Wilde, met zijn
ambtgenoot van Waterstaat officieel aan
wezig, En ook onze minister van defensie,
de heer Deckers was present.
Wij zagen voorts oud-minister van
Dijk, het college van B. en W, van Am
sterdam, tal van raadsleden, den comman
dant van het veldleger, luitenant-generaal
jhr. W, Roëll, den chef van den generalen
staf. generaal-majoor I. H. Reynders, den
chef van den marine-staf, vice-admiraal
J. de Graeff, den commandant van de
Marine te Den Helder, schout bij nacht T.
L. Kruys, den commandant van de lucht-
vaartafdeeling Soesterberg, luitenant-kolo
nel P. W. Best, den onder-commandant der
Marine te Amsterdam, kapitein ter zee
Meyer Rannelt, den directeur van het
Luchtvaartbedrijf, den heer K. Oudendijk,
den commandant van het vliegveld De
Kooy, kapitein ter zee H. Ferwerda.
Men concludeere uit deze opsomming
niet dat het militaire element bij dit bur
gerlijk festijn den voorrang had; de civiele
autoriteiten wonnen het in aantal doch
het vermelden van hun namen zou een
kolom druks vullen. Er waren o.a. de com
missarissen der Koningin in Noord- en
Zuid-Holland, resp, jhr. mr. dr. A. Röell
en jhr. mr, dr. H. van Karnebeek en
verder nog burgemeesters van verschillen
de gemeenten.
De tribunes! Zij waren het die aan deze
omgeving een wonderlijk aspject verleen
den. Twee groote tribunes, loodrecht op
het restaurant en stationsgebouw, in één
lijn op het platform liggend; aangeduid
door de letter A. en B. Vier kleinere, C, D,
E. en F, eveneens in één lijn, evenwijdig
aan genoemd gebouw en daarvan op een
afstand van ongeveer 250 M. verwijderd.
Ruim vijfduizend personen vonden hier
een zitplaats. Het was of twee elftallen
het veld zouden betreden. Maar het
veld was van beton met in het midden
een getimmerte, twee meter hoog en
door bloemen, palmen en tapijten her
schapen in een sierlijk podium, thans nog
leeg, straks het middelpunt van duizen
den oogenparen. De tribunes door het
stadion afgestaan waren onder de
leuze: „Safety first!" met zwaar hekwerk
afgesloten. Geestdrift werd gewaardeerd,
maar liever zonder een mogelijke bestor
ming van het veld
Tribune No, 7 was ook een groote knaap;
zij besloeg met haar duizend zitplaatsen
een gedeelte van het z.g.n. publiek terrein
binnen de bestaande ijzeren afsluiting.
Daarvóór lag het terrein voor de eerste
rangsstaanplaatsen, dat zich schuin naar
voren voorzette in twee kijkfronten met
een lengte van resp. 200 en 250 M. en een
diepte van 50 M„ tezamen de tweede- en
derde-rangs-staanplaatsen vormend. Ook
hier was zwaar hekwerk ter afsluiting.
De open vakken tusschen de tribunes wa
ren gereserveerd voor het personeel der
K.L.M., voor de Nationale Luchtvaart-
school en voor de Amsterdamsche en Rot-
terdamsche Aeroclub. Vóór de militaire
loodsen aan de Noordzijde vonden de
jeugd-luchtvaartclubs hun kijkfront.
Het weer, wel de belangrijkste factor
voor het welslagen van dezen dag, kon in
't vroege morgenuur zeker niet gunstig
worden genoemd. De nevel verdichtte zich
allengs tot een sombere natte mist, die
zich urenlang deed gelden. Maar gelukkig
om 8 uur was er reeds een kentering in
getreden. Goed licht in de stad en kort
daarna het zonnetje, dat al zijn best deed
den nevel aan flarden te scheuren. Hier
en daar vertoonde zich al een plekje blauw
dat de optimisten reeds deed zeggen, dat
alles goed zou worden. Wij voor ons hiel
den het op den weel-berichtendienst van
Schiphol, welke berichtte, dat Parijs open
was, Brussel en Antwerpen dicht zaten en
de situatie in Rotterdam en Schiphol op
klarend was. Om half elf baadde de
luchthaven in een heerlijke zonneweelde.
