LEIDSCH DAGBLAD - Tweede Blad
Dinsdag 6 November 1834
UIT RUSLAND.
HISTORISCHE FIGUREN.
Elke cent, besteed
Mijnhardt's laxeertabletten
VRAGENRUBRIEK.
LAND- EN TUINBOUW.
AGENDA.
OP JACHT NAAR VALUTA.
(Nadruk verboden)
Er was een tyd, dat de bolsjewiki het
geld geheel wilden afschaffen. Die tijd
behoort echter reeds lang tot het ver
leden. Zoodra de oude voorraden waren
opgebruikt en de overheid aan den op
bouw moest gaan denken, werd de nood
zakelijkheid Ingezien van het herstel van
het geldwezen Dat werd toen een beken
den Russischen financier uit de oude
school opgedragen, die de zaak op ge
zonde basis wist op te bouwen. Hadden
de sovjet-regeerders zich aan zijn prin
cipes gehouden, dan beschikte Rusland
nog steeds over een behoorlijke valuta,
den gouden tsjerwonets (10 roebel). Dit Is
echter niet gebeurd. De verleiding, om
door allerlei manipulaties met de eigen
valuta nieuwe „rijkdommen" te scheppen,
was te groot, en de sovjet-regeering be
zweek. Sindsdien begon de achteruitgang
van den door Koetier herstelden roebel,
die tegenwoordig slechts een denkbeeldige
waarde heeft.
De daling van de intrinsieke waarde van
den roebel maakte de behoefte aan goed
buitenlandseh geld (in Rusland tegen
woordig kortheidshalve met „valuta" aan
geduid) steeds grooter. Zoo ontstond de
jacht op valuta die sindsdien ongekende
afmetingen heeft aangenomen. Om valuta
te krijgen opende de sovjet-regeering de
grenzen van het land voor vreemdelingen,
die over voldoende geldmiddelen beschik
ken. Terwijl in de eerste jaren van het be
staan van het sovjet-regime de vreemde
lingen geweerd werden, begon men ze
daarna te lokken. Er werd zelfs 'n speciale
instelling in het leven geroepen, de „In-
toerist" genaamd, die overal in het buiten
land toeristen moet zoeken. De „Intoerist"
ls uitgegroeid tot een groote organisatie
met talrijke af deelingen, vertegenwoordi
gers, agenten enz. Ook Nederland heeft
agenten van die organisatie. Voor die
toeristen het zijn uit den aard der zaak
welgestelde menschen. „kapitalisten" dus,
dat wil zeggen een soort menschen, die ln
Rusland zelf uitgeroeid worden worden
allerlei vermakelijkheden georganiseerd,
worden speciale hotels met moderne ge
makken, worden drijfjachten e. d. Inge
richt. Voor de vreemdelingen zijn speciale
café's, dancings enz. opgericht.
Daar de uitvoer en de verkoop van de
sovjet-valuta verboden ls, moeten de
vreemdelingen eigen geld, „valuta" dus.
meebrengen In het begin ging het zoo, dat
de vreemdelingen hun goede geld tegen
roebels konden Inruilen volgens een phan-
tastischen koers. Later werd eenvoudiger
gevonden hen in staat te stellen in
vreemde valuta te betalen. Om te voor
komen, dat de buitenlandsche kapitalisten
en welgestelde toeristen in de winkels de
havelooze Russische bevolking ontmoeten,
werden voor de vreemdelingen afzonder
lijke wankels Ingericht. Daar konden de
vreemdelingen alles krijgen, wat zij maar
wilden, zoowel Russische als buitenland
sche producten. Zoo ontstond een net
winkels voor de vreemdelingen. Later wer
den de winkels vereenigd en onder de
leiding van de organisatie „Torgsin" (Han
del met buitenlanders) gesteld. Den Rus.
Was de toegang tot de winkels van de
„Torgsin" ten strengste verboden. Daar de
„Torgsin" steeds veel betere waren had
dan de winkels, die voor de eigen bevol
king bestemd waren, ontstond in Rusland
het streven, door tusschenkomst van
vreemdelingen iets in de winkels van
Torgsin te koopen. Doch in het begin werd
dit op alle mogelijke wijze tegengegaan
en de „schuldigen" werden gestraft.
