SCHETSEN UIT BORNEO
«V LEIDSCH WBI.AD
[ÊIDSCH DAGBLAD Tweede Blad
Woensdag 21 November 1934
I Geboren: Cornells Marius, zoon van D.
ipper en C, M. van Kampen Sara,
jtter van A. Zuiderduyn en J. Bekker
(tinna, dochter van H. C. Blote en M.
i Obbes.
UIT DE RIJNSTREEK.
HISTORISCHE FIGUREN.
DOOR DEN HEER TILLEMA.
I
VOORSCHOTEN.
Loop der Bevolking.
«iKstlgd: H. Velthulzen, Papelaan 86
Ivoorburg J. M Klaverwljden, Veur-
IS( woe 3 van Schiedam Z. Lindner,
Ifijcbe weg 239 van Lelden H. J. van
lïL'sse, Leldsche weR 141, van Zeist M.
lij Verbeek, Veursche weg 49c van
I Kttldwijk C. C. Rekelhof, Valkenb. weg
Ij. nn Nleuwveen A. O. van den Bergh,
Ifcrs Vern. park 13 van Schoonhoven
liAnkfr. Landweg 2 van 's-Oravenhage
I. o T Splgt, v. Kempenstraat 1, van
l.,j- J. A. Kok, Veursche weg 3, van
Iglg Helder A. P. Bastijn, Idem, van
lRi H. M. van der Meyden, van Kcm-
istraat 1 van Delft J. Oosterveer,
irsche weg 33 van Leiden C. P. A. van
J Assem, Leldsche weg 147 van Breda
Igï. de Baan, Leldsche weg 199h.
I vertrokken: W. H, Nolthenlus naar Den
lla;, Doornlkschestr 8 Q. J. C. Aars
Ai Koppers naar Rijswijk Z.-H., Ruys-
leikade 2 C. van Kalkeren naar Leiden,
jgewoerd 23 E. A .van GaaienBlom
a Leiden, Kaarsenmakerstr. 5 M. H.
i Schalk, naar Beesel C. M. Velders.
,B H. F. B. Pisser naar Apeldoorn,
ilstraat 33 C. H. Lleuwes naar 's Gra-
leUnd, Zulderelnde 556.
Burgerlijke Stand.
[Ondertrouwd: A. J- L. Toledo. 42 jaar
loc van NIJmweegen.
[Getrouwd: B. Kooijman en J. Buurland.
I_ Bi) het correspondentschap der ar-
Iflsbemtddellng alhier staan als werk-
tanden 153 personen ingeschreven:
[i 15 timmerlieden, 7 metselaars, 11 op-
Meden, 5 grondwerkers, 4 schilders, 64
bd- en tulnbouwarbelders, 11 losarbel-
2 zilverbewerkers, 3 loodgieters, 1
Itdwerker, 1 rietdekker, 4 chauffeurs,
[udiotechniker. 1 betonwerker, 2 hout-
berkers, 1 monteur, 1 electrlcien, 2 kan-
L'bedlenden, 2 schippers. 4 smeden, 1
Vraillant, 1 letterzetter, 1 loopknecht. 1
ktster, 1 bakker, 1 spinmeester, 1
reepmaker, 1 bouwkundig opzichter, 1
nitructleteekenaar, 1 kunsthoornbewer-
WARMOND.
Raadsagenda.
|De Raad dezer gemeente komt Donder-
22 Nov. a s. des voorm- te 10 uur ten
iiilze bijeen.
1. Ingekomen stukken.
Vaststelling vergoeding bijzondere
B»len over 1932.
Regeling omtrent toelating van kin-
uit deze Gemeente tot de Openbare
Scholen te Lelden.
■t Vaststelling bouwverordening.
■1 Voorstellen Inzake verbreeding van
Büeerenweg op diverse plaatsen.
•Overneming van Mllsdam en Kerps-
Voorstel tot het aangaan van een
aH- groot f.4000.
'■l Wijziging strafverordening, op de
inting, verontreiniging van wegen en
ren.
Jt Vaststelling verordening tot afwlj-
der winkelsluitingswet
[:i Vaststelling verordening op de hef-
van besmettelijke ziektengelden.