Van den vroegen morgen af trok Ne
derland de kijkarena binnen. Het was als
een rivier met vele vertakkingen. Maar
Schiphol was paraat Niet voor niets had
den de organisatoren van dezen dag uren
lang beraadslaagd, gewikt en gewogen. De
menschelijke stroom werd opgevangen en
afgedamd naar de daarvoor bestemde
plaatsen. De tijd verstreek en van liever
lede verdwenen de leege plekken op de
tribunes. De randen van de kijkfronten
waren reeds vroeg ingenomen door be-
'angstellenden. die zich een goede plaats
wilden verzekeren, maar ook hier werd
net open veld langzaam aan opgevuld
door de massa's. De orde-maatregelen
waren streng en afdoende. Commissaris J.
W. Haarman van het hoofdbureau van
politie te Amsterdam, was hier met de
algeheele leiding belast. Volgens officieele
opgave had hij tot zijn beschikking 6
hoofd-inspecteurs, 17 inspecteurs, 16 bri
gadiers, 320 agenten, 4 ruiters, 40 man
bereden marechaussee, 80 rijksveldwach
ters en 100 man personeel van de K.L.M.,
de laatsten gekleed ln overall waarop het
kenteeken van de maatschappij.
Het geheel vormde een machtig schouw
spel van zeldzame bekoring. Waar men
den blik wendde, zag men menschen en
vlaggen. Menschen, van wie velen door
het koopen van een „Uiver"-speld bijdroe
gen aan de versterking der geldmiddelen
van het Nationaal Luchtvaartfonds. Het
doffe gegons, dat zich altijd hooren doet,
waar een volksmassa bijeen is, werd nu
en dan overstemd door het zware geronk
van motoren. Vliegtuigen kwamen en
vliegtuigen gingen; de strakke regelmaat
van het verkeer der internationale lijnen
laat zich door niets beïnvloeden, zelfs niet
door een beroemdheid als de „Uiver". 't
Moest wel een buitengewone gewaarwor
ding zijn om ln deze oogenblikken Schip
hol en omgeving in vogelvlucht te kun
nen zien.
De persarbeid
In de voor de pers bestemde lokaliteit
tijdelijke uitbreiding van de tot schrijf
kamer bevorderde bagageruimte ter zijde
van de hall ratelden de telefoon-toe
stellen. De stenografen aan het andere
einde van de lijn legden zoo de dicta-
foon deze taak niet had overgenomen
nerveus-haastig gedicteerde stemmings
beelden of meer zakelijke mededeelmgen
vast. Havenmeester Dellaert moge zich af
en toe het voorhoofd afwisschen, stations
chef Thomson moge zijn zorgen hebben
het pad der journalisten ging in deze
contreien ook niet bepaald over rozen! Zij
merken nauwelijks het verschil tusschen
de koude buiten en de genoeglijke warmte
in de hall van het stationsgebouw. Tel
kens weer snelden langs de telefoondraden
indrukken naar de redacties der bladen.
Zoo werden genoteerd: de spanning,
waarmede drie echtgenooten en een ver
loofde de landing van de „Uiver" tegemoet
zagen; de aanwezigheid van vader en
moeder Parmentier, de duizenden liters
snert, die in de consumptietenten bij de
verschillende rangen in groote veldketels
te trekken stonden en hun weg vonden
naar de duizenden hongerige magen; de
ontvangst van de regeerings-autoriteiten
en van generaal Snijders, de aanwezigheid
van ambulance-auto's op het terrein en
van een ambulance-boot voor den steiger
tegenover den hoofdingang van Schiphol;
van een politiebarkas en een politeboot
verderop; de muzikale marschen langs de
tribunes en kijkfronten van de KorJnkl.
Militaire Kapel onder leiding van kapi
tein C. L. Walther Boer en van de Post-
Harmonie onder leiding van den, heer Too-
renspits, die zich ook op hun standplaats
in de omgeving van het podium, zeer tot
genoegen van de duizenden, voortdurend
deden hooren; de al maar pratende radio-
omroepers, wier reportage gretig werd
aangehoord in honderdduizenden kamers,
in ons land en in de overzeesche gewesten;
de betrekkelijke genoegens van eenige
uren staan en honderd-en-een andere
dingen
Een luchtfestijn.