De valuta van den Rus.
Intusschen werd de behoefte aan „va
luta" steeds grooter. Toen kwam de leiding
van de Torgsin op het volgende denk
beeld: waarom zouden wij de eigen bevol
king weren, indien zij valuta bezit? Doch
het was den Rus ten strengste verboden
valuta te bezitten, die hij al lang aan de
overheid hebben moeten ingeleverd.
Daarom werd de volgende regeling ge
troffen: de Russen, die in het buitenland
familieleden hadden, konden van deze
laatsten valuta krijgen. De valuta werd
hun niet uitgereikt, maar zij kregen het
recht voor dat bedróg in de winkels van
de Torgsin goederen te koopen. Wel was
dat in flagrante tegenspraak met de leer
stellingen van het communisme, met de
principes, waarop het regime opgebouwd
is enz., doch daar trok de sovjet-overheid
zich weinig van aan. Als zij maar valuta
bemachtigen kon. Zelfs het feit, dat de
menschen, die de valuta uit het buiten
land zonden, vrijwel allen „witten" waren,
d.w.z. tegenstanders van het sovjetregime,
sommigen zelfs die persoonlijk, met de
wapenen in de hand, tegen het sovjet
regime hadden gevochten, veranderde
niets aan de zaak. Als zoo'n „witte" zich
in Rusland had vertoond, dan was hij on
middellijk neergeschoten, maar het door
hem via de Torgsin overgemaakte geld
werd graag aangenomen, zijn familieleden
en kennissen konden van de omstandig
heid profiteeren, dat zij een „bourgec.
een „witte" in het buitenland hadden, die
hun dollars, guldens, francs of ponden
zond. Typisch is het volgende: de commu
nisten en de andere bewonderaars van het
sovjet-regime in het buitenland zagen het
onlogische, stuitende van deze handelwijze
der sovjet-regeering niet in. Integendeel,
zij namen er vaak zelf deel aan door
agent van de Intoerist te zijn. door rijke
toeristen aan te werven enz.
Inruilen van kostbaarheden.
Later werd nog iets gevonden om de
entvangsten van de Torgsin uit te breiden.
Iedere Rus kreeg de gelegenheid zijn
gouden en zilveren voorwerpen, zijn dia
manten en andere juweelen bij de Torgsin
te brengen en ze voor goederen in te rui
len. Dat was alweer in strijd met de be
ginselen van het bolsjewisme, omdat op
deze wijze „bourgeois" zekere voorrechten
kregen, doch de principes waren reeds
lang overboord gegooid. De eigen wetten
kwamen daardoor ook in het gedrang. De
sovjet-regeering had herhaaldelijk gede
creteerd, dat alle inwoners van Rusland
verplicht waren hun gouden, zilveren ed.
waren alsook alle juweelen ln te leveren
Wie dit niet deed. stelde zich bloot aan
allerlei vervolgingen. Velen gehoorzaam
den en leverden hun kostbaarheden in,
waarvoor zij waardelooze papiertjes
kregen. En nu werden de ongehoorzamen
beloond.
RECLAME-
aan buitenlandsche in plaats van minstens
even goede Nederlandsche preparaten, is
verlies voor onze nationale welvaart. Denk
hieraan bü behoefte aan een laxeermiddel
en neem dan de sedert jaren deugdelijke
beproefde
Werken aangenaam en zacht, zonder kramp
of pijn. Doos 60 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
Handel in menschen.
Het verlangen, zooveel mogelijk valuta
te bemachtigen, heeft de bolsjewiki ook
tot andere eigenaardige daden verleid. Het
meest stuitende middel was: een soort
handel in menschen De zaak was deze.
Stel u voor, dat u in Rusland een moeder,
een broer of zuster hebt U weet, dat zij
daar honger lijden, voortdurend aan al-
ierlei gevaren bloot staan, U zult bereid
zijn groote offers te brengen om hen uit
dat „paradijs" te verlossen Het verlaten
van dat „paradijs" ls echter vrijwel on
mogelijk gemaakt. Een buitenlandsche pas,
d w z. het recht om één reis naar het bui
tenland te maken, kostte eerst pl.m 300
gulden, zulk een pas werd zelden uitge
reikt en daarbij slechts na langdurige
wandelingen door de ontelbare sovjet-
bureaux. waar u telkens weer van het
kastje naar den muur werd gezonden.