1 Verzoek R. K. Mlddenstandsver-
inzake verlaging personeele be-
voor koffiehuis- en Restaurant-
n.
t Voorstel met betrekking tot de le-
van water door het Gemeentelijk
ftleldingbedrlj f aan het R.K. 8emi-
'l en Phllosophlcum.
I. Comptabiliteit
L Reclame hondenbelasting.
i. Wat verder zal worden ter tafel ge-
bfht.
Rondvraag.
WASSENAAR.
Gevonden: heerenhandschoen, da-
traplu, heerenrijwiel, truitje, auto-
Ntr, heerenhoed, sleutel, 2 dameshand-
pnen. gouden damesring, 2 dames-
p'.jr.ahorloges, zilveren vulpotlood, be-
TiSinerk in etui.
ALKEMADE.
Burgerlijke Stand.
Jten: Helena Johanna, d. van A. van
[ta en van E. C. van der Klugt Ja-
Nicolaas Maria, z. van J. N. Turk
I's» G. A Hölscher Cornells Joannes
i Wlllebrordus, z. v. H. L. Hulgsloot
|hn A M. Klein Hendrica Alida Apo-
2 6. van J. L. Koek en van A. M.
iskerk Petrus Henricus, z. van J, J.
Jbenboom en van A, G. van der Meer.
paleden- Gerrit Raaphorst 68 j., echt
st van Geertruida Schalk,
vitouwd: J. M. Akerboom met M. A.
P Ier Meer.
LEIDERDORP.
■boor de aannemers van de verbou-
Tjan het raadhuis zijn de stucadoors-
toamheden opgedragen aan het stu-
korsbedrijf van Fr. Burgerjon te Lei-
-o-
LEIMUIDEN.
I Loop der Bevolking.
Betomen: Wed. M. v. Driel van Rot-
Abcoudestraat 74; H. W. van Ga-
Hoordwijk, Kerkstraat 67; A. Wil-
van Katwijk, Waalgat 2; A. van
r^Bybaeel van Wilnis no. 1; J. A.
'an Alkemade A 91; W. J. v. d.
'waan, Woubrugge B 282; A, Zunne-
e HP Zwolle: J. Vreeswijk en gezin
vel^^wAar C 168; J. Noordijk van Haar-
Iffleer, Huigsloterdijk No. 153; G. v.
i.y°wel van Wilnis, no. 1; J. Raken
tolH "«er-Amstel; St. Bouman v. Win-
D Noordijk en gezin van Leiden.
jc"! 66; M. J. Zoet, van Alkemade
Horsman naar Alkemade
Buhrs naar Bloemendaal, Voge-
Graaf Florlsstr. 32; W. H. Semp
A'Wiond, Zijldijk; H. Klijn n. Aals-
'sMelstaartsche weg 94.
Burgerlijke Stand.
Gehuwd: J H Slndorg j.m. wonende te
Haarlem en G. C. Bernard, wonende te
Leimulden.
Geboren: Egbert, z. van H Meijer en
van J. Trip; Ardlanus Th„ zoon van M.
Straathol en van J. C. Rljkelljkhuizen;
Adrlanus Nicolaas, zoon van J. Straathof
en van E P. Straathof: Cornells Adr.zoon
van C, J. de Rijk en van A Zevenhoven;
Jantje, z. van Elbert Wallet en van T.
Veltman; Cornells, zoon van C. de Wage
naar en van O. Schockman.
Tot tijdelijk commies bij de Directe
belastingen is benoemd de heer D. P.
Versluys, uit Aardenburg
De heeren K. Vreeken en G. C. Char-
let hebben bedankt resp. als Penning
meester en Secretaris van de IJsvereeni-
glng Nut en Vermaak alhier.
In de Ger. Kerk alhier werd een ver
tooning gegeven van de Java-Soemba-
fllm. Helaas was de kerk niet goed bezet.
Bij het agentschap der arbeidsbe
middeling staan 30 personen als werkzoe
kenden ingeschreven, 24 zijn opgenomen
ln de steunverleenlng.
o—
RIJNSATERWOUDE.
Bij het agentschap der arbeidsbemid
deling staan heden 6 personen ais werk
zoekenden ingeschreven.