De klok van elven was nauwelijks koud
toen de omroeper van het veld, de heer
E. Smits, chef van de propaganda-afdee-
ling der Fokkerfabriek, die reeds eenige
malen hartgrondige waarschuwingen tot
het publiek had gericht om de afzettingen
niet te verbreken en en passant de massa
over het afrijden na de huldiging en over
de standplaatsen van taxi's en autobussen
had ingelicht, den aanvang aankondigde
van de door de Nationale Luchtvaart-
school te geven demonstraties. Dank zij
op tal van plaatsen aangebrachte luid
sprekers drong zijn stem tot in alle uit
hoeken van het veld door
In de richting van de vliegweide klonk
zwaar motorgeronk en even later stormde
een sierlijke KoolhovenF K. 46, bemand
met de instructeurs De Mul en Postmaa,
den hemel tegemoet voor het demonstree-
ren van een aantal lessen en kunstvluch-
ten. De duizenden op den grond kregen,
wat het eerste gedeelte betreft, zelf een
lesje in de kunst van het sportvliegen,
want de stem op den verkeerstoren
maakte het publiek attent op de fouten,
die met opzet door den zoogenaamden
leerling werden gemaakt. Krasse fouten
waren er bij en vooral het behoorlijk ver
tegenwoordigde jeugdige element onder de
toeschouwers genoot er hoorbaar van. Ook
de kunstvluchten vielen zeer in den smaak
en een hartelijk applaus weerklonk toen
het vliegtuig landde.
Maar reeds deed zich opnieuw het ge
ronk van motoren hooren. Thans was het
een escadrille C. V.-vliegtuigen licht
grijze machines van het marinevlieg
kamp „De Kooy", dat onder commando
van den officier-vlieger 1ste klasse Th. J.
van Midde aanstormde en alvorens te lan
den een serie met bewonderenwaardige
bekwaamheid uitgevoerde luchtexercities
te zien gaf. Nog was het applaus niet be
daard of een nieuwe en buitengewoon in
teressante afwisseling van het programma
werd gebracht door den bekenden zweef
vlieger Van Nijenhoff. die zich in Neer-
land's grootste zweefvliegtuig, de „Ade
laar", door zijn trouwen helper, den in
structeur Sluyter van de NL.S met een
sleepvliegtuig tot eenige honderden meters
liet optrekken Kort daarna demonstreer
de de heer Nijenhoff op prachtige wijze
hoe men zoo'n motorloos vliegtuig, mits
men de knepen van het vak kent, ook
zonder sleepkracht in de lucht kan hou
den en er zelfs veilig loopings en andere
toeren mee kan uithalen.
Maar vóór het zoover is. vroegen twee
Koolhoven-lestoestellen. bestuurd door de
instructeurs Somer en de Mul en luide
bijvalskreten stegen mede omhoog! de
aufeo-giro. waarin de chefinstructeur der
N.L.Sde heer Schmidt Crans had plaats
genomen, de aandacht voor een formatie-
vlucht. die, nadat de Koolhoventjes ge
land waren gevolgd werd door een bijzon
der interessante demonstratie van het
Giro-toestel alleen, waarbij duidelijk werd
aangetoond dat snelheidsverlies voor zulk
een machine van geen beteekenis is Een
serie uitgevoerde kunstvluchten met een
Tiger Moth, wederom door den heer
Schmidt Crans bestuurd, de aankomst en
een demonstratie van de beroemde „vijt
vingers aan één hand" een escadrlll#
jachtvliegtuigen van de Luchtvaartafdee-
llng Soesterberg onder commando van den
kapitein-vlieger Van Weerden Poelman
en lesdemonstraties met drie schoolvlieg-
tuigen van de Nationale Luchtvaartsohool
besloten dit uitnemend geslaagde lucht
festijn, dat bovendien om het eens zoo
te zeggen rijkelijk „besprenkeld" was
geworden met de opwekkende muziek van
de Koninklijke Militaire Kapel en de
Amsterdamsche Post Harmonie.