Later werd ook deze mogelijkheid afge
schaft. Wie zijn oude moeder naar het
buitenland wilde laten komen, moest er
een zeker bedrag voor aan de Intoerist be
talen. Ik weet uit ervaring, dat er in zulke
gevallen te marchandeeren viel. Op echt
Oostersche wijze vroeg de Intoerist een
veel te hoogen prijs eenige duizenden
guldens doch na veel loven en bieden
lukte het wat af te pingelen. In het
decreet van de sovjet-regeering, die dezen
handel ln oude moeders, grootmoeders,
broers, kinderen enz. regelde, werd be
paald, dat alleen bepaalde categorieën
van menschen „uitgevoerd" mochten wor
den. Voor alles mochten het in geen geval
menschen zijn, die door de sovjetoverheid
wegens anti-sovjet-daden gearresteerd of
verbannen waren e.d. Nu was het een
klein kunstje tijdens de onderhandelin
gen. tijdens het Oostersche marchandeeren
over den prijs, het object van dien handel
te arresteeren. De G.P Oe„ die tegen elke
reis van Russen naar het buitenland ge
kant is (die Russen kunnen in het bui
tenland dingen vertellen, welke voor de
sovjet-overheid minder prettig zijn),
maakte vaak gebruik van deze mogelijk
heid om een bijna beklonken transactie in
de war te sturen. Het is herhaaldelijk
voorgekomen, dat de G.P.oe. eenvoudig
weigerde toestemming te geven tot het
verleenen van een buitenlandschen pas.
De Intoerist raakte daardoor in een moei
lijk parket: de zaak was beklonken, het
geld in valuta natuurlijk was gestort,
alles was geregeld en plotseling kwam de
G.P.Oe. roet in het eten gooien. Soms wei
gerde de Intoerist de zoo begeerde valuta
terug te geven, hetgeen begrijpelijkerwijs
tot allerlei onverkwikkelijke tafereelen
leidde. Uit angst voor schandalen moest
de Intoerist tenslotte het geld teruggeven,
al werd dit lang niet altijd gedaan.
Er ontstond herrie tusschen de Intoerist
en de G.P.Oe. De strijd werd door de
hoogste leiding van den sovjet-staat be
slecht. De leiding zag ln, dat het voor het
sovjet-regime veiliger is, Russen binnen
de grenzen van den sovjet-staat en onder
het bereik van de G.P.Oe. te houden. Om
echter van den anderen kant de Intoerist
en Torgsin in staat te stellen de zoo be
geerde valuta te bemachtigen, werd be
paald, dat de „witten" ln het buitenland
het recht hebben, tegen betaling in va
luta. hun familieleden ln een sovjet-sana
torium te plaatsen en daarbij in een hooge
klasse (in Sovjet-Rusland bestaan klassen
van sanatoria, net als in de zondige bur
gerlijke landen)De ervaring met den „ex
port" van moeders en grootmoeders was
echter van dien aard. dat niemand meer
in de sovjet-overheid vertrouwen stelde.
Inderdaad: stel u voor, dat u een tamelijk
hoog bedrag hebt gestort om uw moeder,
vader, broer of zuster in een sanatorium
te doen opnemen. Welke garantie hebt u,
dat dit werkelijk geschiedt? De betrok
kene bevindt zich in de macht van de
G.P.Oe. en zal natuurlijk elk stuk onder
teekenen, dat hem voorgelegd wordt. Deze
poging om valuta te bemachtigen is dus
mislukt.
Intusschen wekte het feit, dat men
schen. die in het buitenland, onder de
„witte bandieten" en „kapitalistische
haaien" familieleden of kennissen had
den, bij de Torgsin inkoopen konden doen,
ontevredenheid bij de massa. De Rus
heeft een onuitroeibaar verlangen naar
nivelleering. Daarbij kwam de volkomen
begrijpelijke verontwaardiging: wij, die
steeds het sovjet-regime hebben gesteund,
die allemaal in het land zijn gebleven,
geen „vijanden van den sovjet-staat" in
de familie hebben, worden tenachterge-
steld bij hen, die tot de tegenpartij be-
hooren! Op den duur was een dergelijke
toestand natuurlijk onhoudbaar. Tenslotte
werden de protesten zoo algemeen en zoo
luid, dat de sovjet-regeering zich genood
zaakt zag toe te geven. De winkels van
de Torgsin worden voor hen gesloten.