Een zoontje van den heer D. v. Scha-
gen alhier had het ongeluk om onder een
vrachtauto te komen bij het oversteken
van den weg. Het ventje werd tamelijk erg
gewond en had een hersenschudding. Den
chauffeur van de vrachtauto treft geen
schuld.
o
TER AAR.
Burgerlijke Stand.
Geboren: Cornelia d. van H van Tol en
A. M Lentlng Johannes Anthonius, z.
van C.- J A, Koeieman en M, H. v. d.
Hoorn Petrus Hermanus, z van W. A. A.
Vis en M. C. Spruijt Franclscus Johan
nes, z. van N A. Hoogervorst en Th. M.
Bakker Martinus Cornells Anthonius
z. van M, Lek en C, M. Akerboom
Adrlanus. z. van M. v. Vliet en A. van Tol
Hendrika Adriana d. van Th. J. Persoons
en P. G. Beljaars Adrlanus Johannes,
z. van A. v. d. Vlugt en J. Venne.
Overleden: A. W. van Oosten, 61 Jaar
(Wed. Ruljgrok). A. P. van Kessel, 15 j.
Gehuwd. L. Bos, 25 jaar en M. M. v. d.
Hoorn 26 jaar A. W. Lek, 24 jaar en C.
E. A. Koeieman 23 jaar.
Loop der Bevolking.
Gevestigd: G. v. d. Vrede v. Kruisingen
E. R. Bunnik v. Rijnzaterwoude M.
C. Jansen v. Alphen aan den Rijn J. G.
Pijper v. Mijdrecht.
Vertrokken: A Neumann n. Alphen aan
den Rijn M. M. v. d. Hoorn n. Zeven
hoven A. M. Hoogervorst n. Voorschoten
LJ. v. d. Boogaard n. Noordwijk M.
E. Sanders n. Alphen a. d. Rijn.
WADDINXVEEN.
Burgerlijke Stand.
Geboren: Cornells Teunis, z. van T. van
den Berg en van H. Walinga Abraham,
z. van R. de Haan en van A. C. Hogenes
Gerrit, z. van J. Groen en D. Schep.
Loop der bevolking.
Vertrokken: F Alblas van Kerkweg 79
naar Oudewater R. Hendriks van Bode
graverstraatweg 32 naar Gouda D. Stof
fer van Kerkweg 63 naar Amsterdam K.
Koets van Zuidkade 211 naar Gouda.
ZWAMMERDAM.
In het Patronaatsgebouw gaf de R.
K. Tooneelvereeniging „Eendracht" een
opvoering van het gemengd spel in 3 be
drijven getiteld „De Pastoor van Neuvil-
lette". Met de opvoering van dit stuk, dat
herinnerde aan den oorlog van 1870, had
de Vereeniging veel succes. Het muziek
gezelschap „Muslk musz sein", liet zich
tusschen de bedrijven hooren. In de pauze
sprak de geestelijke adviseur, kapelaan v.
Teljlingen een opwekkend woord.
Volgende week zal het spel worden her
haald.
De minister van O. K. en W. heeft
goedkeuring verleend aan het besluit van
den Raad dezer gemeente om de lokalen
der v.m. Nutsbewaarschool te bestemmen
voor o. 1. school No. 1 (Dorp). Het plan
bestaat om na de Kerstvacantie de nieu
we schoolruimte in gebruik te nemen. De
bestaande o. 1. school wordt dan bulten
gebruik gesteld.
In de e.v, raadsvergadering komt aan
de orde een voorstel om het hoofd der o.
1. school No. 2 (Tempel) de heer L. v.
Bommel op diens verzoek over te plaatsen
naar de o. 1. school No. 1 (Dorp). Zooals
reeds bekend, wordt de school ln den
Tempel binnenkort opgeheven, terwijl met
1 December a.s. de betrekking van hoofd
der o. 1. school Dorp vacant komt, wegens
benoeming van het tegenwoordig hoofd te
Noord-Scharwoude.