„Daar is ief*
Intusschen had zich van da duizend
koppige menigte de talrijke autoritei
ten niet uitgezonderd een nerveuze
spanning meester gemaakt. Uit de door
den omroeper op gezette tijden verstrekte
mededeelingen was gebleken, dat de
„Uiver" met de laatste etappe Parijs
Amsterdam uitnemend weg weet! Een
deining ging door de massa, toen bekend
werd. dat het vliegtuig zich boven Neder-
landsoh gebied bevond en met groote snel
heid naar Schiphol koers zette. Vader Tijd
tikte met volmaakte onbewogenheid de
minuten weg en na iedere minuut werd
de spanning grooter. Op de tribunes en op
het eere-terras verhieven velen zich van
hun plaatsen en dit voorbeeld werd
door allen gevolgd toen de sirene be
gon te loeien, ten teeken dat de „Uiver"
in zicht was. En op hetzelfde oogenblik
klonk uit honderden kelen de kreet:
„Daar is ie!" En waarlijk: daar kwam de
trotsche vogel pijlsnel aanschieten. Nog
enkele seconden, dan daverden de motoren
hun lied van kracht en durf boven het
veld en scheurden zij, mét het gejuich
van de tienduizenden, de lucht aan stuk
ken.... Tweemaal maakte het groote,
glanzende vliegtuig met ingetrokken lan
dingsgestel een eere-ronde boven Schip
hol, daarna staakten de motoren hun lied
en .verrichtte de „Uiver" het landings
gestel was zichtbaar geworden in prach
tige glijvlucht een volmaakte landing op
het grastapijt. Weer klonk veel zwak
ker nu het geluid van de motoren, toen
de machine haar neus naar het platform
richtte en langzaam kwam aanrijden. Het
werd overstemd door de daverende kre
ten der massa. „Parmentier! Parmentier!"
klonk het op tribunes en staanplaatsen.
Gezagvoerder Parmentier en de zijnen
wisten wat hun te doen staat. De „Uiver"
taxiede langs het front van het publiek,
de glundere gezichten van de bemanning
en van de passagiers, van wie de heeren
Gilissen en Dominie de gansche vlucht
heen en terug hebben meegemaakt, wa
ren duidelijk te zien. Men kon er van op
aan dat de oogen van vier dapperen zoch
ten naar haar, die hun het liefst zijn. En
men voelde, wat er omging in de harten
van vier vrouwen en in die van de ouders
en verwantenHet publiek, dol van
vreugde dat het lang verbeide oogenblik
werkelijkheid was geworden, roerde zich
geweldig. Het gejuich zwol tot een orkaan
toen de „Uiver" tot rust kwam op korten
afstand van het podium, waarop de offi
cieele sprekers ook Z.Exc. dr. Colijn
bevond zich daar bijeen gekomen wa
ren en bemanning en passagiers het toe
stel verlittenè Het viermanschap, vier rid
ders in de Orde van Oranje Nassau, die
de „Uiver" op zulk een schitterende wijze
over drie werelddeelen naar het einddoel
hebben gebracht, was zichtbaar onder den
indruk van de ontvangst, die hen bereid
werd. Het Wilhelmus klonk en duizenden
zongen ons volkslied mede. Het waren
momenten van groote ontroering. Dan
trad de directeur der K.L.M., de heer
Plesman. vergezeld van den heer Thom
son, chef dezer maatschappij op Schiphol,
op hen toe en drukte hen met warmte de
hand. Maar ook mevrouw Parmentier, me
vrouw Moll, mevrouw Prins en mejuf
frouw Geudeker de verloofde van Van
Bruggen, waren op het appèl.
Dan begaf zich het gezelschap de
heeren Gilissen en Dominie, wien ook een
hartelijke begroeting ten deel was geval
len, incluis naar het podium, waar de
ordonnans-officier van H. M. de Konin
gin de eerste-luitenant Römer, de beman
ning in een korte toespraak namens de
Landsvrouwe gelukwenschte met haar be
houden thuiskomst. Zijn. incognito ten
spijt heeft ook onze minister-president
alle vier krachtig de hand geschud, ter
wijl ook de andere autoriteiten dit voor
beeld hebben gevolgd. Inmiddels waren
reeds maatregelen genomen voor het uit
laden van de post,
Minister Kalff spreekt.
Minister Kalff.
De duizendkoppige menigte, die de woor
den van den vertegenwoordiger der Ko
ningin met groot enthousiasme had aan
gehoord, nam weer een gepast stilzwijgen
in acht toen de vertegenwoordiger der re
geering, z.exc. ir. J. Kalff, minister van
Waterstaat, het woord nam en het vier
manschap als volgt toesprak:
„Na de door den vertegenwoordiger van
H. M. de Koningin tot u gerichte woor
den, wil ik namens de regeering u harte
lijk welkom heeten bij uw terugkeer in
hel vaderland.
Maar niet alleen uit naam van de re
geering; ik weet te spreken namens ge
heel ons volk.
Geheel Nederland heeft u met geest
drift gevolgd op uw vlucht, een geestdrift,
die niet plotseling oplaaide om even snel,