Alleen vreemdelingen zullen in de over
gebleven winkels goederen mogen koopen.
De Russen moeten allen in de gewone
winkels koopen en in roebels betalen. De
mogelijkheid zijn familieleden ln Rusland
geld te sturen, blijft bestaan, maar in
meer bedekten vorm.
Dr. BORIS RAPTSCHINSKY.
Abonné Als het een pachtovereen
komst betreft, aangegaan vóór 1 Jan. 1932,
kunt u zich bij verzoekschrift wenden tot
het kantongerecht ten einde een geheele
of gedeeltelijke ontheffing van de betaling
van en pachttermijn te verkrijgen (Crisis-
pachtwet 1932.)
Ter zake van elk verzoekschrift stort
de vereoeker ten kantongerechte een be
drag van f. ten behoeve van den Staat.
P. W. J„ te L. Per dag 75 ct. is ruim
voldoende-
Mej. L. te L- Met benzine of tetra.
J. v. L. te L. Week maken met een
weinig slaolie, dan wasschen met zeepsop.
De POPULAIRE KONING.
Hoe zou ik den vorst noemen, over wien
ik sedert eenigen tijd gegevens verzamel
voor een korte reeks schetsen? Hoe hem in
een enkel bij voeg Lijk naamwoord aandui
den? Hij had vele goede en kwade eigen
schappen. Hij was een figuur op den voor
grond der historie van zijn tijd; een man
aan wien zijn land en ook andere landen
dan het zijne veel zijn verplicht. Toch was
hl) niet een dier groote figuren, die als
het ware alleen staan in haar grootheid,
noch een dier gestalten die door lijn en
karakter een groot, imponeerend. eerbied
afdwingend aspect vertoonen. Hij was er
te veel mensch voor, te veel onderhevig aan
menschelijk-zeer verschelden gevoelens. Hij
had wenschen mooie, nobele wenschen,
die hij gaarne wilde vervullen. Of hij een
ideaal had, een ideaal, waarvoor hij leef
de; een Ideaal, waaraan hij om het te
verwezenlijken alles zou willen en kunnen
opofferen, zou ik evenmin durven bewe
ren als ontkennen. Hij was geen man van
diep karakter; opgewekt was zijn aard,
robuust zijn gezondheid zoowel als zijn ge
zond verstand schijnbaar gemakkelijk te
doorgronden, maar tevens in sommige
oogenblikken een onbegrijpelijke, van wien
men verrassingen kon verwachten, verras
singen, die dan toch wel weer op het be
zit van een ideaal schenen te dulden.
Maarwat hij dan was of niet was, één
ding was zeker: hij was een levend mensch
vol liefde voor het leven, vol begeerte naar
het leven. Dat leven was hem langen tijd
vijandig geweest; zijn Jeugd en jongeling
schap waren voorbijgegaan onder beloften
teleurstellingen en gevaren. Het lot en zijn
eigen persoonlijke kracht neigden het ten
goede en toen de groote zwenking dafir
was. die, naar het oog van de wereld, hem
de overwinning bracht, kon hij met greti-
gen levenslust den wellust van de macht
en den wellust van het rijke leven genieten
in de frissche oprechtheid van een man,
die zich zelf was en zijn hart openzette
voor alles, wat menschelijk was
Ik bedoel met deze inleiding de lijnen te
schetsen van den populairsten koning van
Frankrijk, van den man op wien de zeer
bekende dichtregel genaakt werd:
Le seul roi dont le peuple alt gardé la
mémoire, (ll
den man, van wien enkele uitspraken
door de eeuwen heen tot ons zijn gekomen
en die ln den volksmond leeft als de goed
hartige, de joviale, de ridderlijke kroon
drager Had hij niet, begaan met des volks
nooden, den wensch uitgesproken, dat elk
Fransch gezin des Zondags „zijn kippetje
op schotel" had en vergeet men ooit dat
eenigszins luchthartige, sceptisch klin
kende. maar toch begrijpelijke en ten tijde
dat het gesproken werd verlossende woord
van hem: „dat Parijs wel een mis waard
was"? Zeker, felle geloofsgenooten hebben
zich wellicht smartelijk getroffen gevoeld
bij een dergelijke uitspraak, maar de ge
volgen eener politiek met een dergeüjken
luchthartigen bodem waren zoo weldadig
voor het beproefde land van Frankrijk,
dat het volk den gemakkelijken overgang
van den Hugenoot Hendrik van Béarn naar
het katholicisme zegende En zoo werd
Hendrik IV de populairste koning van
Frankrijk, de eenige, aan wien het volk
zonder kritiek, zonder bitterheid en met
dankbaarheid terugdenkt.