467e STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
lstc klasse, 3de ltfst
Trekking van Woensdag 21 November 1934
Hooge Prflten
200.— 16219
Prtfren van 20
321 422 830 927 1791 1830 1920 1985
2286 2615 2824 2993 3033 3527 3560 3644'
3654
3683 3915 4249 4341 4451 4605 4761 4944
4969 5176 5520 6029 6259 6695 6701 6945
7133 7910 7938 8154 8566 8599 8775 8942
9305 9336 9357 9541 9574 9923 10171 10238
10512 10625 10804 11497 11722 12150 12224 12291
13298 13519 13712 13940 14846 14972 15221 15647
15732 16162 16190 16291 16306 16740 16995 17244
17352 17730 18494 18891 18928 18982 19170 19242
19409 19454 20907 21131 21403 21476 21479 21531
21910 2202C 22415 22640 22961 23104 23540 23668
23720 23B53
Verben. 1ste klasse 1ste lijst. 14379 m. z. 14349.
DE POPULAIRE KONING
III
Op achtjarigen leeftijd gaat de jonge
Hendrik van Navarre dus naar Parijs. De
overgang is groot van het landelijke leven
ln Béarn naar dat van het Fransche hof.
Doch er ls een gerechtvaardigde aanlei
ding voor die verandering ln zijn leven.
Zijn vader Antolne de Bourbon heeft voor
zijn zoon een compagnieschap van vijftig
gewapende mannen verkregen. De jonge
prins die later koning van Navarre zal
zijn en wiens koninklijke afkomst alle
mogelijkheden insluit om den Franschen
troon te naderen, moet worden voorgesteld
aan den koning. Hendrik II Uit oude be
scheiden, afkomstig van den Nawarree-
schen historieschrijver Favyn weten we,
dat dit niet de eerste verschijning ls ge
weest van den prins aan het Fransche hof.
Eenige jaren vroeger we kennen den
datum precies: het was 12 Februari 1556
en hij ls nog geen drie Jaar oud hadden
zijn ouders hem reeds daarheen begeleid.
Typeerend ls het verhaal van het be
zoek. In den zeer höffelljken. zeer verfijn
den. eenigszlns verwijfden kring ten hove
komt het frisse he, krachtige, vroolljke kind
uit het bergenland der Pyreneeën. Iedereen
ls verrukt van hem; het ls een mooie,
sterke jongen Hendrik II heeft onmiddel
lijk het plan hem bij zich te houden en
hem met zijn eigen zoon, den dauphin
Frans, te laten opvoeden; nadat hij hem
omhelsd had, vroeg hij hem of hij zijn
zoon wilde zijn. Maar de kleine prins ant
woordde hem onmiddellijk ln zijn Bearnee-
sche taal. terwijl hij zich naar zijn vader
keerde
„Quel es lo seigne pay" (deze is mijnheer
mijn vader").
Nieuwe verrukking! Zoowel de openhar
tigheid als de taal, waarin het kind zich
uitdrukt, bekoren de omstanders. De ko
ning doet een ander voorstel:
„Pulsque vous ne voulez estre mon fils,
voulez-vous estre mon gendre?" („Maar nu
ge mijn zoon niet wilt zijn, wilt ge dan
ten minste mijn schoonzoon wezen?")
Met een spontaan „Obé!" (Jawel!) ant
woordt de knaap en, zegt de historieschrij
ver, „sedert dien kwamen de Zeer Christe
lijke Koning en de Koning en de Koningin
van Navarre tot overeenstemming over een
huwelijk tusschen bun zoon met Madame
Marguerite van Frankrijk," een poli
tiek huwelijk, besloten voor kinderen, zoo
als er vele besloten werden in de tijden
van weleer. Hendrlk's vader, Antolne de
Bourbon, ls in de wolken. HIJ schrijft aan
zijn zuster, de hertogin van Nevers, haar
spoedig de weldaad en de gunst te willen
melden, die het den koning behaagd had
hem te betoonen door toe te stemmen ln
deze verbintenis, „die ik zóózeer beschouw
als een bewijs van z(jne genade, dat lk
thans gerust ben en 1 mij beschouw als
iemand, die vervuld ziet wat hij hier in
deze wereld het liefst,had gewenscht. dat
geschieden zou".
Een politiek huwelijjcsplan. Den toekom-
stfgen koning van Navarre naar Fransche
zijde te trekken en hem zoodoende te ver
wijderen van Sparije, den grooten dreigen
den vijand, ls waarschijnlijk het doel ge
weest van den Franschen koning. Die ge
dachte i6 voortdurend merkbaar ln de ge
dragingen van het Fransche hof tegen
over den jongen prins. Wanneer hij in
1561 de tweede phase van zijn leven be
gint, is hl) dus niettegenstaande zijn jeug
digen leeftijd een figuur, op welke gelet
wordt: de aangewezen schoonzoon van den
koning yan Frankrijk Trouwens de acht
jarige heeft al een belangrijken titel: bij
afwezigheid zijner ouders had hij in Na
varre den post van „regent en lult.-gene-
raal van den koning en de koningin van
Navarre, heer en sóuvereine heerscheresse
van Béarn". onder voogdijschap van mon
sieur en madame de Miossens. zijn eerste
opvoeders en van Louis d'Albret, bisschop
van Lesoar. Tijdens dit regentschap doen
de Spanjaarden een Inval in Navarre, Dan
worden alle mannen van 18—50 jarén op
geroepen, met hun bogen en musketten
zich gereed te houden ter verdediging van
de. Namrreesche steden, „van welker be
houd het heil des lands afhangt". Zij, die
onbeperkte bewondering hebben voor Hen
drik IV, zien In dezen „te wapen"-roep
de eerste aanwijzing van zijn latere poli
tiek van vereeniging der Fransche land
streken tot één nauw aanééngesloten ge
heel! Men zou ook kunnen aannemen, dat
de oproep uitging van zijn politieke voog
den, al zou de ruim vijfjarige jongen den
inhoud zeker prachtig gevonden hebben.
Inmiddels ls er aan het hof wat ver
anderd. Koning Hendrik II was bij een
steekspel door een speer ln het oog gewond
en aan de gevolgen gestorven. Hij werd
opgevolgd door Frans II, die zijn regeering
aanvangt met een raadsheer van het par
lement. Anne Dubourg, een protestant- tér
dood te laten brengen Het gevolg was een
samenzwering, waarbij de prins van Condé,
broer van Hendrik's vader, trachtte den
koning gevangen te nemen en de Guises,
de leiders de katholieken, te dooden. De
Guises ontdekken het complot en dooden
twaalfhonderd protestanten; de prins van
Condé wordt eveneens ter dood veroordeeld
het onverwachte overlijden van den koning
die na zeventien maanden geregeerd te
hebben sterft, bespaart hem de voltrekking
van het vonnis.
Met de vermelding van deze feiten zijn
we midden in den strijd, die reeds lang
Frankrijk ln twee kampen verdeelde en
nog lang verdeelen zal. De godsdienstige
hervormingsbeweging, door Luther in 1517
ln Duitschland begónnen, was door Calvijn
ln Frankrijk gepredikt De nieuwe leer had
ook hier aanstonds talrijke voorstanders.
De Fransche koningen Frans I en Hen
drik II. trachtten haar soms met geweld
en moord, te onderdrukken. Doch ook in
Frankrijk groeide de beweging tegen den
druk in. In het jaar 1562 telt het land
reeds 2160 hervormde kerken. De bevolking
verdeelde zich de eenvoudigen zoowel ais
de adel. in katholieken en Hugenoten.
Eeuwen lang' zal het land er onder Uiden.
Wat in Duitschland geschiedt, geschiedt
ook hier: de politiek bemoeit er zich mee.
Aan het hoofd der Hugenoten staan de
prinsen van Bourbon: achter hen staat de
adel van de Drovincie. De katholieken
rekenen op de groote steden. Beide par
tijen zoeken hulp bij den vreemde: de
MANGKOE RADJA „DJONG JOE"
VERTELT.
II.
„Waarom het koppensnellen bij de Dajaks
dient en waarom het noodig ls."