Zoo kwam ik er toe, dat deel der Fran-
sche geschiedenis ter hand te nemen,
waarin Henri IV op den voorgrond treedt;
ik las veel over Philips' tijdgenoot en
tegenpartij der, telkens getroffen door het
felle contrast tusschen die twee: den
Spaanschen heerscher in zija autoritaire
vereenzaming, met zijn tot fanatisme ge
worden geloofsijver, zijn sombere groot
heid. zijn door krankheid bezocht lichaam
en Hendrik IV. wiens bonhomie spreek
woordelijk, wiens levenslust onuitputtelijk
was en zich naar allo zijden van het leven
ontplooide. Philips n doorleeft het leven,
waarin hij zich een groote niet te vervul
len van die taak. maar tevens in angst
voor den dood en vreezend voor de ge
strenge rechtvaardigheid van een God. die
den zondaar zal doen boeten voor zijne
overtredingen Hendrik IV daarentegen ls
open voor alle genot des levens; hij zal
dezelfde verleidingen hebben als de Spaan-
sche koning en, evenals deze, daarvoor be
zwijken. maar dit laat bij hem geen ver
slagenheid, geen angst, geen vrees voor
vergelding achter. Zijne indrukken zijn in
het goede en in het kwade minder diep.
Hij is wat men noemt een gemakkelijk,
een beminnelijk man. Hij is noch de groote
kunstlievende vorst, noch de -groote ver
dediger van het geloof, noch de groote
tragische mensch, die Philips n was, maar
in zijn veel kleinere afmetingen, in zijn
eenvoud, zijn bonhomie, zijn gezond ver
stand. zijn bruisende levenslust, die ook
een zekere kunstzinnigheid en ook een
zeker verdraagzaamheid verdedigend ge
loofsbegrip omvat, is hij een vorst naar
het hart van het Fra-nsche volk en brengt
hij het na de verdeeldheid, die aan zijne
regeering voorafging, de zegeningen van
een vredelievenden geest. Dan wordt hij,
door de natuurlijke dispositie van zijn
aard. een verstandig, energiek, geduldig,
consequent regeerend vorst, wiens plan
nen, gesteund door wijze raadsleden, voor
Frankrijk en Europa van de grootste be-
teekenis moesten zijn en ten doel hadden
op het vaste land van ons werelddeel een
toestand te scheppen, waarin de over-
heersching van het Recht in stede van
de heerschappij van het Geweld zou gel
den. Doch een sluipmoord maakte een
eind aan zijn arbeid en zijn ver strek
kende plannen bleven onuitgewerkt. De
dolkstoot van den fanaticus Ravaillac be
roofde Frankrijk van zijn „bon roi". van
zijn „goeden koning".