Vroeger, vóór het koppensnellen door
het gouvernement verboden was, was
de Segai-Dajak verzot op het ter sneltocht
gaan. Niet alleen, omdat hij daarmee zijn
dapperheid kon demonstreeren, wat hij
zeer gaarne doet, maar ook. omdat zijn
godsdienst den volwassene die plicht op
legde en ook nog om andere redenen. De
man. die nog nooit een „kop" had „ge
haald", kon niet doen wat hij wilde. Hij
was nog niet vrij in zake zijn kleeding,
voedsel, enz. Hij mocht zich niet kleeden,
zooals hij wilde, mocht niet alles eten,
waarin hij trek had. Hij mocht b.v. nog
geen zwarte lendendoek dragen, niet met
oudere mannen samen slapen; bij het sla
pen geen sarong (soort rok) of deken ge
bruiken, niet trouwen. Nog veel meer was
hem verboden. Overtrad hij het verbod,
dan zou de oogst van heel zijn dorp be
derven. Hem zelf zou allerlei tegenspoed
treffen. Spoedig zou hij sterven. Zoodra
hij een kop had gesneld; voelde hij zich
geheel vrij ln al zijn doen en laten en
mocht hij doen wat hem vroeger verboden
was!
Niet ieder man behoefd een kop thuis
te brengen of op sneltocht te gaan. Het
was voldoende als 2 tot 30 mannen er op
uit gingen en 1 a 2 koppen thuis brach
ten. Dan werd er feest gevierd, waarbij de
mannen, die niet mee waren geweest, met
de scherpe kant van hun mandau (kap
mes, zwaard) een tik tegen den kop ga
ven. Dit kwam dan op hetzelfde neer, als
of ze ook waren meegeweest. De verbods
bepalingen waren dan ook voor hen op
geheven. Het groote fee»t heette: „erau
tjantjoet hitam", het „feest van de zwar
te lendendoek."
Het koppensnellen had niet alleen tot
doel om vrij te worden in zake de vele
verbodsbepalingen, maar ook om naam te
maken, reputatie te verkrijgen. De snel-
lers raakten dan bekend onder hun dorp-
genooten, ze vielen in 't oog, er werd naar
hen geluisterd, zoowel op vergaderingen
als in het gewone dagelyksche leven. Men
had respect voor ze, ze werden gevreesd.
ZIJ, die nog nooit ter sneltocht waren
geweest, of zy, die alleen 'n kop met de
mandau hadden aangeraakt, voelden zich
erg klein tegenover de snellers. Onder de
zen waren er, die met ze spotten of ze
hoondenI
Zooals uit het bovenstaande biykt, wa
ren er vele redenen, waarom men op snel
tocht moest gaan. Vermeld moet nog wor
den, de vele hulp, die een doode er door
ondervond op zyn reis naar de familiele
den ln het hiernamaals, wat verderop by
het hoofdstuk over het sterven zal wor
den vermeld.
(De doode zal in het hiernamaals alléén
tevreden en gelukkig zyn en dan de le
venden niet meer hinderen, te midden
zyner verwanten. T.)
Naast de vermelde redenen, was er nog
één, die het halen van een kop tot een
onafwysbare plicht maakt. Dat was om
een gestorven Radja of diens nakomelin
gen er een mee te geven. Deed men het
niet, dan zouden de levende Radja zoowel
als diens onderdanen zich heel erg be
schaamd gevoelen tegenover Dajakstam-
men aan de Boeloengan-rlvler, de Kelai
en in Sambalioeng (ln de buurt wonende
stammen. Ze zouden den gestorven Radja
onwaardig vinden. De nog levende onder
danen zouden hem niet vertrouwen, geen
aanblik waardig achten.
De overleden Radja zou, wanneer hy ln
het hiernamaals weer ging leven, zich ten
zeerste beschaamd gevoelen tegenover zyn
vroeger gestorven metgezellen, als hem
geen kop op zyn reis naar het zlelenland
was meegegeven, want hy zou dan geen
slaaf hebben om hem te dienen I
Daarom was het de plicht der mannen
om voor den overleden Radja een kop te
•nellen".
Uit het bovenstaande biykt, hoe groot
de beteekenis in velerlei opzicht van het
wreede gebruik was. Men dient er by te
bedenken, dat het de menschen ln hun
moeizaam bestaan het leven van den
bewoner der tropen ls lang niet zoo ge-
makkeiyk als men wel meent en ln hun
eenzaamheid, nooit onderbroken door af
leidingen, die de Westerling kent en noo
dig heeft, stof gaf, voor geanimeerde ge
sprekken, het maken van plannen, T voe
ren van tallooze besprekingen enz., zoo
dat het koppensnellen naast praktische
beteekenis, belangryke geesteiyke waarde
bevat, beide noodig voor het welzijn der
menschen. Het verbod van 't snellen be-
grypen de menschen niet! Vrees voor de
macht van 't Gouvernement weerhoudt
ze. Uit het bovenstaande blijkt, dat men
er onmiddeliyk weer mee zou beginnen,
zag men er de kans toe. En dit zal voort
duren zoolang men verzuimt hoogere gees
telyke waarden te brengen. In verschil
lende deelen van Borneo doen Missie en
Zending wat ze kunnen, maar nog lang
niet alle Dajaks bereiken ze!
In 'n enkel deel van Borneo, ln „Apo-
Kajan" wordt de gedachte aan het ge
bruik levendig gehouden door het vieren
van het koppensnellersfeest. Niet met een
versche kop, maar met een stukje van
een oude! Tijdens mijn bezoek aan Apo
Kajan heb ik het bygewoond. Dank zy
de medewerking van een lnvloedryk Dajak
en de hulp van den hoofdpriester heb ik
de, vooral merkwaardige handelingen kun
nen filmen. Niet volgens Amerlkaansch
recept met het doel sensatiezucht te be
vredigen, maar om de waarheid te dienen
en daarby den Dajak. Het behoeft geen
betoog, dat de documentaire waarde der
opnamen groot is, vooral als men bedenkt,
dat het zoo goed als uitgesloten ls, dat er
ooit weer opnamen van zullen worden ge
maakt.
katholieken, by Philips n van Spanje: de
Hugenoten by Engeland. Duitschland, de
Nederlanden Voor den regeerenden vorst
of voor wie het regentschap waarnam
was het een moeilyke taak om tusschen
beide partyen het evenwicht te bewaren.
By den dood van Frans den Tweede
tracht Catharine de Médicis, die als regen
tes van haar zoon Karei IX het bewind
voert, hiertoe te geraken door nu eens de
Guises dan weer de Cond's te steunen.
Een poging om door theologen de geeste-
lyke toenadering te verkrijgen, die den
godsdienstvrede zou aanbrengen, mislukte.
Het land bleef verdeeld ende ver
deeldheid nam toe.
Onder deze omstandigheden groeit Hen
drik van Navarre op. De verdeeldheid, die
het land teistert heerscht ook in zyn om-
mlddellyke nabyheid, zyn moeder is over
tuigd protestante; de vader is het niet. De
vrye levenswyze van haar man maakt
haar feller ln haar geloofsverdediging dan
het geval geweest zou zyn. indien Antolne
de Bourbon een ernstig man ware geweest.
„Al zou men haar dooden, zelde zy, zou
zy toch niet naar de mis gaan en zoo zij
haar koninki-yk en kind in de handen
had, zoude zy eerder alle twee naar den
bodem der zee werpen dan toe te geven".
In haar palels prediken de Hugenoten en
worden de hervormde liederen gezongen.
Zelf spoort zij ln de Parysche kerken den
geloofsmoed harer partijgenooten aan en
wat haar zoon betreft, haar overtuiging
zal de zyne zyn. Zij omringt hem met
ernstige opvoeders, die de geesteiyke din
gen in hem moeten versterken Opvoeding
is hooge arbeid; wanneer zy haar kind
toevertrouwt aan een présoepteur. luiden
haar woorden tot den kleinen Hendrik:
„Ik heb u slechts het leven gegeven;
hy zal u leeren om goed te leven, wat van
hooger waarde is".
De vader blyft het oude geloof trouw.