„De populaire koning" van Frankrijk
was populair geworden door teel dingen,
doch waarschijnlijk bovenal door zijn ge
weldigen levenslust. Van hem straalde uit
de begeerte naar het leven; het land. waar
hij regeerde, de tijd, waarin hij den scep
ter voerde, wist dat te waardeeren: er was
een forsche drang naar genot en een
koning die niets menschelijks vreemd van
zich achtte, die het leven genoot en dit
duidelijk deed blijken, kon rekenen op
waardeering en navolgin" De vijand'rhip
tusschen de katholieke Jigue". door den
hertog de Guise tegen het Calvinism lr,
beweging gesteld, en de Hugenooten was
verminderd. Satirische liedjes in weer
Fransch geworden verzen hadden aan die
verandering krachtig medegeholpen Het
„chanson", het populaire levenslied, de
„gezongen emotie" van het Fransche volk,
begon zich minder te bewegen op het ge
bied der politiek De liefde als motief om
bezongen te worden keert veelvuidlger
terug en de Jconing, de koning zelf. zeer
gevoelig voor vrouwelijke bekoring en de
liefde plukkend, waar ht1 haar vindt, is op
zijn tijd dichter en bezingt het geluk der
liefde, dat grooter is dan dat der overwin
ning en verovering Aan Gabrlelle,
d"Estrées. eene zljneir favorieten, draagt
hij de volgende ritmen op.
Je n'al pu dans la guerre
Qu'un royaume gaigner,
Mals sur toute la terre
Vos yeux doivent rég-ner
Moment digne d'envie.
Heu-reux retour,
C'est trop peu d'une vie
Pour tant d'amour!
Dit versje kenschetst hem: één leven ls
voor hem, voor al de liefde, die hij kan
geven, niet genoeg! Trouwens alles, wat de
aarde geeft, ls zoo veel! Hij kan het met
al zijn gulzlgen levenslust niet op; het
leven is voor hem: met alle vezelen van
zijn bestaan ls hij er aan verbonden Hij
verbergt het niet. hij spreekt het uit in
woord en daad. met het. drukke gebaar
van den man uit het Zuiden, met de luld-
klinkende stem van den Béarner.
Nog eens, welk een contrast tusschen
hen. Hendrik TV en Philips II! Misschien
herinnert de lezer zich nog de ernstige,
moedelooze klacht van dezen laatste,
eveneens in poëzie uitgedrukt, over de
vreugde, die op aarde niet te vinden ls:
O vreugde, waar verbergt ge u?
Niemand kan u bezitten.
Zoo men meent u vast te houden,
Verdwijnt gij en niemand weet hoe,
en met de merkwaardigste conclusie:
Niets bevredigt mij; dat de wereld
het hoore:
Daar ik u niet heb, o vreugde.
Kan niemand u bezitten.
De vreugde op aarde te zoeken is. vol
gens den Spaanschen machthebber, „even
dwaas als in den hemel de smart te den
ken, of blijdschap in den afgrond of vloei
baar vuur tusschen sneeuw".
Men ziet. die twee levensopvattingen, die
twee levensbeschouwingen, loopen ver uit
een. Toch heeft de man van de realiteit,
maar wiens materialistische neigingen een
tegenwicht vonden ln zijn levendige be
langstelling ln de zaken des lands en ln
zijn voortdurend ln de bres stellen van
zijn eigen persoon. Frankrijk beweld-adlgd,
terwijl de regeering van Philips n de
dalende lijn van Spanje's verzwakking in
zette.
De populaire, levenslustige Hendrik de
Vierde wint de harten van zijn volk. Zelfs
zijn zwakheden worden in het oog zijner
onderdanen tot eereteekenen Zijn naam
is op ieders lippen, ln aller lied, en vrooHjk
klinkt, als de koning al de vijftig gepas
seerd is. langs de Parijsche straten het zoo
huiselijk getinte liedje:
Vive Henri Quatre!
Vive ce roi valllaht!
Ce diable quatre
A le triple talent
De bolre et de battre
Et d'etre un vert galant. O)
Gelukkig had hij nog andere „talenten"
dan die, waarover het liedje spreekt.
Daarvan zal wel iets blijken in de aan-
teekeningen. die ik mij voorstel over hem
te geven en waartoe dit korte artikel tot
Inleiding moest dienen.
A J. BOTHENIUS BROUWER.
(i) De eenige koning aan wien het volk de
herinnering heeft bewaard.
(t) ik heb ln den oorlog slechts een koninkrijk
veroverd, doch over heel de aarde moeten uw
oogen heerschen. O benijdenswaardig oogenblik,
waarop lk gelukkig terugkeer. Eén leven ls te
kort voor zóóveel liefde.