Hy heeft zyn wapenbroeders onder de
katholieken, strijd met hen tegen de Huge-
nootsche legers en vindt daarby den dood
onder de muren van Rouaan, dat door hem.
belegerd wordt. Hy en zyn vrouw beiden
ondergingen sterke Invloeden van hunne
geloofsgenooten, waardoor de verwijdering
steeds grooter was geworden. Kort vóór
zyn dood had hy op aansporen van kar
dinaal Ferrara, die hem de mogelijkheid
had voorgespiegeld van een huwelyk met
Maria Stuart, de jonge weduwe van den
koning, zyn vrouw bevolen het hof en
Parijs te verlaten en naar Pau terug te
keeren. zyn zoon wordt ontrokken aan
haar dagelijkschen Invloed, de protestant-
sche opvoeder wordt vervangen door een
katholiek die ten opdracht heeft, den jon
gen prins in katholieken zin ln te lichten
en dezen zelfs te dwingen in het openbaar
de katholieke leer te belüden. Volgens de
Gedenkschriften van de moeder en het
getuigenis van een Navarreesch historicus
ls de jonge Hendrik daartoe eerst niet te
bewegen. Totdat hli ten laatste voor den
aandrang bezwtik. zijn betrouwheid aan
het katholieke geloof bezweert, en in de
orde der ridders van den Heiligen Michaël
wordl onvenomen Het kind is dan acht
jaar oud
Toen zijn vader stierf ruim een jaar
later, was de moeder niet ln het huls,
waarheen de zwaar gewonde gebracht was.
aanwezig. Wel was er zyn maitresse Louise
Rouet de la Bèraudlère, en het ls begry-
pelyk, dat dit de wettige vrouw op een
afstand hield. Stervende drukte Amtoine
de Bourbon een Itallaanschen dienaar op
het hart, zyn zoon goed te dienen en hij
voegde er aan toe, „en moge hij zyn
Koning goed dienen"
Vreemd en onverklaarbaar ls het feit,
dat er twee jaar over heen gaan. eer moe
der en zoon elkaar weer ontmoeten. Men
gist naar de reden, tracht die te vinden in
het door den kryg onveilig geworden land.
dat het reizen zeer gevaarlijk deed zyn. Zij
bleef in Navarre, haar rijk. Waarom liet zy
haar zoon daar niet brengen? Een vermoe
den dat niet dwaas schynt is, dat
de jonge prins ln zekeren zin moest dienen
als gyzelaar, of, om een minder hard woord
te gebruiken, als onderpand voor een toe
nadering tusschen de Koningin-Moeder en
de Koningin van Navarre Catharine de
Médicis had haar plannen en in het com
plex die plannen past zeker wel de wensch
dat zil, die langzamerhand sterk onder de
voogdy der Guises gekomen was, in Jeanne
d'Albret, de Intelligente koningin van Na
varre, een hulp en tegenwicht zou vinden
tegen te zware overheersching door de
katholieke party Jeanne d'Albret moest dus
niet vry van het hof gemaakt worden. De
Jonge Hendrik moest den band vormen
tusschen zyn moeder en Catherine de
Médicis, terwyi van haar kant de koningin
van Navarre ln dit verbUjf van haar kind
een middel zag om zyn toekomst te ver
zekeren: de erfenis van den Franschen
troon.
Na de twee jaren, waarover ik sprak,
verandert echter de iyn in de opvoeding
van den jongen prins, zyn oude précep-
teur wordt hem teruggegeven; zyn moeder
regelt in byzonderheden zyn staat van
leven Niemand, „le roy de France mesme"
zelfs de Koning van Frankrijk niet
zal hem ten opzichte van den godsdienst
dwang kunnen aandoen. Men ziet, de moe
der herwint haar Invloed. Zy bereidt haar
plannen, die voor den zoon een levensUJn
moeten trekken, vóór. De zoon, ln wlen
ernst en lichtzinnigheid sterk vereeninigd
zyn. zal die volgen, zoo het hem voegt en
verlaten, zoo hij het beter oordeelt Heel
Hendrik IV zit In die gemakkeiykheid van
zich aan te passen. Hij ls actief en bewege-
lijk. ook ln de geestelijke dingen.
A. J. BOTHENTUS BROUWER,
DE KANTOREN DER
zijn iederen werkdag geopend
vanaf half 9 des morgens tot
half 6 namiddags. Zaterdags
vanaf 8 uur 's morgens tot
4 uur 's middags
Zondags den geheelen dag gesloten.