(s) Leve Hendrik de Vierde! Leve deze dappere
vorst! Deze drommelsche kerel heeft het drie
voudig talent van te drinken, te vechten en een
oude snoeper te zijn.
VOOR KLEINE TUINEN.
Brusselsch witlof, andijvie en late boonen.
Een bekende wintergroente, het Brus
selsch witlof, vraagt nu onze aandacht. De
wortels worden gerooid, waarbij het loof op
een paar c.M. boven den wortelhals wordt
afgesneden. Tevens snijden we van de
lange penwortels de dunne uiteinden af.
Het loof kan zeer goed dienen als veevoe
der. De gerooide wortels moeten tegen vorst
worden beschermd. Daarvoor worden ze ge
woonlijk ingekuild of op een koele vorst-
vrije plaats opgestapeld; Om al spoedig te
kunnen oogsten wordt direct al een ge
deelte der wortels opgezet en geforceerd.
Dit kan zeer goed in een leegen bak plaats
hebben, al of niet met een raam gedekt.
De wortels worden op een paar c.M. afstand
in de aarde gegraven, waarbij we hebben te
zorgen dat de wortelhalzen gelijk staan.
De wortels mogen niet in het grondwater
komen te staan, daar hierdoor de ontwik
keling te veel zou worden belemmerd.
Boven de wortels brengen we een aardlaag
aan ter dikte van 25 a 30 c.M, waarin de
kropjes zich zullen ontwikkelen. Hiervoor
gebruiken we fijne grond; inplaats van
grond kunnen we ook fijne turfmolm of
zaagsel gebruiken. Om een snelle groei der
kropjes te bevorderen kan de bak nog wor
den omgeven met een laag blad of versche
paardenmest, en indien we er geen raam
overleggen kan ook over de aardopper
vlakte een laag blad ter dikte van 30 tot
50 c.m. worden aangebracht. Ook kunnen
de wortels in een kist met aarde geplant en
in een kelder of andere donkere ruimte
worden geplaatst. We zullen hiervan ech
ter geen vaste kropjes maar slechts losse
blaadjes kunnen oogsten. Om opvolgend te
kunnen oogsten planten we onze wortels
met eenige tusschenruimte. Men houde er
wel rekening mede dat de groei der krop
jes gedurende de wintermaanden zeer
langzaam gaat. Late andijvie wordt nu,
voor zoover ze nog niet kan worden opge
bonden, met kluit opgenomen en onder
glas geplaatst. Opbinden doen we alleen
HEDEN.
Jeruël: Bijbelbespreking te 8 uur nam.
Morschweg 59: Stadsevangelisatie
8 uur nam.
Pniël: Vragenavond ds. Rlemens. 8i/i
uur nam.
Stadszaal: Volkszang-avond te 81/4 t
nam.
Katwijk aan Zee: (Stengelinstri)
Spr- de heer Slegelaar. 8 uur nam.
Woensdag.
Nutszaal: Verkooping „Een kwartiertje!
Bond."- 25 en 7—9 uur nam.
Stadszaal: Staalwijk-avond: „Niet van
adel". 8 uur nam.
Donderdag.
Nutszaal: Verkooping „Een kwartiertje»
Bond." 1012 en 25 uur.
Prediker: Geref. Bond. Spr. ds. Vroeg.
in-de-Wey van Zegveld. 8 uur nam.
Volkshuis: Spr. de heer A, Burger van
de Vonk. 81/4 uur nam.
Zaterdag.
Voorschoten (De Vink)Tooneelver. .Dj
Vriendschap", 8 uur nam.
MUSEA.
Academisch Historisch Museum: Ge
opend Dinsdag en Vrijdag van 10—12'/,e
25 uur. Kosteloos.
Stedelijk Museum de Lakenhal, Oud<
Singel, Geopend in Januari, November e
December van 103 uur, in Februari
Maart, April, Mei en October van 10—4 uu
en ln Juni, Juli, Augustus en Septembe
van 105 uur.
Op de Zondagen, de tweede Paasch
en Pinksterdagen, den Hemelvaartsdi
en de beide Kerstdagen van af één uur.
Het Museum ls gesloten op den da»
waarop Leiden's Ontzet wordt gevierd.
Entrée op Zon- en Feestdagen bovei
genoemd kosteloos, 's Maandags f,01
overige dagen f. 0.10.
Rijksmuseum van Oudheden, Rapenbo
28. 1 Dec.1 Febr. van 103 uur, 1 Feb
tot l April van 104 uur, I April—1 Ot
van 10—5 uur, 1 Oct.—1 Dec. van 10-
uur. Zondags van 14 uur. Entrée Maar
dags f. 0.25. overige dagen f. 0.10.
Ethnographisch Museum, Rapenburg
—69 en Breestraat 18. Op werkdagep i
104 uur Entrée Maandags f. 0.25. overig
dagen f. 0.10.
Rijksmuseum v. Nat, Hist., v. d. Werf!
park Werkdagen 8.3012, 1.30—5. Zater
dags 8.30—12. Kosteloos.
Herbarium, Nonnensteeg. Dagelijks
812,30 en 26 uur. Kosteloos.
Hortus Botanicus, Rapenburg 73.
werkdagen van 1 April1 Oct. van f
en l'/«6 uur. Zaterdags tot 5 uur. Van
Oct.—31 Mrt. van 9—12 en l'/«—4 uur. 0
Zondagen van 1 April—1 Oct. van 10-41
's Winters des Zondags gesloten.
NederL Hist. Natunrwetenschappdi!
Museum (Stationsweg): Alle werkdag!
behalve 's Maandags van 10—4 nor
's Zondags 14 uur.
Rijksprentenkabinet (Kloksteeg 25)
opend op werkdagen van 1.30—4.30 m
nam. Zondags gesloten.
Rijksmuseum voor geologie en mine"
logie (Garenmarkt): Op werkdagen n
9—12 en l'/i4 uur. Kosteloos,
Nat. Hist. Museumte bezichtigen dal
lijks van 9—12 en IV»5; Zaterdags 9-
DIVERSEN.
Woensdag Inst. v. Praeventleve GeneS
kunde: Consultatiebureau voor moeuM
kinderen. Halfdrie tot halfvier. Inentlr
tegen diphterle 45 uur nam.
Woensdags: Inst. v. Praeventleve
neeskunde: Consultatiebureau voor Alca
holisten. 7 uur nam-
Vrijdags: Inst. v. Praeventleve Gea
kunde. Consultatiebureau voor Berr
keuze. 45 uur nam.
BIOSCOPEN.
Luxor-Theater, Stationsweg. 8 uur na)
„Csardas-Fiirstln."
Woensdag en Zaterdag nam. 2 uur.
Zondag nam. 2 uur, 4 uur 30 en 8 ooi
Trianon Theater, Breestraat, 8 uur na»j
„De Wandelende Jood."
Woensdag en Zaterdag nam. 2 uur.
Zondag nam. 2 uur, 4 uur 30 en 8 W
Roxy-Theater, Haarlemmerstraat NM
8 uur nam. Zondag van 2 uur si dof
loopende voorstelling: „Canaille".
Casino-theater, Hoogewoerd 49.8 u. nA
„La Matemelle".
Zondagnam. 4 uur en 8 uur.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst dï
apotheken wordt van Maandag 5 tót el
met Zondag 11 Nov. a.s. waargenomen dooi
de apotheken: C. B. Duyster, Nieuwe w*-
18, telef. 523 en C. van Zijp, Wllheuuio
park 8, Oegstgeest, telef. 274. |U
De apotheek Hooigracht 48 is dag
nacht geopend voor leden v. h. ziekenio
„Tot Hulp der Menschheid", echter
nam. 8 uur tot v.m. 8 uur alleen
spoedrecepten.
wanneer de planten droog zijn daarinojj
ten toestand opgebonden andijvie spe*
gaat rotten. l
Van Iaat gelegde sla- en snvW®»*
plukken we nog steeds. We laten 1
langer dan noodig is aan de struikjes. ™.J
het is half October geweest en elke na
kan ons vorst brengen, waartegen J "I
boonen niet bestand zijn. De laatste ra a
ten worden van buiten geplukt e„ial]i
nog niet geheel rijp is leggen op een P
achter of onder glas, om na te njpe^j
